Droomkoninkje. Een verhaal voor groote kinderen

XXXII.

Nou 't nog zóó laat dag was, en-ie naar bed moest, terwijl 't zonnegoud op 't dak-tuimelraam brandde, zat-ie nog zingend tusschen de spijlen van 't kinderledikant te spelen, toen vader met z'n pakje in de hand en de drinkkan an 't leeren riempje om z'n schouder, op z'n teenen binnensloop, om 'm voorzichtig 'n pakker te geven zonder 'm wakker te maken. Je kòn ook niet slapen in 't broeiend zolderkamertje, waarop de zon juist fel tegen den middag kwam te staan, en nou je an de omgeving gewend was, an 't schuine afdak, de bedden van Blauwbaard en Ko, 't blikken spiegeltje, de afhangende kleeren, 't witten poppetje an 't zwarte kruis, 't gillen van de locomotieven, 't dreunen

[p. 277]

der karren op den weg, en je onder 't dek met de zalige gedachte lee, dat 'r niks kon gebeuren, omdat 'r zooveel groote, sterke mannen in huis sliepen, spon-ie zich elken avond in de lekkere eenzaamheid, onder 't lichtende dakraam, in 'n verbeeldingsspel in.



Dan zat-ie hardop, maar toch fluisterend, om niet gehoord te worden, de prachtigste verhalen an 't speelgoed, dat mee in 't bedje moest, te vertellen, en als moeder voor ze zelf onder de wol ging, nog effen na 'm kwam kijken, vond ze 't kereltje meestal ingeslapen, blootgewoeld an 't voeteneind, of op z'n buik met 't hoofd onder 'n dekenpunt.

Vanavond, na vader's avontuur op 't dak, had-ie zich in z'n bed koninklijk angekleed, met 't gestikte dekentje als 'n hermelijnen mantel om de schouders en 'n papieren steek op 't hoofd. Nou was hij Koning Kool, de Kaboutervorst van 't geheimzinnig land onder den grond en 'n door Ko geknutselde Harlekijn, die met z'n armen, beenen en hoofd kon bewegen, as je an 'n draadje trok, was adjudant Snips, die telkes wat in 't trommeltje meegaf.

‘As ik Koning ben, Snips, mot jij geen brutaal bakkes tegen me opzetten, verstaan?’, zei-ie net, vanaf de troon op 't kussen, toen vader bij de deur oogen as koeien kreeg.

‘Mag dat, mannetje,’ gromde de electricien, die zich al dadelijk door den klank van z'n stem gewonnen gaf - 'r was geen kind op de wereld, dat niet op slag kon hooren of 't meenes was, of niet - hij vond 't heerlijk, dat de jongen nog wakker lee: ‘mag dat bengel....? 't Is over half tien....! As 'k dat oververtel, is 't mis....’

‘Je mot ook niet àlles klessen,’ zei 't ventje, en ineens kwam 'r iets uit, dat den man verbluft dee kijken: ‘'t achtste gebod verbiedt lichtvaardig oordeel.... Dan mot je 'r bij vertellen, dat 't hier om te stikken zoo heet is....’

[p. 278]

‘Wie het jou van 't achtste gebod verteld?’, vroeg de electricien, in natinteling van verbazing, op den rand van 't bedje neerzittend.

‘Dat staat in de kattechismus, groote broer,’ praatte 't kind over z'n slaap heen: ‘wil je is hooren....? Vier den heiligen dag des Heeren.... Vader en moeder zult gij eeren...! Wacht u voor stelen en onrechtvaardig leven..... Gij zult geen getuigenis der valschheid geven....’

‘Nou,’ lachte vader: ‘je slaat 'n portie over.... Het moeder je dat geleerd....?’

‘Nee, groote broer - Blauwbaard.... Die kent àlles van buiten....’

‘Knap,’ zei de man geprikkeld, en ineens herzag-ie 't eerste gezamenlijk middageten, toen 'r ruzie was angekomen over de vlieg in de sauskom en 't praten van 't kereltje tijdens de mijmering. Dat ze 't droom-hoofdje wat bijbrachten, 'm dingen leerden, die-ie later toch zou moeten hooren, vond-ie niet erg, maar dat 't achter z'n rug gebeurde, en dat 't juist de neef met den zwarten baard, met wien-ie telkens overhoop lee, most wezen, ergerde 'm. En toen-ie na 't mannetje geknuffeld en ingestopt te hebben, even later in de nog klare avondschemering, met de twee neven den weg naar 't Mijn-emplacement bestapte, had-ie moeite om niet dadelijk den ruzietoon an te slaan.

‘Jij loopt over iets te broeien,’ zei Kobus, die 't best met den ouwen èn den jongen Koert kon vinden, en door z'n vroolijkheid meer dan eens als bliksemafleider werkte, als de toestand gespannen werd.

‘Laat mijn maar niks zeggen,’ sprak de electricien in den toon van ik-heb-zat-maar-ik-hou-me-bek: ‘as 'k 'n paar dagen vrij had wist 'k wat 'k dee....’

‘Daar hoef je niet om te vragen,’ lachte Kobus: ‘want 'k heb van den kontrolleur gehoord, dat 't weer vastloopt met de spoorwagens, en as ze de kolen niet kennen spuien, krijgen wij vanzelf Feierschichten ¹⁾ om den voorraad te temperen. Compris?’

1) Feierschichten: gedwongen vrije dagen.

[p. 279]

De schoenen der drie mannen beklotsten den gruisweg. Tegen de troebel-blauwe lucht met de purper-verwaaide striemen van den nog achter de zwarte kontoeren hangenden zonnegloed, spaakten 'n paar hooge daken, de schoorsteenen en 't wentlende wiel van 't schachtrad. 't Was bij tienen. 't Vloeien der nog bijna laaiende dag-kleuren, 't blauw, 't karmijn, 't schelle wit langs den wolken-bergkam bij den horizon, leken den zomeravond in z'n aanstuwing tegen te houden.

‘Je most nou,’ zei de electricien slap van stemming, omdat-ie zoo dol was geweest haast heelemaal niet te slapen - 'r bestond in de heele streek geen mijnwerker, die de grap van maar 'n páár uur rusten, zou hebben uitgehaald - 't brak altijd op -: ‘je most nou met je beenen languit op 'n stoel, met 'n pijp in je hoofd, en 'n pot bier in je bereik, fijn kennen zitten uitblazen, en na de prachthemel kijken, inplaats van in 't donkere gat te kruipen. Ik voel me net of 'k iets tegen de natuur in doe....’

Blauwbaard, met de schouders hoog-opgetrokken, en 't deukhoedje met 't veertje, dicht om z'n zwarte haar - benee noemden ze 'm Rinaldini - vatte vlam.

‘Was dan met je beenen languit op 'n stoel in Amsterdam blijven uitblazen.... Niemand het je gedwongen hier te kommen,’ zei-ie met de wrokkende gezelligheid, die 't 'm met zoowat iedereen an den stok dee krijgen, behalve met z'n broer, die 'm beter as iemand kende, en die drommels goed wist, dat Gerrit z'n innerlijke schuwheid achter 'n luidruchtig soort van van-zich-afbijten verborg. Gerrit-Blauwbaard behoorde tot de menschen, die, nerveus en trouwhartig, hevig en stevig deden, als ze door de nabijheid van anderen gesteund werden, en onder 'n hoedje te vangen waren, als ze met iemand alleen waren. Zelfs tegen z'n eigen broer, waarmee-ie gek was - hoe ze ook van aard en karakter verschilden - dee-ie grof en lomp, als-ie in den kring van de koempels ¹⁾ doorsloeg - en werd-ie kinderlijk-

1) Koempels: mijnwerkers.

[p. 280]

behulpzaam en schuchter, bijna vrouwelijk-week, als-ie enkel op hèm aangewezen was. Hij had 't dubbel karakter van tante Toos: uiterlijk-gespierd, innerlijk-om-met-'n-pink-omver-te-duwen.

Maar Koert, die dat niet wist, en den grooten slungel-met-den-baard tot nu toe enkel van den beroerden kant had leeren kennen, en op dien heeten zomeravond met de trillend-doorschijnende lucht, om de aanmatiging van den neef, die zich met de geestelijke opvoeding van zijn kostelijk kereltje begon te bemoeien, liep te mokken, verdraaide 't om zich den schamperen uitval te laten welgevallen. De ouwe, niets ontziende drift kreeg 'm te pakken. Ko, die naast 'm liep opzij duwend, stapte-ie ineens tusschen de twee broers in, en vijandig den bebaarden neef met z'n ijzeren elboog aanstootend, zei-ie heftig:

‘Dat mot je nou nog is zeggen, nou 'k náást je loop, groote, stomme kwajongen....’

‘Ik wil 't je zwart op wit geven,’ hield de ander onverschillig vol: ‘we hebben met jou niks as gedonder en kouwe komplimenten - en morrel niet met je poot tegen me op, want daar ken ik niet tegen....’

‘Ik ken niet tegen zoo'n boel,’ gromde de electricien: ‘en nou 'k toch met je bezig ben, wou 'k je ook nog an je beetje verstand brengen, da-je met me kleine kereltje geen kunsten van de kattechismus achter me rug uithaalt! Versta je dat, kwiebus.... As z'n moeder 't doet, heb 'k niks te beweren, maar jij het met je geleerdheid op 'n afstand te blijven. Ik vraag nog is of je me snapt, brutale hond....!’

Weer liep-ie met z'n elboog dicht tegen den jongen mijnwerker op, en omdat dat voor 'n man 'n minder behagelijk gevoel is, duwde Blauwbaard 'm van zich af.

‘Ik wou da-je afstand hield!’, sprak-ie verbeten: ‘de weg is breed genoeg! As jij dat óók maar verstaat, vent-van-niks! Of anders....’

‘Of anders?’, vroeg de electricien, verwoed-dreigend stilstaand.

[p. 281]

‘Of anders,’ zei Blauwbaard, opvallend-bleek in de omlijsting van z'n zwarten pluisbaard: ‘zal ik je de maat van den weg op 'n fatsoenlijke manier leeren....’

De electricien zei 'n leelijken vloek - goed dat 't mannetje-met-de-blauwe-oogen 'r geen getuige bij was - en z'n vuist ging als 'n voorhamer omhoog. Een seconde stonden oom en neef in bezeten verwoedheid tegenover mekaar - één seconde, want Ko, die ze niet met z'n oogen had losgelaten, was 'r als de kippen bij, en ranselde ze allebei op zijn manier af.

‘Zijn jullie van god-verlaten!’, raasde-ie 'r op los: ‘as je 'n poot na me broer uitsteekt, Koert, krijg je 'n pomp in je maag da-je tegen de vlakte leit, en jij, tiendubbel-overgehaalde idioot, 'n tik tegen je kakement, dat je tanden langs den weg na je kiezen kennen zoeken.... Je het me verstaan, Gerrit....? Of mot je 'n nok-out....? Wat motten de twee vrouwen thuis 'r poddoome van denken, as jij met 'n blauw oog en jij met 'n haal over je gezicht werom komt.....? Jullie zijn 't doodtrappen niet waard....! Loop-ie door Gerrit, ja of nee, of je krijgt op je falie.... 'k Ben niet van plan voor jullie boete op te loopen.... Jullie bennen geen kerels - jullie bennen 't gemeenste uitschot, dat in Heerlen rondtrekt....’

‘Ben ik begonnen?’, verdedigde Blauwbaard zich.

‘Dat ben je,’ zei Kobus als eerlijk rechter: ‘jij het hem gepest, zooas jij de duvel en z'n moer pest.... Je het niet te zeggen, dat-ie met z'n beenen languit op 'n stoel in Amsterdam had motten blijven.... Je weet bliksems goed waarom-ie d'r tusschenuit is getrokken....’

‘O, zoo,’ zei de electricien verzoend, en alweer aanstappend.

‘O zoo?,’ herhaalde Kobus, ook den ander de les lezend: ‘'r is niks te o-zoo-en! En zeker niet door jou! Je valt me tegen, Koert! 't Was dun! Je mot je pooten niet opheffen tegen den zoon van je vrouw d'r zuster.... As ik dat nou ook ging doen, zou ik den zoon van m'n moeder

[p. 282]

d'r zuster in zijn nek maggen nemen.... Dun!.... As je wist dat Gerrit sterker as jij was, zou je niet met de pooten-uitstekerij beginnen, en as je weet dat jij de sterkste ben, ben je geen knip voor je langen neus waard.... Nou - afgeloopen: zoo geeft mekaar de rechterhand....’

‘Ik verdom 't,’ zei Blauwbaard kleintjes.

‘Ik denk 'r niet an,’ praatte Koert stug na.

‘Dan niet,’ zei Kobus: ‘je mot maar onwijs blijven doen. Ik ken me broer, Koert - hij meent 'r geen snars van.... Ik wed 'r 'n weekloon om, dat as jullie twee 'n kwartier bij mekaar door de politie worden opgesloten, je de dikste vrinden van de wereld wordt.... Je het allebei pleinvrees om mekaar 'n verstandig woord te zeggen. Da's de sjooze....’

‘Ik heb 'r geen kwaad mee voor,’ begon Blauwbaard zich te verdeemoedigen: ‘as ik dat kind de gebojen leer....’

‘Daar heb ik jóú niet voor angenomen’, snauwde de vader, maar toch ingetogener.

‘Is 't gedaan!’, dreigde Ko: ‘we praten over wat anders.... De maan kijkt jullie met z'n slaperige oogen an, of-ie wil weten wie van jullie twee de grootste idioot is....’

Ze liepen weer zwijgend en keken onwillekeurig naar de vreemde vreugde boven hun hoofden. In de troebel-blauwe lucht met den purperen dauw-aanslag van de zon, die 'r fulpen toorts achter zwarte struikjes begroef, lichtte de nog machtelooze maan door. Ze stond verkild-bleek boven 'n rosse randing, of de brand, boven 't ragwerk in de diepte, tegen 'r peinzing weerkaatste. En omdat ze zoo rond en zoo flets was, en zoo heel-anders leek dan gewoonlijk, ging 'r iets starends en angstigs van 'r uit.

‘As de Mijn-directie 'r ziet’, zei Kobus tusschen de zwijgenis der twee vijanden in: ‘zal ze denken dat een van de nachtploeg z'n controle-penning op 't verkeerde bord in het geleverd....’

‘Gekke kerel’, praatte Koert tante Toos na - en, waarachtig, 't leek 'r iets op - as je goed keek, kon je je ver-

[p. 283]

beelden dat de reuzepenning in de lucht 'n nummer droeg.

Toen ze na de verkleeding in de kooi na benejen zakten, was de vrede 'r nog niet. Blauwbaard had met opzet de bovenste lifthelft vol laten loopen, kroop met z'n mijnlamp in de benedenste afdeeling, en terwijl 't poedergruis van de schoenen door de gleufjes van 't ijzeren plafond in z'n nek stoof, gromde 't in 'm na, dat-ie zich geen tweeden keer voor kwajongen, kwiebus en brutale hond door dien opschepper, met z'n gebler, en z'n streken op 't dak, zou laten uitmaken.