Droomkoninkje. Een verhaal voor groote kinderen

XXXI.

Dienzelfden dag, frisch as 'n hoentje, na amper 'n paar uur slapen, was vader, die z'n draai in 't nieuwe nest begon te nemen, terwijl tante Toos met moeder an 't inkoopen was, en de jongens nog leien te snurken, door 't zoldertuimelraam boven 't bed, op 't dak geklommen, om eindelijk, na zooveel gedwongen rust, het radio-toestel met de antenne en de aardleiding weer in werking te zetten. Telkens als-ie de doos onder 't bedje van Magdaleentje had zien staan, had-ie 't bijna kinderachtig heimwee gehad 'r voor den dag te halen en de draden van schoorsteen naar schoorsteen te spannen. Maar dan dacht-ie: nee - ik verdraai 't - 'k heb 'r genoeg ellende an beleefd - as 'k 'r niet zoo dol mee was geweest, en me niet zoo had zitten opwinden bij 't lezen van de vakboeken en 't beluisteren van 't wonder, 't haast onbegrijpelijk wonder dat je met mekaar over afstanden praat zonder mekaar te zien, zonder draad van 'n toestel - had 'k op de fabriek in Amsterdam geen mot met den directeur gekregen, was 'k nou niet verplicht as 'n mol onder den grond te kruipen voor de dagelijksche boterham van 't wijf en de kleuters, die van me afhankelijk zijn. Dat was al die dagen in Heerlen z'n redeneering geweest. De fut was 'r wat uit. As-ie 't voor den jongen, 't hulpelooze kereltje, dat-ie geen dag, geen nacht kon missen, dat-ie nog effen moest toestoppen, as-ie van de middag-ploeg thuis kwam, dat-ie over z'n bolletje streek en op 't voorhoofdje kuste, als-ie met de ochtendploeg mee trok, dat-ie beglimlachte, hóórde en zàg, as-ie benee met de bank-werkers en machinisten bezig was, of met de mijnlamp in de hand door de gestutte gangen liep - as-ie 't voor 't mannetje-met-de-blauwe-oogen niet gelaten had, zou-ie alles op 't spel hebben gezet, om z'n examen als radio-telegrafist af

[p. 268]

te leggen en met de stemmen van de halve wereld in je toestel, met 'n stoomboot mee uit te varen. Nou had-ie net wat-ie niet wou bereikt, blufte-ie soms bij de kameraads benejen over z'n radio-kennis, zat-ie in z'n vrije oogenblikken heele brieven met de seinteekens van 't Morse-alfabet te schrijven. Vandaag, door 't stoeiende zonnetje èn door den brief van 't Parket uit z'n bed gejaagd, had-ie eerst met Koertje op den arm 'n lekker eind rondgekuierd, en den jongen op 'n stuk zoethout van Koning Kool getrakteerd - toen, voor 't huisje terug, had-ie staan prakkizeeren hoe de twee schoorsteenen - die van Toos en die van de moeder van 't brille-spook - 'r voor gebouwd leken, om den ontvangdraad aan de isolatoren te bevestigen. De zinken buis van de goot was zóó klaar voor de aardleiding.... En 't had 'm weer te pakken, de ouwe zaligheid.

‘Nou blijf jij stil op 't bed zitten, terwijl ik op 't dak de drajen hecht,’ zei-ie tot 't kind: ‘en dan gaan we samen weer is luisteren wat ze mekaar vertellen, hè....? Is-ie fijn....? Hoe kon ik zoo stom zijn, om de boel zoo lang in de lap te laten hangen....?’

‘Mag ik meehelpen, groote broer?’

‘Jij mag me gereedschap angeven, dat 'k naast je op 't bed zal zetten, as 'k 'r om vraag,’ zei vader, en nou 't gedonder van de smerige inbraak-verdenking, die drukkende ballast uit z'n hersens weg was, ie zich niet langer hoefde te verbeelden, dat de politie tòch nog 'n oogie op 'm hield, en-ie de zelf-getimmerde doos met het toestel, den spoel en den detector op 't tafeltje plaatste, galmde-ie 'r zoo luidruchtig op los, dat Blauwbaard tegen 't beschot most kloppen, om 'r an te herinneren, dat-ie pas twee uur in z'n ledikant lee. De electricien de dakgoot doorstappend, keek door 't tuimelraam van de rechterbuurvrouw, die 'n gil gaf, omdat ze net in 'r onderlijfje stond, en met 'n handigheid, die geen tweede 'm nadee, hamerde-ie den isolator in den schoorsteen, en bungelde de draad an z'n eerste steunpunt. Verder kwam-ie niet, want niet alleen begon buurvrouw door 't

[p. 269]

raamgat van zich af te bijten, maar Toos, bepakt en belajen, niet dadelijk begrijpend welke krankzinnige streken 'r zwager nou weer uithaalde, zette voor 't tuinhekje 'n keel op, of de boel in brand stond.

‘Wel allemachtigste, wat voer jij uit op 't dak....? Is 't je in je hersens geslagen....? Je gaat me hier die kunsten niet beginnen....’

‘Dat bennen godbeter inbrekersmanieren!’, keef de in 'r magere bloote-armen verraste buurvrouw, nou maar ineens 'n rake toespeling op de historie van Amsterdam, waarvan ze in kleuren en geuren gehoord had, makend: ‘geen wonder da-je in de lamp vliegt! 'k Had net zoo goed in me nakende boddie kennen staan.... Dat benne streken om je hart te laten stilstaan! En je haalt 't me nog niet is an! As me man thuis was geweest, had-ie je bij je vlerken genomen en je de goot uit gesmeten.... Je trekt die lijn weer van me schoorsteen af, of 'k loop na de politie....’

[p. 270]

Nou was ook tante Toos boven, en bek-af van 't haastige trapoploopen, zoo buiten adem, dat ze over de verwildering van 'r driftwoorden struikelde, en wat erger was met 'r stoffige schoenen de gele sprei-met-de-balletjes bevuilde - alleen as je op 't bed ging staan, kon je je ellebogen door 't daktuimelraam wrikken - nam ze den Uilenspiegel, die as 'n koorddanser op den zinken gootrand balanceerde, van haar kant onder granaatschervenvuur, en omdat buurvrouw, die nog lang niet klaar was, meer dan uiterlijk-welsprekend bleef, en 't eene scheldwoord op 't andere stouwde, knipperde de electricien, met den tweeden isolator in de eene en 'n hamer met koperdraad in de andere hand, in onmannelijke vreeze met de oogen. 'r Was geen woord tusschen te steken. 'r Viel geen adem bij te happen. En de schepen waren letterlijk achter 'm verbrand, omdat uit elk zolderraampje 'n verbolgen vrouwe-hoofd stak en de schoorsteen-pijpen te nauw waren, om 'r door te verdwijnen.

‘Je het verdijd niks as last van je buren!’, schreeuwde de moeder van 't kind met 't geschoren hoofd en 't ijzeren brillemontuur.

‘Dat mag ù zeggen!’, vlamde tante Toos op.

‘Heb 'k 't tegen u?’, viel de buurvrouw uit.

‘U is voor mijn geen portuur,’ zei tante Toos, met de gezonde minachting van 'n pootig, breed wijf voor 'n mensch dat met 'r botten en 'r verwaarloosde inboedel, an flarden hing.

‘Ik zal maar niet zeggen wat u voor mijn is!’, hoonde de buurvrouw met 'n gezicht, om met de klieken en restanten an den schilleman mee te geven....: ‘'t het geen pas om bij 'n vrouw, die zich staat an te kleejen binnen te loeren....’

Nou kon tante Toos tegen veel, misschien tegen alles, maar niet tegen vuil praten met 'n lief-lachend gezicht, zooas 't mensch met 'r anderhalve tand 'r de gewoonte van had. Koertje, op 't hoofdeind van 't bed gezeten, met de gereedschapskist van vader, de droomkist met-alles-'r-in, op de schorende knie, zag tante's mokervuisten 'n oogenblik trillen,

[p. 271]

en 'r in de sprei verzakte voeten, stuiptrekkend pogen 'n afzetje te nemen.

‘U is voor mijn geen portuur,’ herhaalde ze grimmig en met ingehouden verwoedheid: ‘maar as u mijn portuur was, zou 'k de boodschap voor u hebben, dat m'n zwager z'n tijd beter ken gebruiken, as na 'n ankleepartij van enkel botten te kijken, om van schrik van 't dak te rollen....’

Met de hielen tegen den rand van de dakgoot, en languit achterover liggend tegen de gladding der leien pannen, kreeg de electricien 't zoo benauwd van 't lachen, dat de hamer omlaag kiepte, en met 'n plof op 't deksel van de regenton kwakte. Hij bestierf 't. Tegen 't gevecht van twee vrouwen, die mekaars zwakke plekken te grazen namen, lei 't onnoozel verschijnsel Man 't af. Wanneer niet toevallig juffrouw De Koos-Kerckhof, de vroedvrouw-waarzegster, voor 'n spoed-besogne, voorbij was gekomen, en den noodtoestand van benee had geobserveerd, zouen de twee in 'r wiek geschoten buurvrouwen, die vóór de entree van de Amsterdamsche familie, 't best met mekaar hadden kunnen vinden, den onvertogen radio-telefonist, zoo bij de ontleding van elkanders karakter en intiemste intimiteiten, vergeten hebben, dat hij in de gunstigste conditie, den weg van den hamer regentonwaarts zou hebben gevolgd. De waarzegster krijschte 't plotseling, met 'n angstigen roepmond uit, en 'r parelmoeren-vlammen spettende brilleglazen deden zoo onheilspellend als de groen-lichtende koloogen van 'n onraad beluisterenden tijger in 't donkerste woud.

‘Toosie! Toosie!’, brulde ze, de magere vingerkootjes, als 'n tuit om de bloedelooze lippen: ‘d'r gebeurt 'n ongeluk! Heb 'k 't je gisteravond niet voorspeld! Toosie! Toosie!’

't Hielp. Tante Toos verstarde. Ineens herzag ze de kom met de gruwelijke teekenen, lette ze voor 't eerst den gek van 'n zwager in z'n verzakte houding in de nevel-dampende dakgoot op. Met dien man was je geen oogenblik veilig van je bestaan - en net kwam Riek, die voor Magdaleentje

[p. 272]

'n nieuwe fopspeen en voor Koertje 'n flesch levertraan was wezen inslaan, om den hoek.

‘Mot je je nek breken, liefie?’ sprak ze bijna deemoedig: ‘Mijn zal 't me zorg wezen, liefie, maar je zoon, van wie je zooveel houdt, liefie, zit hier op 't bed te huilen....’

't Was zoo. Bang door 't geschreeuw van de groote menschen boven z'n hoofd en door de halve duisternis, omdat tante Toos 't licht van 't tuimelraam met de volrijpheid van 'r lichaam onderschepte, had-ie 'n dikke pruillip getrokken en doortroebelden de waterlanders z'n oogen.

‘Dat komt 'r van,’ lachte de electricien na: ‘'t had geen haartje gescheeld, of 'k was op de rhabarber terecht gekommen....’

‘Nou zeg ik je maar één ding,’ ruziede Toos ongemakkelijk, toen-ie zich weer door 't raamgat in de slaapkamer had laten zakken: ‘je begint hier de kunsten niet....’

‘Toosie’, praatte hij in den toon van de waagster: ‘as die drajen eenmaal gespannen zijn, ken je bij 'n kommetje koffie 't nieuws van de heele wereld opvangen....’

‘'k Heb an jou nieuws genoeg, en méér as me lief is,’ viel Toos 'm in de rede: ik mot 'r niks van hebben.... As de bliksem 'r inslaat, ken je na de centen van de asserantie fluiten, en as de bliksem 'r niet inslaat, haal 'k de vuiligheid nog van me dak. Je mot ze hier kennen! In minder as geen tijd klessen ze 't heele dorp rond, dat we centen te veel hebben, liefie....’

‘Ach kom!’, hield de electricien vol: ‘daar motten we maling an hebben....’

‘Daar ken jij maling an hebben!’ kwam Toos vinnig los: ‘jij het an zoo'n boel maling - an God en de wereld - en an 't heil van je ziel - maar ik blief geen opspraak - da's goed voor menschen met centen - jij het altijd boven je stand geleefd.... Ik heb je nou niet tegenover die floddermedam van hiernaast, om de groote bek die ze opzette, willen afstaan, maar gelijk had ze.... As je 't mijn voor me raam had geflikt, nou!.... En laten we mekaar nou

[p. 273]

zonder verdere ruzie begrijpen, liefie: je het te kiezen of deelen - as je hier in ons huis voor niemendal wil blijven wonen, dan mot jij doen zooas ik wil en niet zooas jij wil en anders....’

‘En anders?’, viel de zwager 'r driftig in de rede.

‘En anders niks,’ zei Toos, net zoo driftig, maar de woorden, die ze wou zeggen en die-ie best begreep, inslikkend.

‘Dat zeg je me geen tweeden keer,’ gromde-ie, en zot van beweging, als alle door 't topzware ding Drift gedreven menschen, sjokte-ie plotseling de radiokist op z'n schouder, en zonder te weten wat-ie 'r mee ging uitvoeren, en waar-ie 't dee, liep-ie 'r 't huisje mee uit, 't voortuintje door en den zonnigen, zwarten weg naar de Mijn mee op.

‘Waar loopt Koert heen?’, vroeg moeder, die met de twee kinderen in 'r armen van boven kwam: ‘hadden jullie wat?’

‘Je het z'n malle streken op 't dak gezien,’ snauwde Toos: ‘wat vraag-ie dan na de bekende weg....? D'r is met die man geen land te bezeilen.... Die leidt an grootheidswaan.... Je ken de grammefoon van Gerrit niet laten draaien of Cees van hierover gaat op z'n achterste zitten huilen.... As we nou nog zoo'n machien op 't dak 'r bij nemen, komt 't heele dorp op z'n achterste naast de hond... En 'k zou maar is uitkijken na 'n eigen woning, Riek, want dat wordt op de duur niks met 'n halve gare....’

‘Nou, nou,’ trachtte Riek te sussen, vervelend als die uitvallen waren, met 'n zoo alles afluisterend en begrijpend kind 'r bij.

‘As-ie dan geen halve gare is, is 't 'n heele gare!’, vulde Toos verwoed aan: ‘zoo haal ik jullie uit de zorg, zoo brengt hij je 'r weer in....’

‘Ik vin jou niks lief,’ klonk nu de stem van 't kereltje, dat tante met vijandige oogen had zitten aankijken: ‘je mag niet zoo brutaal zijn tegen mijn moeder en tegen mijn vader....’

‘Hou jij je mond, aap van 'n jongen! As groote menschen spreken, motten kinderen d'r mond houen....’

[p. 274]

Maar 't kind werd opstandig.

‘Laat 'r klessen, groote zuster,’ zei-ie, zich an de tranen van moeder, die zich alles liet zeggen, ergerend, en de armen om den hals van de jonge vrouw, in aanhankelijkste vertroeteling heenslaand, troostte-ie, de tante stijf negeerend, op zijn manier: ‘wees jij de wijste en geef 'r geen asem.... Ze het altijd zoo'n praats en ze meent 'r niks van....’

Ongelijk had-ie niet. Want haast geen tien tellen later, probeerde de robuste vrouw 't weer goed te maken, kookte ze de fopspeen voor de zuigeling uit, stopte ze Riek, die telkens den weg afkeek, omdat ze niet begreep waar 'r man zoo ineens heen was gehold, 'n kopje koffie met al de roomvelletjes van de melk toe, en zei dingen die alleen 't meisje in 'r ziel, 't door de lompe levensbranding gehavende meisje, zoo en niet anders kon prakkizeeren. Moeder, die 't meer as vreeselijk vond, dat Toos zich in 'r drift had laten gaan, en 'r verwijten uit had geflapt, die je pijn deeën en angst voor de toekomst gaven, liet zich natuurlijk weer bepraten, om 't af te zoenen. Maar bij 't kereltje ging dat niet zoo makkelijk. Want 'r kwam iets bij, dat hij met geen mogelijkheid, en niet in lengte van jaren zou kunnen vergeten. Eerst had moeder den kurketrekker in 'n flesch gedraaid, en zich 'n vuurrood hoofd getrokken, zonder dat 't lukte. Toen zee tante Toos: ver-rek je niet met 'n kind an de borst - da's werk dat ik beter versta. En ze had 't twee-, driemaal met hijgen en kreunen en aeren, die 'r nek uitpuilden, met de flesch tusschen 'r knieën en 'r reuze-armen as stangen en dommekrachten, gedaan. 't Gaf niks as kurk-zaagsel en gele brokkies. De kurk zat in den hals van de flesch vastgezogen - bij 't midden brak-ie in vettige vezeltjes af. Wat 'n eigenzinnig kreng, zee tante, die zich niet gewonnen gaf, 'r de eene punt van 'r linnenschaar op brak, en toen bij 'n woester poging de prop in den hals van de flesch omlaag drukte. Met 'n touwtje, dat ze as 'n lasso neerliet, vocht ze toen nog 'n hardnekkig poosje, om

[p. 275]

den drenkeling door de monding op te diepen, glee met 'r glibberige vingers langs 't glas, kreeg weer 'n brokkie te pakken, tot de verdronken kurk 'r eindelijk met 'n sausje uitfloepte.

‘Zoo’, zei tante, 'r van blazend en zweetend. Dat most je net op zoo'n gloeiend-heeten dag gebeuren....: ‘en hier hei je 'n lepel, die je 'r voor ken bewaren, anders gaat alles 'r naar ruiken.....’

‘Schattejongen, hou je mond is open,’ zei moeder onhandig: ‘as je de lepel ineene slikt, krijg-ie 'n suikerballetje toe....’

‘Dat lust ik niet,’ zei-ie, nog voor de punt van den lepel z'n lippen geraakt had.

‘Kom nou, m'n kind,’ soebatte moeder: ‘dan gaat je voetje weer heelemaal beter, ken je met de andere kinderen buiten spelen...’

‘Nee’, weigerde-ie stellig: ‘'t is bedorven. 't Stinkt....’ en haast was de lepel door z'n nerveus-weigerend gebaar over moeder 'r rok heen gestort.

Toen dee tante Toos 't verschrikkelijke. Ze zei lief tegen moeder: ‘Hou jij z'n handjes is vast, en eer-ie zich kon verdedigen kneep ze met 'r vingers, die noten konden kraken, 't neusje van den jongen dicht, en terwijlie haast stikte, zwolg-ie den lepel smerige levertraan.

‘Wat 'n streken,’ zei-ie huilend en tante oprechtelijk hatend: ‘as ik dat jóú is dee, zou je anders piepen!’

't Suikerballetje troostte

[p. 276]

maar weinig, want zoo iets gemeens en vuils had-ie nog nooit geslikt.

‘Ze het me neus dichtgeknepen,’ vertelde-ie vader: ‘en olie in me keel gegoten....’

‘Da's goed voor je, jongen,’ zei vader, 'm ook in den steek latend, en vroolijk 't huis door-fluitend.

‘Waar heb je de kist gelaten?’ vroeg moeder.

‘Die werkt al,’ praatte de electricien vergenoegd: ‘'k heb de kabel van de kooi ¹⁾ gebruikt en de leiding van de telefoon.... We hebben met z'n vieren in de machinekamer van de tweede laag staan te luisteren.... De Beurs is beroerd....’

‘Heb je benejen....’, vroeg moeder.

‘We trakteeren ons vannacht weer,’ zei vader in z'n sas - en morgen gaan we 'n woning zoeken. Ik heb hier m'n buik vol....’

Maar den volgenden dag zou-ie géén woning zoeken.

Er ontbraken dien morgen twee nummer-penningen van de nachtploeg op 't zwarte Controlebord van de Mijn.

1) Kooi = Lift.