|
| |
XXIX.
‘Wat 'n pestkop is die Blauwbaard,’ zee-ie, zoo toen ze
van tafel op waren gestaan: ‘ìk had 'm geen asem gegeven, groote
broer - ik zag wel da-je vreeselijk kwaad wier, want je smeet met de aarpels op
je bord, of de boel kapot most.... Je màg je niet kwaad maken.... Da's
't domste wa-je ken doen....’
‘Meen je?’, vroeg vader, 't tengere jongenslichaam tegen
zich aan koesterend, en zich verkneuterend bij de schrikkelijk-wijze woorden
uit 'n mondje, dat zich 's nachts nog aan 'n bekloven duim bezondigde:
‘meen je dat? Dan zal ik 't nooit meer doen, nooit en nóóit
meer!’ | |
| |
‘Dat zeg-ie telkes,’ verweet 't kereltje: ‘en nou
gelooven moeder en ik je niemeer. An enkel klessen hebben we niks. Zeg 't
zelf!’
‘Pas maar op, dat ik je niet met huid en haar opeet,’
begon vader te vrijen, en z'n snor kriewelde zoo bij z'n oor, dat-ie met z'n
beenen spartelde om los te kommen, en vader haast van de nauwe trap tusschen de
twee slaapkamertjes in, af was geslagen. Magdaleentje lee net an moeders borst.
Ze begon nou plokkies haar te krijgen, of ze an 't ruien was, maar met 'r mond
bleef 't nog mis. Geen tand, 'n uur in de verte, te bekennen. As d'r van dat
kind wat terecht kwam, nou!....
Vader bukte onder de hanebalken, en ging om moeder niet te hinderen
op 't voeteneind van 't groote bed, dat de voorkamer haast heelemaal in beslag
nam, nou 't bedje voor de zuigeling 'r ook nog most staan, zitten.
De zon broeide door indigo-wolkekoppen, die met jachtende vaart
langs 'r henen schoven, plaste door 't tuimelraam, dat dan ineens begon te
schaterlachen van zonnepret, om 'n paar tellen later in norsche schaduwen weg
te kniezen. Dat gaf dan om beurten 'n monter, frisch in z'n behang zittend
zolderkamertje, of 'n somber-chagrijnige keet, waarin ook de menschen humeurig
mosten worden.
‘Ik vind 't hier erreg leuk,’ zei Koertje, afgunstig
naar 't kleuterbed van 't zussie, dat 'm uit de buurt van vader en moeder
verdrongen had, kijkend. Hij most van àlles weten, wat 'r op de spreuken
stond, wat 't beteekende - waarom 'r ook hier 'n kruis met 'n takkie hing - en
waarom....
‘Schat,’ vroeg moeder: ‘hou nou 'ns effen as 'n
hééle gróóte jongen je mond, want ik ben nog geen
oogenblik met vader alleen geweest, en ik zou zoo graag willen weten hoe 't
benejen in de mijn is!....
‘Wat zal ik je daarvan vertellen,’ ontweek de
electricien stug: ‘'k heb je al gezeid dat 't geen lolletje is.... Wat
mot je dan meer weten?’ | |
| |
‘Alles,’ zei moeder: ‘hoe meer je 'r van
loslaat, hoe minder zenuwachtig ik morgen en overmorgen zal zijn.... Nou zat ik
in me eentje an een stuk te fantaseeren.... Toe, vertel nou is
schat....’
‘Hoor je niet wat moeder vraagt, groote broer.... Je zou
vertellen.... En anders zetten moeder en ik groote oogen op!’
‘Nou,’ zei vader overwonnen, en meteen zat-ie in 'n
zonne-plas: ‘je stapt in de kooi, en daarin zit je op je hurken, met de
haak van de mijnlamp in je mond. Rechtop staan ken je niet, omdat 'r in de lift
nog meer verdiepingen zijn - dan zak je met 'n vaart an de kabel.... Je hangt
met z'n allen an 't schachtrad.... As je 't wiel in de lucht ziet wentelen,
hangen 'r menschen of kolen an.... Kolen in de eerste plaats....’
‘En as die kabel nou breekt?’ vroeg moeder angstig.
‘As de kabel breekt, breekt 'r meer,’ spotte vader:
‘in de eerste plaats zooveel nekken as 'r in de kooi mee na boven of mee
na benejen gaan. Maar da's allemaal best verzorgd. Want an iedere nek, die an
de kabel van de kooi hangt, hangt 'n penning met je nummer. Ik heb No. 743.
Voor je je werkpak antrekt, grijp je van 't Nummerbord je penning - precies as
bij de honden-belasting - met die penning stap je in de lift, en as je boven
terug ben, hang je je nummer weer op 'r plaats. Dan weten ze, da-je d'r niet
vandoor ben... 't Nummerbord is de Burgelijke Stand.... Begrepen?’
‘Da-je d'r niet vandoor ben?’, vroeg moeder: ‘hoe
ken je 'r vandoor gaan, as je benejen ben.... Dan zit je toch
opgesloten?’
‘En as ik nou denk: ik vin 't hier zóó
plezierig, da'k nog 'n poosie | |
| |
met 'n paar van me
vrinden blijf kuieren?’, lachte vader, over de ergernis met Blauwbaard
heen, en nou weer in heiligst genot in de droomoogen van z'n jongen
levend: ‘as we stilletjes achterblijven en 'n reisje na 't Paleis van
Koning Kool maken, hoe kennen we dan as ordelijke menschen bijtijds onze
nummers op 't bord terughangen....?’
‘Toe, geen malligheid, Koert,’ zei moeder met 'n
akelig-druilig gezicht, want nou schoof weer 'n Judas-hand voor 't gelach en 't
gestoei van de zon, zaten ze opeens in 'n donker keldertje: ‘ik
begrijp bèst, dat wanneer iemand z'n nummerpenning niet op tijd
inlevert, 'r iets ellendigs met 'm gebeurd mot wezen....’
‘Larie! Nonsens! Laat mijn nou vertellen! Of ben jij met de
ochtendploeg benejen geweest....? Je groote jongen zit te luisteren, en die wil
d'r meer van weten, niet mannetje?’
‘Laat vàder verder vertellen, groote zuster,’
drong 't kind in zalige luistering an - hij zat zoo fijn tegen de manne-borst
op - 't was zoo'n poos gelejen, dat groote broer 'm 'n heusch verhaal
had verteld: ‘nou dan, je wou na 't Paleis van Koning hoe-hiet-ie
gaan?’
‘Koning Kool,’ knikte vader, moeder beknipoogend:
‘en die het me gevraagd of ik morgen wéér 'n kop koffie bij
'm kom drinken, maar vreeselijk zwarte koffie....’
‘Heb-ie 'm vandaag al gezien....?’
‘En of,’ knikte vader: ‘hij stapte net voor me uit
in de mijngang, en zat op 'n paard, dat enkel maar liep te hinneken, maar
véél harder as neef Ko....’
‘Nee’, ontkende Koertje, die 't allemaal prachtig vond,
maar te groot was om te gelooven, dat 'r benejen onder den grond paarden
waren - op de daken, Sinterklaas, dat kon, maar in zoo'n donkere kelder....:
‘nee da's geen verhaal, watte moeder? - da's mal - paarden ònder
den grond....’
‘Waarachtig’, bevestigde moeder, die Magdaleentje 'n
schoonen luier omspeldde: ‘dat mag-ie rustig gelooven, schattejongen: d'r
zijn in de mijnen echte levende paarden....’ | |
| |
‘En hoe kommen die 'r dan?’, vroeg 't kind,
onzekerlachend.
‘Die gaan ook an de kabel na benejen....’
‘Ook met 'n nummer, dat ze motten inleveren?’
‘Nee, die blijven benee in de stallen....’
‘Dat ken toch niet, watte moeder?’
‘Ja, jongen: 't is allemaal waar, en je mag 't nooit an mijn
vragen, as vader wat zeit, want vader jokt nooit....’
‘De paarden trekken de karren met kolen na de schacht, en as
ze moe zijn, krijgen ze d'r eten in de stal benejen,’ verhaalde vader
verder, die nou zelf de planken schuur met de ruiven en de bestoven electrische
lampies voor zich zag, zelf de bonkige paarde-hoofden in 't schemerdonker
gestreeld had, zelf had staan suffen bij de half-blinde oogen der dieren, die
erger as monniken van alles afscheid hadden genomen. Terwijl hij nou, in 't
weer in 't zonnelicht oplaaiend, opjuichend, opdartelend zolderkamertje, met
z'n wijf en z'n kinderen zat te babbelen, klonk benee in de sloome zwoelte van
't in de lagen betimmerd stalletje, 't malend gekauw van de merrie, die nog
enkel in vreten plezier mocht hebben, en enkel 't molmen geklep van 'r gebit en
't geschuur van 'r leeren hoofdstel kon hooren. Even zat-ie in de herinnering
van iederen nieuwen mijnwerker. As je ouwer, wijzer werd, dee je niet meer
hondsch-sentimenteel.
Maar de kinderstem liet niet met rust:
‘Wat zit je nou, broer?.... Vertel dan toch verder!.... De
Koning, die Kool hiette, zat op 'n paard en die ben je tegen gekommen, en wat
zee-ie tegen je?.... Nou dan, vader?’
‘Die zee,’ vertelde vader gehoorzaam: ‘die zee net
as iedereen: ‘Glück auf!’
‘Wat zee-ie? Dat versta ik niet!’
‘De Koning tikte an z'n pet en zee Glück auf!’
‘Hùùùùù!
Hùùùùù!’ schetterde de jongensstem
onder de dakpannen en of 't zonnelicht 'r van schrikte: ineens wier 't weer zoo
donker in 't dakkamertje of 'n gordijn voor 't | |
| |
tuimelraam neer
werd gelaten: ‘hùùùùù! Wat 'n verhaal!
Dat zeit ommers geen koning! Dan begrijpt 'm ommers niemand!.... As je vertelt,
mot je goed vertellen!.... Kon-ie geen Hollandsch spreken?’
‘Nou mot je is luisteren, schattekind,’ trachtte vader
duidelijk te maken: ‘al de mijnwerkers zeggen as ze mekander met d'r
lampies in 't donker tegenkommen: “Glück auf!” - dat wil
zeggen zoo iets als Geluk-as-je-weer-boven ben, of God-zegen-je, of
Tot-strakkies-in-'t-licht.... Vader houdt je niet voor de gek.... Of je in
Holland ben of in Duitschland of misschien ergens anders: ze zeggen geen goeien
morgen of goeien middag of goeien avond of bejoer tegen mekaar: ze roepen niks
as Glück auf! - en as vader 't in z'n hoofd zou halen Dag! te
zeggen, zouen ze met d'r vinger tegen d'r voorhoofd wijzen....
Begrijp-ie?’
‘Hoe zeggen ze 't?’
‘Glück auf!’
‘Kluukouff!’, herhaalde de jongen, maar in den
ondergrond van z'n stem bleef toch nog de aarzeling of vader 'm geen dingen
voor schrikkelijk-kleine kinderen zat te vertellen: ‘kluuk, kluukouff....
En verder van die koning....’
‘Nou mannetje, die koning op z'n paard zee: Glück auf! en
gaat u maar met mijn mee, dan zal ik u de weg wel laten wijzen, waar de
anthraciet en waar de cokes en de briketten zitten, en daar mag u zooveel van
mee na boven nemen as u wil, as u d'r maar zuinig mee is.... Ik zal u een van
mijn hofhouding meegeven.... En toen riep-ie Snips kom u is hier!.... En toen
kwam opeens 'n kabouter na me toe, met 'n houweel en 'n mijnlamp, en die zee:
“Glück auf, Majesteit!” en toen zee de koning
“Glück auf, Snips!” en ik zee “Glück auf!” en
't paard zee “Glück auf!”.... Die meneer, zee de koning, die
'n véél langeren baard had as Blauwbaard, weet hier nog niet zoo
best de weg. Gaat u zoover met 'm mee Snips, en as-ie z'n werk het gedaan, en
de lampen goed schoongemaakt en de leiding voorzien en 't schakelbord
nagekeken, laat u 'm dan | |
| |
eerst z'n penning van de hondenbelasting
Nommero 743 an de controle inleveren, anders denken ze boven nog, dat-ie 'r met
de brandkast van de aannemer vandoor is....’
‘Man....’ viel moeder in de rede.
‘En dan brengt u 'm bij mijn in me Paleis verstaan
Snips?’
‘Majesteit, ik ben om de weerlicht niet doof,’ zee
Snips. Nou toen ben ik wezen werken da'k nat wier van de warmte.... 't Is 'r om
te bezwijken zoo heet - onderbrak de electricien 't eigen verhaal - hoe dieper
je komt, hoe heeter 't wordt! D'r zit me 'n centrale verwarming in de
ingewanden van de aarde, die ze al lang hadden kennen gebruiken, as ze bij de
hand waren geweest.... D'r hoeft niemand kou te lijjen, dat zeg ik
je....’
‘Vader, wat is dat nou!.... Je mot niet met moeder praten, as
je mijn vertelt!.... Wat zijn dat voor manieren!.... Snips zou je bij de Koning
brengen, as je klaar was.... Het-ie 't gedaan?.... Moeder, je mag wel
meeluisteren, maar je mag niks zeggen, hoor?.... Hoor?’
‘Goed jongen,’ glimlachte moeder eindelijk weer
na 'n heele poos - dezelfde lieve, sterke lach, die 't jongske had laten
groeien, de lach, waartegen zelfs de zon, die alweer binnenbuitelde 't aflei:
‘ik zal enkel luisteren....’
‘Verder, groote broer!’
‘Ik ben klaar met me karwei,’ zee ik.
‘Goeie zee Snips.... Loopt u maar achter me an, maar trapt u
mijn niet op me hielen, want dan wor ik gemeen. Daar ken ik niet tegen. En as
we straks, bij de deur van de koning komen, veeg u dan in gosnaam uw voeten,
want de koningin verdraait 't om voor iederen, die op bezoek komt, de boel
schoon te dweilen!’
‘Gekke kerel,’ viel moeder nou tòch en met
dezelfde woorden van tante Toos, als ze van 'r jongste zoon smulde, in de
rede.
‘Moeder, wat heb-ie beloofd....?’
‘Nou,’ vervolgde de electricien, en omdat-ie terwijl 'n
pijp had opgestoken - wat voor de tanden van 'n zuige- | |
| |
ling meer as
buitengewoon goed most wezen - doorvlamde de geluw-tintelende zon de onder 't
dak voorttragende blauwe rook-sluiers -: ‘nou: ik achter Snips an, stap
voor stap, om niet op z'n hielen te trappen. Al de mijnwerkers, die we
tegenkwammen zeeën - wat zeeën ze, mannetje....?’
‘Kluukouff!’
‘Precies “Glück auf!” en die hadden ook wel
mee willen gaan, want die snapten 't best, dat ik door koning Kool in z'n eigen
Paleis was gevraagd. 'n Gangen as we doorliepen! - en da's nou is geen
verhaaltje, Riek! - 'n lange gangen, en bukken as ik most!.... Nou begreep ik
voor 't eerst van me leven, waarom de kabouters zoo klein mosten wezen. Die
konden maklijk rechtop loopen. Ik most aldoor gebukt, om me kop niet te
stooten, ten minste hoe verder we kwamen. Me lenden kraakten. Me knieën
zakten door na me schoenen. En zweeten as ik dee. D'r was 'n vlieg, die op me
wou zitten, en die verzoop of-ie onder de straal van de waterleiding geraakt
was. Je kon zoo zien, waar 'k geloopen had, en Snips zee enkel maar: da's
gezond voor je kwaje hummeur. Dan leer je je opvliegendheid af. Hoe harder je
zweet, hoe gauwer je je luie vet kwijt raakt. Motten we nog ver?, vroeg 'k. Me
tong hing 'n meter uit me mond, die sleepte zoo achter me an, da'k 'm op most
binden, om niet op 'm te trappen!’
‘Hùùùùù!
Hùùùùù! Hoe ken dat nou?’
‘Gekke kerel!’ lachte moeder en de zon lachte zoo
luidruchtig mee, dat 't spiegeltje boven de lampetkan, 't karafje water en de
vergulde letters van 't kruis boven 't bed I.N.R.I., mee begonnen te schudden.
De pret danste uitgelaten door 't zolderkamertje. Zelfs Magdaleentje, met de
paars-bleeke vingertjes, die ze in ontdekking voor 'r scheel kijkende oogjes
hield, kraaide 'r leutig op los.
‘Motten we nog ver?’, vroeg 'k an Snips, die me maar met
me lenden en me tong liet scharrelen.
‘Nog 'n zestig kilometer,’ zee-ie. Da's geen pretje,
dacht 'k, geef mijn liever 'n trammetje. Maar 't schoot gauwer | |
| |
op
as 'k gerekend had. Ineens kwammen we voor 'n poort van eierkolen en harde
turf. En die ging vanzelf open, omdat ze 't lampie van Snips al in de verte
hadden gezien. Eerst wouen ze me buitenlandsche pas inkijken, want je mag zoo
maar niet 'n paleis binnen kommen. Maar Snips zee: halen jullie geen
haarlemmerdijkies uit: de koning het 'm zelf gezeid bij gelegenheid 'n kop leut
te kommen drinken. Nou, ik na binnen. Fijne boel. 'n Marmeren gang met 'n
elektrieke lampies, om je oogen blind an te kijken. Alleen de vrouw van den
koning had de duvel in. Ik was op me sokken binnen gekommen, maar je zag de
smerige voeten toch op de loopers. 'n Schandaal, zee de koningin. Uit welke
stad komt die hongerlijjer, dat-ie niet eens z'n voeten behoorlijk veegt?
Majesteit, zee ik: ik kom uit Amsterdam, waar ze me weggepest hebben, en ik
weet bliksems goed hoe 't hoort. Toen zee zij, en daar had ze geen ongelijk in,
u mot hier in 't Paleis van mijn man zoo'n brutale bek niet opzetten. Dat mag
Ik alleen. U is an 't verkeerde kantoor. Toen zee ik wat, en toen zee
zij weer wat....’
‘Had nou liever je mond gehouen, vader.... Waarom was je ook
zoo bretaal?’
‘Ja, mannetje, daar dacht 'k eerst later over. Maar gelukkig
kwam Koning Kool 'r zelf bij. Die begon suscht te roepen, maar de koningin zee:
hou jij je 'r buiten. En ze haalde 'n stoffer en 'n blik. En de koning nam me
stiekum mee na z'n kamer. Prachtig ingericht, Riek! Gos, gos, wat 'n weelde!
Alles van zwart fluweel en ebbehout. En eerlijk is eerlijk: de vrouw van den
koning had de bullen goed onderhouen. De boel glom je tegen. 't Rook na groene
zeep en was. En 'n eten! Chocolade-pudding, taart van enkel krenten, gestoofde
pruimen, melkreepen.... 'k Had voor jou wat in me zak gestoken, maar 't is
onderweg in de hitte gesmolten.... Kom u morgen terug, zee de Koning. As me
vrouw hoort dat u zoo'n lekkeren jongen het, en | |
| |
zoo'n lekker klein meissie, zal ze u zèker wat voor ze meegeven. Ze is
de kwaaiste niet, al het ze de smoor in, as iemand z'n voeten niet veegt. We
hebben nog loopers van uit de oorlogstijd, toen de boel zoo krimmeneel duur
was.... Snips breng meneer na de lift, en breng jij 'n trommeltje mee. Die
kosten niet veel in de Bazar.... Daar stoppen Hare Majesteit en ik dan chocola
en kandij voor Koertje en Magdaleentje in. Nou, toen het Snips me teruggebracht
en heb 'k 'm bij de hoofdschacht 'n sigaar gegeven. Maar hij zee: ik mag
benejen niet rooken, anders krijg ik mot met de Koning, die zelf enkel pruimt,
en ik lust jóúw sigaren niet - ik rook ze zelf beter.... En toen
kwam de ooievaar met z'n snuit.... Uitemetuit....’
‘Fijn,’ droomde 't kind na: ‘as je morgen maar
heusch 'n trommeltje meeneemt....’
‘Vast en stelllig,’ lachte de vader in de zolderkamer,
waar alles bleef lachen, en waar 't net was of Snips, de kabouter, door 't
tuimelraam binnen-koekeloerde: ‘morgen ga 'k weer na de Koning mèt
'n trommeltje voor jou en je zussie.
|
|
Auteursrecht onbekend