Droomkoninkje. Een verhaal voor groote kinderen

[p. 239]

XXVIII.

Toen de ochtendploeg van 't Mijn-emplacement kwam anstappen, hoorde je weer 't klos-klos-klos van de bespijkerde schoenen. Moeder hield Magdaleentje in de armen - hij zat op den stevigen schouder van neef Ko. Tante Toos was thuis gebleven - die most voor 't eten zorgen, en neef Blauwbaard-met-z'n-zeven-vermoorde-vrouwen was d'r tusschenuit getrokken, zee Ko, om nommero acht, 'n vroolijke weduwe met 'n spaarboekie, 'n varken met biggen, 'n hond en 'n half dozijn poesen, an d'r lange vlechten mee na de torenkamer te sleuren.

't Was op Ko's schoer 't fijnste zitje, dat je je denken kon. Vader was sterk, maar Ko was taai. Die was zoo taai, dat-ie heele enden in draf liep, en weer in draf terug, en dan nog hinnekte as 'n paard, dat schik in z'n leven had.

‘Ko!’ riep moeder angstig - ze was in 'n stemming, om bij elk geluid, elke onverwachte beweging, te schrikken - ‘Ko, wees in Godsnaam voorzichtig! Ko! Toe nou, Ko!.... As je struikelt en met den jongen valt... Denk an z'n open voetje....’

‘Je mot bij mijn niet wezen,’ zee Ko dan, enie bleef trappelen as de schichtige knol van 'n berejen diender: ‘ik ben de volbloed Trakheener-hengst - ik heb niks in

[p. 240]

te brengen - u mot twee-hoog wezen bij me koetsier of drie-hoog bij me palfrenier....’

En dan sloeg-ie weer op hol, hobbelde Koertje op 't schouder-zadel, werd 't kind zoo baldadig, dat-ie met den hiel van z'n gezonden voet 't dravende paard spoorde en porde, en dan weer paars van benauwdheid wier, omdat de volbloed as 'n kip kakelde, sprongen nam en fratsen met de voorbijgangers uithaalde, da-je van 't lachen stikte.

Moeder, achter-gebleven, niet zoo vlug aanstappend met de zwaarder wordende zuigeling, rustte effen op 'n gruis-berm van den zwarten weg. En zoo taai kon Ko, gewend an sjouwen en gebukt loopen onder de stutbalken van de mijn-gangen, niet wezen, of nou most-ie ook 'n paar tellen uitblazen. Met 'n zakdoek, die hoe tante Toos 'r ook tegen vocht altijd pik-zwart was - daar dee-ie alles mee - je kon 't zoo mal niet bedenken of 't lel-van-'n-doek kwam 'r an te pas, an 't beet-pakken van 'n vette pan, 't inwikkelen van natte pruimtabak (dat was de grootste ellende da-je benejen niet rooken mocht!), 't afdrogen van z'n handen en niet 't minst: 't schuieren van z'n schoenen, as ze in de stofnesten van den weg d'r gezonde kleur kwijt raakten - met dien vandaag extra-smoezeligen zakdoek, omdat-ie 'r, terwijl tante Toos boven met moeder bezig was geweest de walmende pitten van 't petroliestel mee gelijk had gestreken - bewreef-ie zich den zweetenden kalen knikker en 't glimmende voorhoofd.

't Kereltje op z'n schouder, na-hijgend van plezier, zag de verwoesting aankomen.

‘Ko, je potlooit je hoofd....’

‘Wat doe 'k?’

‘Je potlooit zooas moeder 't furnuis.... O, Ko, wat zie je d'r uit! Je wordt 'n nikker as je door blijft potlooien....’

‘Wat zallen me nou?’, vroeg Ko, en 'n blikken lucifersdoos-spiegeltje uit z'n mouwvest diepend, bekeek-ie de sepia strepen en kringsels tusschen de haren-franje bij z'n slapen en 't bleeke joggie, dat van 't toeren en draven 'n buiten-

[p. 241]

kleur had gekregen: ‘mot je daar over schreeuwen....? 'k Zie d'r, as 'k van benejen kom, wel erger uit.... Asjeblief! Jij ken d'r beter bij as ik....’ Dan kreeg Koertje den vettigen zakdoek in z'n kleine pootjes, en met 'n nog schoone punt probeerde-ie 't rare, nakende hoofd van z'n schaduwstriemen te ontdoen.

‘'k Zal je is 'n goeie beurt geven,’ praatte-ie vertrouwelijk tegen 't hoofd, waarvan-ie dadelijk was gaan houen: ‘maar dan mot je niet bewegen, want daar heb 'k me twéé handen voor noodig, en as 'k uitglij ken 'k me nek breken....’ Kleine propjes speeksel sputterde-ie op de zakdoek-punt, en terwijl Ko de voorbijtrekkende mijnwerkers goeiendag begon te zeggen, schrobde en boenderde 't kereltje tot 'r weer heusche witte huidplekkies kwamen.

‘De rest ken de volgende week,’ lachte Ko: ‘jij scalpeert me gedorie! Wie komt 'r onder me hoed kijken, hoe ik 'r uit zie, stommerd....? Poppetje gezien, kassie dicht....’ En met 'n stevigen zwaai mepte-ie den hoed weer over de Zebra-huid. Gos, gos, wat had Ko 'n vrinden! De een voor, de ander na - d'r was haast geen uitzondering op, zee: dag Ko, en d'r was ook niet een of ze droegen 'n blikken drinkkan mee. ‘Ken je die allemaal, Ko?’ - ‘Ja, jongen’ - ‘Ben je met ze op school geweest?’ - ‘Dat nou juist niet, maar we hebben samen 'n vereeniging, begrijp-ie?’ - ‘Nee, Ko’ - ‘Je hoeft ook niet alles te begrijpen,’ redeneerde Ko: ‘as je in 't leven alles begreep, was je onze lieve Heer zelf, en ik laat me op slag ophangen as die d'r vandaag zelf uit wijs ken worden. Dag Bertus! Dag Simon! Dag dikke Wim! Jij raakt ze maar! Je zal 't gat van de kooi ¹⁾ niet meer in kennen as je vrouw je 't eten met lorries blijft voeren! Dag Krekel! Ja, da's me zoon. Het de ooievaar me vannacht gebracht met kleeren en al...! Dag Kurketrekker! Je verliest 'n wiel van je fiets!’

En dan kletterde z'n lach over den weg, die hoe langer hoe voller werd, of d'r 'n optocht most beginnen.

1) Kooi = lift.

[p. 242]

‘Zie je 'm nog niet?’, vroeg moeder, die ze eindelijk in had gehaald, en die 'r lippen bebeet van niet in 't gareel te houden zenuwen.

‘Riek, je ben bij God niet wijs,’ bleef Ko lachen: ‘ben je bang dat-ie in zeven slooten tegelijk stapt?.... Over een of twee dagen loop je niet eens meer met je kinderen uit.... D'r gebeurt hier minder as bij jullie op straat.... Dag Hannes, dag ouwe boef! Dag rooie!.... Ja, dat bennen mijn kinderen! Bejoer!.... Dag Macaroni!.... Da's 'n Italiaan, die met 'n Hollandsche vrouw getrouwd is. Nou spreekt zij Italiaansch en hij Hollandsch en ze verstaan mekaar zoo weinig dat ze van 's morgens vroeg tot 's avonds laat as hij niet onder de grond is, elkander de Italiaansche en Hollandsche haren uittrekken....’

‘Ik wor zoo vreeselijk moe van 't staan,’ zee moeder: ‘en 'k voel me zoo duizelig.... Zou u - zou jij 't kindje één oogenblikkie willen vasthouen?’

Ze had zenuwtrekkingen op 'r gelaat en 'r oogen deeën zoo flets, dat de jonge mijnwerker vanzelf de zuigeling greep. 't Scheelde geen haar of moeder raakte van 'r stokkie. Ze bleef tegen 'n boomstronk staan hijgen en gelukkig zakte ze niet in mekaar, want 't zou anders 'n oploopie van belang hebben gegeven.

‘Verroest!’ sprak Ko beduusd. 't Was voor 't eerst in z'n leven, dat-ie met z'n brutalen mond geen raad wist. Met 'n jongen op z'n schouder en 'n natte zuigeling in z'n linkerarm, stond-ie voor merakel. En toen de komiek van de Rederijkerskamer voorbij kwam en enkel 'n gezicht met 'n tusschen z'n ooren wijd-gespleten mond trok, kreeg-ie ineens zoo'n wilde lachbui, dat-ie 'r bij most hurken, om zelf niet tegen de vlakte te slaan. Dat kwiekte moeder weer op, en ze werd heelemaal mensch toen ze vader in de spiezen kreeg. Midden op den weg werd 't 'n gezoen en 'n gepak, of-ie uit de Oost kwam. Omdat vader zag, dat moeder overstuur was geraakt, nam hij Magdaleentje en 't ventje bleef op op den schouder van Ko.

[p. 243]

‘Vertel nou is,’ zee moeder 'r arm door den zijne stekend: ‘vertel nou is, schat.....’

‘Nou’, zee vader: ‘'n lolletje is 't niet, maar 'k wen 'r wel an, wat jij, Ko?’

‘Je verslaaft 'r totaal an,’ grinnikte Ko: ‘je ken d'r an 't end niemeer buiten.... Maar je handen zallen wel verkeerd gestaan hebben, toen je pas benejen was, niet?’

‘Die kooi is 't beroerde,’ zei vader: ‘'t 'r in kruipen is niks, maar dat gesuis in je ooren en dat kloppen en 't eerst niks kennen hooren, as je uit de kooi stapt, da's verdomd-vervelend.... 'k Begreep 'r geen bliksem van. Ik stond maar met me vingers in me ooren te peuteren, en dacht: wat zal me nou gebeuren en toen sleet 't weer vanzelf.... En hoe heb jij 't gehad, mannetje-met-je-blauwe-oogen?’

‘Fijn, vader. 'k Heb zooveel gegeten, dat me buik eens zoo dik is - neef Ko het getooverd met aarpels en blommen - en neef Gerrit het op de grammofoon gespeeld. Toen het 'n hond met zes jongen zitten huilen, enne die was van 'n man met één oog, omdat die 'n stuk steenkool d'r in het gekregen enne toen is tante Toos zoo boos geworden dat ze 'm 'n aarpel na z'n ribbekast het gesmeten, enne Ko het bladluisies gedresseerd, enne de vrouw van de dominee springt door hoepels en danst de horlepiep op Ko z'n duim.... Vin je dat niet leuk, vader?’

‘Prachtig’, lachte de electricien, die 'r niet àlles van snapte: ‘dus je ken 't met Ko vinden?’

‘Met Ko ja - met Blauwbaard niet.’

‘Wie is Blauwbaard?’, vroeg de electricien, en met 'n plotse opwelling van hartstochtelijke levensvreugde - de zon blakerde over den weg, dee de regenkuiltjes zachtjes dampen, zoo vreemd en teer of de koolgrond tegen 't zilver-geblikker van 't water in, ademde; zoo bedwelmend of wierook uit stralende kelken opsteeg - met 'n niet langer in te houden blijdschap, dat-ie hier, na uren en uren in 't schemerduister en 't gewiegel der kwijnende mijnlampen, weer in 't schater-zingend licht van den hemel, op 'n morsig

[p. 244]

kolenpad, onder den hemel, naast z'n vrouw en kinderen, onder den hemel, liep, - zoende-ie z'n wijf nog eens, nog eens, toen de kleine meid, toen 't kereltje, waarvoor-ie zich niet behoefde te bukken, omdat-ie nou op den schouder van den zweetenden Ko 'n reus was geworden: ‘wie is Blauwbaard, schat? Is dat die man die zooveel vrouwen om zeep het gebracht?’

‘Om zeep,’ verbeterde 't kind: ‘vermoord - an d'r haren in 'n kast opgehangen.... Nee, neef Blauwbaard mag ik niet.... Die zeit niks, of hij zeit leelijke woorden ....’

Nou begreep vader 't en hij lachte met Ko mee, maar 'n half uur later was 'r met Blauwbaard, op wien ze moesten wachten bij 't aan tafel gaan, de eerste spanning.

‘Wat 'n reuze-familie,’ praatte tante Toos, vergenoegd van de kamer naar 't keukentje heen en weer wiegend - geen denken an: Riek mocht 'r den éérsten keer niet helpen - ze kon 't best alleen af -: ‘wat 'n gezelligheid ineens. Eerst hebben we hier ook met z'n zevenen gezeten - dat zal je je niet meer herinneren, jongens! - toen is 'r langzaam an geknabbeld - eerst grootvader, die nog boven den grond meewerkte, weg - toen je zussie van negen weg - toen je broertje van zeven - die smerige roodvonk! - en toen je vader weg - weg - allemaal weg.... En zoo krijgen we ieder ons beurtje.... Een, twee, drie, vier, vijf, zes....’

‘En me zussie, tante....?’

‘Hij het gelijk. We bennen wéér met z'n zevenen,’ knikte tante, en de ploffende damp van de aarpels barstte om de hoofden, die zich naar de saamgeleide handen bogen. Tante zat stil, van Blauwbaard zag je enkel 'n punt van z'n neus, Ko keek met z'n gesloten oogen, onder de Zebra-strepen, of-ie 'r iemand tusschen nam - en moeder hield geen oog van 'r bord af.

Toen, bij dat daagsche gebed, in 't nou de kamer binnenschijnend, 't dampen der aardappels doorlachende zonnetje, klonk de schelle stem van 't kind.

[p. 245]

‘Tante....’

‘Stil jongen,’ zei vader.

‘Waarom mag ik niet praten?’

‘Suscht,’ maande de electricien, die zich in de stilte ongemakkelijk voelde.

‘D'r baait 'n vlieg in de saus....’

‘Suscht’, zei vader weer, en-ie fluisterde 'r zoo zacht as-ie maar kon bij: ‘die haal ik 'r wel uit....’

En om 't jongske af te leiden, schoof-ie z'n ijzeren vork als 'n reddingsboei in de sauskom.

‘Hij glipt 'r verdorie weer af - hij wil al z'n leven verzuipen,’ zei 't kereltje geïnteresseerd.

‘Suscht! Niet praten. Effen je mond houen,’ fluisterde de man weer, en net had-ie de vlieg opgebaggerd en 'r als 'n inktmop op 't tafelzeil gestreken, of 'n tweede, veel grootere bromvlieg, zeker langs den glibberrand uitgeglejen, of zoo stom om te meenen, dat 't bruine van de saus begane grond was, zwom 'r met minstes zes pooten op los.

‘Dat komt 'r van sause-dief,’ zei 't ventje: ‘da's je verdiende loon.... Knap as je de vet-vlekken uit je boddie krijgt....’

‘Amen’, zee tante Toos, wat ze anders nooit zee, en 'r oogpriemen zochten vijandig den zwager, die z'n kind zoo voor de galg liet opgroeien. 't Was schandalig.

‘Nou wou ik een ding,’ kwam neef Gerrit los, en z'n handen nog niet koud van 't gebed, verleien in drift mes en vork: ‘dat u onze mijmering niet stoort met 't vangen van vliegen uit de sauskom. U kent voor mijn part gelooven wat u wil, en zoo weinig as u wil, maar u mot zooveel respect hebben voor de overtuiging van 'n ander, dat ik me niet hoef te ergeren onder me gebed door....’

‘Ken u 'n onnoozel kind 't zwijgen opleggen?’, vroeg de electricien geprikkeld.

Ze zeien nog u en u tegen mekaar, want ze hadden geen vijf minuten gelejen met mekaar kennis gemaakt. Vannacht waren zij niet thuis geweest en vanmorgen had vader de ochtendschicht gehad.

[p. 246]

[p. 247]

‘Ik ken 'n onnoozel kind 't zwijgen opleggen, en hóé opleggen,’ gromde Blauwbaard, grimmig de baardslieren door-plukkend: ‘en dat ken u net zoo goed, as u begint met de jaren, dat 't kind z'n eerste woorden gaat zeggen.... As d'r bij u thuis gedankt was bij 't eten, zou zoo'n kind hier onder de mijmering z'n bek weten te houen....’

Vader werd vuurrood in z'n nek, klemde z'n kaken op mekaar.

‘As u eerst kinderen het, kom ik bij u praten,’ zee-ie, z'n woede an de aarpels koelend, die op z'n bord buitelden, of ze met mekaar an 't bakkeleien waren.

Hij wou nog meer zeggen, maar moeder stootte 'm zachtjes onder tafel an, zoo, dat iedereen 't merkte, en 'r door de onhandige beweging, die 't tafelzeil versjorde, 'n gammele mosterdlepel uit 't donker-bruin omrand mosterdpotje viel.

Nog gaf Blauwbaard, die fel in die dingen was 't niet op. Zoo'n brutale vent-met-'n-baard most 'r alweer geboren worden.

‘U kent bij mijn kommen praten,’ antwoordde-ie, en z'n hand beefde 'n tikkie in z'n baard - allemaal groote praats, maar as 't 'r op an kwam, deeën ze in d'r broek -: ‘praten, as ik kinderen heb - as ù dan maar zorgt dat u geloof meebrengt....’

‘Nou, laten we eten,’ snauwde tante Toos.

Da's 't verstandigste,’ zee Ko, die met z'n hoed op z'n hoofd - met 'n ongewasschen hoofd en ongewasschen handen kwam-ie an tafel! - begon te bikken: ‘en hoe voller je je monden stopt, Blauwbaard en Koert, hoe minder je in de mijnstreek an theologie ken doen.... Eet ze met smaak....’

‘Smakelijk eten,’ zei moeder.

En nou had je motten zien. 't Kon haast niet. En 't gebeurde toch. Ko stak hééle aarpels, zoo gloeiend-heet, dat je je mond al an kleine stukkies brandde, op z'n vork en zoo direkt achter z'n kiezen.

Die zal 't éérste klaar zijn, dacht 't kereltje, dat ook foel spied at, omdat 'r gries-met-bessen nakwam, en tante

[p. 248]

Toos vóór 't an tafel gaan gezeid had, dat wie 't eerste z'n bord leeg had gegeten, de heele griesmeelpudding kreeg - die haalt vast en stellig de gries-prijs, want vader en moeder en tante Toos doene niet an de weddenschap mee en Blauwbaard, in de lorum, zit zoo te moezen, aarpels en groenten en saus door mekaar heen, dat die zal motten beginnen, as ik en Ko klaar bennen. Maar mis poes. Nou begon Blauwbaard ook. Dat was 'n handige duvel. Die had de boel op z'n bord zoo fijn gesopt en gewreven - al z'n leven om niet op z'n baard te morsen - dat-ie nou zonder kauwen kon dooreten, slikken, spuien, en z'n bord voor den tweeden keer laadde eer nog iemand zoo ver was.

Ongerust bleef 't kind kieskauwen, hield-ie geen oog van Blauwbaard en de griesmeeltaart af. Vader praatte met Ko en tante Toos.

Toen, beestig gehumeurd, stond Blauwbaard op, zette de griesmeel voor zich neer.

‘Ken je nou niet effen wachten, pummel?’, vroeg tante verwijtend.

‘As je maar opschiet,’ mopperde de vrouwenbeul, terwijl 't ventje met dikke tranen en 'n pruillip bleef toekijken, of-ie heusch....