|
| |
XXV.
't Was met twéé kinderen en 'n hoop rommel om mee te
sjouwen geen doen geweest, om den vroegtrein te halen, en toen ze dachten klaar
te zijn, waren 'r toch nog 'n niet voorziene massa akkevietjes - most vader in
de dakgoot voor de antenne-drajen - most moeder d'r op uit voor eten in de
trein, omdat je anders dood-gehongerd ankwam, en tante | |
| |
Toos dan wàt raar zou opkijken - most vader de krammen en
draadnagels uit 't behang trekken en de sleutels an de timmerman, die de
huurcenten kwam beuren, brengen - most moeder met 'n ouwe veger, die ze de
opvolgers kedoo dee, 'n veger as de kop-van-jut met 'n sik en twee afgebeten
eindjes snor, de papierproppies en stofnesten uit hoeken en gaten bij mekaar
flodderen - as je de verdieping niet redderde vóór je verkaste,
zouen ze d'r groote bekken over opzetten - most vader de roestige vullis-emmer,
waar je an alle kanten doorheen kon knikkeren, en die óók niet na
Heerlen mee werd genomen - tante Toos had 'r minstens drie - stiekem in de
gracht gaan loozen, maar omdat 'n smeris na jonges, die met-niemendal-an wouen
bajen, stond te loeren, kwam-ie 'r weer mee terug, en omdat 't merakel van
benejen niet thuis was, liet-ie de vullisbak an 'n lijntje naast de waschtobben
op 't plaatsje zakken, met 'n papier d'r boven op: Soeveenier van die U
groeten!!! en toen most-ie zoo lachen, dat-ie z'n hoofd tegen 't keukenraam
stootte, en zoo paars wier as de verjaars-ballon, die wel kleiner geworden was,
maar toch an 't touwtje bleef trekken, om de lucht in te schieten.
‘Schat’, zee moeder, die eerst mee had geschaterd: ‘daar
krijg je last mee! Haal 'm d'r weer vandaan!’ - ‘Goeie’, zee
| |
| |
vader. ‘maar dan mot jij mijn door 't raam laten zakken,
anders ken 'k 'r niet bij....’ En bij 't wachten op den kruier, die de
mand en de pakkies en vader z'n radio-doos na 't station zou brengen, zat
moeder onrustig met Magdaleentje op 'r schoot, en ze schrikte bij ellek geluid
onder 't venster, omdat ze bang was voor heibel met de benejenbuurvrouw,
as-die de verrassing naast 'r soppies vond.
‘Laten we nou gáán, vader!’, dwong 't kind
net als in 't politiebureau: ‘as de trein weg is, motten we
loopen....’
Hij zag witjes om z'n neus van angst en spanning. De ballon danste
met de bewegingen van z'n pink heen en weer, en de kanarievogel, op 't kozijn -
die kon je niet in de bagage-wagen meegeven: daar liepen de katten in en uit,
of d'r niks voor ze te gappen viel - Pietebaas, die dat gezwabber van den
ballon in z'n buurt niet hebben kon, vlad-derde soms tegen de tralies op, of-ie
ook door z'n zenuwen wier opgevreten.
‘We kommen héúsch niet te laat, mannetje,’
suste vader, die 'r nou ook bij was gaan zitten, om effen uit te blazen, en 'm
stevig tegen z'n half-hempie an drukte. Moeder had de mand voor stoel, vader de
radio-kist.
‘Wat lijkt 't allemaal hol,’ zee moeder, die ineens 'n
gevoel, of ze hier nooit had gewoond, kreeg. Ze keek naar 't kort-geknipte haar
van 'r jongen, met de langer geworden ooren, die de topzware pet tegenhielden,
en ze onderging de aftakeling van 't woninkje, de naakte behangselwanden met de
licht-kleurige plekken waar portretjes en oleogra-phieën hadden gehangen,
de scheuren en vergeelde gaten in 't plafond, den vloer met z'n kille naden, op
dezelfde wijze als de te groot geworden pet van 'r jongen.
‘Ja’, zee vader, die vroolijk dee, maar d'r zelf niet in
geloofde, omdat de kelder-klanken van de ontruimde kamer, met 't
driest-instortend zonnelicht, z'n stem en z'n lachen plots leken te
vervreemden: ‘we zitten as landverhuizers, maar we laten niks
achter....’
‘Dat weet 'k niet,’ droomde moeder, en 't wit van 'r
| |
| |
oogen kleurde weg onder de parelmoeren schampjes van de
spieglende ruiten: ‘je laat hier 'n boel herinnering....’
‘Klets niet,’ zee vader haast ruw: ‘je neemt je
herinnering mee.’
Maar ze bleven toch even allebei stil, en keken mekaar's oogen
voorbij.
Toen kwam de kruier met z'n kar. Die zee: Vooruit met de geit, en
laaide de mand, de pakken, 't vallies en de radiokist tusschen gonjelappen op,
en Pietebaas kreeg ook 'n dekkie over z'n kooi, om geen kou te vatten.
‘Reddie, Riek,’ zee vader. Met de kinderen op d'r arm,
stapten ze de traptreden, die, zonder 't loopertje, nog nooit zoo kreunend
gekraakt hadden af, en toen leunde moeder hulpeloos tegen den witkalkten muur
en bebeet zich de lippen. Omdat ze de zuigeling in de eene hand en 'r taschje
met de boterhammen in de andere hand hield, kon ze niet bij 'r zakdoek kommen,
en zag je hoe de dikke tranen krijgertje over 'r wangen speelden.
‘Màg-ie huilen, groote zuster?’, vroeg 't
kereltje: ‘wil jij is héél gauw ophouen....?’
Omdat-ie op vader's arm zat, en-ie zoo lekker bij moeder 'r gezicht kon kommen,
aaide-ie met z'n zwarte vingertopjes de nattigheid weg, en, de ballon met de
bewegingen van 't pinkje mee-deinend en tegen 't gang-plafond aanstootend, zee
as 'n kloek, die voor 'r kiekens drupsjes en pepermuntjes gevonden had:
tók, tók, tók....: ‘zóó,
zóó,’ babbelde-ie, terwijl vader moeder 'n zoen gaf en niks
zee: ‘me zuster leit je ook al an te kijken.... Wat bennen dat in
Godsnaam voor manieren, om te huilebalken?.... Dat most ik nou is doen
met 'n schoone kiel an?.... Wel poddoome!’
Dat van den barbier en z'n maatje onthouden woord - 't tweede
bar-leelijke - bracht 'r de vroolijkheid weer in. Vader verslikte zich in 't
aangebrand vet van z'n pijp - al z'n leven met palingvellen gestopt - moeder
droogde 'r oogen met 'n punt van den doek, waarin Magdaleentje, as 'n schoone
wasch ingespeld lee. | |
| |
Toen trok vader de huisdeur achter zich toe, maar zoo
gemeen-hard dat je de kalk hoorde spatten. Hinderde niks. In al die jaren, zee
groote broer, had de huisjesmelker niks an de woning gedaan....
‘Wat zal die muis van vannacht, die over moeder d'r bloote
voeten most kuieren, 'n oogen opzetten, dat we d'r vandoor zijn, hè,
vader?.... En die krijgt nou ook niks meer te vreten, hè?.... Of 't
merakel met d'r verstandskies an 'n draadje in 'r mond, mot 'm voeren,
watte?.... Ik lach me 'n kriek as ze thuis komt en de vullis
vindt....’
‘Suscht!’, zee vader, want ze kwamen net de
schippersvrouw tegen, die zeker centen opgestreken had, en nou met 'n gezicht
of ze 'r al de buren de oogen mee wou uitpriemen; 'n kanjer van 'n schelvisch,
met 'r wijsvinger in z'n as de lellen van 'n haan zoo rooie kieuwen droeg, en
't blauw-bleeke beest 'r hing an te kijken, of-ie 'r de duvel over in
had dat-ie in 't kokend-heete water zou motten, en dat zij z'n graten
zou afkluiven. Rakelings gingen ze 'r voorbij. Moeder zag 'r
niet, vader floot zachies, of 'r ergens 'n hondje liep - hij keek
'r over vader z'n schouder na, en omdat ook buurvrouw met 'n smoel van
dat-schorum-ben-'k-kwijt omkeek, en ook de schelvisch met z'n leepoogen most
weten wat 'r àchter 'm gebeurde, stak-ie zoo fijn as-ie 't nog nooit had
gedaan, en nog langer as 't barbiersmaatje, z'n tong tèlkes weer, niet
één, maar wel zèsmaal tegen 'r uit, en | |
| |
as-ie
den ballon niet vast had motten houen, zou-ie zeker z'n tien gebojen tegen z'n
neus an gestrekt hebben, om 'r nog meer te laten merken hoe-ie de puist an 'r
had, en dat-ie 'r nooit meer levend hoopte te zien. In 't station, onder de
groote kap, stond 'n locomotief te gillen, da-je 'r je vingers bij in je ooren
most stoppen, om de velletjes van binnen niet te laten springen. En 'n stoom as
'r hing, smerig. Maar instappen konden ze nog niet. Want tante Toos, die de
treinen na Sittard en van Sittard na Heerlen voor ze had opgeschreven, had zich
zoo goddeloos vergist, zee vader, dat ze de ochtend-treinen voor avond-treinen
had versleten. D'r ging d'r geen vroeger as bij vieren. Toen mosten ze wachten
in 'n vreeselijk groote kamer, met allemaal tafeltjes en stoeltjes, en met
glazen kassies vol dingen, om je ziek an te eten. Moeder dronk 'n kop koffie
van enkel siegorij, zee ze, vader 'n glas gerste en hij kreeg 'n reep sjokola
met ape-neutjes d'r in vastgebakken. Magdaleentje keek toe en die most waar al
de menschen bij waren 'n droge luier an krijgen.
‘'k Zou d'r zoo laten, moeder,’ zei-ie: ‘die
blijft toch àltijd nat. Zoo droog je d'r, of ze is weer
klesse-klesse.... Da's niks gedaan met me zuster....’
Toen, eindelijk, zatten ze in de trein, met de heele santepetie van
de bagage in de rekken, en met Pietebaas dan is op 'n bank, dan is tusschen
vader z'n knieën. Hij mocht vooruit rijjen, naast 't portier met 't
vastgeschroefde aschbakkie, vol brokkies tabak en mondstukkies van sigaretten.
Moeder over 'm, glimlachte 'm toe, maar ze was toch niet in 'r sas, want d'r
oogen siepelden telkes vol tranen - schandalig as je fijn met z'n allen op reis
ging.... En vader was óók niet in z'n humeur. Die had eerst na de
ring zitten kijken, waaran je most trekken as de locomotief zóó
'n vaart zette, dat de wagons van de spoorstaven duikelden, en nou hield-ie z'n
oogen toe, of-ie slaap had. Maar slapen dee-ie niet. As je 'm wat zee, knikte
of antwoordde-ie, en de pijp dampte in z'n mond. Bij 't andere portier,
| |
| |
ingedommeld, hurkte 'n ouwe boerin, met 'n karbies op 'r schoot,
en d'r knokelvingers leeën zoo om de hengsels geknoopt, of ze wou zeggen:
je blijft 'r van af. Over 'r pruimde 'n man met 'n blauw overhemd en 'n zwart
dassie, en die boog bij ellek station uit 't raampie en spuwde de treeplank
vol. ‘Dan kommen ze niet binnen,’ zee-ie: ‘dat doe 'k toejoer
as 'k niet as haring in 'n ton wil zitten.... ‘Maar in Utrecht hielp dat
niemeer. Daar waren ze niet vies van pruimesap. Daar liep de coupé vol,
kreeg je 't benauwd van de stank. ‘Maggen we 'n beetje spuien?’,
vroeg moeder, die bang was voor 't kleine zussie. En toen tochtte 't lekker, en
stof kwam d'r niet binnen, want zoo toen de trein van onder de stationskap uit
was, wier de lucht bruin en zwart, zag je gele donderkoppen en as 't
groenig-wit weerlichtte, hoorde je lekker niks van de slagen, omdat de
trein véél meer spektakel maakte. ‘Ik heb 't is
bijgewoond,’ zee 'n meneer, die met twee anderen samen, op 't plat van 'n
koffertje, gekleurde prentjes smeet, en as ze 'r geen meer in d'r handen
hadden, ze bij mekaar klutste en 'r ieder gelijk op van uitdeelde, om ze dan
weer op 't koffertje te kwakken: ‘ik heb 't voor jaren meegemaakt dat de
bliksem in den trein sloeg, en dat de machinist op slag dood bleef.... As d'r
geen stoker op de locomotief was geweest zouen we door zijn gerejen tot
misschien in 't hartje van Duitschland....’ - ‘Hé!
Jessis!’, schrikte de ouwe boerin, de karbies na zich toe trekkend, omdat
de half-donkere coupé ineene zoo nakend-van-licht wier of 'n lamp op
wier gedraaid. En nou rommelde 't ook zoo hard, of 'r kisten van drie-hoog uit
'n zolderluik werden gesmeten. ‘Da's ingeslagen,’ zee de man met 't
blauwe overhemd en omdat-ie geen trek had zich buiten 't raampje te laten
natregenen, spuwde-ie met 'n kronkelstraaltje op den vloer van den wagen -
‘Troef! Troef! Troef!’, schreewde de meneer van de prentjes, en
terwijl buiten 'n rij huizen in 't troebel-blauw, zoo bleek of ze bang voor
onweer waren, met 't wit van d'r raam-oogen knipperden, lachte de meneer zoo
schate- | |
| |
rend, dat je geen donderslag hoorde. Vader had 'm nou op z'n
schoot genomen, en z'n jas om 'm heengeslagen voor 't inregenen, en omdat-ie
zoo heerlijk lee te doezelen sliep-ie net as 'n heel, heel klein dreumesje in.
't Tikken van 't gouwen remontoir, dat je door 't vest heen hoorde, had
'm in slaap gezongen. Wakker werd-ie eerst weer, toen ze in Eindhoven
stilhielden, omdat vader 'n boterham uit moeder d'r tasch zat te bikken en 'r
kruimpies op z'n gezicht vielen. ‘Goeien morgen, groote broer,’
zei-ie nog slaapdronken. Daar most-ie zelf om lachen. En toen keek-ie z'n oogen
uit. In de grauwe, log-bruine lucht, door grimmige koppen geploegd, statigde 'n
sprookjes-paleis, nog hooger haast as de wolken, en 'r waren 'n lichies in, 'n
lampies, 'n brandende sterren, of 'r 'n poort van de hemel bij vergissing
openstond en je de kamertjes van de engelen binnenkeek. ‘O, zie je dat,
moeder?.... Zie je dàt, vader?’, fluisterde-ie, om de menschen,
die achterover leeën te slapen, niet wakker te maken: ‘zie je
dàt?.... Daar woont de betooverde prinses....’ ‘Misschien
wel,’ glimlachte moeder, 'm niet storend in z'n kinderfantasie.
Uitgerust, de lange reis zalig vindend, at-ie nou ook 'n boterham met worst, 't
velletje om z'n vinger windend. Vader had den futteloos-wiegenden ballon an de
noodrem vastgehaakt, en de kanarie, zeeziek door 't gedreun en geschok, nou-ie
in 't bagagerek zat, omdat 't kereltje zijn plaats in had genomen, was
in 't bibberend zand an 't verstoppertje spelen.
‘Heb-ie nog pijn an je voetje?’, vroeg moeder, 't
omzwachteld pootje met 'r eene hand streelend.
‘Ik ken weer bèst loopen,’ pochte-ie, en z'n
schade inhalend, ratelde-ie an een stuk, dan weer door 'r raampje neuzend -
néúzen was 't: as je je kokker tegen 't glas duwde, wier-ie zoo
plat en zoo wit, of je d'r al 't bloed met 'n citroenpers uit had geknepen -
dan weer z'n opmerkingen over wat-ie buiten zag, of over de medereizigers
makend: ‘ik wou, dat die trein nooit ophield. Hij mag voor mijn 't heele
jaar doorrijjen, wat vader? Je zou best van | |
| |
't huisie hiernaast,
waar we geweest zijn, 'n keukentje kennen maken, met 'n petroliestel, watte? En
as je dan maar genoeg aarpels en brood en spek en voor 's Zondags 'n stukkie
lenden had meegenomen, konden we blijven zitten tot in Ammerika.... Verdorie 't
bliksemt nòg! Zag-ie dat? Al de koeien gaan voor de rook van de
locomotief an de haal! Stommerds! Asof de locomotief ze over de hekkies en 't
gras na zal loopen.... Moeder, die koe had 'n rooie letter op z'n bibs....
Hè....! Hè....! Daar leit 'n hengst met z'n vier pooten in de
lucht te grabbelen.... Zeker vlooien op z'n rug, die-ie kwijt wil raken....
Verdorie, wat snurkt die vent in 't hoekie.... De trein beeft 'r van.... Hij
mocht z'n neus wel is snuiten.... 't Lijkt op 'n druppel-flessie.... En die
daar mag z'n nagels wel knippen.... Kijk is an z'n pink, vader.... Daar ken-ie
'n bussie mee opensteken.... Angstig, hoor.... Da's alweer 'n station....
Verdorie, nou vergeet de machinist op te houen! 't Zal je niet gebeuren da-je
uit mot stappen, en dat ze vóór in slaap zijn gevallen.... Ik
vind 't hier fijn.... Mag ik nog 'n boterham, moeder? Maar haal jij 'r 't
velletje van de worst eerst af, want as je begint te kauwen en 't zuigt je keel
in, ken je d'r in stikken.... Gelukkig dat Pietebaas in de zandbak blijft
zitten, want as-die vanaf z'n zwavelstok wat zou doen, zou die meneer 't zoo op
z'n test krijgen....’
Dan begon-ie in de groote vreugde van naar tante Toos toe te gaan,
bij al de slapende, heen-en-weer doddelende reizigers, die mekaar leeën
toe te knikken, of ze mekaar gelijk gaven en vangballetje speelden, met 'n
fijn-zilveren stemmetje te zingen: ‘'k Heb zoolang met de foekepot
geloopen, 'k heb geen geld, om brood te koopen, foekepotterij, foekepotterij,
geef me 'n oortje, dan gaan ik voorbij....’
‘Je zingt héél mooi,’ zee de meneer, die
met de prentbrievekaartjes gespeeld had. Maar toen hield Koertje dadelijk op,
zee-ie niks meer. Kauwend keek-ie 'm enkel an, en dacht: ‘da's ook
'n armoedzaaier, met 'n baard van minstens 'n week....’ | |
| |
In Heerlen droeg vader 'm slapend uit den coupé. Zoo lang
had-ie 't niet uitgehouden.
‘Geef 'm mijn,’ zee tante Toos, die met den vrachtrijjer
an den trein was, en terwijl zij met Koertje instapte zat moeder
met de zuigeling, alweer te grienen. De regen gutste op 't zeil van 't wagentje
- de bliksem doorgulpte den hemel, die wijd-uit om de nachtdingen blankte en
dan weer in beangstigend duister verzwom. En terwijl de wielebanden de keien
beratelden, de regen door de dichtgeklepte zeiltjes schoor, begon tante Toos,
die met 'r stevige beenen | |
| |
tusschen de opbonkende banken, met 't
slapende kind op 'r schoot, geen raad wist, en die maar ook net op 't nippertje
't telegram had gekregen, nadat ze tweemaal voor niks an de trein was geweest,
haar meening te zeggen, en ze dee 't niet alleen met woorden - ze gaf
den zwager, dien ze hoe langer hoe meer begon te haten, al was haten dan 'n
stèrk woord, telkens 'n por met 'r knie-knokel, as-ie, bepakt en
belajen, met de radiokist en de kooi op z'n schoot, 't ongeluk had te dicht op
'r af te schommelen.
‘Nou vraag ik u, liefie,’ zei ze 't bonkeren van 't
karretje overschreeuwend, en de punt van 'r elboog stak met diepste genegenheid
in de zij, waarin-ie z'n sigaren geborgen had: ‘hoe u 't in uw harsens
haalt, om met 'n vrouw en twee schapen van kinderen bij nacht en ontij an te
kommen.... Daar ken ik met eten niet op rekenen.... Ik hou d'r geen zoete inval
op na....’
‘As jij je niet zoo stom vergist had, Toosje,’ zei de
electricien humeurig - hij zat net onder 'n lekstraal, die langs z'n nek
binnengoot: ‘waren we bijtijds angekommen.... Jij het je vergist.... Daar
wed ik honderd gulden onder....’ - ‘Betaalt u mijn eerst de veertig
gulden werom,’ zei Toos, vinnig van zich afknieënd. - ‘Die
brengen we voor je mee, schat,’ zei de electricien. - ‘As ik 't zie
geloof ik 't liefie,’ zei Toos.
Zoo ongenoegelijk 'r welkom in 't wagentje geweest was, zoo bijna
fijngevoelig was 'r ontvangst in de kleine woning, waar ze met gele blommetjes
op 't hagelwit tafelkleed, boven 't bord van 'r zuster en omdat 't door de
lengte der letters niet anders kon, óók boven 't bord van den
zwager 'n keurig Welkom! had neergelegd. De groote witte poes liep met
'n strikkie en 'n boterbloem om z'n nek.
‘Je ben 'n hartelijke schat, Toos,’ zei de jongste
zuster, en boven, onder de door den regen be-tekkerde dakpannen, kuste ze 'r
nog eens, omdat de wieg en 't kinderbed al gesteld stonden, en 'r voor slapend
Koertje op 't hoofdkussen 'n doossie flikkies lee. | |
| |
Toch was de entree erg-ellendig. Want toen ze benejen kwamen, had de
witte poes, met z'n lintje en z'n bloempie, z'n slag geslagen. De vogelkooi lee
met 't deurtje open, ondersteboven en van den vogel waren alleen nog wat
bloederige gele veertjes over.
‘Wat naar, wat naar,’ klaagde moeder, en ze zag 'r wit
van: ‘daar maakt zoo zielig diertje de reis voor, om hier dàdelijk
verscheurd te worden. Wat naar.... As de jongen 't hoort....’
‘Riek doe niet sentimenteel,’ zei Toos de aarpels
afgietend: ‘voor één dooie kenarie bennen d'r honderd
levende.... Ga zitten, zwager, maar wasch eerst je handen. Je ziet 'r uit as 'n
varken, liefie....’
|
|
Auteursrecht onbekend