|
| |
XXIII.
‘Mag ìk niet meehelpen, groote zuster?’, vroeg-ie
telkens weer, met den door den dokter zelf stevig-omzwachtelden voet, in den
leunstoel bij 't raam, over 't nieuwsgierige heen, toekijkend. Zoo toen vader
van den vroegtrein, waarmee tante Toos vertrokken was, terug was gekeerd, had
je de poppen an 't dansen. Je begreep 'r geen luis van. Moeder sleepte de
kasten leeg, en vader, die, as-ie niet in de damp van z'n pijp verdween, zoo
hardop liep te zingen - en fijn hoor!.... moeder zee as vader op zangschool
geweest was, had-ie met zóó'n prachtige stem geld as water kennen
verdienen - zoo hardop, da-je oogharen 'r van knipperden - vader timmerde an
één stuk kratten in mekaar, en as de delen te ruw waren, had-ie
nie-eens 'n schaaf voor 't spint noodig: dat dee-ie met z'n scherpe zakmes,
waaran van alles zat, 'n kurketrekker, 'n vijl voor je nagels, 'n in
mekaar-klappende schaar, 'n steeknaald voor je kiezen, 'n boor voor gaatjes en
nog 'n tweede en derde en vierde mes. D'r stongen de letters van vader op K.S.
- en as-ie twaalf was kreeg-ie d'r net zoo een, as vader 't zijne nog noodig
had. Omdat Magdaleentje niet tegen de herrie van 't kloppen kon, was ze met d'r
wiegie zoo ver mogelijk opgesloten. Dan weer stond vader over 'n kist gebogen
en trok 'r de kromme spijkers uit - hij had 'n hamer, zooas d'r geen tweede
bestond, waarmee je de draadnagels, die as wurmen weg waren gekropen, op d'r
test tikte en ze dan ineens as 'n zeere kies trok - dan weer lee-ie op z'n
knieën, en mepte ze zoo recht as 'n lucifer, zonder 'n bochie 'r in.
| |
| |
Alleen wier de drempel, waarop-ie ze d'r lenden
plette, as 'n zeef zoo vol spikkelgaten.
‘Je denkt da-je niemedal het,’ zee moeder, die schoone
kranten in 'n kist geleid had, en de stapeltjes nog is perste en mangelde, voor
ze ze in de vierkante buik loosde: ‘maar as je eenmaal begint, weet je
niet hoe je de rommel kwijt mot raken.... 'k Krijg 't nooit allemaal
gepakt....’
‘Ik versta geen woord,’ zee vader: ‘ik ken niet
spijke- | |
| |
ren en luisteren,’ en dan smeerde-ie 'm weer na 't
zoldertje, waar de kisten, koffers en manden, jaren achter 't handig-geprutst
beschotje verborgen waren geweest.
‘Mag ik meehelpen,’ moeder?.... Ik verveel me
zoo....’
‘Daar dan,’ zee moeder, om van 't gesoebat af te zijn:
‘maar je komt niet van je stoel af, schat.... Hier hebbie 'n groote doos
en ouwe kranten.... Pak jij nou je eigen speelgoed in....’
Dat vond-ie heerlijk. De verfdoos ging in eindelooze brokken papier,
of-ie met 'n Sinterklaas-surprieze bezig was, en de muis, die-ie eerst nog 'n
paar keer op 't kozijn liet kuieren, en de Piet-Roet-pop, en al 't andere
speelgoed binnen z'n bereik en de prentenboeken en 't koppie thee dat-ie leeg
had gedronken en 't suikerlepeltje. Nou most maar alles in de doos. Dan
hielp-ie ze goed. En toen moeder effen niet oplette, trok-ie de kleine la van
't nachtkastje open, en d'r lee geen ding zoo gek, of-ie ruimde 'r 'n plaatsje
voor in de witte doos.
‘Ik dank God,’ zee moeder toen weer an vader: ‘dat
we uit deze ongeluks-woning weggaan - 'k ben dolblij da 'k 'r twee kinderen
gekregen heb, maar anders was 't in de laatste tijjen niks as narigheid....
Dáár ga je teminste je brood dubbel en dwars verdienen, meer as
je hier ooit had kennen halen, wat man....?’
‘Verroest,’ viel vader driftig uit, want nou had-ie wat
'm nog nooit in zijn leven gebeurd was, met de glimmende hamer op z'n eigen
nagel getikt: ‘je mot ook niet an me kop zeuren, Riek, as ik met me werk
bezig ben....’ Z'n zwarten vinger stak-ie in z'n mond en zoog 'r op, en
trappelde van pijn, zoo as de nagel op den vingertop gloeide en stak, en nijdig
kijken as-ie dee....
‘Waarom kijk je moeder nou boos an?’ vroeg Koertje as
kleine vredestichter: ‘moeder het 't toch niet gedaan?’
Kleine of groote vredestichter: 'n man die 'n bloedballein onder den
nagel van z'n linker-wijsvinger, versch-van-den- | |
| |
hamertik heeft
gekregen, is zelden in 'n beminnelijke, evenwichtige stemming.
‘Bemoei jij je 'r niet mee,’ zei de groote Koert tegen
den kleinen, die net bezig was 'n rozenkrans, uit moeder's nachtkast gegrepen,
in watten, waarvan moeder proppies voor de visschen in Magdalena d'r neussie
draaide, en in 'n pakkie verbandzwachtel, dat ineens afrolde en 'r nou as de
staart van 'n vlieger bijbungelde, in te wikkelen: ‘as ik tegen je moeder
spreek, hoef jij 'r je neus niet in te steken!’ En met 'n vuurrood hoofd
bezoog de electricien weer den wijsvingertop, die 'r, op 't gevoel in z'n mond,
bij leek te hangen.
‘Moeder het 'r toch geen schuld an,’ hield 't kereltje
vol: ‘ze praatte wàt lief tegen je.... Dat het die smerige hamer
gedaan....’
‘Hou je mond!’, gromde de man ongenoegelijk.
‘Zal ik 'r 'ns na kijken?’, vroeg moeder geduldig.
‘Néééé!’, haalde de
electricien kwaadaardig uit, en z'n stem sloeg van onredelijkheid in falset
over, terwijl-ie zoo nijdig 't vloerzeil bestampte, dat 'n houtspaander as 'n
malsch-geraakte pinkel omhoog-veerde en tegen de au!-zeggende ruit opvloog. Dat
gaf 'n stilte, waarin moeder van den onhebbelijken spaander naar den driftkop
en van den driftkop naar de verschrikte kinderoogen keek.
‘Ben ik nou zoo boos geweest, toen 'k 't heete water
over me voet kreeg?’, verweet 't jongske: ‘'k vin je niks
aardig, hoor!’ En gebelgd op zijn manier ging-ie naar buiten zitten
kijken. Dat kon de man niet goed hebben. Eerst liep-ie met z'n vinger en de
hamerdeuk in den nagel naar de kraan, en toen 't lekker-koele water 't kloppen
wat bedaarde, kwam-ie in de rommelkamer terug.
‘Mag ik is kijken?’, vroeg moeder, die al aan z'n
gezicht zag, dat 't pijn-onweertje voorbij was. Nou mocht ze. En ze gaf vader
'n zoen boven op de plek, waar 't angekommen was. En as ze dàt dee,
voelde je geen pijn meer.
‘Zal ik 'r ook 'n zoen op geven?’, vroeg de kinderstem.
| |
| |
En toen-ie de vijf vingers afgezocht had, en 't
haast-onzichtbare rooie plekkie onder den nagel gevonden, zei-ie, z'n vader met
z'n groote blauwe oogen ankijkend: ‘nou krijg-ie 'r twéé
van mijn, omdat je niet gehuild heb, maar je mag moeder niet boos ankijken, as
de hamer 't doet....’
‘'k Zal 't nooit meer....’ lachte de man, weer met spijt
over z'n uitval.
‘En je mot niet Nééééé!
roepen, as moeder wil kijken of-ie je erg pijn het gedaan....’
‘Nooit meer,’ lachte de man, 't kinderbolletje met de
uitstaande haarsprieten, dat 't ventje ouwer leek te maken, tegen zich an
drukkend.
‘En je mag ook niet op je ongewasschen vinger zuigen.... Dan
wor je zoo klein as me zussie.... Hebbie moeder al vergiffenis gevraagd, da-je
'r weer verdriet het gedaan?.... Wil je 't dan wel is gauw doen?’
Maar zingen dee de man in 't eerste uur niet, want met
vergiffenis-vragen gaat pijn niet heelemaal weg, en 't trok 'm tot boven aan
z'n schouder toe. En dan - hoe harder ze werkten, hoe ongezelliger 't woninkje
'r begon uit te zien. Ze dronken koffie zittend op kisten en manden, en omdat
de lepeltjes al lang ergens onderaan leeën, mocht je met je vinger roeren,
om de suiker op te diepen. Toen kwam de koopman uit de zijstraat, dien vader
was wezen waarschuwen, omdat 't vervoer van de groote stukken haast nog meer
zou kosten as de boel waard was, en dan ging je niet op de schobberdebonk,
zonder 'n cent op zak, of je zou Toos nog meer te leen motten vragen, op reis.
Vader had zich bergen gedroomd en 't kleine koopmannetje keek enkel, of 't 'm
alles de keel uithing, naar de hoog-opgetrokken gordijnballetjes.
| |
| |
't Kereltje, teruggeschrompeld in z'n stoel, met de door 'm
ingepakte doos op z'n schoot, zei weer geen woord, bang as-ie was voor 't
koopmannetje, dat aan vader met slaperige oogjes zùlleke brutale
antwoorden gaf, dat je voelde hoe vader zich nijdig maakte.
‘Wat geef u dan?’, zee vader.
‘Zeg u 't!.... Waarom zal ik 't zeggen?’, zee de
koopman. Z'n hoed stond schuin van z'n wenkbrauwen naar 'n knobbel in z'n nek -
uit 't pijpje dat-ie tusschen z'n bruin-gesausde lippen geschroefd hield,
plofte dik-gele rook, en hoe-ie 't dee was 'n wonder - hij liet 't eene
rookkringetje na 't ander na 't raam trekken - en kringetjes blazen was
schrikkelijk moeilijk. Dan had-ie midden in z'n neusbeen 'n rare verzakking, of
iemand 'r op gevallen was, en de plof 'r in was blijven hangen - 't was
verdorie-nog-toe enkel 'n punt, die as 'n met haren begroeid platje boven de
kort-afgeknipte snorstoppels uitwipte. Sloot-ie z'n oogen in verveling, as 'm
't onderhandelen over zoo'n negotie-van-'t-jaar-nul dik de keel uithing, dan
zag je 't neus-dobbertje tusschen de haarsprieten en 't verwriemeld wier, of 'r
'n simmetje tusschen 't riet en 't kroos van 't slootje bij de boerderij achter
de huizen dreef en ieder oogenblik 'n gulzig bliekie an 't snoertje zou
trekken.
‘'t Zeil en de gordijnen en de tafels met de stoelen en die
echte klok met scheepies, en slagwerk om 't kwartier....’, begon vader op
te noemen, maar de brutale trok met 't wit van z'n oogen, pufte 'n reuze-kring
weg, die door 't open raam dreef, en toen nog niet eens barstte, en zee:
‘Wat is d'r voor echts an die klok?.... Duitsche
frottigkat.... Geen daalder waard....’
Vader keek 'm woedend an, maar 't koopmannetje dee de luikies dicht
voor z'n oogen, of-ie bang was, dat z'n fletse oogies zouen verschieten, of dat
'r een van de met mekaar op de ruit krijgertje spelende vliegies op de slaap in
z'n oogen, die 'r nóú nòg inzat, zou plakken. As-die 'n
zoontje het, dacht Koertje, dan zal-ie van zoo'n gezicht as | |
| |
'n
gootsteenboender wel zoo vies wezen, dat-ie z'n vader nooit 'n pakker zal
geven, as ik 't de mijne doe!
‘As u honderd gulden geeft,’ zei moeder, terwijl vader
z'n bezeerden nagel weer in z'n mond stak.
‘Honderd?.... Honderd-vijftig!’, verbeterde de
electriciën haastig - wat had 't ze niet allemaal nieuw gekost....
‘Of u nou honderd en u honderd-vijftig zeit,’ geeuwde de
koopman, en 't smeulend pijpje viel haast uit z'n mond: ‘ik zou d'r geen
roezie om krijgen, want ik geef in de roest niet meer as veertig - en as je
mekaar lang ankijkt wordt 't dertig of minder.... Niks voor mijn....’
‘Wel allemachtig,’ zette de electriciën warm
loopend in: ‘denk je da'k 'r met stelen an gekommen ben?’
‘Mijn me zorg,’ praatte de koopman - en nou zwommen 'r
twéé kringetjes tegelijk uit z'n mond, terwijl-ie ineens op wat
erg-lekkers scheen te kauwen: ‘as u 'r met stelen an gekommen is, mot u
niet bij mijn wezen, want ik hou voor de politie 'n register, en as u d'r niet
met stelen an gekommen is, mot u van mijn niet verlangen, dat ik me centen
zoomaar in 't water smijt....’
‘Honderd vijf en twintig gulden,’ dobbelde de
electriciën luk-raak.
‘Daar lever ik 't u splinternieuw voor,’ gemelijkte de
koopman, en terwijl vader en moeder achter z'n rug met d'r oogen telegrafeerden
- moeder ja zee en vader driftig nee knikte - stond de koopman met de
rimpeltjes-handen over z'n vest-met-enkel-vetvlekken gevouwen, en nou niet eens
meer dampend, omdat 't restantje sigaar tot in 't papieren pijpje doorgebrand
was, bleef-ie zoo volkomen-onbewegelijk met de gesloten oogen en de stoppels op
't speldenkussen van z'n gezicht, of-ie maling an de heele wereld had, en van
de stilte in de kamer profiteerde om 'n dutje te verschalken.
‘Dan doen we geen zaken!’, wrevelde 't in den
electriciën op: ‘ik kan van Meijer 't dubbele krijgen!’
Hè, wat kon vader jokken....
‘Dan mot u na Meijer gaan,’ zei de koopman, zich sla- | |
| |
perig omkeerend: ‘dan doene me geen handel....’ En 'n
kanjer van 'n kring uitsputterend, liep-ie na de trap toe.
‘Doet u 'r twintig gulden bij,’ drong moeder bij de
leuning aan.
‘Nog geen cent.... 'k Ben geen Liefdadigheid na
Vermogen,’ klonk 't uit 't portaaltje.
Toen gebeurde wat de koopman wel wist: moeder zenuwachtig, dat ze 'r
mee zou blijven zitten, trok vader an z'n mouw, en die riep nijdig: ‘wil
je d'r vijftig van maken?’
‘Nog geen een en veertig,’ zei de uitdrager, en je
hoorde 'm hardop geeuwen, zoo moe as-ie most wezen.
‘Vooruit dan maar,’ zei vader norsch. Toen kwam de
koopman de trap weer op, noteerde in 'n zwart ezelsooren-boekie wat-ie gekocht
had, wond zich op, omdat-ie ook 't Axminster-kleedje bedoeld had, gaf tegen
kwitantie vast tien gulden handgeld en ging weer weg, om z'n wagen te
halen.
‘Wat 'n afzetter,’ zee vader, die 'm uit had gelaten, en
met 'n brief in de hand terugkwam. Onverschillig scheurde-ie 't couvert open,
draaide 'n niet beschreven velletje papier heen en weer, en was net van plan de
enveloppe in de kist, waar-ie op zat, te smijten, toen-ie 'r met 'n gezicht,
paf van verbluffing, 'n briefie van honderd gulden uithaalde.
‘Wat is dàt?’ zee-ie de banknoot tegen 't licht
houdend, omdat-ie eerst an 'n reclame-grap dacht. Je hoefde 'r niet aan te
twijfelen - 't waren honderd gulden.
‘Verkeerd bezorgd,’ zei moeder, ongerust - en vader
bekeek 't blanco-velletje postpapier opnieuw, toen de enveloppe, waarop met
volkomen duidelijke letters zijn naam, zijn voornaam, zijn adres - met de
schrijfmachine getikt - stonden.
‘Da's niet in de haak,’ zon de electricien: ‘ik
mot van niemand wat hebben, en ze stoppen 't zoomaar, zonder 'r iets bij te
zeggen, in de bus - wat ken dat wezen? - daar vlieg 'k niet op
in....’
‘Angstig,’ zei moeder.
‘Da's van Sinterklaas,’ knikte de jongen.
| |
| |
‘'t Is 'n uitkomst van onzen Lieven Heer,’ praatte
moeder: ‘dan kommen we 'r op onze sloffen - dan ken jij je remontoir nog
uit de Lommerd halen voor we weggaan - en Toos dadelijk d'r veertig gulden
terugkrijgen en we hoeven ons daar niet in de schuld te steken....’
‘Ik vlieg d'r niet in,’ herhaalde de man stug: ‘as
dat niet in verband staat met de historie van de overzij, laat ik me villen....
Ik begin met 'r werk van te maken.... Daar mot geen gras over groeien.... As ze
bij ons, terwijl we de ouwe boel versjaggeren om schoonschip te maken, honderd
gulden in de bus steken, dan wil iemand me aandeel in iets geven, dat me niet
toekomt, of ze willen me omkoopen.... 'k Heb d'r genoeg van gelust.... Ik pas!
Zal ik den jongen meenemen.... Morgen mot-ie toch an de lucht
wennen....’
‘Da's goed,’ zee moeder.
‘Nou heb jij van 'n ongelukshuis gesproken,’ zee de man
bedrukt: ‘zoo zijn we aan 't verkassen of de gebrajen duifies vliegen na
binnen....’
Dat was zoo zalig op vader z'n sterken arm in 't zonnetje, al wier
je 'r in 't begin 'n beetje raar van in je hoofd.
‘Jongen, jongen,’ hijgde vader in de warmte: ‘wat
ben jij angekommen in bed! Minstens tien pond zwaarder...’
‘Dat komt omdat 'k zooveel gebikt heb,’ babbelde 't
kereltje opgewekt: ‘en je zal is zien hoe zwaar ik wor, as ik weer mag
loopen en me eene voet niet telkens openspringt....’
‘Je ben vader's lieve, groote schat,’ klonk de stem
dicht bij z'n oor. Nou-ie 'm door 'n zonnebaan heendroeg, zag de man eerst goed
hoe zielig 't kind in die weken afgevallen was, hoe magertjes 't snuitje was
geworden, en hoe diep de blauwe kringen onder de oogen, naast 't scherper
geteekend neusje, 't bleeke vel doorwroetten.
‘Waar gaan we na toe, vader?’
‘Na 't politie-bureau....’
't Kereltje keek 'm verschrikt-angstig aan. | |
| |
‘Wat motten we daar?’
‘Vragen wat we met dat geld motten....’
‘Daar mot je lekkers voor koopen en voor moeder 'n nieuwe
jurk....’
‘We zallen kijken,’ lachte vader - en nou uit eigen,
vrije beweging, zonder boeien om de polsen, duwde-ie de deur van de wachtkamer
open.
Daar zaten hóópen agenten met sabels en d'r petten
leeën op de tafel. Ze dronken koffie met veel dik op de
bojem van de kommen - dat zag-ie daalijk - en een at boterhammen zoo dik as z'n
vuist.
‘Ben je nou alweer terug?’, zee 'n smeris met 'n gouwen
band om z'n pet.
Toen vroeg vader, dien-ie met z'n twee handen
schrikkelijk-stevig vast-hield, om den inspekteur te spreken.
|
|
Auteursrecht onbekend