Droomkoninkje. Een verhaal voor groote kinderen

XX.

‘Daar snap 'k geen snars van,’ zee Tante Toos: ‘ze weet nog beter as ik, dat je zussie de borst mot hebben, enne dat ik hier geen eeuwigheid blijven ken, enne ze is in geen velden of wegen te zien.... 't Zou me niks verwon-

[p. 166]

deren as d'r niet wat met die zenuwknar gebeurd is.... 'k Had zèllef motten gaan.... Je mot altijd je eigen ingeving volgen.... Nou zit ik voor Piet Snot....’

‘O! O! Wat zeg-ie 'n vieze woorden.... Mag dat?’, verbeterde 't kereltje, dat al lang geen bellen meer blies, omdat-ie van 't harde asem anzetten pijn achter z'n kaken gekregen had, en omdat de zeep, die je binnen kreeg, al dee je 't nog zoo voorzichtig, verroest-smerig smaakte. De laatste anderhalf uur was-ie met teekenen en sausen bezig geweest - de juffrouwen met lange haren waren allemaal moeder - de mannen met 'n joodje in d'r mond en 'n rookwolken as van 'n fabrieksschoorsteen waren vader. 't Zag 'r uit om te zoenen, en al had-ie dàt niet in werkelijkheid gedaan, de blauwe verf, die 't soppigst kleurde, had deuk-gaatjes tusschen z'n neus en z'n bovenlip getrokken, en z'n vingertoppen zaggen 'r haast net zoo groenig uit, as die van 't benejen-merakel.

Sterke tante Toos, geprikkeld door 't eindeloos wachten - je wist bij God niet hoe je most doen, nou 't tegen etenstijd liep, en 't op die manier nacht kon worden! - liep af en toe as 'n kip die 'r ei niet kwijt kon raken. De gezamenlijke kastjes van 't huis had ze afgezocht, of ze de etensboel vast op kon zetten, of ze de aarpels zou beginnen te jassen, maar 't was me door de zenuw-bereddering van de laatste dagen zoo'n keet bij 'r zuster, da-je geen kans zag 'n warmen hap klaar te stoven. Tweemaal had ze Magdaleentje 'n schoone luier angedaan, en omdat 't kind honger had en zich niet liet sussen, had ze 'n fopspeen van 'n schoon stukkie linnen, in suiker gedoopt, gedraaid, en al was 't wurm, an beteren kost gewend, eerst niet belust, en schreeuwde ze met longen as van 'n omroeper met 'n blaasbalg in z'n lijf, na 'n poos lee ze te lurken of ze op paling-in-sjelei getrakteerd wier.

‘Zou u me in bed willen leggen, tante?’, vroeg de jongen, die wit zag van vermoeienis. Hij had zich groot willen houen, maar net terwijl-ie bezig was met 'n koningspaleis en den

[p. 167]

hond van den koning, met 'n staart as 'n haren-fontein, draaide de kamer zoo met 'm rond as op dien ongeluksdag, toen-ie op den ketel met kokend water getrapt had.

‘Wel zeker, liefie,’ zei tante, blij dat ze 'r handen vrij kreeg, om zelf in te gaan slaan, en ze redderde den morsboel van 't bellen-blazen, de rooie zwarte, gele kringetjes van de verfdoos op 't kozijn. Maar z'n teekeningen en eigen gemaakte prenten most-ie bij zich op bed, om an vader en moeder te laten zien.

‘'k Leg fijn, tante - en ik vin jou heel lief.’

‘Zoo, me schat....’

‘Je gaat toch ook niet weg, da-je je haar in de spiegel staat op te maken?’

‘'k Mot wat voor 't eten koopen, liefie....’

‘Waar blijft moeder dan?’

‘Dat weet 'k niet, kind. Ze zal wel zoo daalijk kommen...’

‘As ze d'r óók maar niet houen....’

‘Wie?’

‘Die stille smerissen....’

‘Welnee, jongen!... Hoe kom je op de inval?’

‘Ze denken dat vader 'n dief is, tante....’

‘Dat denken ze nièt....’

‘Waarom mag-die dan niet thuis kommen, as ik jarig ben?’

‘Hij mag wel, dat zal je daalijk wel zien.... Ben je niet bang as 'k de deur zoolang an laat staan?.... 'k Ben in tien tellen werom....’

‘Je ken toch op moeder en vader wachten,’ zei-ie schrikkelijk-sip kijkend: ‘as de dief van de overkant nou ook hier komt stelen? Watte dan?’

‘Dan zeg-ie 'm’, glimlachte tante onrustig: ‘goeien middag, armoe-meneer, gaat u 'r bij zitten.... Hier valt geen cent te moeren.... Enne moeren is zondig.... Enne me tante uit Heerlen komt sebiet werom, die zal u wel 'n kommetje koffie en 'n boterham geven as u honger het! Zal je de boodschap goed onthouen?.... Hier is je potlood - dan ken je 'm fijn uitportretteeren.... Dááág!.... En niet uit

[p. 168]

je bed kommen! Eer je honderd geteld heb, hoor je mijn alweer op de trap.... Dááág!’

Niet uit je bed kommen.... Daar dacht-ie niet an. Zoo'n angstig gevoel van verlatenheid had-ie nog nooit gehad. 't Was in de hette van 't straatje zoo sloom-rustig, dat iedere stap 'n sleependen nadreun kreeg. 'r Jenkte alleen 'n hond, ergens binnenshuis, en van de tuinzij hoorde je 't geboender van de benejen-buurvrouw, die bij 'r tobben op 't plaatsje bezig was. Schrikachtig as-ie was! As de tullen gordijnen, bij de zuchting van de ramen, heen en weer wuierden, soms met 'n floep strak-weg naar 't ledikantje toe, zat-ie overend, om te kijken wie 't dee, en toen de groote verjaarsballon, waarmee-ie verder niet gespeeld had, omdat 't bellen-blazen 'm heelemaal in beslag had genomen, ineens langs 't geschilferd plafond vooruitschuurde, en 'r in de eindeloos-grooter lijkende kamer, 't kluk-kluk-kluk van de gespannen ballon-huid tegen de witkalk weerklonk, kreeg-ie 'r kippevel van. Maar lang bleef-ie niet alleen. Eerst flapperde de witjes-vlinder, die van tante 'r blommetjes-hoed verjaagd, 'n schuilplekkie tusschen den spiegel en den schoorsteen had gevonden, dicht in z'n buurt, of ze wou zeggen: stommert, 'r doet je ommers niemand wat - enne toen was 'r 't avontuur van toch 'n dief-smeerpijp, die zoo zachies de trap oploederde, dat-ie de slaapkamer al binnen was, voor je 'm in de spiezen kreeg. ‘Dag Keesebees,’ bab-belde-ie, blij hardop te kunnen praten: ‘kom-ie stiekum de trap op, nou me tante de deur an het laten staan?.... Het 't merakel, waarna jij mot luisteren, de turfschipper vanmorrege toen moeder brood en melk ging halen, weer zoo gepest?’ - ‘Nou-ou-ou-ou!’ knikte de tamme kater, maar toch niet heelemaal met z'n gedachten bij 't gesprek - want z'n maag was nog van streek door 't vreten en slokken van 't gespuis, dat met de Zuide-wind an kwam gedreven - glazewasschers, runderdazen, doornruggen, krakelingen, nonnetjes, zelfs nachtpauwoogies bij de vleet, as de lamp brandde en 't raam openstond - en nou zat 'm 't koolwitje, op de

[p. 169]

lampekamp neergestreken, weer te judassen - je hield 't niet uit op die menier. ‘Laat dat bleeke scharminkel met rust, Keesebees.... Hij doet je niks, en as-ie je keelgat binnen-vliegt ken je van 't hoesten je lol op....’ - ‘Laat mijn nou begaan,’ zee de kater: ‘as-ie op de fopspeen van je zussie gaat zitten - hij ruikt natuurlijk de suiker, bennen we bakkeran.... Lusten doe 'k die krengen niet eens, maar ze motten bij de blommen wezen, enne niet erges maar binnendringen....’ Tegelijk nam-ie z'n sprong, haast tegen de lampekap op, maar de witjes-vlinder zee: mis poes, en of Keesebees z'n groene oogjes as fuiken open-spalkte, en of-ie liep te roepen: ‘gau-au-au-auw!’ - 't koolwitje verdraaide 't om opgepeuzeld te worden, en zat boven bij den kluk-klukkenden ballon, zonder 'n vin te verroeren, maar met oogen of-ie 'r 'n bril bij op had gezet. ‘Verdorie, heb jij dat allemaal geteekend?’ vroeg Keesebees, op 't ledikant wippend, en de vochtige teekeningen beruikend. ‘Fijn, hè?.... Daar zetten me overal lijssies om, as ze me vader los hebben gelaten.... Druk 'r nou geen vette nagels in.... 'k Heb me toch niet in 't zweet zitten teekenen, om 't door jou te laten bederven!.... Raai is, wie dat is, Kees?’ - Even groenden de poese-oogen op 't portret toe, toen zee-ie: da's je moeder.... ‘Precies, da's me lieve moeder, met d'r mooie haar, enne d'r Zondagsche japon, enne wie is datte?.... Gos, kijk dan beter, en loer niet telkes na 't plafon! Nou?’ - ‘Da's je tante, die tegen mijn bazin het gezeid: Vullisbak-ras, - ja, da's zeker je tante Toos!’

‘Gerajen! Me tante met d'r blommetjeshoed, die 'n verschrikkelijk vies woord het gezeid... Enne datte?’ - ‘Da's makkelijk genoeg, nou-ou-ou! Da's de mefrou-ou-ouw van de overzij, die d'r haar het geverfd, omdat ze bang is dat de dieven d'r zallen herkennen.’

‘Enne wie is dat?’, vroeg-ie met proest-hikking in z'n stem, omdat de kater al grijnsde voor-ie 't heelemaal had gezien.

[p. 170]

‘Da's, verdorie, mijn vrou-ou-ou-ouw, met haren op 'r kin en met d'r laatste tand!’, grinnikte Keesebees, en hoe langer-ie keek, hoe meer-ie most lachen en hoe dikkere tranen d'r uit z'n oogen glipperden.

‘As je nou effen blijft wachten, Kees, zal ik jou d'r náást zetten.... Da's je snor, één haar en nóg 'n haar - en nou je oogies....’

‘Dat bennen geen oogen’, zee Keesebees, die 't gescharrel van 't potlood over 't papier niet goed hebben kon, en telkens z'n molletjespoot uitstak om mee te doen: ‘dat bennen geen oogen! Snert, hoor!’ - ‘Jij ken makkelijk snert zeggen’, zee Koertje: ‘probeer 't dan zellef! D'r is niks zoo moeilijk as oogen - eerst 't kringetje van buiten met steeknaaldjes d'r om heen, enne dan 't kringetje van binnen, enne dan weer haarbossies d'r boven.... 'n Staart is d'r in 'n wip.... Kijk maar: daar komt-ie.... Maar oogen, enne zulleke rare oogen as die van jou.... Je het niet eens wimpers, niet eens wenkbrauwen....’ - ‘Ik zou met die soep-oogen van jou niet willen oversteken,’ zee de kater-van-den-turfschipper: ‘enne nou ga ik me wasschen - ik laat me vuil niet anbakken, zoo as jij, enne as je je magere boonestaken met je zeeren voet nou wat wegtrekt, kruip 'k in 't fijne holletje.... Bang hoef-ie niet meer te zijn, zoolang ik op je pas.... Ik hoor de dieven al in de verte ankommen, enne ik weet ook best wie d'r an de overzij de lajen gelicht het, want ik zat voor 't raam benejen, toe-ze de centen 't huis uitdroegen.... Nou, maf ze! Je het 'n piekfijn bed, al kleef 'k vast van de stroop, die je gemorst het....’

Toch veel langer uitgebleven dan ze van plan was, omdat ze de buurt niet zoo goed kende, ze 't verdijde zich te laten afzetten - en ze in twee winkels had staan blauw-bekken, schrikte tante 'n oogenblik, toen ze de nieuwe logee, naast den met 't potlood in z'n eene en 'n stukkie papier in z'n andere hand ingeslapen jongen, zag liggen. Ze bleef op 'r kousen loopen, om de kinderen niet wakker te

[p. 171]

porren, jaste, pitte de aarpels, maakte de groenten schoon, zoutte en peperde de panharing, die ze met vlugge japen langs de rugzij opengespleten en ontgraat had. De bakolie in de steelpan was al zoo heet dat de blauwe damp 'r af sloeg, en voor ze den eersten koploozen haring in 't kokende sop liet glijjen, lei ze keurigjes ouwe kranten om 't gasstel heen, want 't werd anders met 't spetten der olie, 'n vettige smurrie, waarvan ze niks most hebben, ook al was 't háár huishouen niet. Toch waren al 'r bewegingen ongewoon, uit d'r verband gerukt, opgejaagd door de zenuwen, die 'r nou óók kropten. Dáár kon niemand 'n kalm hoofd bij houen. Meer as vier uur uitblijven, God weet wáár uithangen, en de boel boel laten, - dat dee je niet as je zuster voor jouw plezier overgekommen was, en zellef zat te popelen, om weer na 'r jonges terug te gaan. Die zouen natuurlijk in geen zeven slooten gelijk loopen - die kregen de kost van de buurvrouw, waarmee ze afgesproken had, maar 't stak je toch telkes, dat ze ze nog nooit, na den dood van 'r man, langer as de duur van 'n ochtend- of middagploeg alleen had gelaten, en dat de kans nou verkeken was, om nog dienzelfden dag terug te reizen. Wat kon 'r in Gosnaam an de hand wezen, dat 't goeie dier, dat net op die slungel van 'n man verzot was geraakt, onder water bleef, en d'r twee kinderen an d'r lot overliet? Dan was 't ernstiger as ze gedacht had. Dan was 'r al z'n leven iets. Dan hàd-ie 'r mee te maken. De politie lichtte de menschen zoo maar niet van d'r bed, en hieuw ze niet vast, as ze geen vullis rook.... Was 't reizen na Heerlen geen foefie geweest voor 'n allebie? Enne had-ie niet meer dan eens an d'r jonges gezeid, dat-ie 'r geen been in zag, om in de mijnen an 't werk te gaan, dat-ie net zoo lief voor 'n jaar eenzame opsluiting teekende.... Allemachtigste, nou sloeg de klok al zes uur. Dan had de arme Riek zich wat angedaan. Die was altijd hollen-of-stilstaan, d'r-op-of-'r-onder geweest, en had zich al willen verdoen, toen vader, die 't niet overleefde, geen toestemming om met 'n ketter

[p. 172]

te trouwen, wou geven.... Moeder Maria, Moeder Maria, as ze d'r hand an zichzelf had geslagen, en de vader 'n liederlijke tuchthuisboef was - wat most zij dan met de twee wurmen....?

Toen de panharing lekkertjes-bruin op 't grauw papier lee te druipen, de hommetjes en kuitjes in de buikies waren gelegd - de sla met 'n scheut azijn an was gemaakt - en de aarpels op kook stonden, dekte ze de tafel in de keuken, voor drie groote menschen, net as thuis as ze op de jonges wachtte - en ze schonk de glazen vast vol - en ging an de buitendeur staan uitkijken. Maar dan was ze ineens weer in 'n vaart de trap op. Die verrekte poes vertrouwde ze niet bij de panharing. Bij haar geen kans. Handig bukte ze zich over 't ledikant, greep 'm in z'n nek, en terwijl-ie klagelijk ‘Au-au!’ zei, zette ze 'm met 't prakkie haringkoppen en de bloederige graten voor de deur. Dadelijk werd naastan 't raam opgeschoven. ‘Wil u asjeblief’, zee de schippersvrouw, die 'm overal was wezen zoeken: ‘van mijn poes afblijven? Mijn poes lust niet van Jan-en-Alleman. Mijn poes het uw afval niet noodig!’ - ‘Dan mot u 'm an 'n touwtje uitlaten en 'm huisvredebreuk verbiejen’, beet tante van zich af: ‘en as hij 't niet lust, ken jij d'r je maal mee doen, wat jij, poes?’ - ‘Nou-ou-ou, nou-ou-ou!’, zee de kater, die wou sussen. Maar dat was bij tante niet noodig. Die had andere dingen an d'r hoofd. Die schoof op naar de rechterzij van de deurpost, en de dampen sloegen 'r uit, omdat ze zich telkes verbeeldde, dat 'r 'n brancard in de verte an wier gedragen. Toen, voor 't eerst, na de wanhoopsuren op 't terrein van de Dominiale, toen de mijn-stutten bezweken en 'r man geen daglicht meer zag, stond ze, zonder dat iemand 't merkte, in 'r eentje te grienen. Was dàt 'n hel....