|
| |
| |
| |
XV.
'r Most onweer in de lucht zitten, zoo vermoeid as moeder zich
voelde, terwijl ze 't keukentje redderde, de luiers 'n sopje gaf en de daagsche
bezigheidjes, die 'r anders zoo vlot lukten, met over mekaar struikelende
bewegingen, verrichtte. En vreemd-lang as de kinderen sliepen. Anders om dezen
tijd lee Magdaleentje klaar wakker, zat 'r jongen hardop te redeneeren. Nou was
'r 'n hitsende stilte om 'r heen, 'n stilte benee en in de buurt, of menschen
en dingen te loom waren, om zich met mekander te verstaan. Op 'r kousen liep ze
de trap op, wipte met 'r hoofd 't zolderluik omhoog, om 't natte linnengoed an
de lijnen uit te hangen. Daar, op de door Koert getimmerde kleine werkbank,
stond 't speelgoed van den man, en op de tafel lagen nog wat prentenboeken van
| |
| |
't kind. De omgesmeten stoel, in 'n hoek
gekwakkeld, miste 'n paar sporten. Die kon zoo niet omgevallen zijn. Wat had 'm
bezield? Wat....? Nou stond ze op de zitting te wiebelen en klemde de
lakentjes, sloopen en luiers om de touwen. Achter de dakpannen klonk 't verre
getjilp van de vogels. Die van 't spreeuwennest, de vriendjes Peerie en Meerie,
van den zieken schattejongen, waren al uitgevlogen. Als je schuin door 't
daktuimelraam keek, zag je den onderkant van den schoorsteen met de opwippende
pan en de gehavende strootjes van 't nest, en als je....
'r Hart bonsde ineens, 'r adem schroefde vast. Of 't de schaduw was,
die als 'n zwarte vlerk langs 't dak sloeg, of iets anders, dat 'r huid met
kleumheid behuiverde - of ze iets aangevoeld of iets ónhoorbaars gehoord
had - of dat 't 'r al lang geweest was, en 't eerst nóú en hard
en zonder waarschuwing tot 'r doorrumoerde: 'r gebeurde iets, 'r brak 'n ruit,
'r vlamde 'n knetter-schreeuw, 'r kolkten stemmen in 'n grommende
geluids-warreling, 'r schuifel-dreunde 't wilde gedraaf van voeten op de keien
en stoepen. Waarom ze 't dee, en hóé ze 't gedaan had, en welke
stuip-angst 'r zwiepte - ze herinnerde 'r zich later bijna niets meer van - 't
zolderluik dompte achter 'r dicht, de traptreden, de leuning, 't loopertje
zwonken onder 'r vluchtende voeten - ze hijgde de slaapkamerdeur open, met 'n
dreunende smak, zag 't blonde, slapende hoofdje van 'r jongen - beging de
krankzinnigheid, om ook nog in 't wiegje te kijken, huilde haast van plezier,
dat zij 'r niks mee te maken had - toen duizelig door 't gehamer in 'r hoofd,
ging ze 'r bij zitten, en lachte om 'r zenuwgedoe. Maar dan, in 'n nieuwe
angstbesluiping - of 'r iets met 'r man kon zijn, holde ze de benedentrap af en
stond op 'r kousen op de stoep. Goddank, Goddank nee.... 't Raakte haar niet.
'n Oploop bij de overburen. Ze hadden 'n raam van de eerste verdieping met
zoo'n geweld opgeschoven, dat de groote ruit in brokken gesprongen was en de
scherven 'r bij hingen. Altijd ruzie en mot bij die menschen, die de weelde van
d'r in den oorlog verdiende centen niet an konden. | |
| |
Of hij mocht'r
niet in, as-ie't met z'n vrienden en vriendinnetjes te laat had gemaakt, of zij
kermde de buren bij mekaar, as hij in z'n dronken buien as 'n halve gare tekeer
ging. Vandaag waren ze wel vroeg met mekaar bezig.... De huisdeur stond
wagewijd open, en waaratje twee agenten mosten de menschen, gelokt door 't
breken van de ruit, op 'n afstand houen.
As háár
zoo iets overkwam, zou ze niemeer in 't openbaar durven kommen - hoe had ze
zich niet doodelijk-ellendig gevoeld met die Rijksveldwachter met z'n papieren,
met die deurwaarder van de huisheer.... en van dat slag, die 'r 'n auto op
nahielden, werd alles door de vingers gezien. De barbier, de kruijenier, de
slager, de buren van rechts en links, kletsten met elkaar, of 'r 'n moord
gebeurd was - nou kwam de benejen-buurvrouw, nog met 'n boender in 'r hand, 'r
ook bij, en 'n ijskar van de Brouwerij stopte, en boodschapjongens sprongen van
d'r fietsen - ze zou 't strakkies wel hooren, wat 'r an 't handje geweest was -
op 'r kousen bleef ze niet hunkeren....
‘Dag moes, dag groote zuster’, zei 't kereltje, dat al'n
paar maal geroepen had, en moeder nou eindelijk in 't portaaltje hoorde:
‘ik heb zoo fijn geslapen, zoo verschrikkelijk-fijn, da'k je heelemaal
niet heb hooren opstaan.... Zit vader in de keuken?’
‘Nee, m'n liefste’, zei ze 'm 'n oogenblikje als 'n
héél klein jogje in 'r armen nemend.... lang kon ze 't niet,
omdat-ie | |
| |
zoo zwaar was -: ‘nee moeder's kind, vader is al
an 't werk en komt vanavond terug....’
‘Mooi is dat!’, verweet-ie: ‘om weg te gaan zonder
me goeiendag te zeggen.... Dat doet-ie anders toch nooit.... Wat zijn dat voor
manieren!’
Even moest ze om den groote-mans-toon lachen - toen 'm op 'r schoot
verkoesterend, lei ze den koorts-thermometer aan, en in de verteedering van 'r
ziel, nou-ie zich an 't allerzaligste spelletje van net zoo klein as
zussie te wezen, tegen 'r anvleide, en de zuigelinge-geluidjes van Magdaleentje
nabootste, sloot ze 'r oogen, om 't vermagerd-bleek jongenssnuitje, met de
blauwe striemen onder de wimpers, en de bijna zwart lijkende koortslipjes niet
te zien.
‘Nou ben ikke Magdaleentje, moeder....’
‘Ja, m'n jongen....’
‘Nee, nou mag je geen jòngen zeggen - nou mot je
kleine meid zeggen....’
‘Ja, m'n liefste, kleine meid....’
‘Waarom kijk je me niet an?’
‘Omdat 'k zit te denken....’
‘An wat denk je dan?’
‘An jou, schattejongen....’
‘Je mag geen schattejongen zeggen....’
‘Goed, kleine meid: 'k zal 't niet meer doen....’
‘As je je oogen dicht houdt, speel ik nooit meer met je, hoor
je.’
‘Dan doe 'k ze dadelijk open’, glimlachte de vrouw.
‘Waarom het vader z'n goeie pak angetrokken, as-ie mot werken,
en waarom het-ie zich midden in de week verschoond?’
‘Dat weet 'k niet, kleine meid....’
Fijn dat ze zich nou niet vergiste - fijn dat je nou ook lag as 't
kind-zonder-haar.
‘Wou-ie die drie pannetellaas niet van je annemen?’
‘Hoe kom je daar op, schat?’
‘Je mot niet schat zeggen - ik ben Magdaleentje. - Ze
| |
| |
leggen toch achter je op de tafel.... Alle drie, en de
Kwatta-reep-met-de-nootjes leit 'r ook nog....’
‘Wat 'n jammer’, verpraatte de vrouw zich: ‘wat
zal-ie 'r naar zoeken in de trein....’
‘In de watte?.... Mag-ie jokken?.... Je zee toch.... Wat
kijk-ie nou? Wat hebbie, moeder?.... Sjongen-sjongen, wat maken ze buiten 'n
heibel.... D'r wordt 'r zeker een opgebracht....’
Je hoorde 't in de kleine slaapkamer, dat 't met de herrie nog lang
niet afgeloopen was. Ze babbelden en schreeuwden door mekaar, net as
tóén, toen 'r 'n vent in de gracht an 't zwemmen was en 't
verdraaide 'r uit te kommen. 't Was me 'n pan geweest met de politie, die 'm in
'n roeiboot achterna had gezeten, tot ze 'm onder de brug te pakken hadden en
'm met z'n spiernakende boddie in de schuit sjeesden....
‘Da's al-z'n-leven de Italiaansche schoorsteenveger, moeder -
die met z'n sik en z'n schele oogen, die van de wallekant is
gedoken....’
‘Stil, jongen’, schrikte moeder. De bel doorrinkelde 't
holle portaaltje, en 't geruzemoes buiten leefde zoo vinnig op, of ze benee in
de woning waren....: ‘blijf effen héél stil leggen’,
maande ze, 'm voorzichtig onder 't dek schuivend: ‘anders breekt 't
staafie - zal je, schat?’
‘Je mot kleine meid zeggen, anders versta ik je
niet’, hield hij 't gestoorde spelletje vol, terwijl zij al
angstig-nieuwsgierig boven aan de trap de buitendeur opentrok. Wat dat nou
most, al die menschen van de overzij, ineene op hun stoep....? De buurt leek
vanmorgen bezeten....
‘Is je man thuis, juffrouw?’, vroeg 'n stem, en 'n heer,
die de deur half achter zich dicht duwde, om de kijkers te weren, zette z'n
eenen voet op de trap, of-ie boven most wezen.
‘Mot u hier zijn?’, vroeg ze, in plaats te antwoorden -
't schemerde 'r voor de oogen - of 'r misschien toch - of 'r 'n
spoorwegongeluk....
‘Ik vraag of je man thuis is’, herhaalde de stem, en nou
| |
| |
duwde ook 'n tweede brutale de deur open: ‘we zijn van de
politie - 'r is vannacht an de overzij ingebroken....’
‘Allemachtigste’, sprak ze verdwaasd: ‘nee, me man
is op reis....’
‘Maggen we boven kommen?’, vroeg de tweede, en zonder op
antwoord te wachten, schoof-ie de trap al op.
‘Gaat u zitten’, zei de vrouw van den electricien
vriendelijk, en, heelemaal opgelucht, bood ze de twee stoelen in 't keukentje
aan.
‘Dank u, we kennen 't zoo wel’, weerde de eerste
rechercheur af: ‘we kommen om informatie. Uw man het gister twee
verklikkers bij de menschen-an-de-overzij angelegd, een an de buitendeur en een
an de deur van de brandkast zelf.... Weet u daar van?’
‘Zeker’, zei ze, 't verband niet begrijpend.
‘En vannacht is de brandkast leeggehaald.... Is-ie hier of
is-ie hier niet?.... Hoe ken-ie ineene op reis zijn, as-ie nog gistermiddag tot
kwart voor zes met de karwei bezig was?’
‘Vanmorgen vroeg is-ie naar Heerlen vertrokken....’
‘Waarom naar Heerlen?’
De een had grijze, de ander bruine oogen, en ze keken 'r allebei an,
of ze de antwoorden uit 'r duim zoog. 't Dee 'r beleedigd-driftig
uitvallen.
‘Wat gaat u dat an?’, vroeg ze: ‘wat het me man
met die rommel te maken?’
‘Nou mot je geen toontjes anslaan, juffrouw’, zei de
rechercheur, die 't eerst an de trap gevraagd had: ‘daar schiet niemand
mee op, en jijzelf 't allerminst! Hoe kalmer je antwoordt, hoe eerder je van
ons af ben. We doen enkel onze plicht met te informeern. Wat mot-ie in
Heerlen?’
‘'n Betrekking zoeken’, zei ze geïntimideerd, en
voor z'n logica voelend: ‘vanochtend met de eerste trein is-ie na Sittard
vertrokken en me zuster en me twee neven zouen 'm in Heerlen an de trein
afhalen....’
‘Hoe laat is-ie gistermiddag, toen-ie klaar met z'n werk was,
thuisgekomen?’ vroeg de tweede rechercheur, die met | |
| |
't
brutale gezicht en de rooie snor. Hoe had ze kennen twijfelen! 't Lee 'r met
soeplepels bovenop dat ze met stille smerissen te maken had .... Maar nou
scharrelde ze zelf, en zonder dat ze 't wou, met 'r antwoord. Ze hadden 'r niet
mee noodig, dat Koert, buiten z'n gewone doen, 'n paar borrels was wezen
pakken.
‘Hoe laat-ie thuis is gekommen’, herhaalde ze, om zich
te bezinnen: ‘nou dadelijk natuurlijk....’
Ze voelde dat ze 'n kleur kreeg, dat ze 'r niet geloofden.
‘Was-ie dan om zes uur weer thuis?’, vroeg de brutale,
'n aanteekening in 'n ezelsoorenboekje makend, zonder 'r an te zien.
‘Ja’, jokte ze raak. 't Ging ze niet an, dat 'r woorden
gevallen waren, om dat eerst bij half negen werom kommen en 't ruiken na
afschuwelijke jenever. 't Was vuil genoeg, dat ze met wantrouwige gezichten
over 'r stonden, terwijl zij 't voor den lieven God kon verantwoorden, dat-ie
't huis niet uit was geweest, en vanmorgen zielig en met verdriet voor haar en
de twee kinderen op reis was gegaan.
‘Juffrouw, je liegt’, zei de eerste rechercheur bot:
‘en we motten ons zelf overtuigen, of-ie al of niet thuis
is, en hoe de vork in de steel zit....’
‘Gaat uw gang’, zei ze, mat: ‘as u me zieken
jongen maar niet an 't schrikken maakt en me kleine meissie laat
slapen...’
De duizeling, waarvan ze nou al 'n paar keer last had gehad,
overviel 'r weer - wat was 't om bij te grienen, dat ze voor de tweede maal in
de buurt in opspraak raakten, dat 'r 'n politieagent in unieform voor de deur
stond, dat de stillen, zóó van 't huis-met-de- | |
| |
zijden-gordijnen, met die spektakel makende menschen in de straat,
waren overgeloopen, dat ze zelf had gejokt en nou nòg is wantrouwen
móést ondergaan.
‘Asjeblief’, praatte ze onwillig, en enkel an 't
kereltje met den thermometer onder z'n arm denkend, zei ze sussend in de
richting van 't kind, dat angstig opstutte: ‘niet bang zijn, schat, niet
bang zijn kleine meid, de heeren wouen effen de kamer zien....’
Schuw, opnieuw 't egeltje, dat zich bij onraad inbuidelde, trok 't ventje 't
dek zoo dicht mogelijk naar z'n kin. 't Geraas buiten, 't redeneeren en zoemen,
dat niet van den schandaligen schoorsteenveger kon wezen, drong door 't
opgekierde raam, met zenuw-ontrusting binnen.
‘Het-ie vannacht hier geslapen, juffrouw?’, vroeg
de rechercheur, menschelijk-zacht, terwijl de ander, 't wiegje langs, door de
jalouzielatten naar buiten keek en tegelijk met loerende oogen de kamer
opnam.
‘Ja, hier, in 't groote bed’, wees moeder.
‘Wat scheelt de jongen?’, vroeg de man, die zelf
kinderen had en bang was voor besmetting.
‘Hij het voor 'n paar weken 'n ketel kokend water over z'n
voet gekregen, toen we 'm met z'n zussie alleen mosten laten....’
‘Dat mag-ie ook nooit - dan ben je niet verantwoord,
juffrouw’, zee de man, en 'r was begaanheid in z'n stem.
‘De zaak zat zoo’, babbelde moeder in 'r
zenuw-ontreddering - ze had dat niet motten zeggen -: ‘dat we bij de
rechter-commissaris in 't Huis-van-bewaring mosten zijn....’
‘Voor wat?’, vroeg de rechercheur, op zulke
klankenvan-zijn-vak de ooren spitsend.
‘Omdat, omdat....’, praatte moeder zich hakkelend vast:
‘omdat 'r op de fabriek, waar-ie toen werkzaam was, omdat 'r - omdat daar
- begrijp u - lampen gestolen waren - toen - most hij getuigen.... - omdat ze
dachten - dat hij ook - begrijp u? - ik kan dat niet zoo zeggen, waar 'n kind
bij is....’
‘Zoo, zoo....’, zei de rechercheur, zooals je anders
zoo- | |
| |
zoo zegt, maar hij en z'n kameraad keken mekaar an, en omdat
de menschen buiten voor de politie mosten doorloopen, en je d'r praten haast
niet meer hoorde, rakette 'r 'n zoo wild-wanhopige stilte door 't luisterend
slaapkamertje, dat je de vonken in je hersens zag ketsen.
‘Is-ie gisteravond nog uit geweest?’, vijandigde de
stem.
‘Nee, gisteravond niet en vannacht niet - vanmorgen vroeg
is-ie na 't station....’
‘Is 't waar?’, vroeg toen de andere, die 't zakje
sigaren bekeek: ‘dat u van de woning af mot?.... Dat zeit de juffrouw van
benee, die hier gebakerd het....’
‘Dat liegt ze!’, viel moeder fel uit: ‘de huur is
gister betaald, met de kosten 'r bij!’
‘Hoe kwam u dan?’, vroeg de eerste weer: ‘as ik te
veel vraag, mot je maar denken, dat ik àltijd nieuwsgierig ben - hoe
kwam u dan an de centen, as je man zonder betrekking is....’
‘Van me zuster in Heerlen....’
‘Zoo, zoo’, meende de man, de muis van 't bed opnemend.
Voorzichtig wond-ie de veer 'n eindje op, liet 't radje los, en in de stilte
klonk 't Rrrrrrr en 't gepiep van 't diertje. Toen zei-ie nog enkel: ‘we
hebben maar één soort vingerafdrukken gevonden, en
beroepsinbrekers zijn 't stellig niet geweest.... Enfijn, maggen we verder
kijken?’
Met moeder liepen ze 't huiskamertje in, en de trap op naar 't
zoldertje, waar de wasch hing te drogen, en waar de brutale allemaal dingen
most weten van de geheimzinnige kist met de drajen langs de twee schoorsteenen
- wat 'n man zonder betrekking met die spullen most - en waarvoor dat allemaal
in 'n arbeiderswoning diende....? En wie die reis zoo grif had betaald? En toen
ze wéér, met 't gevoel dat de wereld stapelgek was, en dat ze als
'n blinde in 'n Dolhuis rondtastte, van 'r zuster in Heerlen sprak, en de twee
judassen mekaar met moeilijk-verborgen grijnsjes aankeken, had ze ineens 't
gevoel van iets èrg-grappigs, iets over-'t-komieke-heen, en ze begon
plots zoo | |
| |
te schateren, te gieren, haast te krijschen van 't niet
langer te bedwingen lachen, dat de zoldertrap 'r van mee-schudde en de oudste
rechercheur 'r in 't keukentje 'n glas water inschonk. Plomp viel de deur benee
in 't slot, waren ze weg, maar 'n plezier as ze nog had, en 't uitbulken van de
pret, de eindelooze lol.... Gos, gos, in geen tijden had ze zoo stevig, zoo
angstig-hard geschaterd....
‘Moes.... Moeslief, je maakt me bang’, zei 't jongetje
uit z'n bed gekomen, en met dikke-oogen-van-tranen, stond-ie waarachtig voor 'r
in de keuken. Toen keek ze wezenloos rond, en dien broeienden onweersdag bleef
ze zoo van streek, dat ze zelfs an geen koortsthermometer meer dacht.
|
|
Auteursrecht onbekend