|
| |
XIV.
‘As u in mijn geen vertrouwen het,’ had de dokter
gezeid, en de glaasies van z'n bril wiegelden zoo in 't zonlicht bij 't raam,
dat twee rood-paarse balletjes mekaar achterna kieperden op de witte sprei, die
altijd gelegd wier, as de meneer-met-de-glimmende-pijpies-in-z'n-binnenzak op
bezoek kwam. Zat-ie stil, dan kon je z'n oogen door de blinkende scherfies glas
niet zien - leek z'n neus 'n bles, door 't gouwen montuur, voor de twee as de
lampekap zoo rood-doorschijnende ooren, gespannen - bewoog-ie, dan speelden de
kringetjes krijgertje over de sprei-nopjes en liepen elkander na tot op 't
blommetjes-behang....: ‘as u mijn niet vertrouwt, dan mot u niet
op reis gaan. Vertrouwt u mijn wel, dan ken u er rustig tusschen uit. Ik
heb 't flesschie onderzocht, en d'r is in de verste verte geen gevaar
bij....’
‘Goed, dokter,’ zee vader: ‘dan neem 'k morgen de
eerste trein, | |
| |
en dan kom ik met de laatste werom.
Want overmorregen is-ie jarig, en daar mòt ik bij wezen....’
‘Dag dreumes! En niet eerder koppie-duikelen voor moeder 't
zeit’, zee de dokter - en effen later hoorde je op de stoep
pàng-ratata.... pàng-ratata, omdat de stoomfiets, waarmee-ie
minstens duizend zieke menschen en kinderen op één dag afreed, en
waarmee-ie nog pas 'n hond in tweeën gehakt had, 't natuurlijk verdraaide
op asem te kommen.
't Gaf dien middag 'n heele bedrijvigheid. Want vader most an de
overzij bij de buren met de gele ondergordijnen 'n electrische verklikker
achter de deur anbrengen, omdat ze pas op klaarlichten dag uit 't portaal 'n
jas en 'n wandelstok met zilveren knop hadden gemoerd - de krengen, die d'r
pooten niet thuis konden houen - en toen nog 'n verklikker an 'n ijzeren kast,
waarin ze hoopen centen bewaarden - wat niemand mocht weten, anders klommen ze
de trap op, om de boel boven óók weg te sleepen! - en daarmee
verdiende-ie net bijtijds 'n dagloon - bijtijds, omdat 'r meer kosten op de
huur gekommen waren as de heele huur bedroeg. Je zou ze hartstikken-dood slaan,
zee vader, en ze dan nog is d'r oogen dichttimmeren. Moeder bleef fijn bij z'n
bed, wiesch z'n gezicht en z'n handen met groene zeep en boende z'n nagels -
zonde voor de moeite - knap as je onder de wol smerig kon worden! - redderde de
kamer - gaf 't zusje dat al begon te lachen, as je tèk-tèk tegen
'r zee, de borst - en zat de sokken van vader, die 'r plezier in had
knollen-van-gaten te verslijten, met zuinige steekies te verstellen. Effen,
terwijl moeder in 't keukentje bezig was, most-ie 't ook probeeren, kreeg-ie de
stopnaald met de wol door 't netwerk langs de koffiekom, die van binnen zat,
heen, en toen moeder de sok opnam, zee ze, of 't 'r verraste: ‘gut, ik
wist niet da'k al zoo'n eind was klaargekommen.... 't Lijkt of 'r kaboutertjes
an bezig zijn geweest....’ Dan most-ie achter z'n hand giechelen,
hield-ie 'r voor de mal: ‘D'r waren ook kaboutertjes, moeder. Een met 'n
lange baard en 'n kouwe-aardappelneus en een met | |
| |
oogen as krenten....’
- ‘Gos, jongen, hoe is 't mogelijk,’
zee moeder verschrikt en ze keek onder 't bed en onder de wieg waar de
merakels, die vader's hielen hadden dichtgenaaid, zoo in-eene gebleven waren.
Ze had 'n soepbord met gort voor 'm gekookt, en om 'm bijster te trakteeren, 'n
paar centen dikke, bruine stroop, die zoo kleefde as lijm, meegebracht. Dat
mocht-ie zelf van de lepel in 't bord laten zakken, as-ie beloofde niet op 't
laken te morsen. ‘Van onderen!’, riep-ie. En de stroop sukkelde as
'n uitgestoken tong van de lepel, hing in 'n onbewegelijk kwakje, tot ze door
de wasemende warmte van 't bord, zoo lollig begon te koersen, in zulke dunne
scharminkel-streepies, dat-je eerst 'n letter K. van Koert en dan precies zulke
figuurtjes as op 'n echte konfituurtaart kon teekenen. Maar je vingers
zogen aan mekaar vast, en al mikte je nog zoo sekuur, de lek-straaltjes, nog
dunner as de wol voor vader z'n sokken, wriemelden en taai-taaiden op z'n
borstrok en 't laken, en as je je bord, zoo listig as de bromvlieg, die 't in
de smiezen had, wanneer je 'm 't deksel van de suikerpot op z'n bast wou laten
glijjen, op de bruine spinnewebbies schoof, om moeder je gekudder niet te
verrajen, klierde 'r dadelijk weer 'n draaikolkie op 'n andere plek naast den
rand van 't soepbord. En as je 't met je wijsvinger probeerde uit te stuffen,
kreeg je 'n gekliederhiel van rookwolkies of 'r kaantjes leeën te smeulen.
‘Jongen, jongen,’ zee moeder, en ze verweet 'm 't ergste wat 'm kon
overkommen: ‘je zussie maakt niet zooveel luiers vuil as jij
beddegoed....’ - ‘Dat flik ik 'm niet, groote zuster,’
verweerde-ie zich: ‘dat lapt 'm die verroest-eigenwijze stroop, die nooit
wil zooas ik wil....’ Blij dat ze iets voor 'm bedacht had, liet ze 'm
begaan. As-ie maar at. Z'n heele snoet zat al van't
tusschentijdsche-effentjes-proeven vol. En voor-ie begon te lepelen - met
lekkers most 't zuinigies-langzaam - likte-ie eerst 't | |
| |
jam-potje
met schraap-zetjes schoon, en toen dat zoomaar niet lukte, stak-ie 'r z'n
knuistje in, tot 'r geen bodem meer te bekennen viel. ‘Nou heb 'k 'n
snor, moeder net as vader,’ zei-ie eindelijk gort happend. Ze knikte,
bezig 't half-hempie van 'r man, die 'r op Toos 'r verzoek
‘fatsoenlijk’ most uitzien, te verstellen. 'n Heele verschooning
had ze voor 'm uitgelegd, met voor verrassing drie beste sigaren in 'n toetje,
en 'n reep Kwatta-met-nootjes. De boterhammen voor de reis, zou ze morgen vroeg
inpakken, Goddank dat-ie ging. Toos zou nog denken, dat ze flesschentrekkers
waren, om wel de centen an te nemen, en stilletjes thuis te blijven. Maar as 't
lùkte.... Watte dan?.... Je boeltje dat je stuk voor stuk gekocht had,
met an ieder ding de een of andere herinnering, an 'n uitdrager versjaggeren,
ginder opnieuw beginnen, en eerst met 'n ziek kind en 'n zuigeling, de
reis-om-te-duizelen ondernemen?.... Ze mocht d'r niet an denken. Hoe je je
hoofd martelde, of je 't zus of zoo bekeek, je liep vast. En 'r eigen schuld.
Ze was door 'r zenuwen heen geweest, toen ze den brief an Toos in Heerlen
schreef. 'r Was in zoo'n groote stad voor 'n man, die z'n vak verstond, toch
ook nog 'n kans, as je geduld had. Nou ging 't op de bonnefooi, op akelig-naar
avontuur na de mijnstreek, en eer ze 'm in de mijnen zelf liet gaan, in die
smerige gangen en holen, onder den grond, met telkens in angst en beven zitten,
of 'r niks zou gebeuren, verdee ze zich liever.... Naast 'r kraaide de jongen.
Op z'n vuisten steunend, had-ie zich uitgerekt, om zich in den overzij-spiegel,
boven 't schoorsteenmanteltje, te bekijken. 't Was 'n pan, om je 'n kriek te
lachen. 't Leek verdorie Hartjesdag. De stroop kleefde en klodderde tot bij z'n
slapen - of 't knechie van Sinterklaas 'm bij z'n lurven door den schoorsteen
getrokken had.
‘Zal je niet schrikken, moeder?’
‘Nee, kind,’ zei ze, met 'r gedachten bij heel-andere
dingen.
‘Boe! Boe!,’ riep-ie met 'n verknepen stem, en zoo ge- | |
| |
heimzinnig, of 'r nog iemand in de kamer was: ‘zijn hier ook
stoute kinderen!’
‘Maar, schat,’ knorde ze, de verwoesting op 't laken en
't Piet-de-Smeerpoets-gezichtje nou eerst goed oplettend: ‘da's heelemaal
niet lief van je, en je heb natuurlijk weer niks gegeten....’
'm Geduldig 'n verhaaltje vertellend, 't ouwe middel, om 'm te laten
eten, zonder dat-ie 't merkte, 'n verhaaltje van 'n jongen, die z'n bord nooit
ankeek, en toen zoo vreeselijk-klein as 'n vingerhoed werd en op straat door 'n
boozen hond opgeslikt, en in de maag van dat leelijke dier om moeder en vader
en z'n zussie zat te huilebalken; met dat geen einde nemend vertelsel, omdat
às ze ophield hij de strooplippen zonder 'n plooitje op mekaar perste,
voerde ze 'm lepel voor lepel, en 'r hart kromp van angst, omdat ze 'm nog
nooit zoo afschuwelijk-wit en met zulke blauwe kringen onder de oogen gezien
had. 't Door de koortsen vermagerd snuitje, leek door de aangebakken
stroop-striemen bijna wezenloos-verdord, en toen-ie na z'n uitbundigheid van
nog geen vijf minuten geleden, willoos en doodelijk-vermoeid achterover zakte,
en geen lust had de prop gort, die-ie luisterend achter z'n kiezen gesmokkeld
had, te slikken, was 't of 'r 'n gehavend, door 'n vreemde ziekte beslopen
hoofdje, op 't kussen lee.
Vader, die lààt thuis kwam - 't had niet glad gezeten,
om de alarmschel an de brandkast van die menschen zóó handig te
verstoppen, dat 't niet in de spiezen liep, en dat ze de schel met 'n heveltje
achter d'r bed konden in- en uitschakelen, had in de keuken voor-ie z'n
warm-gehouen prakkie bikte, woorden met moeder. ‘Nee!’ hoorde 't
ventje zeggen, en moeder's stem klonk zoo spijtig of vader 'r pijn dee:
‘nee, nóú niet, schat. Dat vind ik naar....’ -
‘Wat zeur je!’, zee vader driftig: ‘je ken je zoo'n boel
verbeelden....’ - ‘Ik verbeel me niks,’ zee moeder 'r stem
weer: ‘ik zie 't an je oogen.... Waarom doe je 't as je weet, da'k 'r
verdriet van heb? Nee, nou niet! Asjeblief, niet.... Ik hou | |
| |
niet
van je, as je zoo'n lucht bij je heb.’ - ‘Dan niet!’ zee
vader, en omdat 't verder stil bleef, voelde je achter 't schut, dat ze iets
hadden. Effen later - zóó gauw konie de hutspot met 't reepie
spek niet geschranst hebben, kwam vader naast 'm zitten ‘Dag groote
broer, 'k heb erreg an je verlangd!’ - ‘Zoo,
mannetje-met-je-blauwe-oogen,’ zee de electricien, zich over 't warme
voorhoofie buigend, en 'r 'n kus op gevend. De kleine handjes grepen om z'n
nek, en twee kurkige lipjes zochten 'n zacht plekkie op de behaarde wang.
‘Je ruikt naar benzien, groote broer,’ babbelde 't kind, met z'n
neusje den grooten man besnuffelend. ‘Begin jij ook al!’, viel de
electricien wrevelig uit. Maar dadelijk had-ie 'r bij de verbaasde oogen van 't
joggie spijt van. ‘Hebbie je bord leeg gegeten, vader?’ -
‘Nog niet. 'k Heb geen trek....’ - ‘Wat zag moeder an je
oogen?’ - ‘Niemendal’, praatte de man 'r over heen. -
‘Wat wou ze dan niet, wat jij wel wou?’ -
‘Moeder denkt....’ ontweek-ie, maar sebiet hield-ie zich in: 't was
geen praat in de buurt van de luisterende schatte-oogen: ‘moeder is 'n
klein beetje boos op me....’ - ‘Dat ken niet’,
antwoordde 't kereltje: ‘da's klessen, hoor! Ze het je halfhempie
versteld, en knoopjes an je flanelletje gezet en twee paar sokken gestopt, en
je zondagsche pak met benzien schoongemaakt - dàt zal die stinkende
lucht zijn, groote broer, en drie pannetellaas met 'n stuk sjokola tusschen je
zakdoeken geleid - niet zeggen, hoor, da-je 't van mijn weet - en je andere
schoenen zóó met de borstel gehengst, da'k me d'r in spiegelen
kon.... 'k Heb vanmiddag 'n snor en 'n baard geplakt, broer! 'k Zag d'r uit as
de nikker, die zich met Sunlygt wou wasschen! Ik most zoo lachen, zoo lachen,
da'k 'r krom van trok.... Zal je nou gauw je bord leegeten, of mot ik groote
oogen opzetten?.... Waar zit moeder?’ - ‘In de keuken....’ -
‘Jok-ie niet?’ - ‘Nee, mannetje....’ - ‘Waarom
komt ze dan niet hier? Je zegt me toch altijd samen goeien nacht!’ -
‘Dat weet ik niet, m'n eigen, lieve schat, m'n dot, m'n alles,’
gromde de man, en | |
| |
plots greep-ie 't kind onstuimig in z'n armen,
en pakte en knuffelde 'm, dat 't ventje Au! riep. - ‘Is ze
héúsch boos?’ - ‘Dat weet 'k niet’.... -
‘Ach je weet 't wel, maar je wil 't niet zeggen! Mooi hoor! Moeder!
Groote zuster!’ schreeuwde-ie ineens naar de keukenzij toe. - ‘Wat
is'r, m'n jongen?’, vroeg moeder, dadelijk ongerust in de deuropening. -
‘Ben je boos moeder?’ - ‘Welnee, m'n kind,’ zei de
vrouw; ‘hoe kom je 'r op?’ - ‘Geef me dan 'n dikken pakker en
geef vader 'n héélen dikken, en breng z'n bord hier, dan wil ik
wel is zien of-ie niet eet’.... Glimlachend lei de vrouw 'r arm om z'n
rug en kuste 'm zoo zachies as zij 't alleen kon, toen nam ze 't stugge hoofd
van 'r man in 'r handen, keek 'm in de oogen, en zoende 'm op z'n voorhoofd.
‘Dat is geen goeie,’ zei de jongen ontevrejen: ‘zoo zoenen
jullie mekaar nooit!’ - ‘Is 't zoo beter?’, vroeg moeder stil
- d'r was alweer 'n geheim, dat hij niet mocht weten - en nou drukten 'r
lippen op den mond van den man, die na z'n karwei, iets tegen z'n gevoel van
diepste beroerdheid gedaan, wat-ie sinds de geboorte van z'n zoon nooit meer
geprobeerd had. - ‘En nou je bord hier leegeten!’, zei 't
kereltje, ‘en dan zal ik je 'n verhaaltje vertellen van 'n grooten broer,
die zoo klein werd as 'n vingerhoed en door 'n hond opgeslokt wier, omdat-ie
z'n eten liet staan....’ - ‘Asjeblief,’ zee vader, en om te
toonen hoe gehoorzaam ie was, stak-ie happen op z'n ijzeren vork, en
schrokte-ie zoo, of 'r 'n pakhuis achter z'n tanden gebouwd was. En dat met z'n
linker hand. Met de rechter hield-ie de vingertjes vast, die nog kleefden, al
had moeder ze nog zoo'n beurt met water en zeep gegeven.
Vroeger dan anders werd de lamp uitgedraaid, omdat 't morgen met de
reis 'n dag met 'n verlengstukkie zou worden. Koertje sliep gelukkig an een
stuk door - zalig, dat-ie zoo weinig koorts had - maar de twee groote menschen
vochten met hun vermoeidheid, tobden over dingen, die de nacht nog logger van
bezwaarlijkheid deed lijken, en leien in onrustige luistering of 't wekkertje
bij de witte muis | |
| |
in de waschkom wel op tijd zou afloopen.
Vóór 't vinnige schelletje rinkelde was moeder 't bed al uit,
want Magdaleentje, 't eerst wakker door 't gestadig gerikketik, kreunde
drenserig, en eer ze 't na die aanloopjes, die moeder kende, tot 'n
keel-opzetten gebracht had, lei ze al aan de borst en droeg vader, voorzichtig
op z'n bloote voeten loopend, om z'n teenen niet gemeen tegen de drempels te
stooten, 't wekkertje an z'n pink, 't keukentje in, waar-ie zich meteen onder
de kraan 'n beurt gaf, om den jongen door z'n plassen en proesten niet zoo
wanhopig-vroeg te porren. Met z'n schoon halfhemdje en z'n gespikkeld dasje
zag-ie 'r uit as 'n heer. En terwijl moeder, met haar bloote vooten in zijn
tapijten sloffen, thee zette en z'n boterhammen met geraspte kaas en 'n
hard-gebakken eitje, in 't zeiltje wikkelde, trok-ie 'n paar grijze haren uit
z'n kuif en haalde-ie z'n nagels met 'n lucifer uit, om Toos, die op alles en
nog wat lette, geen pleziertje te gunnen. Toen in plaats te eten floot-ie 'n
sentimenteel deuntje, en voorzag de kanarie, die voor moeder te hoog hing, van
'n schoon fonteintje door 't met de theeblaren uit 't zeefje zóó
kalm en handig te schudden, of-ie van binnen niet van de zenuwen verging. Zij,
bleek, hoofdpijnachtig, zou 'm anders gezegd hebben dat-ie z'n goeie kleeren an
had, dat 't water in den gootsteen tegen z'n manchetten spette, maar ze voelde
dat-ie dat onnoodige dee, omdat-ie niks wou laten merken. ‘Je zal je
trein verzuimen, schat’, zei ze haast-schuchter, en omdat-ie naar 't
kleine horloge an z'n pols keek, zuchtte ze: ‘wat 'n jammer, hè,
dat je remontoir net nou in de Lommerd staat....’ - ‘Ja’,
zei-ie, klaar met 't fonteintje, en floot weer. ‘Fluit niet
liefste’, vroeg ze; ‘'k stik in m'n zenuwen....’ Toen
hield-ie z'n mond, dronk z'n thee, liep de trap naar 't zoldertje op - waarom
wist-ie zelf niet - en verzette den schakelaar van de antenne, van de
binnenleiding naar de aardplaat, als 'r onweer mocht komen. Dan, de vuisten
grimmig ballend, keek-ie naar 't zonne-licht plassende daktuimelraam en bebeet
zich de lippen. Hij ging naar Heerlen, | |
| |
| |
| |
omdat 't niet anders kòn, maar 'r hing 'n looien blok an
z'n beenen - 'r wrong 'n woede-krop in z'n keel en de aeren zwollen in z'n nek
dat, às de reis lukte, 't hier in 't ouwe, lekkere, ingeleefde woninkje
'n afbraak zou worden - dat ze as landverhuizers met d'r beetje rommel op d'r
rug zouen motten verkassen, dat de kinderen.... En met 'n uitbulking van zotte
razernij, keilde-ie den stoel tegen 't houten schot, of-ie 'n vijand met
houvast te grazen had. ‘Wat gebeurt 'r?’, vroeg moeder angstig de
trap opschuifelend. ‘Niks,’ zei-ie, zich voor de oogen van 't
beste-wijf-van-de-wereld schamend: ‘d'r viel 'n stoel ondersteboven - 'k
heb de antennedrajen voor onweer uitgeschakeld....’
Zoo wild van gebaar as-ie boven geweest was, zoo omzichtig als 'n
poes tusschen porcelein bewoog-ie geen minuut later in de slaapkamerschemering.
Naar Magdalena in de wieg, met 'n zuigduim in 'r mond, keek-ie zooals 'n man,
die 'n gezichtje nog niet in z'n ziel omsloten heeft, naar 'n zuigelingetje
kijkt - aan 't slapende kereltje, dat met 'n ouwe negerpop naast zich lag,
zogen z'n oogen zich vast, of-ie 'n reis rond de wereld most maken. Zij, nog
altijd met 'r bloote voeten in z'n toffels, liet 'm uit tot bij de benejendeur.
‘Je mot me dat van gisteravond niet kwalijk nemen’, zei-ie
nòg eens afscheid nemend: ‘'k voelde me zoo belabberd as 'n
hond....’ - ‘Ga nou, schat’, antwoordde ze: ‘en niet
uit de trein springen, as-ie nog niet stilstaat, en as d'r wat tusschenbeijen
mocht kommen, dan zend je 'n telegram!’ -- ‘D'r komt niks
tusschenbeijen’, zei-ie stellig. En terwijl zij op de onderste traptree
effetjes met oogen vol waterlanders bleef zitten, stapte hij stevig an, 't
beeld van 't slapend mannetje met de negerpop in z'n brandend-leeg hoofd.
Maar op kleine Koert's jaardag zou-ie niet present zijn. Er gebeurde
iets heel-onverwachts.
|
|
Auteursrecht onbekend
