|
| |
XIII.
Al had 'r in 't telegram honderd-maal meer gestaan, zouen ze 'r geen
hoofden voor gehad hebben. Moeder werd alleen witter as 't beddelaken, toen 'r
zoo laat, op zoo'n ongewoon uur, en zoo brutaal gebeld wier. En vader zelf
verbouwereerd, niet op dat nijdig gerinkel ineene verdacht, keek moeder in de
oogen - wat 'r an de hand kon wezen, en of-ie nog open zou maken.
‘Ik zal wel’, zee ze, naar de trap gaand. Onder 't licht van
de lamp, hadden twee bleeke gezichten, vermoeid door 't getob met den jongen,
in spanning door 't gelui, 't felle, opdringende, mekaar met 'n vonkenden
schrik-scheeuw der pupillen, 'n mee-luisteren der verstarde wimpers en 'n
onthutsing der gelaatszenuwen, toegeroepen, dat 't enkel dàt kon
zijn.... Dàt. Ze zagen gelijktijdig de tressen, de pet van 'n
Rijksveldwachter, die met 'n erge boodschap kwam. Radio-telegrammen, had
de electricien zoo dikwijls gezeid, zenden menschen, die mekaar goed van
binnen kennen, elkander elke seconde, as ze d'r oogen maar laten werken. 't
Begon as je mekaar in 't groote Mieren- | |
| |
nest vond, en 't eindigde,
as de troebele mist van den Dood met z'n Radio-teekens GN - goeien
nacht-zei.
‘Goddank’, hijgde moeder, en 'r hart klopte in 'r keel:
‘'k heb motten afteekenen - 'n telegram - van Toos uit Heerlen....’
Vader schrokte de letters van 't blauwe papiertje, met 't witte zegel, gromde
alleen: ‘Valt me niet in! 'k Laat me zieke jongen niet an z'n lot
over....’ En ze keken 'r niet verder naar om. Want boven 't verschrompeld
laken lei 'n gloeiend-rood kinder-bolletje, dat nog geen tien tellen gelejen
ziekelijk-geel was geweest. Anders zou-ie hebben moeten weten. Nou
hield-ie, klaar-wakker z'n oogen dicht, tevrejen dat ze allebei bij 'm
in de kamer waren, maar te bekropen-door-verveling en moeheid, om 'n mond open
te doen.
‘Ga jij nou slapen’, fluisterde moeder: ‘vannacht
ben je ook haast niet uit je kleeren geweest.... Toe nou,
liefste....’
‘Nee’, zei-ie. D'r had 'm nou niemand wat in den weg
motten leggen. Alles voelde-ie vijandig an. 't Leek of 'r in de laatste weken
'n venijnige Sater op z'n hielen zat, en 'r gluperig plezier in had 'm geniepig
an alle kanten te pesten. 't Kon je 'n poos voor den wind gaan, tot zich 'n
vervloekte zwarte vlieg met je beetje leven bemoeide. Geen pijp had-ie - had
hij - sinds vier-en-twintig uur gesmookt - de heele dag was voorbij
gegaan, de éérste dag zoolang-ie den Radio-ontvanger geknutseld
had, zonder dat-ie onder de dakpannen naar de eindelooze geluiden was wezen
luisteren. Voor zijn part stopten ze 'm in 't Rooie Dorp. Dan wist je waar je
an toe was. Hier popelde je as 'n nachtwaker, die snapte dat 'r onraad in z'n
dadelijke buurt was, die schuifelstappen in 't pand hoorde, en de judassen niet
te grazen kon nemen. Gebukt onder de afgedekte lamp, zat-ie, om zich 'n houding
te geven, over 't Leerboek voor ontvangst van Telegrafie en Telefonie
gebogen. De voorbeelden van 't Morse-alphabet, de letters, cijfers en
dienstteekens dansten voor z'n oogen terwijl-ie elke beweging in de omgeving
van 't bed oplette, elk gehijg van 't kind als 'n foltering onderging.
‘Wil m'n schat niet wat drinken?’, vroeg moeder, bij
| |
| |
't hoofdeind gebogen: ‘wil moeder's kind geen heerlijk
glaasje limonade?.... Wil m'n kind niet wat hèèl-lekkers?....
Toe, m'n jongie, zeg nou maar enkel ja of nee....’
Maar hij reageerde op niets, draaide zich kribbig af, en als ze z'n
warm handje wou nemen, duwde-ie hààr hand wrevelig weg. Dan
hurkte ze houdingloos in de veilige schaduw bij 't nachtkastje, en omdat ze
niet zwijgen kon, begon ze naar de zij van den lezenden man te
bedel-fluisteren: ‘Leg dat boek nou weg, Koert.... Je ziet 'r zoo doodmoe
uit.... Als jij ook nog ziek wordt, weet ik me heelemaal geen raad.... We
hoeven toch niet met z'n tweeën wakker te blijven....’
‘Hè!’, schrikte-ie verdwaasd op. Hij was
driekwart krankzinnig.
Met z'n potloodstompje had-ie al dien tijd enkel Morsecijfers zitten
krabbelen:
_ _ _ _ __
__ __ __ __ __
__ __ _ _ _
en nog eens, en nog eens, an een stuk den laatsten stand van den
thermometer 40.7 - - - 40.7.... As ze 'm niet gepord had, zat-ie 't vervloekte
cijfer, dat z'n hersens niet met rust liet, nog met streepjes en streepjes, op
den vrijen rand van 't boek neer te kladden. Vanmorgen was de dokter tevrejen
geweest, had-ie 'n waterverband voor de infectie angelegd, liep de temperatuur
tot bij de 38. - terug, en met den laten avond sprong 't kwik-kolommetje met 'n
helsche vaart de hoogte in. _ _ _ _ __ / __ __ __ __ __ / __ __ _ _ _. 'n Dier in nood kon 't uitloeien,
uitjammeren: 'n mensch beulde den steenen klomp van z'n hersens af, sloeg z'n
handen om de stekende gloeiing van z'n oogen, hield z'n gekreun in, om de
stilte niet te verstoren. En as-ie door de rose spleetjes van z'n vingers keek,
zag-ie haar, de lieve, ouwe vriendin, die 't alles met 'm meemaakte, maar nu,
omdat ze 't niet oplette, dat-ie 'r bespiedde, zònder glimlach, met
slap-neer- | |
| |
hangende armen, gevouwen handen, prevelende lippen,
achterover leunde. Ze leek door den weerschijn der lamp grijs geworden.'r
Haren, onachtzaam geknot, slierden langs 'r slapen, en van 'r omrande oogen
trok 'n schaduw van vrouwelijk, ingehouden lijden naar 'r uitsmartenden,
zachtjes-bewegenden mond. Toen maakte ze 't teeken van 't kruis.
‘Slaap je man?’, vroeg ze, in tastenden
fluistertoon.
‘Nee’, zei-ie, de beloopen oogen recht op 'r toe:
‘'k zag je bidden’, en omdat-ie niet meer sprak, ging ze onhoorbaar
op 'm toe, kuste 'm, en als in schuchtere verontschuldiging, praatte ze dicht
bij z'n oor: ‘... 'k Wou dat jij 't ook dee, liefste....’
‘Dat kan ik niet’, antwoordde hij stroef.
‘Ga jij dan bij 't kleine meisje slapen -- 'k heb alles al
voorzien’.
‘Nee’, gromde-ie: ‘'k Wil 'r bij
zijn....’
‘Bij wàt?’, viel ze hem heesch in de rede.
‘Bij -- bij -- bij hem, zoolang-ie zoo ziek blijft’,
zei-ie, maar z'n woorden zoekend. En ze keken mekaar nu niet aan. Want een zat
te jokken. En omdat je bij gejok altijd iets verkeerds of onnoodigs doet,
begon-ie opnieuw met de vier korte, een lang streepje, de vijf lange, de twee
lange, drie korte....
‘Maak je niet ongerust’, sprak ze, 'n
stoel naast den zijne schuivend, en dicht op 'm leunend: ‘dan blijven we
samen 'n uurtje op.
Ze hield haar vingers door de zijne gestrengeld, glimlachte
moeilijk, zei dat kinderen zoo dikwijls hooge koortsen hadden, dat-ie vandaag
heel monter geweest was, en met de witte speelgoedmuis gespeeld, en twee heele
boterhammetjes, een met kaas en een met hagel- | |
| |
slag had gegeten - -
en toen zonder dat ze 't merkte, sliep ze met 'r hoofd op z'n schouder in, net
als dien avond aan zee, voor ze getrouwd waren, toen de branding vreemdfijn
zong en 't windje de schoon-geregende, zilveren helmen als jonge duiven deed
kirren. Hij, met 't hoofd op de vrije hand, trachtte 't boek te begrijpen.
Als-ie niet las, dutte-ie ook in. Maar de formules - de werking van
zelfinductie - de wisselstroomweerstand van zelfinductie - de geaarde antenne
als condensatorkring - de eigen frequentie van een geleider - schemerden op 'm
toe, deinden in nevel - en er zich traag tegen verzettend, dommelde-ie mee. Met
z'n tweeën zaten ze in de licht-kegeling der lamp, twee menschen, die 'n
ziek, erg-ziek kindje hadden, en, die beiden in vreemden droom, toch als
waakhonden de droge hijging in 't bedje hoorden. Als de kinderadem even stokte,
hielden zij onbewust hun adem in. Ze hoorden geen slagwerk van de groote
scheepjes-klok, geen voetstappen en wagengerij buiten - ze hoorden in 'n land,
waarin je niets pleegt te hooren, 'n verre, kleine dorre zucht, die kostelijker
tot hun leven sprak dan de wijde Nacht, met z'n sterren en stil-drijvend
maantje.
Wakker werden ze eerst 's morgens heel vroeg door 't gesnor van de
witte muis in de waschkom. Als 'n bezetene wielde ze tegen de de glooiing op,
piepte of ze zoo springlevend van onder de keukenaanrecht te voorschijn
gesprongen, en nou spurtte, om 'r wat lenigheid in te krijgen. Vader en moeder,
geradbraakt van 't loome geslaap en gehangel in de ongemakkelijke stoelen,
deeën zoo frisch as hoentjes, nou de drukke kinderstem weer klonk, en de
kalmeerende thermometer, die 'r zelf schik in scheen te hebben, maar ook op den
kop af getikt 38 zei.
‘Nou ben je weer 'n eind opgeknapt’, praatte vader, en
met 't potloodstompje teekende-ie in 't geheime schrift:
_ _ __ __ __
__ __ _ _ _
__ __ __ _ _ | |
| |
‘Hoe warm is 't mannetje nou?’
‘Dat is 3, enne dat is 7, enne dat 8’ knikte 't ventje
in z'n sas, en 't garnale-wijsvingertje, blank-gezogen - dat dee-ie nog altijd,
as-ie in z'n slaap vergat, dat groote jongens geen zuigelinge-manieren hebben -
volgde opgewekt de lengte der seinteekens.
‘Knap!’, babbelde vader, 'm op 't bolletje zoenend, en
ineens den ballast van den nacht kwijt, haalde-ie met 'n falset-stem uit, of 'r
geen vuiltje meer an de lucht was, en terwijl moeder, met 't allerzonnigste
snuit van de wereld, Magdaleentje, die met knippende oogleden 't geweld van de
mansstem onderging, de borst gaf, stak-ie z'n hoofd in de waschkom, zoo
schrikkelijk lang, dat moeder angstig toekeek, en 't van uit de kom, waarin de
muis geravot had, borrelde en plofte, of 'n motorschuit in de gracht lee, en
niet in beweging wou raken.
‘Doe 't nog is, groote broer!’, vroeg 't kereltje, in de
handen klappend, en in volste bewondering over 't vrééselijk-lang
je adem inhouen. Dan dook vader opnieuw, en liet onder water z'n stoom los. En
moeder zee met 'n gezicht van d'r-gebeuren-nog-ongelukken: ‘Koert,
manlief, schei uit!’ D'r zal nog 'n aar springen, je wordt zoo paars as
'n biet....’ En 't zussie, dat niks van dat harde belletjes-blazen most
hebben, liet eigenwijs den tepel los, en zette 'n gil-toeter op, of 'r 'n
kinderdief uit 'n Spulle-wagen in de buurt loerde. 't Was 'n morgen, om alles
lekker-vroolijk te bekijken. 'r Zat zegen in de lucht. Want Toos, uit Heerlen,
van wie je 't niet zou verwacht hebben, door 't krakeel om 't goddeloos
huwelijk, dee as 'n reddende engel. Na 't telegram kwam 'n brief, niet door
haar geschreven, - dat kon je an 't schrift zien - en daarin zei ze dat ze 'n
postwissel verzonden had, want de zilverbons in de brief sluiten, dorst ze
niet: ‘Ik kon’, schreef ze: ‘wel makkelijk teelegrafeeren om
over te kommen, maar ik begreep wel dat je man geen centen voor de reis zou
hebben. Ik heb kennis an de sjef-electrisjijn van de mijnen, en die het me
beloofd | |
| |
dat hij zun best zal doen, maar hij wil eerst kennis
maken. Gelijk of niet? Laat hem dus kommen en er fatsoenlijk uitzien. Bij mijn
ken hij slapen en eten wat de pot schaft. Laat hij mijn een brievekaart sturen
wanneer hij ankomt. dan zallen wij aan het station zijn om hem de weg te wijzen
wat het zijn hier einden van belang....’
Eerst den volgenden morgen, na alweer 'n nacht van zorg - tegen den
avond kwam de koorts weer vuil opzetten - leefde je in duizend vreezen - lee 'r
'n poswissel van veertig gulden in 't portaaltje, en op den rand had Toos voor
alle zekerheid geschreven: ‘voor uw reis tien gulden, de rest voor uw
schulden, maar rekent u er op dat ik leen en dat wij er zelf hart voor
werken. Met achting uw dienstwillige schoonzuster Toos’.
‘Nou ga je eerst 'n spoorboekie an de kiosk koopen’, zee
moeder, met 'n zalig gevoel van opluchting. Veertig gulden. God zij geprezen.
We kommen 'r wel niet héélemaal mee uit de brand, maar de
huisheer en je reis....’
Gemelijk, kleintjes, plots futteloos door 't waken en 't lange
gepieker, liet de electricien den postwissel uit z'n willooze vingers op 't
zeil van de keukentafel glijjen. 't Lag 'm op de lippen, om dàt wat-ie
vannacht in z'n stoel had zitten bedenken, uit te grommen. Hij verdraaide 't,
kòn 't niet. As ze 'm kokend soldeer op z'n knokels lieten druipen,
zou-ie geen kik geven, maar nou - zoo'n vervloekt end van honk, en, al was 't
nog zoo laat, niet de sleutel in 't slot kennen steken, geen slaapkamerdeur
voorzichtig as 'n dubbele schulp openkieren, geen ‘dag vader, 'k heb fijn
geslapen en an je gedroomd....’, geen paar blauwe oogies, om je op
te kikkeren, as je je te lammenadig voelde, om 'n poot te verzetten - nee,
nóóit - al lee 't geld voor 't grijpen in de buurt van de
Limburgsche Mijnen, hij liet 't schaap met z'n pijn-gezichtje geen dag alleen.
As 'n vrouw van je hield, vergde ze 't niet. D'r zat nou toch al iets tusschen
ze, iets van de kerk, waarover-ie, voor de huislijke vrede, onder deze
omstandigheden, niet uitpraatte.... | |
| |
Norsch, humeurig, wiebelde-ie met z'n voet. Gedwee
van gebaar, z'n geprikkeldheid en weerzin voelend, bewoog ze in 't keukentje,
en omdat ze 't ellendig vond, dat ze met 'r angsten voor 'r jongen, alleen in
't woninkje zou moeten blijven, en wel half ried wat 'r in 'm omging, drong ze
niet aan. De grond onder 'r voeten deinde op en neer, terwijl ze den heeten
bout over de luiers en poppe-kleertjes aanzette.
Hij zat naar z'n schuddenden
voet te kijken. Zij boog, met oogen, dik-van-tranen over de
kleuter-kamizooltjes, truitjes en lakentjes, die ze in zoo'n in-blijde
verwachting gemaakt had. Toen, duizelig van uitgeputheid, ging ze 'r even bij
rusten, en zei zwakjes: ‘O, wat ben 'k moe....’ - ‘Ik
ook’, sprak hij onderworpen. De stilte van 't keukentje omspon ze. 't Gas
onder den bout, getemperd in blauwgroene peuter-vlammetjes, suisde - de kanarie
schraapte z'n bekje tegen de tralies. ‘'k Zou toch liever nog wat
wachten....’, praatte ze in 'n mist voor zich uit, en 'r stem kroop tegen
'm op, of ze de plek, waar 'n onzichtbaar deurtje voor 'r openstond, zocht:
‘'t kereltje zal je zoo missen....’ - ‘Enkel 't
kereltje?’, vroeg-ie, z'n beroerde stemming achter onnoodige stugheid
verbergend. ‘Ach, liefste’, antwoordde ze, en as 'n kind, dat steun
zocht, kwam ze op z'n schoot zitten: ‘wat doe je toch onaardig, terwijl
'k te moe ben, om an iets anders as an jou en de kinderen te denken’. Ze
klaagde niet verder, maar 'r tranen trokken in zigzag-lijntjes langs z'n
gezicht, en omdat die 'r zijn, om mekaar in 'n sloom lente-keukentje wat erg
liefs te zeggen, zei hij ook geen woord, en keek met volle oogen naar 'n
wazig-geel propje, naast 't groenig beslagen fonteintje in de kooi.
Van zolder haalde-ie uit de gereedschapskist 'n verfon- | |
| |
faaid spoorboekje, en moest 'n kwartiertje den Radio-ontvanger
beluisteren. ‘Hallo! Hallo!’ Dat was de Effectenbeurs, die de
koersen an de Provincie opgaf.... Keurig.... Haast geen storing.... ‘Wij
sluiten nu. Goeden dag....’
‘Groote broer’, zei 't mannetje in 't bed: ‘wat
heb-ie daar voor prentenboek?’
‘Dat is geen prentenboek, kereltje. Da's 'n
spoorboekie....’
‘Mot je op reis?’
‘Misschien, schatte-jongen....’
‘Mag ik mee?’
‘Jij mag mee. En moeder ook. En zussie. En Piet. En de witte
muis....’
|
|
Auteursrecht onbekend