|
| |
VII.
Maandag, na koffie, had de gouwe-brildokter de kraamvrouw met
leuteputtige Magdalena - zoo hiette je groot-moeder, had vader gezeid:
of dat nou 'n reden was 'n kleinkind d'r naam te bederven - nog is bezocht, en
omdat twee vliege in één klap gingen, had-ie meteen met 'n
blinkend broodmes, zoo scherp, zoo gemeen-scherp as de messen van de barbier,
die ook an huis was te onbiejen, om eksteroogen-van-jaren-her weg te nemen, den
zwerenden duim van buurvrouw-van-benee gesnejen. As 'k effen later gejaapt had,
zee de dokter, was't door je bloed geslagen, ha-je de baarsies, die je man bij
de wetering verschalkt het niet meer kennen brajen, je klieren zaggen al blauw.
Dweilen en boenen kon ze niet met 't verband om 'r vingers, en vaten spoelen
amper, maar de juffrouw-van-boven, die d'r behoeftes had,
hèèlemaal | |
| |
in de steek laten, terwijl die d'r man na
de febriek was, 't jogetje-met-z'n-schrompelvoet in staat 't huis in brand te
steken of de geleende kater vergif te voeren, dee ze nooit en nimmer. Toen
begon ze in 't keukentje ineene met 'n venijn-oogies van
ik-he-'t-in-de-spiezen, en met 'n stem, die ketelsteen bikte, verzadigd
te vragen of buurman zoo'n lange schafttijd had, en wat-ie verdorie an
't dak had vertimmerd, dat de schipper en zij de halve nacht hadden leggen te
luisteren na 't gebalk en gesuis in de schoorsteen, of 'r 'n misthoorn in de
buurt was.
‘Mannetje,’ zei vader, ‘laat me effen met
buurvrouw alleen.’ Gehoorzaam hinkte-ie de trap op, wachtte op de
bovenste tree. Dan, omdat 'r achter de keukendeur, 'n geweld van ingehouden
ruziestemmen, of de overbuurman-met-de-zijen-gordijnen dronken thuis kwam en
z'n vrouw 'm met de mattenklopper opwachte, los-knetterde, sloop-ie angstig,
| |
| |
dat zij vader wat zou doen, tree voor tree
omlaag. Gos, hoe dorst ze! Moeder sprak nooit 'n hard woord. Die keek vader
enkel lief an. Die vond alles goed. En nou....
‘Hou je stomme snater!’ zee vader, en z'n vuist
bedreunde de keukentafel: ‘Mot me vrouw je hooren?’
‘En dan zel ze! Dan zel ze!’ keef de schippersvrouw,
zich voor haar doen inspannend om 'r de straat niet in te betrekken:
‘Ik zou me voor God en de wereld schamen! Je most mijn man wezen, as 'k
met twee wurmen van kinderen zat, om je betrekking d'r an te geven.... Dat
duurt geen verreljaar of je ken met je huishouen verkassen! As je 't mijn
flikte, kwam-ie de deur niemeer in.... Aflijn, ik zal die paar dagen me fatsoen
en me bek houen, omdat 'k meelij met je vrouw heb.... Van mijn zel ze 't niet
hooren.... Hoe haalt iemand 't an!.... Hoe bezondigt iemand zich zoo!.... Was
niet met de krankzinnigheid van je drajen en je doos-van-Pendorre begonnen....
As je me nog langer valsch aankijkt, smeer ik 'm.... Ik ben Goddank niet met je
getrouwd.... Verdorie nog toe! Neem 'r geen kinderen bij, as je zoo met je
brood speelt!’
Ze smeet met 'n blikken deksel en draaide met 'n ruk de kraan van de
leiding open. 't Water plaste zoo vinnig in den emmer, dat je enkel van uit de
verte 't grommen van vader's stem hoorde.
Het was op deze beminnelijke manier, dat ook buurvrouw in 't
vertrouwen genomen werd en beloofde niet te zullen klikken. En ze dee 't niet.
Zoo fel as ze buiten de kraamkamer bewoog, zoo vreemd-zachtzinnig gebaarde ze
'r in. Den man en den jongen kon ze niet zetten - de buurvrouw met 't
zuigelingetje vertroetelde ze met hoekige ellebogen, 'n snauw op 'r gezicht,
maar met dezelfde verteedering in 'r stem of ze zoo pas had gebeden. Op de
onderscheiding van een van haar eigen bordjes-met-blommetjesrand, droeg
ze van benee drie buikige, gebakken baarsjes met zwammige kuit aan. Die had 'r
man met de fleur gevangen. Snoekbaars kon niet malscher, niet sappiger wezen.
Met vork en | |
| |
mes peuterde ze voorzichtig de graten
'r uit en bleef bezorgd op den stoel bij 't bed zitten, om op te letten dat 'r
toch nog geen ongelukken gebeurden. Want ze had 't is eens beleefd dat iemand,
die ziek op z'n rug lee, 'n stekel van-'n-vingerlengte in z'n keelgat kreeg, en
'r op slag hartstikkendood in was gebleven.
‘As 't u 't zelfde is, juffrouw’, zei moeder:
‘bewaar u 'r dan een voor m'n man, as-ie van de fabriek komt. Die is 'r
dol mee’. - Even leek 't of de benejen-buurvrouw 't somber geheim zou
verajen. 'r Oogtand priemde 't leer van 'r onderlip in - 'r parkiete-neus boog
naar de opspitsende kin - 'r oogen vijandigden naar de zij van 't meegeloopen
jongske, of die net as de baarsen kwaadaardige rugstekels kregen.
‘Verdorie, juffrouw’, zette ze vuiltjes in: ‘As uw man van de
fabriek komt, dan, dan....’ - haast had ze 't judasloon opgestreken, en
't met kleur en geur oververteld, dat 't hommeles was, maar ze overwon 'r
driften, en zei enkel nog maar: ‘As-ie van de fabriek komt, dan
zel d'r voor hem ook nog wel 'n visschie overschieten....’ - ‘Dank
u wel’, zei moeder, vermoeid in 't kussen terugleunend.
‘Je leert hier, verdorie, liegen, da-je voor nakend schandaal
staat’, ruziede buurvrouw 'r in de keuken dadelijk op los, en omdat ze
voor zich zelf nooit vork en mes gebruikte, as ze gebakken visch at, brak ze
onstuimig 'n baarsie in tweeën - de kleine staarthelft voor bleeke
Koertje, de dikke kophelft voor haar eigen portie, en terwijl ze 'r vrije
vingers voor de uitslijpende boterolie belikte, en de voor- | |
| |
zichtig-uitgebeten vleezige hapjes tusschen de gratensplinters
vermolmde, smaalde ze op den electricien, die 'r uit was getrokken om 'n nieuw
baantje te zoeken: ‘As jouw vader met mijn na 't stadhuis was geweest, en
flikte me dat, terwijl ik in de kraam lee’ - onderrichtte ze 't
ventje dat 'r met zieltoogende kinderoogen, en met den baarsstaart tusschen de
spitsen van z'n vingers, omdat-ie 'r vies van was, stond aan te kijken:
‘dan barstte 'k uit me bed en 'k sloeg de heele santepetie, die-ie boven
neer het gezet, an gruzelementen, as 'k jou en je zussie niet midden op de
openbare weg te vondeling lee.... Eet je me baarsie of eet je niet?.... As je
't niet lust, dan hebbie maar te kikken.... Hier, Keesepoes, me fijne
poeteloeres, heb jij de kop.... Zachies an, Kees.... Pas jij ten minste op de
graten, Keesie....’ Buurvrouw maalde met 'r wentelende kinnebakje - de
kater schudde zenuwachtig den visschekop, duwde 'm met speelsche poote-mepjes
onder tafel - de jongen proefde kieskauwend, angstig-kleine peuter-vezeltjes
betastend, rillen 'r van as-ie dee door 't kijken naar de pluisjeszwachtel om
den gesneden duim. Toen, denkend dat ze met 'r rug naar 'm toe stond, liet-ie
den verminkten staart bij Kees naast de stoof glijjen. Maar ze zag
óók met 'r rug.
‘Hei-je 't binnen?’
‘Ja, juffrouw.’
‘Wel verdorie!’ vlamde ze op, en met kroop ze op handen
en knieën, as 'n tweede poes, over 't keukenvloertje, om af te loeren wat
de kater onder de tafel dee: ‘Wat bennen dat voor geniepige streken,
sallemandersche aap, om 't op den grond te smijten! Jij liegt net zoo hard als
je vader!’
En in 'r woede, dat ze haar baarsie zoo keurig met 'm gedeeld
had en dat-ie zijn helft op den grond had gekeild, gaf ze 'm 'n draai om
z'n ooren.
Bleek en beteuterd - 't was de eerste klap van z'n beetje leven -
dat van vader was geen klap geweest - staarde 't kind 'r an. Of-ie in 'n vreemd
huis verdwaald was, suk- | |
| |
kelde-ie de trap naar 't zoldertje op,
vergat in z'n verbouwereerdheid 't luik neer te laten, kroop op den stoel bij
de prentenboeken, en dacht met den eersten haat van z'n kleine ziel, wat-ie
'r later zou doen, as-ie groot was geworden, die
stiefmoeder-van-Sneeuwwitje, die heks-van-Hans-en-Grietje, die verkleede
vraatzuchtige, valsche spin, die baarsies met 'n smerige lap om 'r duim, in
tweeën spalkte, en dan wou dat je 't lustte.
‘Mauw! Mauw!’ zei de kater, ineens op de tafel
springend. Hij spon en kromde z'n ruggie en knipperde met rare oog-spleetjes
of-ie ze in z'n blikkerend koper-groen wou verstoppen en met z'n kemieke
aaltjestong, die-ie kon opkronkelen as 'n klosje sajet, likte-ie z'n
stekeltjes-snorbaard na, of-ie wou zeggen: dat eindje baarsies-staart van jou
was verroest-fijn - je mot 'r niet mee onder de tafel smijten - je ken voor
mijn al de baarsies van de wereld in boterolie brajen en ze met honderd
stukkende duimen in tweeën knappen. Ik vreet 'r van tot me buik over den
grond sleept, en dan bik 'k nog 'n trein leeg tot de graten door me bast
héén steken.
‘Kom-ie bij mijn op visite, Kees?’ vroeg 't kind den
fluweelen rug doodelijk-voorzichtig streelend - en niet tegen den draad in,
want dan vlogen er vonken uit, had vader gewaarschouwd.
‘Rrrrrr - Rrrrrr....’ spon 't dier, en even belikte-ie
met z'n wratjes-tong, maar ook net de kleine notemuskaat-rasp uit 't keukentje,
de schichtig-terugwijkende hand van den jongen: ‘Rrrrr....’
‘Ach jij lieve, lieve Keesebees’, klaagde 't ventje:
‘wat vin ik 't vreeselijk dat vader uit is gegaan, dat moeder, die
niks mankeert, zooveel van dat kind met 'r melkboere-waterhoofie houdt, en mijn
heelemaal vergeet.... Ze het me 'n klap gegeven, 't merakel-van-benejen,
waarvan jij de visschekoppen.... Hengst ze jou ook wel is?.... Wat? Zit nou
niet enkel te snurken....’
‘As ze 'n poot na mijn uitstak, verdorie’, zee de kater,
| |
| |
die as je 'm van dichtebij bekeek op de turfschippersvrouw leek -
óók met haar op z'n kin - óók met 'n neus, waarvan
je niet wist of-ie nat of droog was: ‘zou 'k 'r 'n haal met me nagels
geven, dat ze op 'r hielen stong te tollen.... Je mot tegen 'r blazen,
as ze met 'r oogen dicht zit.... Daar krijgt ze de stuipen van op 'r lijf....
As 't erg waait, zooas laatst toe de pannen van 't dak kwakten, neem ik 'n
schuivert van de alkoof na 't zitje, met de vaart van 'n auto over de gedekte
tafel, tinkeldebinkel tegen de lamp an, rikketetik over de schoorsteen, dat zij
en d'r man in de lijsies op de kachelpaat klepperen - en dan as 'n kwikstaart
of 'n boompieper tegen de goeie gordijnen en de trijpen zittingen van de
stoelen op - en as 'k dan, onder de bedstee, de lampies in me boddie opdraai en
'r vierkant in 'r oogen kijk, ken ze 't uitgillen van angst, denkt ze dat
ik de duvel ben, zet ze warme kommetjes melk voor me neer, om me in me
humeur te brengen.... Bennen die boeken allemaal van jou?.... Vertel d'r is
uit.... Nee, koescht!.... Stil nou!.... Ik hoor gespuis achter de
riggels!....’
Al z'n leven had-ie 't spreeuwennest in de spiezen. Z'n rooie neusje
wipte naar de zij van 't tuimelraam - z'n staart zwiepte zoo nijdig dat 't stof
van de tafel in wolkjes door de zonnestralen dampte, of vader z'n pijp op had
gestoken.
‘Hoor je de loeders?.... Dat doen ze enkel om me te
peeën!.... Doe jij me 't plezier en zet dat raampie op 'n
kier....’
‘Nee, je mag d'r niet uitklimmen, Kees....’
‘Jij niet - ikke wel.... Ik zal 'r verdorie niet vandoor
gaan.... Ik weet de weg, hoor!.... Rechts is de schoorsteen. Dat kom-ie bij 't
zolderraam van hiernaast, en dan nog 'n dakgoot en dan 'n zinken
pijp....’
‘Nee, Keesebeest, jij vreet vogeltjes.... Muizen mag-ie, maar
me vrienden Peerie en Meerie niet.... Als je nou zoet blijft zitten zal ik je
vertellen van Duimdik, die in 't hooi was gekropen.... Toen kwam de meid en gaf
de koe te eten en de koe slikte Duimdik in z'n maag.... Hou op, | |
| |
hou op, ik stik, riep Duimdik en toen schrikte de meid zoo dat ze met de
melkemmer ondersteboven viel, en na de pastoor liep en zee: meneer de pastoor
de koe het gesproken. Ach, mensch, jij ben mal zee de pastoor en ging in
de stal. En toen riep Duimdik weer: laat 'm ophouen met z'n hooi, want 'r is
hier binnen geen plekkie meer voor me.... Ik krijg 't zoo benauwd.... Doe de
koe asjeblieft open.... Toen wier de koe geslacht, want ze dachten dat 'r 'n
booze geest in zat....’
‘Hòhòhò!’, lachte Kees:
‘klessen, hoor: As d'r 'n muis eenmaal in mijn maag zit piept-ie
niet meer! Honderd keer meegemaakt.... Haal nou 't slot van 't raampie,
verdorie! Ik ken dat gejudas achter de pannen niet hebben....’
‘Zel je ze niks doen?’
‘Heusch en werachtig niet....’
‘Dan klim ik eerst op de tafel en dan.... Wat krijg-ie nou
ineene 'n dikke staart.... Wat blaas je nou....?’
Haast viel Koert met stoel en al omver. De kater veerde met 'n rug
als 'n kromme balein tot tweemaal toe omhoog, en tegelijk kraakte de zoldertrap
onder 't geproest van vader, die op z'n kousen omhoog was geslopen, en 't
gesprek van den jongen, heen en weer, 't vertelsel èn 't poese-antwoord,
had beluisterd.
‘Was jij van plan weer in de goten te kuieren, rakker?’,
vroeg de electricien.
‘Nee, vader: hij wou 'n luchie scheppen.... hij
zee....’
‘Ja, ja - heb 'k gehoord’, glimlachte de man: ‘na
benejen, Kees! De vrouw staat op je te wachten....’
't Luik dompte achter de vluchtende poes, en over de kleine werkbank
gebogen, ontsloot vader de kostbare doos met het radio-toestelletje. Koert, op
den stoel geklommen, bekeek met oogen-van-ik-heb-'r-weet-van den
kristal-detector, 't schroefstangetje, de koperen dopjes, de draadklemmen, de
patroonhulsen. Elke beweging van de schrandere groote vingers vond-ie prachtig,
mooier dan 't allermooiste verhaal. Wat vader kon, kon niemand anders.
Afluisteren hoe ze | |
| |
in de wolken met mekaar praatten, hoe ze in
Scheveningen en IJmuiden bij orgels en pianos zongen....
‘Kom is hier met 'n zacht plekkie van je lieve gezicht’,
zei-ie, in 'n hartstochtelijke opwelling, om den grooten man
iets van z'n genegenheid te toonen. Twee ongewasschen kinderhandjes, die
gebakken baars hadden vastgehouden, 'n poes gestreeld, 'n roestig tuimelraam
beklopt, liefkoosden 'n baardig mansgelaat - twee lipjes, smalletjes, bijna
zonder warmte, onzienlijke plekjes, rond melkwitte tandjes, drongen zich tegen
'n groote wang op - en 'r was door die korte, | |
| |
vluchtige aanraking
'n glimlachende stilstand van alles onder de dakpannen en in 't
Hemelruim. Daar kon geen liefde van man en vrouw tegen op.
‘Was dat 'n fijne zoen, vader, 'n dikkert..?’
‘'n Prachtige mannetje.’
‘O! O! vader!’ schrikte de jongen met starende
oogen.
‘Wat heb je, vent?’ ‘O, O, je heb je horloge
verloren!’
'r Hing heel iets anders, 'n penning of 'n medalje aan den ketting
in 't warme vestzakje.
‘Ach, nee!’ ontkende vader, met 'n plotselinge
zenuwtrekken rond z'n mond: ‘'k heb 't benejen geborgen’.
‘Nummero vijf meljoen vijf honderd vijf en negentig duizend
twee honderd zes en dertig: heb 'k 't goed onthouen?’
‘Heel goed, schat’, praatte de man met groeiende
bedremmeling.
'r Kwam dien middag niets van 't luisteren aan het
radio-telephonische toestel. Want buurvrouw stak 'r hoofd met de verwaaide
haarslieren as 'n wig door de spleet van 't zolderluik, en den electricien, die
z'n gebrekkigen zoon al zoo vroeg leerde liegen, letterlijk met 'r oogen om
zeep brengend, zei ze, elk woord in helschen steen en rattenkruit dompelend,
doch overigens liefjes glimlachend: ‘ik zou me raddiejogeknoei
voor vandaag maar laten schieten, buurman, want je vrouw leit benejen in bed te
grienen, omdat je náást 't wiegie van je dochter Magdalena,
Lommerbriefie Nommer 2606 van je gouwen horlogie heb laten vallen. As je je
boel na Oome Jan brengt, strooi dan niet in de kamer | |
| |
van 'n
stakker van 'n kraamvrouw met de briefies.... Je most mijn man wezen, verdorie!
Ik vroeg zoo scheiding tusschen tafel en bed an!’
Pang! zei 't luik dat ze met 'n venijnigen bons liet
neerkwakken.
|
|
Auteursrecht onbekend