Vader vertelt

[p. 210]

De beuk d'r in!

Het was mij alreeds bekend dat ook mijn land zich weer in snel tempo verburgerlijkte maar dat de hemelen inmiddels al zo dichtgeslagen waren, nee, adembenemend gewoon! Welk een domme geborneerdheid, wat een frustraties en vooringenomenheid daarbij in de reakties van de heer en mevrouw Nuis-Rubinstein, columnisten in resp. De Tijd en Vrij Nederland, op dat puike boekennummer van PC met zijn heldhaftige brief aan de minister om een zindelijker toepassing van onze belastinggelden! Dit waren nu indertijd die frisse, progressieve en donders linkse journalisten die toen hun heldere stemmen door de media lieten schallen! Jaja, maar vadertje tijd ontpelde ze tot op het bot en ziet ze nu eens aan het vinketouwtje tussen Propria en Cures hangen; twee Kamper uien, wiegelend in een wind, rechts van het centrum komend. Zullen we beide voorwerpen eens wat nader bekijken? Ja? Vooruit dan maar.

Aad Nuis

Een zachte, willige man die een natte hand geeft. Heeft minder vrienden dan relaties en weet bij uitgeverijen aardige banen te verwerven die enig aanzien geven maar nauwelijks inkomsten die daarmee in overeenstemming zijn. Wat terecht is voor een knecht. Tekende met Louis Sinner, die een raadslidschap voor D'66 weet te kombineren met een journalistieke werkkring bij het Algemeen Dagblad, twee auto's voor de deur en twee bomen tijdens de kerstdagen, voor een juichend boekje over provo. Zegt daar nu van ‘ach, ik wist niet eens dat mijn naam op de cover stond. Sinner? Sinner? Oh, Sinner, nee, die ken ik niet’. Terecht natuurlijk maar wie wil dan verder Nuis nog kennen?

[p. 211]

Deze dus nogal zeperige figuur schreef dan dat de inhoud van het prachtige boekennummer waarin zoveel wetenswaardigs over zoveel onwaardigs werd gepubliceerd tot stand kwam door de redaktie onder leiding van... Heere Heeresma! Dit doet mij goed want het blijkt dat mijn jarenlang fulmineren tegen de gang van zaken rond de subsidiëring van onze letteren hem tenminste niet ontgaan is. Maar mocht ik toen nooit een reaktie van deze Piet Snot ontvangen, nu klingelt hij met een klepel van een inmiddels al naar beneden gedonderde klok want hoe onwaarschijnlijk het ook in de oren van deze mandarijn mag klinken: de redaktie-zelf heeft èn die schitterende brief gekomponeerd en die lijst van schrijvers samengesteld! Jawel heer, er blijken zo langzamerhand meer mensen over dezelfde zaken dezelfde mening te hebben! En dagelijks komen er op de redaktie nog adhesiebetuigingen binnen van people die dolgraag ook zo willen denken en meedoen om Aad Nuis eens in het water te gooien.

Onze Muis schrijft verder dat die subsidies er zijn voor al die mensen die zo goed en hard werken voor zo weinig geld en dat het effekt van o.a. de kritiek in PC op die geldsmijterij nu al is dat bepaalde goede schrijvers met een dunne huid geen subsidie meer durven aanvragen! Toen ik dat las heb ik het van Vaz Dias betrokken knipsel even tegen het licht gehouden. Maar nee, lulhannes vergat zoals de gewoonte is zijn argument even hard te maken en daar gaat het juist om, Aad, om feiten! En verder moet U niet zo onzindelijk doen want niemand, ook de redaktie van PC, waarbij ik mij nog graag even schaar, niet, willen goed en hard werkende mensen een werkbeurs onthouden. En wat die goede schrijvers met hun dunne huid betreft mogen we stellen dat als dit soort al bestaat het ten onrechte bestaat want iemand staat voor iets of niet en in die positie

[p. 212]

wordt de huid inderdaad vliesdun of gelijk beton en de rest is gezever, goed voor adolescenten die door niemand begrepen worden.

Gelukkig komt de aap tenslotte uit Muis zijn mouw wanneer dit oud-lid van het fonds voor de letteren die zich nota bene zélf heeft beziggehouden met het beoordelen van de aanvragen voor Stipendia, het volgende verklaart: ‘Als De Telegraaf een kampagne begon waarin de zwarte lijst van vermeende misbruikers van de sociale bijstand met naam, toenaam en privébizonderheden aan de kaak werd gesteld...’ etc. Hier hebben wij van deze oude funktionaris het definitieve en tevens zo misse en door PC terecht dan ook bestreden standpunt van al die gasten want wanneer, ook bij schrijvers, de lamp voorover hangt dan mogen dezen zich als elk ander begeven naar de Sociale Dienst van de gemeente waar zij wonen, zij kunnen bovendien ook aankloppen bij het Voorzieningsfonds en het Steunfonds van de Vereniging voor Letterkundigen maar Stipendia worden uitsluitend verleend op een werkplan en moeten aangewend worden om iets te realiseren!

Stipendia kunnen nooit een verlengstuk wezen van de Bijstand, hoe treurig mogelijk de in het werkplan geschetste omstandigheden van desbetreffende ook zijn. Dag Aad!

Renate Rubinstein

We kennen haar. Van de verhalen van Aad natuurlijk. En uit de wereld der odeuren. Uit de song ook: Renate Renate, Renate mag niet meeprate, want ze weet er de balie van' en door haar literair redaktriceschap bij het de kommercie zo gewillige Avenue waar ze meestal intens saaie, kwalitatief verwerpelijke pagina's samenflanst. In Vrij Nederland opereert ze als Tamar

[p. 213]

waar ze aangename artikeltjes schreef over bestek, vogeltjes en grootse gevoelens maar dat was toen VN als blad nog iets te vertellen had. Nu zaagt ze voortdurend door over de mannen die van haar weglopen waardoor dezen voor zo'n verstandig besluit onevenredig zwaar gestraft worden, zich niet meer in openbare gelegenheden durven te laten zien en thuis aan de drank raken. Renate heeft veel op haar geweten!

Ik heb haar twee maal (zoals de mop luidt) ontmoet. Voor de eerste en de laatste maal naar ik hoop. Het was tijdens een boekengebeuren in de RAI waar bij de opening de schrijvers een stukje zouden opvoeren. Wat zij in dit gezelschap deed was me overigens een raadsel. Waarschijnlijk omdat Ferdinandusse voor de regie tekende (of was het toch Vrijman? Je houdt ze op het laatst niet meer uit elkaar, wil je dat wel geloven). Ik zag een leptosoom wijffie met een verbeten hoofd. Een narrige trek ook om de mond. Er zaten vlekken op haar broehaha. Het lot wilde dat zij, met mij en enkele anderen het publiek zouden laten zien hoe schrijvers eten. Een eenvoudige zaak die door Renate echter ogenblikkelijk problematisch werd. We moesten ons om een gedekte tafel op het toneel schikken. Een ober zou opdienen en aan mij was het om als enige, behalve om te eten, ook twee handelingen te verrichten. Ik zou mijn favoriete muziek laten horen (tea for two van Victor Silvester) en een tekst mogen uitspreken die als volgt luidde: ‘Smakelijk eten, dames, mijne heren’. Naast een der stoelen was dan ook een pick-up voor me klaargezet en achter het bord voor die stoel stond tevens de mikrofoon zodat mijn woorden ook het publiek in de zaal konden bereiken.

Ik wil niet ontkennen dat ik enigszins zenuwachtig was, niet in het laatst door die mikrofoon die immers ook mijn slikken en het geluid van de van mijn lepel lopende soep wanneer ik

[p. 214]

die naar de mond bracht zou laten horen en dat zijn toch dingen die je zelfs je vijanden niet gunt.

De toneelknecht gaf het teken dat wij tevoorschijn dienden te komen. En toen begon het gedonder. Hij keek daarbij naar Renate (omdat ook zo'n man toch ergens zijn blik moet laten) en raakte daarbij de leuning van mijn zetel aan. En Renate ging dus op mijn stoel zitten.

‘Dat kan niet!’ fluisterde ik. ‘Je zit naast mij.’

‘De man wees die stoel aan,’ kwam er terug.

‘Maar hoe moet ik dan mijn tekst zeggen?’

‘Dat weet ik niet,’ bitste ze.

‘En ik kan zo ook niet bij die pick-up,’ hield ik vol.

‘Die man wees op deze stoel.’

‘Ja maar... hij bedoelde dat wij moesten gaan zitten en niet jij alleen en op de verkeerde...’

‘De man wees deze stoel,’ hield ze vol.

‘Zeg jij dan eet smakelijk!’ stelde ik fluisterend voor.

‘Nee want dat is niet met me afgesproken...’

Enfin, een rode waas wist verder de gang van zaken uit mijn herinnering maar één ding stond voor me vast; ik was tegen de meest halsstarrige muilezel ter wereld aangelopen. Een blind voortdreunend molenpaard ook met kleppen voor d'r kop van hier tot de horizon. Een persoon die waarachtig geloofde in befehl ist befehl, onverschillig of dit eventueel wel voor haar was bedoeld. Iemand die autoriteit klakkeloos aanvaardt en daarmee dus zo'n vrouw die het patriarchaat omvaamt, ongeacht wie ze daarmee in de armen knelt. Hoog genoteerd op de F-schaal van de heer Hofstede en, last but not least en nog voor deze partij door de jonge Drees werd opgericht, de trouwste aanhanger van DS'70. O, hoe zou ik jaren later in het gelijk worden gesteld door haar stukje over dat trotse PC-nummer

[p. 215]

waarin die fijne brief aan de minister was gepubliceerd en allerlei interessants over talloze schrijvers aan het licht kwam! Immers, in die bijdrage schreef ze dat de redaktie van PC maar eerst eens hun 1000 gulden kollegegeld moest betalen voor ze iets over de subsidiëring van schrijvers te berde mocht brengen. De eigenlijke inhoud van dat flensje van mevrouw Rubinstein verschilt in weinig van dat van de heer Nuis. Wat dat betreft zaten ze weer eens op elkaars knie. Ze valt alleen meer over details. Zo vindt ze in de brief aan de Minister het U in hoofdletter een toonbeeld van kruiperigheid. Hoe komt men er op? En hoe kom je er weer van af want als je daar op deze wijze over flikkert dan zoek je of een stok om te slaan en dan heb je ergens last van of hier wordt door Renate zelf krachtig gereflekteerd.

Volgens Renate loopt het best los met die Raden van Kunst en Fondsen van Letteren. Elk jaar wisselen de leden toch? Dus als er eens misgekleund wordt dan wordt dat 12 maanden later wel weer rechtgetrokken. Kijk, en daarom moet mevrouw Rubenstein zich niet met deze zaken bemoeien want ze heeft er inderdaad ‘de balie verstand van’ zoals de song luidt. Want wie wisselt wat? Steeds treffen we dezelfde namen immers aan? Eén voorbeeld uit talloze; vorige week ontvingen de leden van de VvL een cirkulaire waarin werd medegedeeld dat mevrouw Ferguson wegens ziekte, vermoeidheid en/of te grote drukte precies kwam je het niet te weten want ook de overal funktionerende Hella S. Haasse was hierin partij, haar zetel in het ondersteuningsfonds van de VvL moest opgeven. Aan de andere zijde van het stencil mochten we echter vernemen dat dezelfde mevrouw Ferguson door de VvL... kandidaat was gesteld voor het Fonds voor Letteren! - of de Raad voor de Kunst, het wordt een mens wel eens teveel. Het is wat we allen weten:

[p. 216]

immer een geschuif en gesjacher van belang om de posten te verdelen en het zijn altijd voor 98% literatoren die inmiddels uitgeschreven of doodgebloed zijn. Tweede- en derderangs talenten vaak en het zij ze, laat daar wat mij betreft geen misverstand over bestaan! van harte gegund want zo krijgen ze toch nog een funktie en daarmee een plaats en rechten in ons bestel. Ik ga zelfs zo ver te erkennen dat ze misschien wel hard moeten trekken aan in mijn ogen gortdroge karweien maar ga me nou niet vertellen dat die gespierde personen in hun toepassing van de subsidieregelingen van zulk een krachtig en prachtig inzicht getuigen. We zagen het al bij Nuis die het instituut der stipendia als een verlengstuk zag van Sociale Zaken. We zien het, mevrouw Rubenstein, aan de maar voortdurende miskleunen wat aan wie aan subsidie verleend wordt. U en Uw kollega refereren nergens aan ook maar één feit, de redaktie van PC noemde tenminste nog namen.

En hoe zit het met uw nieuwsgaring? Of betrekt u uitsluitend uw informatie van Bibeb uit Vrij Nederland? Ook u suggereert dat ik de noemer zou zijn waaronder de PC-redaktie uit is gevaren. Niet mijn brief de week erop gelezen aan de redaktie en waarin ik hun vooral verzocht vooral niet te geestig te willen wezen in hun verzet tegen de wijze van subsidieverlening? Dan zat ik er toch kennelijk niet zo dicht op! Ach mevrouw, zo'n kolom van u doet mij denken aan het gezegde dat één gek een steen in een vijver kan werpen waarna honderd wijze mannen alsnog de handen vol hebben de kei er weer uit te halen. Rest mij nog één verzoek aan u; wanneer u nog eens wat op te merken heeft hieromtrent, doet u dat dan in PC want ikzelf weet uit tot treurnis stemmende ervaring welk een moeite het kost, óók in een blad als Vrij Nederland, snel en adekwaat

[p. 217]

te reageren op misse bijdragen van medewerkers. Ook wat dat betreft is PC één der properste instellingen die ik ken.

Propria Cures, 23.3.'74.