Vader vertelt

Zendbrief

En dan, u gelooft het of niet, wordt het mij soms geheel zwart voor de ogen door een vreselijke, vaak ook machteloze woede waarin ik wel eens een schrijfmachine tegen een wand heb gekwakt en een damesfiets door de ruit (van een uitgever) gesmeten. Ik geef toe toe dat dit niet sjiek is maar het geeft wel lucht en soms levert deze temperamentvolle handelwijze nog resultaat op ook.

Dit zwart voor de ogen worden - zal ik maar zeggen - treedt in wanneer ik bijv. juist weer een prima boek heb geschreven zoals de spy-special Hallo Hallo... bent u daar, Plotsky? en ik me een moment de tijd gun - want de lamp bij de kunstenaar hangt zo weer voorover - òp te kijken in mijn vak. Nu heb ik een rotvak, waarin vakkundigheid niet alleen nauwelijks voorhanden is, maar ook nog op de nodige minachting kan rekenen. Dit is echter wel begrijpelijk.

Per generatie mag men maar rekenen op twee, drie noemenswaardige talenten en tien, vijftien middelmatigen die door vlijt

[p. 182]

en oefening best nog tot aardige resultaten kunnen komen. Een blik op de ledenlijst van de Vereniging van Letterkundigen leert ons echter dat er zeker duizend Nederlanders aanspraak maken op het predikaat Letterkundige of, sinds kort (want ook deze vereniging is ten prooi gevallen aan een poging tot democratisering wat overigens een allergenoeglijkst schouwspel oplevert met puike resultaten in een bestaand verschiet) Schrijver. Zoiets kan natuurlijk niet. Dat kan alleen maar een enorme baal flauwekul opleveren waarvoor telkenjare een geheel woud moet worden geveld om het allemaal te drukken. En dit is nog niet alles. Onzin roept onzin op. Daar zijn de uitgevers om de zaak tot handelswaar te persen. Nu zijn uitgevers typische mensen. Velen delen vol trots mee dat zijzelf eigenlijk... mislukte schrijvers zijn! Dit is ten dele waar. Ze zijn mislukt.

Vroeger, toen de boekenbiss nog een zekere status had, viel dat niet zo op. Maar nauwelijks begon de concurrentie te dringen en werd het boek door teevee, de grammofoon en de automobiel terzijde gedrukt of de h.h. uitgevers vielen met bosjes ten slachtoffer aan de steeds verder voortvretende drukvoerconcerns met hun aandelen op de beurzen der wereldsteden. Dit slachtofferschap behoeft overigens geen medelijden. Wie niet op z'n poten kan staan valt bij de geringste luchtdrukverschillen vanzelf om. Wie niet in staat is de bakens te verzetten, het riante pad met zijn puike meubilair en toffe kantoormachines te verlaten om ergens in een onderstuk met de nodige inventiviteit weer eens zelf zijn fonds voor verzending gereed te maken, die is geen uitgever maar mag wel als de knappe knecht met de hoed op in zijn kantoor blijven zitten om die talloze onnozele schrijvers terecht te kwellen en te sarren. Een bevend bestaan met altijd die angst voor de meneer van het hoofdkantoor met zijn vreselijke rapporten in zijn vale valies die knorrig

[p. 183]

de verse aanbieding voor weer nieuwe romans van de tafel veegt voor weer een nieuw kookboek.

En nog zijn we er niet. Maar hiervoor dalen we af tot in het riool van de interessante wereld van het boek waar de boekenschouwers hun amoebe-achtig bestaan in de schemer van een grote nodeloosheid proberen te rekken door middel van een overigens zeer terecht uitzonderlijk laag honorarium. Ik kan hierover kort zijn. Het aantal integere critici is op de vingers van twee handen te tellen waarna we er nog genoeg over houden om mee te knippen of op te fluiten.

Weliswaar garandeert die integriteit ons nog geen intelligentie, inzicht, spiritualiteit en zo, maar die paar proberen tenminste in krant en periodiek enige informatie te geven en zijn minder ziek in hun hoofd door jaloezie, frustratie, benepenheid, ijdelheid, en oeverloze domheid.

Overigens lost het probleem van de literaire kritiek zich vanzelf op onder de druk der sportredacties die steeds meer kolomruimte eisen zodat de boekenpagina van een zichzelf, dus de lezers respecterend blad tenslotte tot niets zal verschrompelen.

Veel is ongezegd gebleven. Wat in het vat zit verzuurt echter niet. Het zwart van zoëven is echter wat mij betreft al weer aardig opgetrokken en, sterker nog, ik zie nu zelfs enig licht! O, hoe besef ik ineens dat ook ik, in mijn klein hoekje, jaren heb gewacht op de grote zware dikke sterke man. Een man die ikzelf dan maar moet wezen. En verder is er voor al die hier genoemde sukkels en misfits de ook bij de televisiekijker bekende Postbus 51 te Den Haag waar gratis informatie is te verkrijgen over herscholing.

Haagse Post, 10.11.'73.