Vader vertelt

‘Bijlmer, toekomstig rampgebied!’

Mr. Roesinghe die, als hij dat zou willen, ook nog Prof. Dr. Ing. voor zijn naam kan zetten, is een man die er belangrijk jonger uitziet dan hij is. Jarenlang heeft hij én voor de B.B. én voor verschillende instituten waaronder K.M.A. ‘gedacht’. Hij heeft niets anders gedaan dan zitten denken aan allerlei rampen

[p. 118]

die ons zouden kunnen treffen en aan de hand daarvan modellen gekomponeerd. Zo kon hij, bij de treinramp in Dinxperlo, prompt een reddingmodel leveren omdat hij die ramp al van tevoren had zien aankomen. Het behoeft geen betoog dat de hulp aldaar bizonder snel en grondig van de grond kwam. Wij hebben hem bezocht om hem enige vragen te stellen over de toestand in onze Bijlmermeer. Terecht naar bleek.

We vroegen hem hoe de Bijlmer zich zou houden onder verschillende calamiteiten. Mr. Roesinghe:

‘De Bijlmer houdt zich nergens onder. En men kan niet zeggen dat er nooit gewaarschuwd is. Alleen van mijn kant zijn er zeker vijf missieven uitgegaan naar de Tweede-kamerkommissie voor Rampen en Tegenspoeden. Het heeft niets uitgemaakt. In de Bijlmer is zelfs geen waarschuwingssysteem, geen sineres. Willem ze misschien wanneer dit nodig is agenten met ratels langs de flats laten gaan? Ik weet het niet. Kijk, je hebt verschillende mogelijkheden. Bijvoorbeeld een overstroming. De Bijlmer heeft als bodem een zandlaag van ongeveer 8 meter. Deze zandlaag is opgespoten. Dit wordt wel meer gedaan. Alleen, zoals het in de Bijlmer werd gerealiseerd wijkt het toch wel in sterke mate af van wat elders in zwang is. De geijkte en ook beste - want veiligste - manier is om eerst rondom het op te hogen gebied een muur van baksteen of beter nog, beton aan te brengen, zodat je een gigantisch soort bak krijgt waarvan de bodem wordt gevormd door de weke veengrond. Daarna de pijplijn aanleggen en spuiten maar. Het water dat het zand vervoert spoelt weg door zogenaamde Biedersluizen, openingen die in de muur zijn aangebracht. Ikzelf ben zelfs dáár nog tegen omdat het evenzoveel zwakke plekken in die muur betekent. In Italië, een land dat van oudsher worstelt met moei-

[p. 119]

lijk tembare, geregeld over de rand vloeiende rivieren als de Po, laat men zelfs die Biedersluizen weg, trekt de muur alleen wat hoger op. Het zand zinkt, het water komt boven en men laat dat dan rustig verdampen. Al duurt het een jaar. Maar wat in de Bijlmer is klaargestoofd,’ zegt Mr. Roesinghe, ‘is ongelooflijk. Men is zomaar begonnen, zonder veiligheidsgordel. Men heeft de transportpijp midden in het gebied gelegd en blazen maar, jongens. Bulldozers schoven al dat zand dan wel verder over het op te hogen gebied en egaliseerden het zo'n beetje. Gevolg onbeschermde flanken van los zand, hier en daar met wat helm beplant alsof dat redding kan brengen. Eén overstroming, zoals laatst nog, in oktober 1893, en die gehele, inmense oppervlakte van zand onder de Bijlmer komt in beweging en spoelt gegarandeerd weg. Dat betekent, dat, rekening houdend met de zwakke punten in onze waterkeringen, de glooiing van het landschap en de meest voorkomende windrichting, Amsterdam-Oost en Watergraafsmeer onder inmense zandduinen van veertig tot zestig meter worden bedolven. Het wil ook zeggen, om ons tot de Bijlmermeer te bepalen, dat onder de flats waarvoor is geheid, de betonnen palen voor acht meter bloot komen. Nu zijn die palen vele meters langer en kunnen wel wat hebben als... ze recht in de grond zijn geheid. Maar ja, dat is natuurlijk nooit te kontroleren. Zo'n heiblok is geen naaimachine. Men heeft berekend dat één op de vijf palen reeds een afwijking toont van meer dan 5 centimeter. Nu is dat niet erg, maar de grond moet niet voor ruim acht meter weg spoelen want dan komt het gewicht tenslotte maar op een paar palen te rusten en kantelt zo'n flat als een ouwe fiets onderste boven. Zeker in Deel A. De guirlandebouw in de andere delen is wat dat betreft iets stabieler als... ook daarvoor een geheide fundering was ge-

[p. 120]

bruikt. Helaas is dat niet het geval. Deze flats rusten op zgn. drijfplaten, ruim twee meter dikke betonplaten die tot één stuk zijn gegoten. Zolang er geen of weinig wind staat tijdens een overstroming kán het meevallen. Let op, ik zeg KAN want zeker weten doe je niks. Maar o wee wanneer door welke oorzaak dan ook enige stroming ontstaat. Nog een kopje koffie?’

Is het plotseling donker geworden in het gezellige kantoor van Mr. Roesinghe, daar hoog, boven de Coolsingel in Rotterdam? Gelukkig, alleen maar een wolk voor de zon. Inmiddels hebben twee van zijn assistenten, donkere mannen uit Oeganda die met een beurs van de Unesco studeren op de School for International Studies in Den Haag en hier stage lopen, door middel van een video-recorder op een matglazen plaat de plattegrond van de Bijlmer en de verschillende bouwprincipes geprojekteerd.

‘Zullen we dan maar weer?’ vraagt Mr. Roesinghe die inmiddels naast de geprojekteerde beelden heeft postgevat:

‘De hoogbouw heeft in ieder geval één voordeel,’ hervat Mr. Roesinghe zijn betoog, terwijl hij met een lange stok rondcirkelt. ‘Neem nu eens die opstoten en rellen waar Amsterdam zo rijk aan is. De politie en marechaussee hebben de beschikking over de Lee E. - 14 granaatwerper, die projektielen uitstoot met een lading lach- of traangas, bedoeld om e.e.a. te onderdrukken en te verspreiden. Dit is een Engels produkt. Over de vlakke grond, dus wanneer een uitgestoten projektiel horizontaal voortsnort, is het vrij doeltreffend, waarmee ik bedoel dat je kan richten, desnoods op één man. Maar vertikaal, we zagen het bij het Maagdenhuis, zijn de resultaten maar zozo.

[p. 121]

Horizontaal kan een beetje schutter, mét een dubbele lading zeker een afstand van 50 á 60 meter overbruggen, maar wanneer de van nature lompe granaat moet stijgen is het afgelopen. In de Bijlmer waar de lucht toch al weinig draagkrachtig is door het ontbreken van noemenswaardige vervuiling door het verkeer of industrie, mogen ze blij zijn wanneer ze de vierde verdieping halen. Daar de gebruikte gassen zich bizonder snel met het stikstof in de natuur verbinden, is ook daarvan de stijgkracht nihil. Wat trouwens de bedoeling is want anders zou zo'n wolk parfum, zullen we maar zeggen, direkt opstijgen, terwijl het juist gaat om een hanggordijn dat de ademhaling van de mensen moet verstoren. Dus bij rellen zorgen dat u zo snel mogelijk op de vijfde etage zit of hoger. Dan heeft u nergens last van. Het uitzicht is er trouwens beter.

De Amerikanen gebruiken als granaatwerper de Garant 3-d-bis. Dit is een bizonder lomp voorwerp. De loop is belangrijk wijder dan de granaat dik is. Richten kan je er niet mee, maar mensen, wat gaat die gasgranaat hard! Hopen dus dat de politie niet overstapt en zich op zijn Amerikaans gaat uitrusten.’

Wordt vervolgd! Lees in het volgende nummer van de B.P. wat de heer Mr. Roesinghe heeft te zeggen over de toestanden die zich voordoen wanneer de Bijlmer zal worden gebombardeerd. Wat te doen? Er zijn geen schuilkelders. Flats bieden geen mogelijkheid tot beveiliging. Over fosfor- en brisantbommen. De napalmaanval. De atoombom.

Bijlemer Post - 1970