Vader vertelt

[p. 122]

Horen en zien

Ik moest 's middags even bij hem zijn, reed door de regen over een onregelmatig glooiende asfaltweg onder de rook van Amsterdam naar zijn flat in de polder, parkeerde de auto op een groot plein van beton, waar alleen een tweekleurige DKW stond, die door z'n banden was gezakt. ‘Blijf nog even,’ zei hij toen ik mijn boodschap gedaan had. Kort daarop ging de telefoon. Ik begreep, dat het iemand van de redactie van het literair magazine Soma was, die informeerde wanneer zijn bijdrage tegemoet gezien kon worden. ‘Morgen,’ zei hij. Daarna ging het gesprek over het afdrukken van biografietjes van medewerkers. ‘Houd ze kort en bondig,’ adviseerde hij, ‘ik dacht 13 regels voor de mensen die een zekere bekendheid genieten en bijv. 7 regels voor de beginners.’ Na de ander, die zich kennelijk ongerust maakte over het uitblijven van zijn inzending, bemoedigend toegesproken te hebben hing hij op.

‘Het gekke is,’ zei Heeresma want hij was het, ‘dat het succes zich op een bepaald moment tegen je kan richten. Bij bladen bijv., ik dacht dat alles afhing van de dosering van de politiek van de hoofdredacteur. Je moet politiek zijn als je een publikatie doet, je moet met zoveel mensen werken en je moet overal de vrede bewaren, daar is niks aan te doen. Zonder politiek geen diplomatie natuurlijk hè. Maar pas op als de diplomatie zich gaat uitstrekken tot de inhoud. Als de angst voor verlies van abonnees vormen van terreur gaat aannemen, als de hoofdredacteur de angst bekruipt, dat hij geen uitschieters meer durft te publiceren. Als het lief moet zijn, rond, vooral kogelrond. Dát is het, waartegen ik me in Soma met hand en tand verzet.

[p. 123]

Ik bedoel, dat het blad een open blad moet blijven voor iedereen. Dus voor gewone lezers, maar ook voor mensen, die het prettig vinden om geslagen te worden e.d. en om de slechte neigingen van de mens op te vangen.

Ik heb een nieuwe rubriek, die er in het decembernummer voor het eerst in komt, dat is de Kanjerkoning van de Maand. Daarin kan iedereen zijn eigen kanjerkoning benoemen. Een Kanjerkoning is het lulligste dat er op twee benen in de wereld rondloopt, iedereen kent wel een Kanjerkoning in zijn omgeving. Een baas, een leraar, een leverancier, een familielid of een vriend, de mensen willen er best wel eens voor uitkomen, dat ze zo iemand eigenlijk een enorme Kanjerkoning vinden. Maar daar is nergens gelegenheid voor. Die ga ik nu bieden door te zeggen: schrijf naam en adres, eventueel persoonsbeschrijving en telefoonnummer van uw eigen Kanjerkoning en we drukken gewoon af wat u schrijft, desgewenst met de reden, maar dat hoeft niet.

Er zijn mensen die slecht in formuleren zijn en je hebt er ook, die heel graag een bepaalde Kanjerkoning willen stellen, maar gewoon in een positie verkeren, bijv. van knecht-baas, dat ze dat niet durven, bang zijn ontslagen te worden of last te krijgen. Voor hen geldt: stuur dan uw Kanjerkoningbeschrijving maar anoniem in. Zodat iedereen aan zijn trekken komt. Daardoor krijg je een hechte band tussen enerzijds redactie, anderzijds de abonnees. Dit weten, dáár kan ik terecht met mijn onlustgevoelens. Soma is er om mij op te vangen.

Ik ben gewoon een particulier dus ik stuur nog wel eens een ingezonden brief naar een krant. En dat hou je niet voor mogelijk hè... Dat is bijvoorbeeld de reden waarom ik een ochtendblad als Trouw opzeg. Wanneer die mensen elke dag opnieuw opruiende berichten in de krant zetten over lucht-

[p. 124]

vervuiling dan kom ik met een alternatief. Dan zeg ik: dóe er wat aan. Bedrijven als Shell-chemie en dergelijke zijn helemaal niet zo waterdicht als ze lijken. Koop trotyl! Het is helemaal zo moeilijk niet om eraan te komen. Als je naar Antwerpen gaat kun je trotyl kopen plus slaghoedjes. Doe wat! Ik heb ook gezegd: last van auto's? gewoon met een plankje en een spijker of een draadnagel. Doe wat! Nou, dat publiceren ze niet. Dan krijg je een brief: hier durven wij geen verantwoordelijkheid voor te nemen. Dus wel opruiende berichten drukken en verspreiden, maar als je dan als abonnee zegt, goed redactie, daar doen we wat aan... Niks!

Volkskrant idem dito bijvoorbeeld.

De Volkskrant is nog steeds ontzettend antisemitisch zoals je weet. Daar heb ik een paar dagen geleden weer een aardig bewijs van geleverd gezien. Er was een of ander gesprek tussen een rooms-katholiek theoloog uit Nijmegen en twee protestanten over de brief van de synode over Israël. Wat zie je in de Volkskrant? De hele rede van de theoloog wordt afgedrukt, waarin-ie de heilsverwachting van Israël in twijfel trekt en daarmee dus het bestaan van Israël aantast en het recht van dat volk op het eigen land, mooie kunst als rooms-katholiek. En de laatste alinea eindigt met: hiertegen traden in het geweer dominee die en dominee die. Begrijp je wat ik bedoel? Verder punt. Maar ook met ingezonden brieven kan de Volkskrant er wat van. Bijvoorbeeld mijn vriend Bertina. Dan zegt-ie iets en dan denk je, ho, daar kan ik je op pakken. Je barst in lachen uit. Als je dat nou schrijft aan de Volkskrant, mijn vriend Bertina schrijft dat en dat, dat is helemaal niet waar, want dat kan niet, dan krijg je óf de brief er niet in óf ze halen de naam Bertina eruit. Begrijp je wat ik bedoel? Dan staat er gewoon: dat en dat is niet waar en verder niks.

[p. 125]

En zo is elke krant eigenlijk gecorrupteerd. Daarom dacht ik dat ik maar in moest gaan op de uitnodiging van mijn vrienden bij De Telegraaf, die mij inderdaad een fabuleus bedrag hebben aangeboden voor een column. Ook omdat De Telegraaf wél mijn ingezonden brieven afdrukte.

Ik stel me altijd positief op, zoals je weet, bijvoorbeeld met die rellen op de Dam had ik een brief ingezonden, waarin ik schrijf hoe wij inderdaad met ons allen met gebalde vuisten van machteloze woede in enkele minuten al die arbeidszin en inventiviteit, ik bedoel die etalages, aan barrels zagen gaan. En dat het geen wonder is, want dat het toch geen bewapening is waar onze politie zich mee op straat vertoont, zo'n klein tasje opzij. Als ze hun arm erlangs houden zie je helemaal niet dat het nog een pistool is. Ik pleit in die brief dus voor Colts 45 in open holsters, zodat een uitnodiging om door te lopen met veel groter gretigheid wordt opgevolgd. En ik beweer, dat één roffel van een pantserwagen met een punt 51 in de heldere voorjaarslucht meer uitdrukking geeft aan het verlangen van de autoriteiten dan 60.000 liter water weggespoten door drie waterkanonnen. Zo is het toch.

Het zijn vaklui bij De Telegraaf, want je kan me vertellen wat je wil, ze hebben tenslotte de grootste krant. Het zijn zonder uitzondering, en ik ken er nogal wat, overgevoelige mensen, die er eigenlijk alleen maar op uit zijn om hun lezers te plezieren. En hun lezers dát te geven, waar ze sterk behoefte aan hebben. Dat vind ik een loffelijk streven, andere kranten willen dat ook, maar die komen er niet voor uit. Die willen ook nog een engagement aanhangen, rechts of links, zus of zo. En toch moeten ze weer opletten op hun abonnees, dus vanzelfsprekend krijg je een soort hybridische houding.

Zoals we keer op keer kunnen zien stelt De Telegraaf zich ach-

[p. 126]

ter Israël en ik vind het heel logisch, dat de mensen die die krant moeten maken daar ontzettend nerveus van worden. En van de weeromstuit denk ik aan dat prachtige beeld, namelijk die golfbeweging, die we allen kennen, die je in de redactielokalen van De Telegraaf gewoon voelt. Ik geloof niet, dat dat typisch De Telegraaf is. Want ik ken andere bladen, ook weekbladen, waar uiterst laakbaar over negers en joden gesproken wordt, maar waar ze in hun kolommen óók nog tegen Israël zijn, of minstens genuanceerd. Dan kan je beter De Telegraaf hebben. Iemand waarschuwde me, dat ik me met een column in dat blad ernstig zou blameren. Maar, en dat zag hij over het hoofd, het is onmogelijk om je in deze wereld te blameren.

Wat is een blamage? We leven niet meer in een dorpsgemeenschap, waar een blamage zo'n uitzondering is, dat-ie nog jaren een blamage blijft. We leven gewoon anno 1970 in een moderne wereld.

Hoppakee, blamage? is over een uur over. Is er elders weer een andere blamage, doet er niet toe.

Een blamage kan ook alleen maar bestaan bij iemand, die dat als een blamage voelt, een exhibitionist heeft geen last van blamage. Het is z'n bedoeling juist. Dat de ander geschokt is moet de ander maar weten. Terwijl hij bijvoorbeeld geschokt naar huis gaat en zegt: potverdrie, daar trok me die vent de broek van zijn kont op de hoek van de Parklaan en de Van Epenweg, houdt de exhibitionist zich daar geen seconde langer mee op. Hij gaat over tot de volgende actie.

Als andere mensen een blamage tot een blamage stempelen moeten zij dat weten, maar als een vent daar niet gevoelig voor is of overgaat tot de orde van de dag dan is het voorbij.

Daarbij leven we in een slijtageslag. In bliksemtempo worden

[p. 127]

allerlei begrippen, idealen, profetieën en engagementen momenteel door de vleesmolen gehaald. Aan de ene kant stop je Biafra erin en dan kijk je wat er aan de andere kant uitkomt, en dan is inmiddels de tijd alweer verstreken en komt daar bijv. West-Berlijn uit. Zo zit dat, dacht ik. Zin in koffie?’

Haagse Post (E. de Jong), 1.12.'70