Reis door België en langs den Rijn

Zondag 1 September.

Om zes uur vertrok onze boot verder den Rijn af. Wij waren dus vroeg op en hadden ons weldra na te hebben ontbeten met onze reisgenoot Meyer op den boot neergezet. Het was een schoone morgen slechts mistte het, toen wij wat verder waren, zóó sterk, dat de boot niet avanceren kon, tot groote schrik van vriend Meyer, die 's avonds nog in Amsterdam wenschte te zijn. De mist trok evenwel spoedig af.

[p. 81]

Wij konden nu op ons gemak het sterke Ehrenbreitstein beschouwen. Het ligt op een rots van 365 voet, heeft een bezetting van 4000 man, die tot 14000 kan worden gebragt en is zoo sterk dat het slechts 2 malen is ingenomen, alleen door uithongering van 't garnizoen. Daartegen is nu evenwel voorzien door magazijnen die voor 10 jaren voedsel ten behoeve van 8000 man zijn ingerigt. Door een schipbrug op 36 schepen is Koblentz aan de vesting verbonden. Deze stad ligt aan de zamenvloeiing van Mosel en Rhein (Moezel & R.). Over den Moezel loopt de oude steenen Moezelbrug op 14 bogen en de spoorwegbrug met vier openingen.

De stad heeft circa 22 à 23000 inwoners.

Wij stoomden nu van Coblentz langs Neuendorf (l.), Urbar (r.), van waar af de roode wijn Bleichart genoemd wordt, Besselich (r.), Mallendar (r.), Vallendar (r.), het eiland Niederwerth met het dorp van dien naam, het eiland Groswerth, Kesselheim (l.), Sebastian- Engers (l.), Bendorf (r.) met een fraaie kerk, Mühlhofen (r.) aan den ingang van het Saynbachthal, waarin het slot Sayn bij het dorp en de ruïne van dien naam. Voorts Engers (r.) vroeger Kunostein-Engers genoemd, met een fraai in 1758 gebouwd kasteel; daartegenover Kalten-Engers en Urmitz; verder de kapel: der gute Mann (l.), Weissenthurm (l.) met een monument voor generaal Hoche (gest.1797); Neuwied

[p. 82]

(r.)[waar Jan Land bij de Hernhutters ter school ging]; daartegenover valt de Nette in den Rijn; te Neuwied is het slot van den prins van Wied die verderop in het gebergte een prachtig jagtslot (Monrepos) heeft. Irrlich aan den mond van de Wied (r.); de ruïne Friedrichstein (of het Duivelshuis)(r.), Fahr (r.), Andernach (l.) met ruïnes en oude torens; Leudersdorf met de kapel Heilig Kreuz (l.); Namedi (l.), Fornich (l.); Ober- en Nieder- Hammerstein (r.) met de ruïne Hammerstein; Rheinbrohl (r.); Btrohl (l.) en Nippes (l.) aan den ingang van het schoone en woeste Brohl- thal; Thal Rheineck (l.) met de fraaie burgt Rheineck, toebehoorende aan den Minister Bethmann-Hollweg; Nieder-Bruisig (l.) en Hönningen (r.) met het slot Argenfels van den vorst von der Leyden; Argendorf (r.) en Leubsdorf (r.); het dorp en de ruïne Dattenberg (r.) en daartegenover de mond der Ahr, aan wier regteroever op eenigen afstand van den Rijn Sinsig ligt; Krippe (l.) en daartegenover Linz met een ouden toren en Linzerhäuser; voorts de ruïne Okkenfels (r.) met het dorp Kasbach; Erpel (r.) aan de Erpelerlei; een basaltrots van 700 vt. hoogte; Remagen (l.); Heister (r.), Unkel (r.), Scheuern (r.) Rheinbreitbach (r.) Oberwinter (l.), Rolandseck. Hier hielden wij stil en stapten wij af na den Heer Meyer te hebben gegroet. Naar ons logement gegaan, vond ik er het linnen dat ik in de wasch gegeven had

[p. 83]

in orde. Wij maakten ons toilet, dronken koffij, zaten in de tuin te luisteren naar de kerkklokken, die uit het stille dal aan de overzîj ons toeklonken, betaalden onze rekening (waarbij de Oberkellner vergat om ons het overschietend geld terug te betalen) en stapten (om acht uur waren wij te Rolandseck aangekomen) om 11 1/4 uur naar de boot. Deze kwam wat later aan. Het wachten verveelde ons evenwel niet. Het gezigt op het Zevengebergte was zoo schoon, zoo aardig klonken uit uit een schuitje op den Rijn ons de toonen van de harmonica toe, de zon scheen zoo lekker, dat wij nog wel wat hadden willen blijven. Maar wij moesten naar Nederland terug. Zoo waren wij dan welhaast in de boot -na een kleine proeve ondervonden te hebben van de fooi-gierigheid van de Hausknecht van 't logement en van de afzet-lust van de sjouwerluî van Rolandseck. Onze leelijke Engelschman met zijne dochters was ook weer aan boord, bezig met eten. Nu ging het voorbij Honnef(r.), het eiland Nonnenwerth (onvergetelijker gedachtenis!) de Rolandsruïne (l.), Rhönsdorf (r.) en den Drachenfels (r.)(den heerlijken Drachenfels!). Verder langs Mehlem (l.) en Königswinter(r.). Op den Peters- of Stromberg staat hier de kleine Peterskirche. Daarnevens verheft zich de Nonnenstromberg, waarachter de ruïne der kerk van de Abtei Heisterbach. Hier plaatst de overlevering de geschiedenis van dien monnik, wiens duizendjarig

[p. 84]

luisteren naar de Paradijsvogel onze dichter ten Kate bezong in de berijmde Legende: ‘Eeuwigheid’. Verderop is Wollendorf (r.), Rungsdorf (l.), Ober-Cassel (r.); Plittersdorf met de ruïne Godesberg (l.) en het Hochkreuz, een obelisk aan den straatweg naar Bonn ter gedachtenis van den moord van aartsbisschop Walram; Au en Auerhof (l.), Kessenich (l.), Bonn (l.). Met een gierbrug is deze stad (20.000 inw.) verbonden aan Beuel (r.). Zij heeft een fraaien Münsterkerk, de Friedrich-Wilhelm-Universität, enz. Voorbij Beuel ging het nu verder stroomaf. De oevers der rivier werden nu steeds meer vlak en eentoonig. Even voorbij Schwarz-Rheindorf (r.) met een fraaie kerk valt de Sieg in den Rijn. Daartegenover Graurheindorf en (regts) het eilandje Graupenwerth, waarop de Nederlanders in 1620 een bastion hadden, het Mutsje genoemd. Verder Hersel (l.), LÜlsdorf (r.) met een burgt- ruïne, Ob. en Nied. Wessling (L.), Langel (R.), Süst (l.), Nieder- Zündorf (r.), Rodenkirchen (l.). Zoo bereikten wij om bijna twee uur Köln (l.), of liever Deutz (r.). Daar gingen wij aan wal en zochten het logement Bellevue bij Kümmel op. Dit is een groot en fraai hôtel. Wij kregen kamers die op de rivier uitzagen. Dit is een fraai uitzigt, want Keulen met zijn grooten dom, met zijn vele antieke torens en gothische

[p. 85]

muren aan de rivierzijde, één uur lang, -110.000 inw.- heeft hier een goed voorkomen. Twee bruggen, een schipbrug op 40 schepen en de ijzeren spoorwegbrug verbinden Deutz en Keulen. Het loopt hierover onophoudelijk af en aan. Ook wij gingen er over (voor 1 pfennig de man) en wandelden de stad door. Deze viel ons zeer tegen. Zij is vol kromme en naauwe, en, leider! vuile en stinkende straten. Volgens Plantinga's Reisboek zou er in de Schildergasse een prachtig ‘Deutsches Kaffeehaus’ zijn. Wij zochten de Schildergasse drie, vier maal rond, maar vonden niets dan een vrij smerig Zwitsersch koffijhuis. Zoo gingen wij dan nog eens den Dom en de spoorwegbrug zien. Daarop zochten wij ons logement weêr op waar het muziek was der soldaten in den tuin. Vele menschen kwamen hier zitten luisteren. Wij aten om 5 uur heel goed en zochten daarna het Victoria-theater bij de Türmchenthor op. Het zat er heel goed en er werd een soort van operette opgevoerd benevens dansen. Daarop keerden wij in Bellevue terug en kropen na een fleschje gedronken te hebben welhaast in de veêren.