Het dagboek van dr. G.H.C. Hart

[p. 217]

Vrijdag 13 december 1940

Vandaag bood ik een lunch aan aan Herschel Johnson, den waarnemend ambassadeur van de U.S.A. (nu Kennedy is afgetreden), Achilles, Amerikaansch zaakgelastigde bij onze Regeering en Furris, hun economischen adviseur; Lamping en Peekema waren ook aanwezig. Via Johnson nl. heb ik bericht over jou ontvangen (zie bldz. 538⁴¹⁷) en ik heb ook overigens nogal veel met de Amerikaansche ambassade te maken.

Herschel Johnson was niet slecht te spreken over den oorlogstoestand in zijn geheel (Middellandsche Zee), maar was wel bezorgd over de groote geallieerde verliezen op zee; trouwens de Engelsche couranten erkennen, dat zij ernstig zijn.

De Engelschen zijn niet tevreden met ons antwoord inzake het beschikbaar stellen van groote passagierschepen voor troepenvervoer van hier naar het Nabije Oosten⁴¹⁸; hun nood is klaarblijkelijk heel erg en ik geloof bepaald niet, dat wij hen in den steek kunnen laten; zij dringen er geweldig op aan, dat de Oldenbarnevelt en de Dempo, die dezer dagen uit Indië te Nieuw York aankomen, dadelijk gewapend zullen vertrekken.

Gisterenmiddag hebben wij den Gouverneur-Generaal geseind, om hiermede in te stemmen; het beteekent een extra vervoer van tenminste 6000 man, die ze in Libye/Egypte momenteel natuurlijk best kunnen gebruiken; maar 't is een hachelijk ondernemen, dit traject Engeland/Atlantische Oceaan/Suez. Van onze Indische passagiersschepen varen nu onder onze vlag voor de Engelschen: Huygens, Johan de Witt, Nieuw Holland, Nieuw Zeeland.

Daarbij zouden dan nu komen de van Oldenbarnevelt, de Dempo, de Marnix en de Sibajak; ik vraag mij af, hoeveel van onze mooie mailschepen wij na den oorlog nog zullen bezitten en hoeveel schepelingen het leven zullen hebben gelaten. Die schepelingen-kwestie is overigens een vraagstuk apart: er zijn bepalingen gemaakt door de Regeering, volgens welke hun dienstverband gedurende den oorlog voor onbepaalden tijd is verlengd, zoodat zij moeten varen en anders, althans in de Nederlandsche koloniën en in geallieerde landen, in de gevangenis worden gezet⁴¹⁹. Men kan tegen dezen dwang in oorlogstijd moeilijk bezwaar maken, doch, vooral in den tijd, dat onze koopvaarders nog on-

417 Zie p. 206.

418 Zie p. 210-211.

419 Bij KB A 5 (6 juni 1940) was de vaarplicht voor de Nederlandse zeelieden geregeld, maar tegen zeelieden die weigerden te varen konden geen maatregelen genomen worden. Hiervoor moest een beroep gedaan worden op de Britse wet. Zie Verslag PEC, 3A, 241-243.

[p. 218]

voldoende of zelfs in het geheel niet konden worden bewapend, zat er in dit systeem, dat honderden Hollanders van hunne vrijheid beroofde, toch wel veel onbillijkheid⁴²⁰.

420 Zie over de stemming op de koopvaardij inzake de bewapening van schepen en stappen van de regering ten deze DBPN, I, nos. 182 en 245.