Het dagboek van dr. G.H.C. Hart

Zondag 7 juli 1940

Wij krijgen van onzen Persdienst⁶¹ dagelijks een geroneografeerde weergave van de luisterberichten uit Holland: het zijn Duitsche berichten in het Nederlandsch, of althans Nederlandsche berichten onder strenge Duitsche controle: groote objectieve waarde hebben zij dus niet.

Toch zijn zij symptomatisch wel van belang: duidelijk blijkt, dat de Duitschers in Nederland steeds meer ergernissen ondervinden en steeds

61 De Regeeringspersdienst (RPD), die ressorteerde onder Buitenlandse Zaken. Later is de RPD met Radio-Oranje en de Radio-Luisterdienst samengevoegd in de Regeeringsvoorlichtingsdienst (RVD); vanaf de oprichting van het departement van Algemene Oorlogvoering voor het Koninkrijk in mei 1942 ressorteerde de RVD voor beleidsaangelegenheden onder dit nieuwe, door Gerbrandy geleide departement.

[p. 38]

grooter moeilijkheden. Men krijgt den indruk, dat het Hollandsche volk van de eerste, geweldige verslagenheid bekomen, bezig is op karakteristiek-Hollandsche wijze in een geraffineerd massaal lijdelijk verzet te komen⁶², waarin men elkander stilzwijgend vindt.

En het is merkwaardig, welk een regeneratieve kracht die houding van het Moederland, welke wij nog slechts kunnen distilleeren uit de Duitsche reacties daarop, aanstonds heeft op de wankelmoedigen onder ons, die vanaf den aanvang beducht - en overtuigd - waren, dat nu de nazificatie van Nederland wel zijn beslag zou krijgen en dat de Duitsche overwinning reeds bezegeld zou zijn.

Voorshands schijnt - meer durf ik niet neer te schrijven - het tegendeel nog het geval te zijn; waartegen zijn anders de Duitsche maatregelen, de doodstrafdreigingen gericht; de sinister-lieve Duitsche vriendelijkheden jegens ons volk raken op de achtergrond.

Generaal Winkelman afgezet en in krijgsgevangenschap ‘wegens sabotage van de demobilisatie’, sabotage, waaraan géén der ministers, die hem kennen, een moment gelooven; burgemeester de Monchy van 's-Gravenhage, een erkend-bezadigd man, uit zijn functie ontslagen; allerstrengste straffen tegen niet-groeten van Duitsche soldaten, tegen hulp vanuit Holland aan Engeland, tegen handtastelijkheden tegen Duitschers: dat alles wordt niet zonder reden afgekondigd⁶³. En men ziet de defaitisten, die niet geheel wars zouden zijn van een afzonderlijken vrede met Duitschland langzamerhand weer eenig zelfbewustzijn krijgen.

62 In het manuscript staat ‘komt’ i.p.v. ‘te komen’.

63 Vele van de hier door Hart genoemde maatregelen waren door de Duitse autoriteiten genomen naar aanleiding van de gebeurtenissen op de verjaardag van prins Bernhard (29 juni 1940); zie De Jong, Het Koninkrijk, IV, 282-312.