Revolutie in woorden

Bericht uit Muliebria, 4 jan. 1796

Alhier is opgericht een Vaderlandse Vrouwensociëteit genaamd Wij zijn er óók nog. De vrijheidminnende Burgeres, Cornelia Garrula, die tot presidente verkozen is, opende de eerste zitting met de volgende plechtige aanspraak:

‘Diepvoelende, manhaftige, vrijheid (maar geen gelijkheid) beminnende medeleden! Steunpilaren van het gebouw der

[p. 68]

volksvertegenwoordiging! Stemgerechtigden achter het gordijn - door de Wet miskend, maar door de Natuur bestemd tot het onbelemmerd uitoefenen van uw onvervreemdbare rechten en voorrechten! - Burgeressen! Vriendinnen! Zusters!

Allen bent u hier gekomen, niet om door klagen onze slavernij en het despotisme dat onze tirannen over ons uitoefenen te bejammeren; niet om de met betrekking tot ons niets beduidende revolutie zwart af te schilderen; ook niet om samen onze in staatkundige bespiegelingen verzonken mannen op hun ziel te geven. Nee, veeleer om door toezicht op hun handelingen, door ons preadvies in de gewichtigste voorstellen, met die invloed die men vroeger toeschreef aan de beschermengelen een der voornaamste rollen op het staatkundig toneel van het gemenebest der mannen te spelen.

U weet allen hoe de vrouwen bij het maken van regeringen en revoluties, in het beschikken over oorlog en vrede, te allen tijde als geheime raden, of liever: als geheime raderen zijn beschouwd. Zo zegt zeker oud schrijver (ik weet op dit ogenblik niet precies wie) sprekend van een onzer natuurlijkste voorrechten: semper fuit causa taeterrima belli. 't Geen zoveel zegt als dat ons preadvies altijd de oorzaak van de oorlog geweest is.

't Is u allen bekend, hoe de Helena's, de Cleopatra's, de Agrippina's, hoewel zij nu niet direct van 't beste soort waren, in hun tijd de grootste invloed gehad hebben. Moet ik uw aandacht vestigen op Semiramis, Artemisia en de grote Catharina's, om u aan te tonen dat wij, in 't despotieke, ook niet voor de kat zijn? Zouden wij dan, in deze tijden van vrijheid en verlichting, met loshoofden, lichtmissen en allerlei slag verkwisters, die niet eens hun eigen huis kunnen besturen, gelijk moeten staan? Met andere woorden! Het achttienjarig jongetje treedt met iemand van onze seks in het huwelijk, begeeft zich onder onze beschermende vleugels. Wat gebeurt er nu? Meteen veronderstelt de wet dat hij de teugels van de administratie zijner goederen in handen krijgt en hij wordt stemgerechtigd.

[p. 69]

En toch wordt het voor een uitgemaakte zaak gehouden dat zijn vrouw in alle gevallen het woord voor hem moet doen. Aangezien nu kennelijk onze bijwoning reden genoeg is om hem stemgerechtigd te maken - hoe ongerijmd is het dan niet dat wij zelf dat recht níét hebben?

Er zijn meer van die absurditeiten bij de zaak van mannen en politiek. Beschouw de weduwstaat waarin ik mij bevind! U allen hebt de heer kijk in de pot gekend die zes weken geleden uit mijn liefderijke armen gescheurd is. Hij was een braaf en huiselijk man - maar ook niets meer. Hij was de burgemeester van onze gemeente. Hij was het met lof; maar, door wie? Wie anders dan ik gaf hem al die heilrijke plannen tot nut van 't Vaderland in? Plannen, die hij, al stotterend, in de raad voorstelde zonder dat zij enige aandacht kregen? Waarom geen aandacht? Omdat ik de overledene wel mijn hersens, maar helaas, in de raad niet mijn tong en welsprekendheid kon lenen.

Wie kan mij nu met recht de titel van gewezen Burgemeesteresse der stad weigeren? Mijn man was slechts mijn orgaan. Maar - na zijn dood verlies ik niet alleen die titel, maar zelfs het stemrecht!

Ik zou dus mij van een nieuw diploma kunnen voorzien, door een derde huwelijk aan te gaan. Voor die eer hebben zich reeds de burgers drooglong, graanpikker en stillendronk aangeboden. U ziet de moeilijkheden waarin wij gebracht worden wegens het wettelijk voorschrift alleen via onze man te mogen stemmen.

Neen, Burgeressen! Wij zijn hier bijeengekomen, om niet alleen maar ons stemrecht achter het gordijn te mogen uitoefenen. Neen! Het gedrag, de voorstellen, de wetten, het Patriottisme, de Sansculotterie van onze mannen zullen het onderwerp van onze beschouwingen en beoordelingen zijn! Alle zullen zonder uitzondering ter tafel onzer scherpzinnigheid gebracht worden en de revue passeren. Zo nodig zullen wij met al onze seksegenoten een sekte van Sansjupes oprichten, in navolging

[p. 70]

Afb. 12. Meningen over de nieuwe organisatie van Nederland rond 1797.

[p. 71]

van de Sansculotten, om een gepast evenwicht te bereiken. Ook wij zullen gewichtige Dagbladen, Nieuwsposten en Observators laten drukken. In één woord, wij zullen tonen dat wij evenmin als zij voor de poes zijn!

Laten onze boudoirnufjes (de erenaam van vrouwen onwaardig) ons rustig uitmaken voor Judiths, Xantippes, Bemoeiallen. Wíj zullen wereldkundig maken dat de onvervreemdbare rechten van de vrouwen geen gewaande rechten bij de vrouwen van nederland zijn.

En als het waar is, helaas! dat de verlichting nog niet zo ver doorgebroken is dat onze gebroekte Curators onze waarde in het politieke zonder vergrootglas kunnen ontdekken, dan zullen wíj alles in het werk stellen om de republikeinse grondbeginsels die ons bezielen aan de dag te laten treden!

(“Dat zullen wij! Dat zullen wij!” was het eenparig geroep van de gezamenlijke vergadering.)

Dat zullen wij niet! hernam de spreekster van dit vrouwelijk parlement. Bij Pallas! Dat zullen wij niet! Want de ondervinding heeft ons geleerd dat wij de grootste wonderen verricht hebben met ons spel verborgen te houden.

Ik dacht wel dat het vuur der vrouwelijke welsprekendheid mij te zeer verleiden zou! Ik heb gezegd!’

Na het uitspreken van deze hartelijke aanspraak ging de Vergadering tot de orde van de dag over. Verschillende voorstellen werden goedgekeurd of afgewezen. De belangrijkste waren de volgende:

Zullen wij het via onze mannen, broers, vrijers, adorateurs of anderen van het geprivilegieerde geslacht daarheen dirigeren dat we simpelweg stemgerechtigd verklaard worden, of zullen we tevens op onze verkiesbaarheid tot publieke ambten aandringen?

Waarin bestaat vooral onze gelijkheid (zo al niet onze voortreffelijkheid boven) het thans alleen bewindvoerend geslacht?

[p. 72]

Wat is de reden waarom vrouwen in monarchieën het opperst gezag mogen dragen terwijl zij in democratieën daarvan zijn uitgesloten?