Een schild met everzwijnen

Zaterdag 30 april 1988

Daarstraks las ik in de krant die ik onder de sla in de keuken vond, dat voor Ykele nu eindelijk ook de twintigste eeuw aangebroken was. Een vooralsnog anoniem concern had bijna heel het gehucht Akeldam opgekocht. De bossen zouden gerooid worden en de moerassen zouden drooggelegd worden. Omtrent de waarachtige plannen van het concern tastte men nog in het duister... Zou er een chemisch bedrijf, een soort van spookstad, komen? Of ging men er een enorme installatie voor het verbranden van huisvuil oprichten? Of was men misschien van plan er kernafval te dumpen? De aanvraag tot aanpassing van het gewestelijk plan van aanleg was alleszins al geruime tijd geleden ingestuurd. En ook op Hertgank liepen landmeters rond: daar zouden bossen en heiduinen de plaats moeten ruimen voor een subtropisch zwemparadijs. Ik kon mijn ogen niet geloven. Waren dit nu canards? Of was het bittere ernst? Was alles al volgebouwd en moest nu ook het laatste asiel voor mensen, dieren en planten eraan geloven? Hoe kwam het dat ik, de pastoor van dit dorp toch, daar nog geen woord van had opgevangen? Ik dacht aan Veva en haar vlinders. Over enkele decenniën zouden ook biologen overlevingstypes zijn... Precies op dat ogenblik ging de bel. Ik schrok toen plotseling... Gabriël Bartels voor mij stond. Hij droeg een verfomfaaid kolbertkostuum en zag er allerbelabberst uit. Hij lachte onnatuurlijk en kneep in mijn hand. Pas toen hij bij een tas

[p. 97]

koffie zat, verdween de krampachtigheid uit zijn houding. ‘Ik ben weg bij Christiane,’ zei hij.

Het werd mij raar te moede. ‘Wat bedoel je?’

‘Verleden zondag heb ik Christiane verlaten,’ verduidelijkte hij.

‘En de kinderen?’

Hij haalde de schouders op. ‘We treffen wel een... minnelijke schikking.’

‘Dat zàl wel!’ liet ik mij schamper ontvallen. ‘Ik dacht dat jij zo gesteld was op status... Waarom doe je nu zoiets?’

Hij haalde zijn zakdoek te voorschijn en snoot omstandig zijn neus.

‘We kunnen elkaar niet meer horen of zien.’

‘En dat na al die jaren van... intimiteit?’

Hij lachte droog. ‘Jij kent haar niet.’

‘Ik ken haar wel. Zij is een mooie, beschaafde vrouw.’

Hij fronste achterdochtig de wenkbrauwen. ‘Waar heb je haar leren kennen?’

‘Hier! Half oktober - het was een zaterdag, meen ik - bracht ze mij een bezoek. Ze wilde dat ik jou weer tot rede bracht. Ik kon haar er toen van overtuigen dat Veva met jou gebroken had.’

Hij begon eensklaps te grienen. ‘Ik kon Veva niet vergeten. Nu ben ik vrij. Nu kan ik met haar trouwen... Maar ze wil me niet meer zien!’

Eigenaardig genoeg voelde ik geen medelijden, eerder verachting.

‘Veva is een prachtvrouw... maar ze is een vrouw, dat wil zeggen: ze laat zich nooit straffeloos beledigen!’

‘Zonder haar kàn ik niet leven!’ jankte hij. ‘Jij weet niet wat het is... Jij gaat schaken met de baron, en whisten met de notaris en de dokter en de hoofdonderwijzer... en je bent gelukkig... maar iemand als ik... Ik kan haar niet missen! Ik heb een vrouw nodig!’

‘Ben je nu helemaal gek?’ riep ik woedend. ‘Ik ben hier nog nooit bij een notabele te gast geweest... Je weet niet wat je allemaal uitkraamt! De enige vriendschap die ik het laatste jaar gekend heb, was precies die van Veva!’

‘Bepraat haar dan! Asjeblieft!’ smeekte hij.

‘Ik denk er niet aan!’ zei ik resoluut.

‘In godsnaam!’ drong hij aan. ‘Ik zal ervoor betalen. Al wat je maar wilt!’

Ik tastte naar mijn ogen, strekte mijn vingers, keek om me heen... Alles was duidelijk afgelijnd. In de tuin zong een merel, een doodgewone merel. ‘Weet je dat ik je hààt?’ vroeg ik.

[p. 98]

Hij keek me met opengesperde ogen aan. ‘Jij?’

‘Ja! Ik! Ik! De tijd dat ik naar je opkeek, is héél lang voorbij. En jij verwacht van mij dat ik het liefste wezen dat ik ken, als de eerste de beste sloerie in jou armen zou drijven? Vergeet het!’

Hij stond traag op. Eensklaps was zijn gelaat één en al professorale dédain. ‘Jij bent zèlf verliefd op haar!’ sneerde hij.

‘Lazer op!’ zei ik

Hij lachte hol. ‘Mèèn jij dat? Jij?’

Ik knikte. ‘Hier zal jij je waardigheid en je zelfrespekt niet terugvinden. In jouw ogen is een priester... een marionet aan touwtjes die je zelf vasthoudt, of een nar aan het hof van een koning die allang dood is of die nooit bestaan heeft.’

‘Schitterend!’ siste hij. ‘Salut...paljas!’ Hij liep naar buiten alsof hij een spreekgestoelte verliet en het applaus hem in de oren klonk.

Ik heb vooralsnog niet de minste wroeging gevoeld. Ik weet nu dat ik een schild heb, dat ik me kan beschutten, dat ik weerbaar ben... Nu moet ik dat schild nog kleuren, schilderen dus. En er moeten everzwijnen op komen, vier uitdagende koppen van everzwijnen, paraat voor een frontale aanval.