Een schild met everzwijnen

Maandag 18 april 1988

Bij mijn thuiskomst gisteren maakte ik kennis met professor doctor Ernest Seppion. In plaats van een éminence grise, een kamergeleerde, een inquisiteur of een prinzipienreiter trof ik hier in mijn fauteuil een ontspannen vakantieganger aan. Hij onthaalde mij op een glaasje rode port die hij tapte uit een vaatje op... mijn bureau. Op tafel lagen twee detektiveverhalen van Gilbert Keith Chesterton. ‘Wat ben ik al jaloers op jou geweest!’ riep hij uit. ‘Dit is het paradijs!

‘Ja... van de ongelovigen,’ mompelde ik.

[p. 92]

‘Eine gesunde Natur braucht keinen Gott und keine Unsterblichkeit!’ riep hij patetisch uit. ‘Schiller had gelijk.’

Ik kon mijn oren niet geloven. Ik hield niet van mensen die met bonmots te koop liepen. ‘Ben je op Blauwland geweest?’

‘Elke dag! Vanzelfsprekend! Goethe zei het al... Ein Volk wird nicht alt, nicht klug; ein Volk bleibt immer kindisch. Ik houd van volkse devotie... Kun je geloven dat ik voortaan in mijn donkere uren ook Sint-Bertil zal aanroepen?’

‘En die... mirakelen?’

‘Mit der Dummheit kämpfen Götter selbst vergebens...’ zei hij lachend.

‘Doceer jij ook Duits?’ vroeg ik.

‘Ik houd van Schiller,’ antwoordde hij.

‘Ik hoopte dat de deken ook van Schiller hield,’ zei ik wrang.

Nu schaterde hij het uit. ‘Remi Vonckx noemden wij vroeger de Boer. Hij is een gezond boerenverstand. Maar Schiller... en Goethe? Spreek je die namen uit, dan denkt hij dat je een koppel Duitse zesdaagsrenners bedoelt. Hij houdt van sport, weet je...’

‘Dus geen mirakelen?’ zei ik.

‘Geen mirakelen,’ beaamde hij. ‘Ik heb er verleden zondag én vandaag over gepredikt.’

‘Waren er veel kerkgangers?’

‘Weinig,’ zei hij. ‘Maar wat wil je? Het was paasvakantie. En nogal wat dagjesmensen wonen de mis elders bij.’

Ik besloot de professor in zijn waan te laten. ‘Heb je met sommige parochianen gesproken?’

Hij knikte een paar maal nadrukkelijk. ‘Dit is een doodbrave parochie. De mensen hier zijn nog echt onverdorven en goedgelovig. Dit pastoorschap is eigenlijk een gedroomde senecure voor een priester in ruste. Maar ja... Jij hebt zwakke zenuwen, nietwaar?’ Ik haalde diep adem. ‘Dat gaat wel.’

‘En je hebt een juweel van een meid!’ riep hij. ‘Ik kan mij niet herinneren dat ik tijdens een retraite op zulke hemelse spijzen vergast werd...’

‘Een retraite?’ echode ik.

Hij knipoogde. ‘Wat anders? Deze pastorie zou een uitstekend retraitehuis zijn voor priesters die overspannen zijn en eens rustig willen mediteren. Het is alleen maar jammer dat het kerkje zo... vuil is van binnen. Waarom spreek je geen schilder aan?’

‘Er is geen geld,’ zei ik.

[p. 93]

Weer schaterlachte hij. ‘Geen geld? In deze tijd zijn er toch honderden mogelijkheden om aan geld te geraken? De mensen geven graag voor een goed doel!’ Hij keek mij onderzoekend aan. ‘Je hebt toch al wel gehoord van les cotisants... les prêtres-ouvriers? In Frankrijk zijn er ten minste vierhonderd vijftig priester-arbeiders werkzaam. De sekularizatie is daar een beschavingsfenomeen. Je bent nog jong... Waarom zou jij de mouwen niet opstropen en je eigen kerk schilderen?’

‘Ik kan niet schilderen,’ zei ik. ‘Waar zou ik dat geleerd hebben?’

‘Schilderen kan toch iedereen!’ riep hij. ‘En jij hebt toch tijd in overvloed?’

Ik was blij toen hij eindelijk opstapte. Urenlang zocht ik naar het Mexicaanse oog. Ik aanriep Sint-Antonius, maar het baatte niet. Ten slotte verzoende ik mij met het idee dat de professor het misschien bij vergissing meegenomen had. Ook het nestkastje tegen de hemelboom was verdwenen. Ik zocht de hele tuin af, en ook nu kon Sint-Antonius mij niet helpen. Op verscheidene plaatsen was het gras platgedrukt, alsof iemand daar op een deken had liggen te zonnebaden. Vanochtend was er geen mens in de kerk. Na de mis liep ik binnen bij Jan Gerlach. De brave man had griep. Hij zat aan tafel te praten met Tartuffe. De papegaai herkende mij niet eens meer. ‘Je mag hem houden,’ zei ik.

‘Echt waar?’ vroeg Jan, blij verrast als een kind.

‘Ja!’ Ik poogde iets te ontcijferen van het brailleboek dat naast de kooi lag. Ik streelde het reliëfschrift, maar ik voelde het paradijs niet.

‘En... hoe had je het met mijn plaatsvervanger?’

‘Ik weet het niet,’ zei Jan voorzichtig. ‘Die man vertelde alleen maar moppen... met een baard. Ik vermoed dat hij mij daarmee wilde opmonteren. Stel je voor! En elke zondag op de preekstoel had hij het over die sukkel met zijn askruisje.’

‘Welke sukkel?’

‘Wel, een stumperd die zijn hele leven geloofd had dat hij van de pastoor een nieuw kostuum kreeg indien hij het askruisje op zijn voorhoofd kon bewaren van Aswoensdag tot Pasen. Meer dan een halve eeuw lang had hij gepoogd die krachttoer te verrichten... En op een keer slaagde hij erin. Apetrots ging hij de pastoor zijn aan de belofte van zijn voorganger herinneren.’

‘En kreeg hij een nieuw kostuum?’

‘Ja... als beloning voor zijn geloof... in het licht van Pasen.’ Jan lachte smakelijk. ‘Op Beloken Pasen althans. Gisteren kreeg hij er

[p. 94]

een omdat hij een simpele van geest was met een geloof dat bergen verzette.’

Vanmiddag polste ik ook Rachel Melis over het gedrag van mijn plaatsvervanger. ‘Een juweel van een pastoor!’ sloeg ze aan. ‘Zoals die bezorgd was om het wel en wee van mijn familie... En eten dat hij kon!’

‘Heeft niemand hem opgeroepen?’

Ze schudde snel het hoofd. ‘De telefoon is defekt geweest... tot gisteren.’

‘Zijn ze hem gisteren komen repareren?’ vroeg ik verbluft.

‘Euh... neen,’ zei ze. ‘Hij ging plotseling weer... vanzelf. Er moet iets gehaperd hebben aan de buitenleiding.’

Ik heb nu een tamelijk goed beeld van professor Seppion. Hij is het toonbeeld van de geavanceerde geestelijke: vlot in de omgang, altijd paraat voor de kromme sprongen, tolerant tot waar de elastiek reikt, eklektisch wijsgerig en... met tien schutsluizen tussen onderbewustzijn en bewustzijn. Hij is een boegbeeld van de nieuwe Kerk: gelovig maar niet goedgelovig, skeptisch glimlachend bij al wat van het volk komt en dus wel zal aanleunen bij de folklore, opportunistisch, gemakzuchtig en... met duizend armen om akkolades te maken. Veertien dagen geleden zou ik me door zo'n man nog totaal hebben laten overbluffen, nu niet meer. Ik heb nu ook iemand om voor te vechten.