Een schild met everzwijnen

[p. 81]

Zondag 13 maart 1988

De voorbije week heb ik lange gesprekken gevoerd met Tartuffe. Gesprekken... Ik interpreteerde zijn geheimtaal alsof mijn alter ego beaamde wat ik zei. Ik hield dus monologen, ja. En ik liet mijn brevier links liggen. De metten, de lauden, de vier kleine uren, de vespers en de kompleten kunnen mij allang geen ogenblik meer boeien; integendeel: zij verdoven mijn verstand en wil en zetten de sluizen open voor onbesuisde, groteske en absurde dagdromen. Als ik met Tartuffe praat, bid ik. En als ik het Mexicaanse oog onder de leeslamp houd en er dan lang, héél lang, in kijk, zie ik dingen die geen sterveling ooit aanschouwde. Reuzenhagedissen spelen in wouden van mossen en paardestaarten. Kruisvaarders in kleurrijke uitrusting rijden te paard naar de zon. Naakte meisjes worden gedood met een gouden zwaard en worden verteerd door het offervuur. Tussen oneindige rijen boeken zijn grijsaards op zoek naar de verborgen schatten van de waarheid. Martelaren breken uit gebrandschilderde ramen... Viermaal deze week keek ik naar een cowboyfilm op het televisiescherm. Ik houd van cowboyverhalen: in minder dan twee uur wordt de strijd tussen goed en kwaad beslecht. Goed overwint altijd. De Kerk strijdt nu al bijna twee millennia tegen het kwaad, en er is nog niets beslecht. Zelfs de eeuwige waarden wankelen, dreigen als mal-jugés terzijde te worden geschoven of te worden versmacht onder interpretatieve willekeur, ook tijdsgeest geheten. Gelukkig hebben twee koolmezen mijn nestkastje als woonst uitgekozen. Al dagenlang verzamelen ze allerhande nestmateriaal. Af en toe zie ik dat ze elkaar liefkozen. Ik weet nu dat ze een wonder van een nestje gebouwd hebben in dat kastje, dat maakt me gelukkig. Ik heb altijd geweten dat er een wonderbaarlijk hiernamaals is... Waarom fascineert en beroest mij dat niet langer? Ik ben een kleingelovige geworden, een zeurpiet... Ik ben aangetast door het verderf dat op de middag komt...

Deze namiddag ging ik met Jan Gerlach naar het voetbal. Ykele speelt in laagste afdeling, maar dat zou je niet zeggen... De omheining van het voetbalveld is vol kleurrijke publiciteit geschilderd. En op vele plaatsen steken boven de betonmuren nog reklameborden uit. Tegen de wanden in de kantine hangen talloze aankondigingen van allerhande schenkingen. Op een reusachtig paneel boven de

[p. 82]

kleedkamers staat de naam van de voornaamste sponsor te lezen, dezelfde naam komt ook voor op de voetbalshirts. ‘Als al die sponsors één tiende van hun gulheid mochten spenderen aan de kerk,’ zei ik tot Jan, ‘dan zou het ook in Gods huis gezellig zijn...’

‘Zijn dat ook aftrekbare kosten bij de aangifte voor de belasting?’ vroeg Jan, terwijl hij mij een sigaar aanbood.

‘Dat weet ik niet,’ moest ik toegeven.

‘Ha!’ zei Jan. Hij nam een doosje lucifers uit zijn zak en gaf het aan mij.

Ik gaf hem vuur en stak ook mijn sigaar op. ‘Ik zou het eens aan de deken moeten vragen.’

‘En ga je dan de namen van de sponsors afroepen voor of na het epistel?’ vroeg hij schalks. ‘Of ga je de muren laten beschilderen met publicitaire slogans? Je kunt ook folders op de kerkstoelen leggen ...’

Op dat ogenblik riep de speler die voor onze neus de bal ingooide: ‘Zeg, mannen, we moeten voortdoen, want het gaat regenen! De varkens lopen met stro in hun snuit rond!’ De omstaanders proestten het uit. Iedereen keek geamuseerd naar ons.

Het schokte mij dat Jan Gerlach beaat stond te lachen. Ik was dodelijk verlegen. ‘Wat een lompe pummel!’ mompelde ik.

‘Ach,’ zei Jan vergoelijkend. ‘Ykele is zò. Je mag niet zo lichtgeraakt zijn.’

‘Misschien niet,’ gaf ik binnensmonds toe.

‘Het heeft iets te maken met opvoeding,’ wijsneusde Jan.. ‘Jij bent anders grootgebracht. Mocht Louis Briers hier gestaan hebben, dan had die waarschijnlijk geroepen: Probeer jij maar eens een varken tegen te houden ... met die o-benen van jou!’

Toen wij tijdens de rust in de kantine een plaatsje aan de tapkast gevonden hadden, riep iemand achter mijn rug: ‘Mensen, ik denk dat de pastoor een tournee gaat geven!’ En naast mij zei iemand: ‘Vraag dan aan de pastoor of hij dat niet kan wisselen. Die heeft toch kleingeld genoeg!’ Maar ook Jan Gerlach moest het ontgelden... ‘Heb je dat tweede doelpunt horen maken, koster? Heb je niet gehoord dat die vent buitenspel stond?’

Jan echter lachte hartelijk. ‘Neen,’ zei hij, ‘Ik stond toen juist naar een paar mooie meisjes te luisteren. Die waren net aan het vertellen dat jij zo'n lelijkerd bent.’

Eigenlijk heeft Jan Gerlach mij vandaag een les gegeven in levensoptimisme. Jan heeft nooit in zijn leven iets gezien, geen bloemen,

[p. 83]

geen kinderen, geen everzwijnen... maar hij is een tevreden mens. Hij is tevreden met wat hij hoort, ruikt, smaakt, voelt... Misschien heeft God mij naar Ykele geroepen opdat ik er Jan Gerlach zou ontmoeten.