Een schild met everzwijnen

Zondag 10 januari 1988

Januari is de lelijkste maand van het jaar. Ik heb er nochtans enkele vrienden bijgekregen... Op nieuwjaarsdag kruimelde ik de met veel te veel kaneel bereide cake die ik van moeder had meegekregen, in de tuin. Mussen, mezen, Turkse tortels, spreeuwen, merels, vinken en roodborstjes deden er zich te goed aan. Sedertdien waren ze elke dag mijn gasten. Ook een muis heb ik te gast gehad. 's Avonds hoorde ik ze over de parketvloer rennen, en ze knaagde gaatjes in de eenzaamheid. Al twee dagen echter hoor ik ze niet meer. Misschien is ze gestorven aan eenzaamheid, of misschien is ze gewoon op zoek gegaan naar gezelschap. Vandaag heb ik 1987 geregisterd. Opvallend is dat zo weinig huwelijksmissen, rouwmissen en doopsels volledig aan mij werden toevertrouwd. Meestal werd voor die plechtigheden een beroep gedaan op een aan de familie in casu verwante of met een familielid bevriende dignitaris, terwijl ik voor spek en bonen mocht meedoen. Ik had kunnen protesteren, natuurlijk, maar dan zou ik een ezel, een despoot, een spelbederver geweest zijn.

Verleden week kwam de leidekker, die een gat in het dak van de kerk aan het herstellen was, hier zijn boterhammen opeten. ‘Er is hier iets niet pluis in de kerk,’ zei hij. ‘De kerkuilen liggen dood op de vliering. We hebben nochtans geen ernstig winterweer gehad. Er kan maar één verklaring zijn: er is iets gaande op de plaats waar ze plachten te jagen...’

[p. 68]

Ik knikte. ‘Vroonland is verwoest. Maar ze konden hun toevlucht toch nemen tot Hertgank én Akeldam!’

‘Daar jagen de bosuilen, de ransuilen en de steenuilen,’ zei de leidekker.

‘Jammer, nietwaar?’ liet ik mij ontvallen.

De leidekker schokschouderde. ‘Dat is de gang van het leven. Ik heb het hier in de streek beleefd dat de kwak, de grauwe klauwier, de distelvink, de otter en de das uitstierven of wegbleven. De kerkuil zal wel de volgende in het rijtje zijn. Hij heeft het lang uitgehouden. Vroeger bejegenden de mensen een schaliedekker die aan de kerk bezig was, met grote eerbied. Nu kijken ze niet eens meer naar hem om. Enfin, een pastoor is nu ook nog alleen meester waar de bezem staat. Gelukkig bestaat er zoiets als monumentenbescherming... Anders hadden wij allang kunnen gaan stempelen.’

‘Jij kunt binnenkort met pensioen gaan,’ dacht ik luidop.

Hij lachte zuur. ‘Ja, en dan zul je zelf het dak van de kerk moeten herstellen... Een opvolger heb ik niet, en voor dergelijke gevaarlijke klussen halen ze bij de grote aannemersbedrijven de neus op.’ ‘Een gepensioneerde mag nog wel enkele karweien opknappen...’ suggereerde ik.

‘Als ik vijfenzestig jaar word, verkoop ik mijn vrachtwagen,’ zei de leidekker. ‘Dan rijd ik nog enkel met de fiets. En dan ligt Ykele voor mij aan het andere eind van de wereld. De pastoors hebben mij nooit in de watten gelegd, weet je...’

En gistermiddag kaartte ik met moeder. Ze kon altijd uitstekend whisten, hartenjagen, kruisjassen, kingen... Nu kan ze zelfs niet meer rammen of zwartepieten. We speelden het eerste kaartspel dat ze me ooit leerde en dat wij ‘vetten’ noemden: beide spelers krijgen zesentwintig kaarten en draaien er tegelijkertijd één om, de speler met de hoogste kaart haalt de slag binnen; als twee kaarten met dezelfde waarde op tafel verschijnen, betekent dat ‘vet’... en moeten de volgende kaarten de beslissing brengen. Driemaal won ik. Toen ik het lot een beetje wilde manipuleren - zoals zij dat in illo tempore placht te doen - werd ze erg boos en veegde ze de kaarten van tafel. Mijn moeder behoort nog tot de generatie van mensen die absoluut moeten kunnen geven, ze is te trots om iets aan te nemen dat ze niet verdiend heeft. Daarna zaten we te grasduinen in een lade met oude foto's. Plotseling was haar geest weer onthutsend helder. Eén foto heb ik meegebracht. Hij ligt hier voor me... Vader

[p. 69]

tilt me op en laat me kersen plukken bij de buren. ‘Het waren torekenskersen,’ zei moeder.

Gelukkig dat het niet echt wintert. Excavateurs en bulldozers pogen Ykele doormidden te snijden. In die gleuf droppen hijskranen de segmenten van een moerriool die het afvalwater van Miereik naar de in aanbouw zijnde waterzuiveringsinstallatie moet voeren. Bij het in de grond heien van de damplanken vergaat vaak horen en zien. Naar het schijnt, werden er al heel wat ruggewervels van sauriërs opgedolven. Een echte verzamelwoede heeft zich meester gemaakt van de Ykelenaars. Het lijkt wel of God hier begraven werd en ze allemaal een bot als aandenken willen hebben. Misschien vinden ze ook wel slagtanden van everzwijnen... Ik ben vreselijk moe.