Een schild met everzwijnen

Woensdag 9 december 1987

Om drie uur in de namiddag werd er gebeld. Toen ik de deur opentrok, werd ik verblind door een waterzonnetje... en een school goudvissen... en Veva Lorrain. Ze droeg een scharlakenrood mantelpakje en naaldhakken en aan haar schouder hing een handtas.

‘Hallo!’ zei ze opgeruimd.

‘Welkom!’ zei ik nadrukkelijk, terwijl ik een stap achteruitweek. De goudvissen flitsten langs alle kanten weg.

Rustig liep ze naar binnen. ‘De bus reed lek onderweg,’ zei ze.

‘Anders was ik hier al een halfuur eerder geweest.’ Ze ging in de huiskamer zitten met haar rug naar het raam. ‘Hoe maak je het nu?’ Ik wilde me niet laten overweldigen ditmaal. Daarom zei ik: ‘Ik ga koffie zetten.’

Ze sprong op. ‘Dat doe ik wel!’ Ze liep me na tot in de keuken.

‘Weet je wat prachtig zou geweest zijn? Ik had hier aan mijn doctoraalscriptie kunnen werken en tegelijkertijd je huishoudster kunnen zijn. Dan zou jij niet meer eenzaam geweest zijn, én ik ook niet.’

Ik reikte haar de koffie en het filterzakje aan. Het kwam mij voor alsof ik haar al jarenlang kende, eeuwenlang zelfs. Het was zover gekomen dat zij de enige persoon was voor wie ik niet bang was en niet in mijn schulp kroop. ‘Je zou nogal wat beleven!’ zei ik. ‘Ik ben publiek bezit...’

Ze lachte aanstekelijk. ‘Een publieke man?’

Ik keek van haar weg, er dansten vlammetjes in haar bruine ogen.

‘Heb je nog wat gehoord van Gabriël?’

‘Elke week schrijft hij me minstens twee brieven, maar ik lees ze niet meer. Als hij weer tot bezinning komt, bezorg ik ze hem wel terug.’

Ze bukte zich over het koffiezetapparaat en snoof de damp op.

‘En hoe maakt de gymnastiekleraar het?’

Ze schoof het gordijn opzij en keek in de tuin. ‘Hij gaat tijdens de

[p. 59]

kerstvakantie met een groep meisjes naar Oostenrijk. Ik ontdekte dat ze hem op de skipistes in Ramsau al jaren... de Grote Ontmaagder noemen.’ Ze bukte zich een beetje. ‘Wat ligt die blauwe steen daar in de tuin te doen?’

Ik ging achter haar staan en poogde de lavendel en de eukalyptus niet te ruiken. ‘Dat is de roepsteen van Ykele. Vroeger lag hij op het kerkplein. Vanaf die steen deed de veldwachter zijn aankondigingen, na de hoogmis. Ook de liedjeszangers stonden erop wanneer ze, op de tonen van een trekharmonika, hun volksballaden ten gehore brachten.’

Ze draaide zich bruusk om, zodat ik geschrokken terugdeinsde.

‘Wanneer vertel je mij eens wat over jezelf... over je jeugd?’

Ik ging in de deuropening staan. ‘Ik ben, geloof ik, een van de onbelangrijkste mensen die ooit geleefd hebben. Ik moet een ontstellend braaf kind geweest zijn. Ik was een stipt en keurig misdienaartje. Ik was een doodbrave leerling. Ik brak nooit mijn erewoord. Kortom: ik was voor het priesterschap in de wieg gelegd. Dat althans hield iedereen mij voor. Als seminarist droomde ik van heldhaftigheid en heiligheid. Als priester-leraar poogde ik mijn leerlingen God te leren ontdekken in zichzelf, in hun medemensen, in de natuur... terwijl mijn kollega's films gaven en groepsgesprekken organizeerden over drugs, abortus, aids, de derde wereld... Als pastoor ben ik een weergaloos echec, een deerniswekkende flop. Ik mag al blij zijn dat ze me niet opjagen met gaffel en riek... En rond mij zag ik al die tijd mensen hun erewoord breken, de huik naar de wind hangen, huichelen, machineren...’

‘Wat een zelfbeklag!’ onderbrak ze mij. ‘En wat een zelfoverschatting! Het lijkt wel of jij nooit eens zwak geweest bent of een abusieve weg genomen hebt. Ben jij bij voorbeeld nooit verliefd geweest?’

Ik draaide me om en ging in de huiskamer zitten.

‘Wel?’ drong ze aan.

Ik duwde de pijn weg uit mijn oogballen. Keel, lazuur en sinopel wemelden door elkaar. De everzwijnen waren in aantocht. ‘Toch wel,’ zei ik moeilijk.

‘Ga je met Kerstmis helemaal alleen in dit nare gebouw blijven?’ vroeg ze.

Ik haalde diep adem. ‘Ik kan toch op zo'n dag mijn parochianen niet in de steek laten?’

‘En zij?’ hoonde ze. ‘Laten zij jou niet in de steek? Ze zijn je aan

[p. 60]

het kapot maken. Zie je dat niet? Ze willen iemand anders... Of niemand... Dat is het gemakkelijkst.’ Ze kwam naast me zitten. ‘Is er hier een nachtmis?’

Ik schudde het hoofd. ‘Een avondmis... Verleden jaar brandde tijdens de nachtmis de kerststal op het kerkplein af. Toen geloofde ik nog niet dat het boos opzet was.’

Op dat ogenblik rinkelde de telefoon. Geërgerd nam ik de hoorn op.

‘Pastoor Willems?’ vroeg een stem die ik niet kende. ‘Je spreekt met de vrouw van de conciërge van Maddy Gilissen. Mevrouw voelt zich niet goed. Ze vraagt je zo spoedig mogelijk naar Hertgank te komen.’ Voordat ik één woord kon zeggen, werd de verbinding verbroken.

‘Ik hoor dat de plicht je roept,’ anticipeerde Veva op mijn verontschuldigingen. ‘Ik zal maar opstappen. Tijdens de kerstvakantie loop ik nog weleens langs.’

Ik knikte dankbaar en liet haar uit. Op Hertgank wachtte mij een onaangename verrassing: villa ‘De Kemphaan’ en de conciërgewoning ernaast boden een verlaten aanblik... De rolluiken waren neergelaten en zelfs de bel funktioneerde niet. Iemand had mij dus in de maling genomen. Maar waarom? Zwaar onder de indruk van de gebeurtenissen keerde ik weer naar de pastorie. De koffie die Veva gezet had, beurde me wat op. Maar nu nog ben ik ziek van weerzin en machteloze woede. Ykele is het paradijs van de duivel, het kan niet anders. Ik ben - horribile dictu - bijna jaloers op mijn moeder: zij leeft bij vlagen in de tijd toen alles nog goed was.