Een schild met everzwijnen

Maandag 10 augustus 1987

Even na de middag kreeg ik bezoek van... Gabriël Bartels. Ik herkende hem amper. Hij zag bruin als een kastanje en droeg een shirt met bloemmotieven, een witte pantalon en witte sportschoenen. Ik voelde me alsof ik uit een voddenzak kwam. Overdreven entoesiast begon hij over Californië te vertellen. En toen hij zijn eerste trappist gedronken had, begon hij herinneringen op te rakelen aan het Klein Seminarie. Herinneringen waarin hij de hoofdrol speelde en ik zijn dupe was. ‘Jou verklaren ze ooit nog heilig!’ zei hij. ‘Ik wed dat jij intussen het stadium van de vroomheid bereikt hebt dat ze in de middeleeuwen mystiek noemden.’

Ik kon alleen maar banaliteiten bedenken. ‘Ik kan het ritme van het leven in deze tijd moeilijk aan. Zelfs in een afgelegen dorp als Ykele hoor je nog altijd motoren ronken. Je kunt geen radio aanzetten of het ijltempo is daar weer.’ Ik dacht aan de vreselijke stilte van de avonden in dit huis en zuchtte. ‘Misschien ben ik wel een mystieke zenuwlijder...’

Hij lachte geforceerd. ‘Een dorp waar zulke variëteit aan vlinders voorkomt, moet wel dicht bij de hemel liggen.’

‘Voorbij de hemel,’ verbeterde ik. Ik konstateerde een beetje grimmig dat zijn vriendelijkheid en charme me onberoerd lieten. Hoe had ik me ooit door die akkolademaker kunnen laten inpalmen?

‘Veva Lorrain is een knappe studente,’ zei hij zonder aanleiding.

‘Ze loopt erg hoog met je op.’

De pijn in mijn oogballen was er weer. En ook de snoeken lagen weer op de loer. Het zweet brak me uit. Professor doctor Bartels was niet naar Ykele gekomen uit vriendschap of nostalgie. Er was ook geen haar op zijn hoofd dat eraan dacht dat ik misschien zijn geestesleven wat kon verruimen. En aan keuvelend of studentikoos badinerend filozoferen had hij beslist allang een broertje dood. ‘Ik dacht

[p. 40]

dat ze met jou dweepte,’ zei ik moeilijk.

Hij keek me recht in de ogen, superieur, peilend hoe zwak ik wel was en hoever hij dus kon gaan zonder zich te compromitteren. ‘Ze werd verliefd op mij,’ zei hij. ‘En ik ben ook maar een mens...’

‘Je bent gehuwd,’ zei ik schuw.

‘Onze retorika telde twaalf priesterroepingen, nietwaar?’ smaalde hij. ‘Zestig procent van het aantal leerlingen. Jij was verleden jaar niet op onze zilveren reünie...’

‘Waar moet een pastoor het geld halen om in het duurste hotel van de Kempen oesters, kreeft en reebout te gaan eten?’ vroeg ik bitter.

‘Drieduizend frank is in deze tijd zelfs voor een pastoor geen onoverkomelijk bedrag,’ veegde hij mijn opwerping onder tafel.

‘Enfin, je was er niet. Je was de enige van de twintig die er niet was. Je zult dan blijkbaar ook wel de enige zijn die niet weet... dat jij nog de enige priester van onze klas bent.’

‘Dat is erg,’ zei ik, pijnlijk verrast.

‘Net zoals het huwelijk is het priesterschap een sakrament,’ wreef hij me onder de neus. ‘Als zelfs priesters massaal toegeven dat ze zich vergist hebben én uittreden, waarom zou een leek dan niet mogen toegeven dat hij de verkeerde vrouw gekozen heeft én de lokroep van een andere volgen?’

De snoeken in de hoeken van het vertrek werden aldoor groter, dreigender. ‘Quem deus perdere vult, dementat prius,’ stamelde ik.

‘Dat wil niet zeggen dat ik geen respekt voor jouw karaktersterkte heb,’ zwakte hij zijn boude taal af.

‘Weten jouw vrouwen jouw kinderen dat jij... de lokroep van een andere vrouw volgt?’ vroeg ik.

‘Nog niet,’ gaf hij toe. ‘Alles te gepasten tijde...’

‘Ik denk niet dat ik je de absolutie kan geven,’ poogde ik te schertsen.

Hij lachte droog. ‘Sedert 1961 heeft de mensheid een grotere afstand afgelegd dan in de duizenden jaren voordien. Ik heb er eerbied voor dat jij halsstarrig vasthoudt aan je overtuiging, hoe voorbijgestreefd die ook is.’

Ik drukte met de vingers op mijn oogballen. Het verzachtte de pijn even. Ik zag vreemde, kleurrijke wapenschilden. ‘Waarom kwam je naar hier?’

Hij zuchtte zwaar. ‘Ik wilde je vragen mij te helpen. Veva gelooft in je... eerlijkheid. Onze liefde maakt een krisis door. Jij kent mij. Overtuig haar ervan dat ik het eerlijk met haar meen.’

[p. 41]

Ik keek ontzet op. ‘Je moet wel heel erg verliefd zijn... dat je je tot zoiets verlaagt.’

Hij knikte bijna deerniswekkend. ‘Ze is een fantastische vrouw.’ Alhoewel ik nog alleen maar verachting voor hem voelde, zei ik: ‘Ik zal zien wat ik doen kan.’

‘Dit blijft toch onder ons, nietwaar Martien?’ bedelde hij bij het afscheid.

‘Ben je ook al vergeten wat biechtgeheim is?’ vroeg ik meewarig.