Een schild met everzwijnen

Vrijdag 31 juli 1987

Heilige Rita, heb dank! Eindelijk zal ik de kerk behoorlijk kunnen verfraaien. Eindelijk zal Gods huis kunnen konkurreren met Blauwland... Toen wij daarstraks de vloer van het koor - eigenlijk maar een koortje - aan het opbreken waren, begon Jan Gerlach eensklaps zachtjes met zijn hamer op de ondergrond te kloppen. Hij bevond zich op een meter van de altaartrap, juist voor het tabernakel. ‘Is er iets?’ vroeg ik bevreemd.

‘Hieronder is een holte,’ zei hij.

‘Een crypte, misschien,’ meende ik. ‘Ben je zeker?’

‘Een blinde ziet met zijn oren,’ zei Jan.

Het leek wel of Vinus Gils eensklaps koorts kreeg. Met mokerslagen op zijn breekbeitel begon hij de lemen vloer te verbrijzelen. In plaats van keramiek echter legde hij marmer bloot... een blauwgroene marmeren tegel, zo groot als het deksel van een regenput.

‘Ik vrees dat wij op het punt staan grafschenders te worden,’ opperde ik.

‘Ik geloof niet dat hieronder een crypte is,’ meende Jan. ‘De ruimte is te klein.’

Met een troffel verwijderde Vinus de specie die de tegel op zijn plaats hield. Vervolgens begon hij met een koevoet te wrikken...De tegel bewoog... Met koevoet en breekijzer tilde Vinus de tegel op

[p. 35]

en schoof hem terzijde. Beneden ons gaapte een ton die met geelbruin lijnwaad gevuld was. Een duffe geur deed ons naar adem happen. Als een echte schatgraver greep Vinus naar de vondst. Hij schudde het hoofd. Met twee handen en uiterst moeizaam hees hij de last op. Jachtig begon hij het lijnwaad te verwijderen. En toen stond ik perplex: op de lorren lag een voorwerp van nooit geziene schoonheid. Het glansde zo intens dat het wel leek of ik in de zon keek. Ik moest dan ook de ogen dichtknijpen. Een ogenblik was ik als het ware sneeuwblind.

‘Wat is het?’ vroeg Jan. Zijn handen tastten aarzelend in het ijle.

‘Goud,’ zei ik hees. ‘Een grote gouden schaal... op een ivoren voetstuk... en met groene, rode, blauwe, gele en violette edelstenen bezet...’

‘Een reuzenkelk of een soort van monstrans, denk ik,’ meende Vinus. ‘Die zullen ze hier wel weggestopt hebben tijdens de Boerenkrijg. Bij mijn grootouders in de schuur heb ik zo ooit eens een hele kollektie pistolen en sabels opgedolven...’

Jans handen hadden nu de schaal gevonden. Traag gleden zijn vingers erover. ‘Het is precies alsof ik muziek hoor,’ mompelde hij. ‘Wagner...’

En nu staat de schaal hier op tafel. Het licht van de luster jaagt er een onbeschrijfelijke gloed in. Dit bovennatuurlijke sieraad is niets voor een dorpje als Ykele. Het verzengt mij. Ik kan er niets mee beginnen. Op het altaar zou het de schamelheid en bouwvalligheid van de kerk des te schrijnender releveren. Met de prijs ervan kan ik de kerk weer tot een huis maken waarin iedereen zich thuisvoelt...