Pulse frambozen

[p. 4]

Voor mijn kleindochter Marliesje

[p. 5]

1.

Eind september wandelde ik met mijn kleindochter schrijlings in mijn nek van Grobbendonk naar Pulle, langs een wegje zonder naam. ‘Daar!’ zei Marlies eensklaps. ‘Daar!’ herhaalde ze met aandrang. Ik zette haar in het gras. Met uitgestoken vingertje trippelde ze naar een braamstruik waaraan nog enkele gave bessen glommen. Ik hurkte naast haar neer, plukte de bessen en duwde ze één voor één in haar hunkerend mondje. Ik richtte me weer op en wilde haar bij de hand nemen, maar ze rukte zich los. ‘Daar!’ zei ze, terwijl haar koddig vingertje naar iets in het gras wees. Verbouwereerd schudde ik het hoofd. Ditmaal knielde ik neer bij een... orchidee met lila bloempjes en een groengestreept kapje. Ik begreep er geen barst van: een harlekijn die in de herfst tot bloei gekomen was... Moeizaam stond ik op. ‘Mooi, nietwaar?’ zei ik. Diep ademhalend zette ik Marlies weer in mijn nek en stapte ik verder. Orchideeën hadden mij altijd gefascineerd. Je vond er geen twee identieke. Ze behoorden tot de hoogst ontwikkelde planten. Hun uiterst kleine zaadjes konden slechts tot ontwikkeling komen door samenwerking met sommige schimmels. Het harlekijntje dat Marlies zoëven ontdekt had, was waarschijnlijk zodanig verwend en verblind geworden door het licht dat het opgesprongen was uit de wortelrozet, in de overtuiging de andere... lentebloemen te kunnen amuseren. Ach, hoe graag had ik ze aan Marlies getoond: de poppe-orchis, de aapjesorchis, het soldaatje, de bokke-orchis, het venusschoentje... Hoe graag had ik haar gewezen op de poëzie in de naamgeving op grond van gelijkenis. In mijn jeugd groeiden en bloeiden de wilde orchideeën in Pulle nog overvloedig; nu waren ze er ook zeldzaam geworden, zeer zeldzaam... Maar ze leefden er nog. Hoelang nog? Zouden ze er nog zijn wanneer Marlies volwassen was? Wellicht niet. Zou ze me dan geloven als ik erover vertelde? ‘Daar!’ hoorde ik Marlies mummelen. ‘Daar!’ Ik plukte enkele vogelkersen af, ontpitte

[p. 6]

ze en legde ze in haar handje. Marlies was pas aan haar tweede herfst toe. Nog enkele jaren en ik was een halve eeuw oud. Pulle was één van de oudste Kempense landbouwdorpen. Tot in mijn jeugd was het onaangetast paradijsachtig gebleven. Daarna rukte de bastaardering op: internationalizatie, aliënatie, numerotering... maar trager dan elders. Er waren nog verbluffend gave brokken natuur, er leefden nog verscheidene zeldzame mensen. De orchideeën waren nu beschermde planten, maar die protektie verhinderde niet dat ze verder uitstierven. Het dorp had zijn groene, agrarische en ekologisch waardevolle zones, maar het gewestelijk plan werd geregeld met de voeten getreden door korrupte politici en op steekgeld azende ambtenaren. Hoe zouden dan ooit de zeldzame mensen, die helemaal geen bescherming genoten, kunnen overleven? ‘Daar!’ stootte Marlies uit. ‘Daar!’ Ik plukte voor haar een tros vlierbessen af en liet haar er de mooiste vruchtjes uit happen. Wie was ik? Een eenzaat die nooit eenzaam was. Altijd waren er herinneringen die me deden glimlachen. Altijd waren er uitzichten, geluiden, smaken, geuren en aanrakingen die het paradijs van mijn jeugd weer in me opriepen. Altijd waren er voorbeelden van mensen die me in staat stelden zelfs het pijnlijkste te relativeren. Wie zou Marlies worden? De eeuw werd elk jaar somberder. De mensen werden malkontenter en grimmiger met de dag. Een bijenkoningin zou ik van Marlies willen maken, met een grote voorraad honing, honing van herinneringen, waarmee ze de vermoeide geest, de sfeer van dekadentie, de ondergangsstemming en de wanhoop van de komende winterjaren wel kon overleven. Voor het te laat was moest ik haar de plaatsen wijzen, waar de bloemen bloeiden die altijd het rijkst aan nektar waren en dat ook immer zouden zijn. Ik moest en zou haar over mijn jeugd vertellen... We kwamen voorbij een veld met stoppelknollen. ‘Daar!’ zei ik, terwijl ik Marlies op de grond zette. ‘Daar!’ Ik rukte de dikste knol uit de grond, spoelde hem in een plasje op de weg, nam mijn pennemes en schilde hem. Terwijl Marlies

[p. 7]

zich stond te verbazen over het mirakel van het spiegelbeeld in dat plasje, zochten mijn ogen het rode pannendak van het ouderhuis. In het verlengde van het dak rees de stompe toren van de kerk op...