Jenever uit Pulle

[p. 116]

14.

In het begin van juni moest mijn zoon voor de Militaire Keuringsraad verschijnen in het ‘Klein Kasteeltje’ te Brussel. Met die plaatjes tegen zijn kaakbeen en zijn op elkaar gehechte tanden werd hij vanzelfsprekend verwezen naar het Militair Hospitaal te Neder-Overheembeek. Het betekende dat ik hem in één week viermaal met de wagen naar die Brusselse randgemeente moest brengen en dat ik daar nogal wat uren rondhing. Het is, geloof ik toch, zinloos dat ik hier nogmaals zou beginnen uit te weiden over de volstrekte zinloosheid én zinneloosheid van het leger in dit land. In dat véél te grote, véél te luxueuze, véél te pompeuze, voor meer dan drie vierde leegstaande hospitaal werd dat in verband met mijn zoon voor de zoveelste maal ten overvloede aangetoond: de röntgenogrammen die de Herentalse én de Leuvense stomatoloog, die de heelkundige bewerking hadden uitgevoerd, voor en na de operatie lieten nemen, werden gewoon genegeerd; een van veelkleurige lintjes en vergulde sterretjes dromende militaire heelmeester liet andere foto's nemen... wellicht om te kontroleren of die dubieuze want burgerlijke stomatologen hun job wel behoorlijk vervuld hadden... Drie dagen had de man daarvoor nodig. De vierde dag zwierf mijn zoon dan met die nieuwe foto's van de os naar de ezel, van de klaver naar de biezen, van de ene profiteur naar de andere slaapzieke. Eén ding is er goed aan dat hospitaal van de doelloosheid, de verveling, de eigenwaan, de hypokrisie en de verspilzucht: de autowegen liggen er vlakbij, de ontsnappingsroutes hoeven dus niet gezocht te worden... Enfin, over het leger kan iedereen wel een idioot verhaaltje kwijt. Wat mij tijdens die dagen intrigeerde was Neder-Overheembeek zelf. Ik geloof dat deze gemeente precies het tegengestelde is van Pulle. Ik zag er tenminste evenveel kleurlingen als blanken, ik hoorde er allerhande talen, ik voelde er de internationalizatie én de aliënatie én de onverschilligheid... Iedereen liep er naar de vakantie te verlangen,

[p. 117]

of misschien wel naar de dood. Een oudere man van ‘Touring Wegenhulp’, die een panne aan mijn wagen kwam herstellen, vertelde mij in een smakelijk Brussels patois de treurigste dingen... Vriendschap dreigde er uit te sterven, vriendelijkheid en hoffelijkheid kenden de mensen niet meer, gezelligheid en gemoedelijkheid en behulpzaamheid waren er nog alleen op ongewone uren in sommige herbergen te vinden... ‘Ik ben blij dat ik het mijne gehad heb,’ besloot de man. ‘Wat morgen komt interesseert me niet meer...’

's Anderendaags - het was zaterdag en de geuren van boerenjasmijn en acacia deden iedereen in de Kempen duizelen - liep Juul Corthout bij ons even binnen. Hij ging zijn broer Gust in het Godshuis bezoeken en wilde weten of ik nu voldoende vertelstof opgerakeld had. Toen ik mijn wedervaren van de voorbije dagen in Neder-Overheembeek verteld had, vroeg hij: ‘Wist je dat onze vader deserteur was?’

‘Maar op het kerkhof van Pulle ligt hij toch begraven onder de oud-strijders?’ wierp ik op.

‘In Pulle kijken ze zo nauw niet,’ zei Juul. ‘Onze vader was in 1914 soldaat toen hij naar Nederland vluchtte, naar Oss, in de buurt van 's-Hertogenbosch. Hij vond daar werk in een margarinefabriek. Meneer Hoesting, de direkteur van de fabriek, verhuurde hem de remise van zijn villa. Toen is onze moeder met onze Sus, onze Fons en mij naar ginder getrokken. Daar werd dan een tweeling geboren: onze Jef, voor wie ik moest zorgen, én onze Staf, die het troetelkindje van onze Fons werd. Jammer genoeg stierf onze Jef reeds na een paar maanden...’

‘Waar woonden jullie voordat jullie naar Holland vertrokken?’

‘In Viersel, in een klein huisje aan de kerk. Moeder hield ons altijd kalm met griezelverhaaltjes over de slokopbeer. Op een keer kwamen er twee Duitsers met een pinhelm op binnen. Ik dacht dat het slokopberen waren, vloog erop af, en trapte één van hen tegen de laarzen. Moeder grabbelde mij dadelijk vast en zette mij op de trap die naar de kelder-

[p. 118]

kamer leidde... Ik herinner me nog dat ze bibberde van angst, maar de slokopbeer in kwestie was helemaal niet boos, integendeel: hij schonk me een stuk chokolade én een prentkaart.’

‘Je hebt daarna dus bijna vier jaar in Holland gewoond?’

‘Ja. Er stonden in Oss enkele reusachtige margarinefabrieken met enorme ronde schoorstenen. Als het waaide, zag je die schoorstenen wiegen. Op een keer zei vader: “Kijk, die schoorsteen gaat vallen!” Van toen af aan besteedde ik een groot gedeelte van elke dag aan het wachten... op de val van de schoorsteen.’

‘Dan heb je daar maar saaie kinderjaren beleefd...’

‘God neen! Meneer Hoesting had een buitengewoon grote tuin, die omheind was met een bakstenen muur en tralies. Er stonden in die tuin verscheidene druivenkassen, waarin we vogeltjes pakten. Er lagen ook vier tennisbanen. Op een keer was ik in een boom gekropen, die met één tak tot over een tennisveld reikte. Ik zat op die tak te schommelen... tot ik eraf viel en... gevangen zat. Toevallig lag de sleutel van dat tennisveld bij een familielid van meneer Hoesting. Het duurde een halve dag voordat ik kon bevrijd worden...’

‘Wanneer keerden jullie terug naar België?’

‘In 1918. Vader had in Holland schaatsen gemaakt voor ieder van ons. Bij onze terugkomst stonden de beemden in Viersel onder ijs. Ik wilde dadelijk mijn schaatsen proberen, zakte precies boven een sloot door de ijslaag, en verdronk bijna...’