Jenever uit Pulle

[p. 53]

6.

Telkens als ik in de daaropvolgende weken in Pulle kwam - bij mijn moeder, bij mijn zusters, bij Fons Swartebroeckx voor het wekelijks kaartavondje, in één van de vier herbergen - werd ik overstelpt met anekdotes over de familie Corthout. In de eerste plaats kwam ik tot de konstatatie dat werkelijkheid en fantazie op onthutsende wijze met elkaar versmolten waren. Andere euvelen waren de overlapping van avonturen en de kontaminatie ervan. Het onderscheid tussen goed en kwaad was vervaagd, weggevallen, bedekt met de mantel van wat men de couleur locale zou kunnen noemen... Wat eens doldrieste vermetelheid was, heette nu durf, heldhaftigheid zelfs; wat ooit - zacht uitgedrukt - dubieus en op het randje af was, kreeg nu epiteta als schalks, slim, gehaaid. Enfin, de tijd had de kwaadsprekerij, het lichtvaardig oordeel en de vitterij eerst geamortizeerd en dan doen omslaan tot ophemeling, geamuseerdheid en kritiekloosheid. Geruime tijd mangelde het mij weer aan zin om door te gaan met mijn onderneming. Tot, op een zondag in het begin van maart, mijn zwager Herman me zei dat er een motorcross ingericht werd in Wechelderzande en dat René Corthout daaraan deelnam... René Corthout is een zoon van Fons Corthout, die stierf in 1974. Ik herinnerde mij René nog als een soort van wonderkind: op vijfjarige leeftijd reeds reed hij met een door zijn vader speciaal voor hem ontworpen motor. Ook had ik hem meermaals aan de slag gezien als wielrenner. Van René Corthout kon ik misschien het een en ander vernemen over zijn vader. Dus toog ik die middag langs de Heirbaan naar Wechelderzande... Vanop de viadukt over de E3 zag ik de veelkleurige vlaggen fonkelen in de zon. Waar eens de wulpen speelden, verdrongen nu de supporters elkaar rond gierende en zandverstuivende motorcrossmachines. Het rook er naar frieten, hamburgers, bier, leder, zweet, olie en benzine. Toen ik het circuit bereikte, waren juist de sidecars aan hun eerste reeks begonnen. De zijspannen met de verbeten motorrijders en de

[p. 54]

akrobatische bacconisten hosten en dansten over het hobbelige parcours. Via de mikro vernam ik dat René Corthout in vijfde stelling lag.

Bij de volgende doortocht begon ik te tellen. Het duo in vijfde positie was nummer 15. De lange man aan het stuur was onmiskenbaar een Corthout. Geboeid volgde ik de wedstrijd: aanvallen, tegenaanvallen, valpartijen, pech, verhitte toeschouwers, een steenuiltje dat radeloos rondfladderde... Toen de race afgevlagd werd, reed René Corthout nog in vijfde stelling. Ik poogde zijspan 15 te volgen naar het rennerspark, maar de volkstoeloop verhinderde dat. Gelukkig liep ik op mijn neef Eddy, die in het gezelschap vertoefde van Tony Corthout, een zoon van Gust. Op het enorme kampeerterrein wezen zij mij de weg tussen tenten, caravans, wagens, aanhangwagens, motors, zijspannen, sleutelende mecaniciens, zich wassende motorcrossers, lunchende vrouwen en kinderen... René Corthout bleek een weergave te zijn van Fons Corthout, zoals ik mij die herinnerde: een mooi uitgebalanceerd gelaat met stevige jukbeenderen en kin, blauwe ogen, een ietwat weemoedig lachende mond, een zachte stem... Ja, hij had al iets horen ronken over mijn plan. Vanzelfsprekend kon ik zijn moeder spreken. Eén van de volgende dagen was dat beslist te regelen. We spraken af dat ik zou telefoneren. Daarna liet ik hem met rust: een motorcrosser moet ervoor zorgen dat ook met de innerlijke batterijen alles in orde is, voordat hij weer in het strijdperk treedt. In de tweede reeks van de zijspannen eindigde het nummer 15 zevende. In de einduitslag werden René Corthout en zijn bacconist vierde op dertig deelnemers. Toen ik achteraf in de aloude herberg ‘De Keizer’ in Wechelderzande het stof zat weg te spoelen met een oude trappist, dacht ik aan Fons Corthout... Tijdens de oorlog werd ooit eens de fiets van mijn schoonvader gestolen in Grobbendonk. De man, een diamanthandelaar, kon dat vehikel niet missen en besloot zelf op onderzoek uit te gaan. De volgende zondagvoormiddag reed hij met de stoomtram naar de Vogelen-

[p. 55]

markt in Antwerpen. Wat hij vermoed had, bleek waar te zijn: de dief, eveneens uit Grobbendonk, poogde de gloednieuwe banden en binnenbanden tegen een mooi prijsje aan de man te brengen... Mijn schoonvader haalde er de politie bij. De gerechtsdienaars wilden bewijzen hebben. Er bleef mijn schoonvader niets over dan een beroep te doen op Fons Corthout, die toen rijwielhandelaar en -hersteller was in Grobbendonk en die hem de banden verkocht had. Fons verklaarde zich dadelijk bereid tot een soort van expertise, alhoewel hij dan eerst iets moest bekennen: de binnenbanden in kwestie waren gewoon binnenste buiten gekeerde tweedehandse banden van een racefiets. Met een dergelijk bewijs zat de dief natuurlijk dadelijk klem...

En hoe zou zo een sportvedette in het vooroorlogse Pulle zich gevoeld hebben? Fons was amper twintig jaar oud toen hij wegkampioen bij de amateurs werd. Pulle was in 1931 een bijna hopeloos van de buitenwereld geïsoleerde landelijke gemeente. Op elke wedstrijddag zakten de mensen 's avonds naar het café ‘Sportwereld’ af om te informeren naar de prestaties van het jeugdige fenomeen. Voordien hadden de dagbladen wellicht nooit nieuws gezien in wat de inwoners van Pulle verrichtten... De daaropvolgende woensdag telefoneerde ik naar René Corthout. Zijn moeder vond het best dat ik dezelfde dag nog kwam. In de vooravond reed ik dus met de wagen naar Lier. In Viersel, even voorbij de minitunnel onder de E39, werd ik opgehouden door een enorme volkstoeloop. Er was een vreselijk ongeval gebeurd: ondanks het voor gevaar waarschuwende knipperlicht was een personenwagen er uit de bocht gevlogen en had een bestelwagen geramd. De hele weg lag vol tule en suikerbonen. De bestuurder van de personenwagen - een jongeman uit Wechelderzande, zei men, die zijn vrouw en zijn dezelfde ochtend geboren tweeling wilde gaan bezoeken in de kraaminrichting te Lier - was zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht, evenals de bestuurder en twee inzittenden van de bestelwagen. Zwaar onder de indruk van het beeld - suikerbonen tussen

[p. 56]

bloed en verhakkeld ijzer - zette ik mijn weg voort naar de Waversesteenweg in Lier. Het nummer 48 was een net huis in de rij. Ik werd er vriendelijk ontvangen door René Corthout en zijn moeder Ilona. De huiskamer was een fraai vertrek, smaakvol gemeubileerd en gestoffeerd. Ik zat amper aan de solide tafel of Linda, Renés vrouw, zette me reeds een kruimig schuimend glas bier voor. Ilona, de goedaardigheid zelf, vertelde me dat ze eigenlijk Kupi heette. Ze was op haar negende levensjaar vanuit Hongarije naar België gekomen, naar Lier. Ze had Fons Corthout leren kennen in 1935, toen zijn carrière als wielrenner haar hoogtepunt voorbij was.

‘Wanneer huwden jullie?’ wilde ik weten.

‘In 1937,’ zei ze weemoedig. ‘Fons won toen nog een wedstrijd in Opglabbeek, en van de opbrengst daarvan zijn we gehuwd.’

‘Gaf hij het wielrennen zo maar op?’

‘Ik drong erop aan. Dokter Van den Heuvel uit Lier had hem gezegd dat hij van die stimulerende pillen perforaties in de ingewanden zou krijgen.’

‘Vertelde hij je weleens wat over zijn jeugd in Pulle?’

‘Weinig of niets. Fons wat geen praatvaar.’

‘Hebben jullie een gelukkig huwelijk gehad?’

‘Ja. Hij was nooit te lui om te werken. Werken en koersen: dat was zijn leven. En als chauffeur was hij bijzonder leep. Alkoholische dranken gebruikte hij niet of uiterst zelden.’

Ze haalde diep adem. ‘Hij was de braafste van de bende. Vraag aan iedereen die hem kende, wat voor iemand hij was. Allen zullen zeggen dat hij een doorgoede vent was.’

‘Waarmee verdiende hij de kost?’

‘Toen we in Grobbendonk woonden, herstelde en verkocht hij fietsen en motors. Na ons huwelijk hebben we een tijdje in de herberg “De Lindekens” gewoond. Toen we in 1939 van “de vlucht” terugkeerden, vestigden we ons aan het Astridplein.’

‘Stookte Fons ooit jenever?’

[p. 57]

Ilona schudde peinzend het hoofd. ‘Bij mijn weten niet. Hij heeft wel enkele maanden in de gevangenis te Turnhout gezeten, maar dat was omdat ze bij ons jenever gevonden hadden, die hij afgenomen had van Staf.’

‘Wanneer werd hij motorcrosser?’

‘Na de oorlog liet hij motors overkomen vanuit Engeland, telkens twintig tegelijk, van de merken “Royal Enfield” en “Sarola”... Die moesten verkocht worden. Om de verkoop ervan te stimuleren richtte hij met enkele andere Grobbendonkenaars de eerste naoorlogse motorcross in, op de Heide in Grobbendonk. Hij was een zeer goede motorcrosser - hij won trouwens een aantal wedstrijden - maar hij had niet de lef, de behendigheid en het uithoudingsvermogen van Gust... Van die motorcross in Grobbendonk heb ik nog altijd een film.’ Ilona stond op en haalde een pak foto's uit een lade. ‘Het inrichten van motorcrosses in Grobbendonk duurde niet lang: de voorzitter van het komitee ging er met de kas vandoor...’

Geboeid keek ik naar de vergeelde en vervaagde foto's. Er was ook een affiche bij met de foto van een motorcrosser in miniatuur erop: ‘Motorcross op de Kloosterheide te Lier met Alfons en August Corthout, Richard van Tichelen, Karel Dom, Swolfs, Van Obbergen e.a. Gedurende de motorcross zal het wonder der techniek, René Corthout, vier jaar en acht maanden oud (de jongste motorrijder van België), zijn kunde tonen.’

‘Onze Fons had dat motorfietsje zelf gemaakt,’ zei Ilona.

‘De foto's van onze René op die motor verkochten wij op de circuits.’

‘Fons nam ook deel aan snelheidswedstrijden voor motoren, nietwaar?’

‘Ja. Als motorrenner nam hij vaak deel aan de wedstrijden in Francorchamps, Spa, Mettet, NijveL... Hij was bijna altijd derde of vierde, omdat hij het moest afleggen tegen de geperfektioneerde fabrieksmachines van sommige konkurrenten. Maar dan is er een jaar geweest dat verscheidene motor-

[p. 58]

renners verongelukten. Wij hadden toen reeds onze drie kinderen. En toen heb ik hem gevraagd ermee op te houden...’

‘Wanneer zijn jullie in Lier gaan wonen?’

‘In 1949. En hier is onze Fons dan zelfstandig vrachtrijder geworden...’

‘Wanneer is hij gestorven?’

‘In 1974. Aan longkanker. Hij is zeventien maanden ziek geweest. Bij het optillen van een vat mazout was er iets in zijn longen kapotgesprongen. Toen dat begon te verdrogen, moest hij naar het Akademisch Ziekenhuis in Leuven. Daar volgde een uitermate pijnlijk onderzoek. Achteraf wilde hij niet meer terug naar ginder. Dus moest hij naar het Middelheimziekenhuis in Antwerpen. Doordat hij met een geopend raam sliep, heeft hij daar dan nog een zware verkoudheid opgedaan. Ik denk dat hij toen te veel antibiotica kreeg... Hij zag geweldig veel af. Je had zijn gezwollen armen eens moeten zien... Zes maanden later was hij dood.’

Terwijl ik het bidprentje van Fons aan het lezen was, kwam ook René aan tafel zitten. ‘Het wielrennen is altijd de grote hobby van onze vader gebleven,’ zei hij. ‘Zijn mooiste jaren beleefde hij toen zijn beide zonen, onze Marcel en ik, wielrenner waren. Hij vergezelde ons naar elke wedstrijd.’ Hij toonde mij een kranteknipsel met een foto erbij: Eddy Merckx en René Corthout alleen voorop in de finale van ‘De Ster der Liefhebbers’ te Aartselaar.

‘Wat heb jij als wielrenner zoal gepresteerd, René?’

‘Als amateur nam ik deel aan de “Ronde van Bulgarije” en aan de “Omloop van het Eiland Man”. In de jaren 1967 en 1968 ben ik beroepsrenner geweest. Ik reed voor de ploeg “Smith's Chips”, onder leiding van Guillaume Driessens, de Franse klassiekers en de “Ronde van Italië”... Toen ik van die ronde thuiskwam, bezorgde ik onze vader de grootste ontgoocheling uit zijn leven. “Ik stop met wielrennen,” zei ik. Eerst was onze vader woedend... Hij wilde geen uitleg horen. Volgens hem mangelde het mij simpel aan karaktersterkte. Toen ik bij mijn beslissing bleef, was hij er het hart van in.

[p. 59]

Een maand lang sprak hij geen woord met mij. Dat was de tweede maal in zijn leven dat hij boos op me was. De eerste maal was dat in mijn jeugd, toen ik een deugnietenstreek had uitgehaald bij een buurman... Toen gaf hij me een oorveeg.’

‘Waarop kwam die uitleg neer?’

‘Op de cols in die “Ronde van Italië” dacht ik een paar maal dat mij het lot beschoren was van Tom Simpson op de Mont Ventoux in de “Ronde van Frankrijk”... Ik reed er totaal versuft en zwijmelend over. Pas toen hij mijn verhaal hoorde bevestigen door een ooggetuige, geloofde onze vader het...’

‘Doping?’

René knikte en zuchtte. ‘Ik heb twaalf jaar gekoerst. Op de eerste twee jaar na heb ik altijd stimulerende middelen gebruikt. Wij moésten stimulantia nemen, weet je. Wie het niet deed, kon trouwens de anderen niet volgen. De hypokrisie rond dat probleem doet mij nu nog altijd grijnzen. Intussen heb ik echter zeker tien jaar met de nasleep van dat onnatuurlijke gedoe gezeten... Nu nog voel ik soms ongemakken die ik daaraan wijt.’

‘Betrapten ze je dan nooit? Ze zeggen toch dat de kontroles streng zijn...’

René begon hartelijk te lachen. ‘O ja, ze betrapten mij... eens... In 1967 wos Jos Boons de “Sluitingsprijs van het Wielerseizoen” te Putte-Kapellen; Eddy Merckx eindigde tweede, ik derde... De eerste drie van de uitslag werden onderworpen aan een dopingkontrole. Ik had mij omgekleed bij een slager. Toen ik mij aan het wassen was, kwamen ze een urinestaal vragen. Omdat ik stimulerende middelen gebruikt had, wist ik niet goed wat te doen. Toevallig kwam op dat ogenblik een slagersknechtje het vertrek binnen. Ik zei tot dat ventje: “Doe mij eens een genoegen en water even in dit busje”. Het slagersknechtje deed wat ik hem vroeg, en ik leverde dus zijn urine in. Stel je mijn verbijstering voor toen ik enkele weken later een brief ontving, waarin stond geschreven dat ik positief bevonden was en dat ik een jaar geschorst werd en een

[p. 60]

boete van twintigduizend frank moest betalen.’

‘Wat was er dan gebeurd?’

‘Ik weet het niet. Misschien werden de urinestalen van de drie gekontroleerden verwisseld...’

‘Protesteerde je dan niet? Dat slagersknechtje was je getuige...’

‘Na een dergelijke onthulling zouden ze me dan weer beticht hebben van bedrog, met alle gevolgen vandien. Nu ging ik gewoon in beroep, omdat er geen tweede staal genomen was en ik dus de kans niet kreeg voor een tegenexpertise... De schorsing werd opgeheven, maar de boete niet.’

‘Heeft je vader je nog als motorcrosser in aktie gezien?’

‘Ja, helemaal in het begin van mijn... loopbaan. In 1973 was ik ermee begonnen mecanicien te spelen voor het in B.L.M.-middens befaamde duo Willy en Herman van den Bulck uit Kessel. Mijn vrouw, Linda, is trouwens de zuster van die mannen. Toen Herman in 1974 zijn legerdienst moest vervullen, verving ik hem als bacconist. Ik hoor onze vader nog altijd zeggen: “Hij is gek!”. Dat jaar zat ik elke zaterdag tot twee uur in de nacht aan de machine te sleutelen. In 1975 heb ik me dan zelf een zijspan aangeschaft, en nu ben ik dus aan mijn negende seizoen als motorcrosser bezig.’

‘Hoeveel overwinningen behaalde je?’

‘Vier... waarvan één in Zwitserland, in Amriswil.’

‘Heb je als motorcrosser soms ook behoefte aan stimulantia?’

‘God, neen! Het is een harde sport, maar het blijft een hobby. De hele B.L.M. is één vriendentroep. Tijdens de wedstrijden bekampen we elkaar tot het uiterste, maar daarbuiten zijn wij kameraden. Verdienen doen we er geen van allen aan, integendeel... Denk maar aan het dure materieel én de verplaatsingskosten. Rudy, mijn zoon, is nu twaalf jaar. Binnenkort begin ik hem op te leiden tot motorcrosser...’

‘Is dat niet... een beetje gevaarlijk?’

‘Veel minder dan wielrennen!’