Ga je mee naar Groenland?

[p. 169]

36.

Het zal wel toeval zijn, maar vaak heb ik dingen geschreven waarvan ik niet wist dat ze écht gebeurd waren of waarvan ik niet kón weten dat ze nog zouden gebeuren. In ‘De traditionele Kus’ bij voorbeeld zijn de hoofdpersonages, Rod en Tensia, fiktieve figuren... Dat althans dacht ik... tot een dame uit Grobbendonk aan Maaike vroeg of ik misschien... familie was van Rod. Hoe anders kon ik zijn levensverhaal zo nauwkeurig vertellen? In het verhaal ‘Monstrans’ uit de bundel ‘De Vaaltgieren’ vertel ik over de rampzalige dood van een bohemermeisje en de gewelddadige wraak van haar vader. Twee jaar na de publikatie van het boek geschiedde dit hier in het dorp écht... En zo kan ik doorgaan. Teoretizeren over dergelijke aspekten van het schrijverschap doe ik niet graag. Ik houd het maar bij mijn geloof aan en in de reïnkarnatie, dat mij al meer dan vijftien jaar een relatieve gemoedsrust schenkt. Ik vraag mij dus niet langer af waarom ik bepaalde zaken als het ware moét schrijven, en waarom ik mij andere verhalen - hoe boeiend ze ook zijn - nooit laat opdringen... Zeker tienmaal is het gebeurd dat iemand mij zijn (meestal zéér tragisch) levensverhaal toezond, met de bede dat ik het zou uitwerken tot een roman. Ik ging er niet op in, geen enkele keer. Ik kón het niet. Toen in 1986 mijn roman ‘De Korenpater’ verscheen, alludeerde menige lezer erop dat dit het verhaal van deze kommissaris, die burgemeester en nog andere politieagenten was... Niemand had het bij het rechte eind. In de loop der jaren had ik honderden hemeltergende of ridikule anekdotes horen vertellen over de dorpspolitiek in de Kempen. Bovendien had Robert de Boeck, kommissaris van Arendonk en kunstschilder, me vaak onderhouden over de ongerijmdheden in de Kempense rechtswereld. Voeg daar nog aan toe dat ik mij al jaren had zitten af te vragen welke kolossale contai-

[p. 170]

ners er zouden nodig zijn om de doofpotten (vol bekeuringen tegen de usurpatie van de Kempense natuur) te kunnen vervoeren en dumpen... Op een bepaald ogenblik had ik zoveel opgekropt, dat ik voor de keuze stond: schrijven of barsten. Ik opteerde dan maar voor het eerste, onder het motto: wie het schoentje past, trekke het aan. Er werd nogal gepast, naar ik hoorde vertellen.

Al meermaals was het mij opgevallen dat hier in de buurt geregeld zoveel duiveëieren op de vuilnisbelten lagen. De duivenliefhebbers spelen hier inderdaad meestal op weduw- of weduwnaarschap. Het komt erop neer dat zij spekuleren op de paar- en nesteldrift van hun duiven en doffers, altijd weer. Op een keer trof ik een paar nog levende platte jongen aan op zo'n vuilnishoop... Vooral dit laatste gegeven inspireerde mij tot het schrijven van de novelle ‘Lelies voor een Duivenmelker’ die in het najaar van 1987 verschijnt. Het kon trouwens niet anders of ik moest vroeg of laat een verhaal over de duivensport schrijven: ik stam immers uit een familie van duivenliefhebbers, had zelf ooit duiven, én het raam van mijn schrijfkamer geeft uit op een soort van groene trein, met een perron en...duivenslagen. Dag in dag uit troepen daar duivenliefhebbers samen om op de duiven te letten of met verhitte stem over hun kampioenen te wauwelen. Ik hoefde mijn raam slechts open te zetten en op te schrijven wat daar zoal verteld en gelogen werd... Bovendien draagt mijn wagen konstant de merktekens van duivedrek. En wat geregeld op het glazen dak van mijn veranda uiteenspat, is ook niet van de sterren afkomstig.

Vervolgens verscheen in 1987 ook nog ‘De Heksenvlecht’, een bundeling van honderd gedichten, verlucht met etsen van Achilles Cools. Het was negen jaar geleden dat ik nog een verzenbundel gepubliceerd had. Al die tijd echter bleef ik gedichten schrijven, uit een drang waaraan ik niet kon weerstaan. Toen uitgever Joris Lombaerts, ter

[p. 171]

gelegenheid van mijn vijftigste verjaardag, het licht op groen zette, kon ik kiezen uit ruim driehonderd gedichten... Ik had er veel meer geschreven, maar ik beschikte niet meer over de manuskripten. Al vele jaren, inderdaad, is het in onze vriendenkring de gewoonte dat ik bij feesten, geboorten, huwelijken, jubilea, verjaardagen... eventjes Pegasus bestijg om de heuglijke gebeurtenis in sonnetvorm te vereeuwigen. Bovendien zit er in de meeste van mijn dierbaarste boeken wel ergens een blaadje met een vers erop verscholen. Ook mijn schoolboeken puilen ervan uit... In feite zijn de gedichten uit ‘De Heksenvlecht’ allemaal gelegenheidsgedichten, teksten die dus geschreven werden naar aanleiding van iets bijzonders of merkwaardigs én voor een publiek. Aan de vorige vijftien bundels die ik publiceerde, beleefde ik alleen genoegen als voordrachtkunstenaars (zoals bij voorbeeld Michel van Attenhoven onlangs nog in Veerle) me vertelden dat hun leerlingen er graag wat uit voordroegen en als een zeldzame ziel (vaak een vrouw die in haar leven iets tragisch had moeten verwerken) me toevertrouwde dat ze in mindere of meerdere mate soelaas gevonden had in de lezing ervan. Ik kan nu eenmaal niet zonder respons. Ik houd niet van bloemen die niet bezocht worden door insekten en die er dus toe gedoemd zijn uit te sterven, want van windbestuiving hoeft niemand zich veel voor te stellen. En vaak, aldoor vaker voel ik mij beschaamd her en der een dichter genoemd te worden, als ik de vage, sofistiekerige en met duistere metaforen ineengebroddelde wartaal of onzin lees, die door sommige kollega's geschreven óf aangemoedigd óf geprijsd wordt. Ik geef nu drie decenniën Nederlands in de laatste twee jaren van het hoger secundair technisch onderwijs. Ik weet zo ongeveer wat jongelui van zeventien tot achttien jaar verafschuwen én waardoor ze geboeid worden... Kom in 's hemelsnaam niet aandragen met navelstaarders, psychoterapeuten, psychopaten, egotrippers, experimentalis-

[p. 172]

ten en andere jongens die voortdurend lopen te bleren omdat ze kop noch staart kunnen krijgen aan een regenworm. ‘Doe gewoon, dat is al moeilijk genoeg!’ is de slagzin van mijn vriend Hugo Goris. Hij heeft gelijk. Wees wie je bent, dat is tenminste eerlijk én gewoonlijk boeiend. Autenticiteit: daar komt het op aan. En helderheid zal altijd de diepste betrachting van de mensheid blijven. En als een tekst té melig, té doorzichtig, té volks en té simplistisch is, dan is dat jammer, maar géén reden om de auteur ervan als een kloothommel en een kloris af te schilderen. Sommige knapperds hebben het al zóver geschopt dat ze hoge verkoopscijfers in de boekhandel en hoge uitleencijfers in de biblioteken als bewijzen van een minderwaardige kwaliteit beschouwen! Vooral de averechtsen zijn op dat gebied vindingrijk. Averechtsen? Ja... Want linksen - dixit Van Dale - bekommeren zich om wie er sociaal-ekonomisch slecht(er) aan toe is. Wel... ik durf rustig stellen dat de zogezegd linkse jongens bij ons... de minst socialen van allen zijn. De eventuele leeshonger van de minder bedeelden interesseert hun voor geen zier. Tijdens de Antwerpse Boekenbeurs bij voorbeeld zouden ze hun vader en moeder vermoorden om in het nieuws te komen. Waarschijnlijk om de goegemeente te schokken en de jeugd vrijzinnig én radikaal én progressief te stichten, bevolken ze hun romans met homofielen, lesbiennes, pederasten, sadisten, anarchisten... En wie de oude en - gelukkig maar - eeuwige menselijke en maatschappelijke waarden durft te verdedigen, wordt als razend en onder vreselijk geknor van de trog gebeten. En dan heb ik nog niet over de prijzen voor letterkundigen gerept: die zijn bij ons maar een wassen neus. Schaamteloos worden ze in het zogezegd vrijzinnige circuit van de ene naar de andere doorgespeeld, waarbij af en toe het syndroom van de derde hond (‘Ik niet? Maar dan jij ook!’) voor een misleidende bekroning zorgt.

[p. 173]

Of daartegen dan niets kan ondernomen worden? Ik geloof het niet. De usurpators mochten in dit land alle rivieren doden, de lucht dodelijk verpesten, de bodem onherroepelijk vergiftigen... Niemand trad tegen hen op. Om de schijn hoog te houden ontketenen de politici nu een heksenjacht tegen de... rokers. Het is symptomatisch voor een tijd die verkankerd is door dekadentie en die willoos en stuurloos gemaakt werd door politieke opportunisten en slapjanussen.