Ga je mee naar Groenland?

33.

Voor de renommee van een schrijver klinkt het misschien nogal denigrerend en demystificerend, maar ik voel mij een homo antiqua virtute et fide, met een zwak voor familie- en traditiezin. Het deed mij dan ook wat toen mijn kinderen begonnen te verkeren, en huwden, en het ouderhuis verlieten... Bij Betty begon het heel onschuldig. Op een dag ontdekte ik in haar kamer het getekende portret van een klown. Ik besteedde er weinig aandacht aan. Wat later hing daar echter een pasteltekening naast... En toen ze vroeg de huur van een studentenkamer in Leuven (ze wilde teologie gaan studeren) te mogen annuleren omdat ze in laatste instantie toch maar geopteerd had voor de middelbare normaalschool in Vorselaar, wist ik hoe laat het was. Haar uitverkorene was Jef van Soom, filiaalhouder bij een bank en kunstschilder, én bovendien van oerdegelijke Pulse herkomst... Breng daar dan maar wat tegen in. Toen Betty's kamer volhing met schilderijen, huwde ze en verhuisde ze naar Meerhout. Daar werd ze moeder van Marlies, onze oudste kleindochter. Op dit ogenblik woont ze met haar gezin in Westmalle. Als dit boek van de pers komt, zal ze ons nog een kleinkind geschonken hebben: Hans - een jongen dus, dat althans beweert de gynekoloog. Intussen heeft ze, naar ik vermoed, een wereldrekord gevestigd: in het tijdsbestek van één lustrum was ze lera-

[p. 154]

res ad interim in zesentwintig verschillende scholen. Hoofdschuddend vraagt Maaike zich zo nu en dan af hoe het mogelijk is dat ik nooit een beroep doe op de invloedrijke mensen die ik als schrijver en redenaar leerde kennen. Mijn antwoord blijft altijd even kort: ‘Ik kàn dat niet.’ Heel mijn leven heb ik gefulmineerd tegen het feit dat ambten in deze bananenrepubliek van demagogie en korruptie verworven worden door voorspraak, gefleem en kruiperij. Ik kàn de huik niet naar de wind hangen, omdat het mijn eigen dochter betreft. Voor aanstellingen en benoemingen kunnen mijns inziens slechts twee normen gelden: anciënniteit of bekwaamheid. Door de veronachtzaming of overtreding van deze in elke gezonde samenleving aanvaarde stelregel is bij voorbeeld de kerk, als instelling, naar de haaien gegaan. De klerus achtte het meestal noodzakelijk vroomheid (schijnheiligheid? mooipraterij? gewiekstheid?) te laten prevaleren. Het gevolg was bijna steeds dat de nederigen, de échten dus, opzij gingen staan... Geen enkele instelling kan een dergelijke ontwaarding, krombuiging en ondergraving lang overleven. Op dezelfde wijze doen de partijpolitieke benoemingen op alle niveaus onze maatschappij langzaam maar zeker afbrokkelen. Wie dat niet ziet, is een blinde én kent zeker niets van de natuur...

Bij Bart had ik het allang zien aankomen. Hij is ten slotte mijn zoon. En toen hij op een keer een weddenschap aanging met zijn vriend Bert uit Pulderbos - de jongens wilden om het meest meisjes versieren - voorspelde ik hem dat hij grandioos zou... verliezen. Overschot van gelijk kreeg ik. Amper waren de jonge verleidingskunstenaars in het strijdperk getreden, of Bart werd hals over kop verliefd op Ingrid Peeters uit Nijlen. Toen zij lerares geworden was en hij onderwijzer, traden ze in het huwelijk. En een jaar later kregen Maaike en ik er een kleindochter bij: mijn petekind Dagmar.

Dat geen van onze kleinkinderen genoemd werd naar

[p. 155]

mijn pseudoniem, is aan mij te wijten. Mijn schuilnaam heeft al onheil genoeg aangericht... Tijdens de Antwerpse Boekenbeurs van verleden jaar nog kwam een dame naar me toe, met een peuter op de arm. Ze kocht een boek en vroeg me het op te dragen aan... Robin. Het jongetje op haar arm bleek Robin te heten. Een jaar voordien was ze hoogzwanger op de boekenbeurs geweest. Ze liep al weken te piekeren over een naam voor haar kind... En plotseling zag ze een paar boeken liggen, met mijn naam erop. Ze had een paar minuten met mij gebabbeld... en toen in stilte een besluit genomen. De laatste jaren worden er hier in de streek trouwens nogal wat Robinnetjes en Hanneloretjes geboren. Het heeft de schijn van een rage. Sus van Tendeloo, oud-leerling en dierenarts, kwam mij op een keer vertellen dat zijn vrouw ook een Robin ging kopen... maar ik moest dan wel een gedichtje schrijven voor het doopkaartje. Hoe kun je nu zoiets weigeren? Op een avond echter telefoneerde Sus dat zijn vrouw bevallen was van een meisje dat... Ruth zou heten. Of ik er wat om gaf mijn gedichtje wat aan te passen? Ja... En zoiets kun je natuurlijk ook niet weigeren. Als ik er goed over nadenk is het één van mijn grootste gebreken, dat ik niets kan weigeren... De ene dag staat hier in de huiskamer de voorzitter van de Bond van Gepensioneerden van Grobbendonk, die komt vragen of ik voor zijn leden geen reduktie kan vragen bij de Deutsche Eisenbahngesellschaft; de andere dag komt het bestuur van de Pulse Biljartklub me verzoeken een redevoering op te stellen, die de voorzitter dan kan voorlezen bij de viering van het gouden jubileum van de klub. En hoe vaak hangen de duivenmelkers niet aan mijn bel? Ik heb brieven geschreven naar alle landen van Europa om verdwaalde duiven te rekupereren. Als je in de Kempen wilt doorgaan voor schrijver, moet je van alle markten thuis zijn... Het ergste vind ik dat men mij ook als een soort van nekroloog beschouwt: ik heb in mijn leven

[p. 156]

al zeker honderd bidprentjes geschreven. Als het familieleden (mijn petekind Luc, mijn grootvader en dooppeter Gust Obbels, tante Josée, oom Don...) betreft, doe ik dat graag... omdat het mijn manier van schreien is. In de andere gevallen is het vaak een karwei. Ik vraag mij trouwens al jaren af waarom de drukkers van bidprentjes nooit eens met een drukproef te berde komen. Vaak zit ik mij tijdens de een of andere rouwdienst blauw te ergeren aan spelfouten die zelfs in het eerste leerjaar niet meer gemaakt worden. Die lobbesachtige bonhomie speelt mij wel vaker parten... Zo ben ik ooit ongeveer één vijfde van mijn boekenbezit kwijtgeraakt. Eens ontdekte ik in de boekenkast van een kennis één van de mooiste romans die ik ooit las, en... ik durfde niet te zeggen dat ik hem dat boek ooit uitgeleend had. Voor de sterkste farce zorgde een leraar diktie en voordrachtkunst. Deze man, die ik van haar noch pluim kende, kwam mij op een keer vertellen dat hij zijn leerlingen geregeld gedichten van mij liet memorizeren. Ik voelde mij vanzelfsprekend gevleid en zette met hem een boom op over emotieve poëzie. Toen hij die avond vertrok, kon hij amper de dichtbundels omvademen, die ik hem meegegeven had, onder de bedinging dat hij ze dezelfde week nog zou terugbrengen. Een maand later begon ik een bundel Catalaanse poëzie te missen. Nóg een maand later zocht ik vergeefs naar een bundel Bretoense poëzie. En nóg een maand later kon ik Allen Ginsburg niet meer vinden. Ik besloot te telefoneren... Of ik hèt dan niet wist? vroeg een verontwaardigde stem. Wat ik dan wel moest weten? viel ik uit de lucht. Wèl... dat het bij hem gebrand had! Zijn hele biblioteek was in de vlammen opgegaan! En ik durfde naar een paar onnozele dichtbundels te vragen! Was ik dan voor niets verlegen? Ja... Ik was verlegen. Verontschuldig me. Het spijt me... Dàààg! Vaarwel, lieve dichters, teerbeminde gedichten... Het vuur had je weer naar de hemel gejaagd, waaraan

[p. 157]

ik jullie ontroofd had... En hoeveel jongens heb ik hier al over de vloer gehad, die met fantastische plannen voor de verfilming van het een of andere boek kwamen aandraven? Hoeveel flessen jenever hebben die fantasten hier leeggedronken? Apropos - nu schiet het mij te binnen - waarom zouden die mannen zo graag jenever drinken? Op een keer duwde een vriend mij een nummer van het in alle opzichten marginale en fletse weekblad ‘Humo’ onder de neus... Daarin vertelde ene Robbe de Herdt dat sommige advizeurs van het Ministerie van Kultuur hem gesuggereerd hadden een van mijn romans te verfilmen... Stel je voor: een roman van zo'n rechts sujet! Enfin, daar kwam zijn betoog op neer. Jongens! Dat moet je dan lezen, als je - ten eerste - nooit in je leven in de verste verte aan een dergelijke eventualiteit gedacht hebt, én - ten tweede - in geen duizend jaar iets zou willen te maken hebben met een vent die denkt dat films moeten uitgebroed worden onder een immens rooie apekont. Trouwens, deze De Herdt moet toch stof genoeg vinden in de duizelingwekkend deficitaire ‘De Morgen’ of in het meelijwekkend ondermaatse maar al even averechtse weekblad ‘Knack’? Eén ding is zeker: komt hier nog één aspirant-kineast binnen, dan schenk ik hem water uit een jeneverfles. En mocht hij één aanmerking uiten over de kwaliteit van mijn jenever, dan scheld ik hem uit voor ondankbare klaploper, geniepige ‘afzuiper’, verloederde profiteur en naar boven gevallen kunstenmaker. Het wordt tijd dat de waarheid eens gezegd wordt, óók aan de lijkerovers van de B.R.T.

Door de jaren ben ik een vreemd verschijnsel gaan onderkennen in mijn leven... Elk kontakt als schrijver én elk optreden als spreker waarvan ik veel verwachtte, werd een tegenvaller. Zo sprak ik onlangs nog - bij de voorstelling van ‘Dagboek van een Dierenarts’ van Maarten Jagermeester - een menigte van vijfhonderd belangstellenden toe. Alles was tot in de puntjes geregeld, er kón

[p. 158]

niets mislopen... Duwen ze me daar in laatste instantie geen mikro in de hand, waarmee zelfs een roeper op een boerenboeldag geen vrede zou genomen hebben... Doch ik kon niet meer terug, want via die mikro moest mijn stem op de klankband bij de filmopname van het evenement komen... Anderzijds gebeurt het ook geregeld dat meeval en sukses mijn deel worden, als ik mijn hoop op niets gesteld heb en ik me dus met lood in de schoenen naar de plaats van het vermeende onheil begeef. Zo moest ik, enkele jaren geleden, in de kazerne van Melsbroek de roman ‘Afscheid van Rumangabo’ van Henriëtte Claessens voorstellen. Henriëtte is de echtgenote van een topkolonel... Omdat ik nu eenmaal nooit erg militaristisch gezind was, zag ik geweldig op tegen deze karwei... Doch het werd één van de mooiste belevenissen van de laatste jaren. De generaals en kolonels die ik daar ontmoette, bleken veel meer eerbied voor kunst en kunstenaars te hebben dan ik ooit had durven dromen. En toen Joris Lombaerts, zijn vrouw Leentje, Maaike en ik er wat later uitgenodigd werden om een koncert bij te wonen en te souperen (onze tafelgenoot was de persoonlijke vliegenier van de Koning) in de kazerne van Peutie, gingen wij daar graag op in. Zelfs achteraf, in de bar dan, was alles zo gezellig, beschaafd en voornaam, dat ik sedertdien een totaal andere indruk over onze legerleiding heb. En ik ben niet de enige. Want precies daar leerde ik Hugo Raas - in de jaren zestig toch ook een angry young man, dacht ik - kennen...