Ga je mee naar Groenland?

14.

In ‘Heibel’ maakte ik me op een keer nogal vrolijk over ‘De Glossolalie in de Poëzie van Jos de Haes’. Niet lang naderhand werden Frans Depeuter en ik door de B.R.T. uitgenodigd om in een studio aan het Flageyplein te Brussel te gast te zijn in het programma ‘Vergeet niet te lezen.’ Onze interviewer was... Jos de Haes. Een uur vóór de uitzending nam Jos ons mee naar een kroeg daar in de buurt, waar hij ons verdacht royaal begon te trakteren op Adler, een bier van hoge gisting met een hoog alkoholgehalte. Omdat destijds in de Kempen het gezegde ‘drinken als een tempelier’ allang vervangen was door ‘drinken als een heibelier’, waren wij na het vijfde glas nogal bezorgd om Jos, die warempel begon te ‘dubbeltongen’. Het interview werd dan ook een flop van jewelste: De Haes - een groot dichter, dat geef ik toe -

[p. 58]

leek wel een konijn met myxomatose. Achteraf gingen wij nog een glas drinken met Bernard Kemp, Vale er van Kerkhove, Remco Campert en prof. dr. Herman Uyttersprot. Na zijn zoveelste met jenever versneden pils vertrouwde de goedlachse Bernard Kemp ons toe dat het eigenlijk de bedoeling geweest was dat De Haes ons dronken maakte om daarna met ons de vloer aan te vegen...

Nu, een schrijver die met Jan Berghmans optrok, moest kunnen drinken. In 1970 ging er geen week voorbij of ik werd ergens te lande in een herberg ontboden om samen met Jan snode plannen te smeden voor Uitgeverij Brito. Herbergiers die Jan niet kenden - zo waren er gelukkig weinig - waren ervan overtuigd dat hij een steenrijke pasja was: overal werd hij omzwermd door Els, Cecile, An, Chris... en overal wekte hij de indruk met zijn geld geen weg te weten. Het eerste ‘boek voor volwassenen’ dat Jan bracht, was er dan ook een van mij... Het heette ‘Voyeur’ en bevatte - volgens Jan althans - ‘acht schokkende novellen’... Lay-outman Piet van Roemburg (wat een talent!) plaatste op de cover een vrouwentors met op het kruciale punt een oog, dat versluierd werd door de letters van de toverformule ‘Abracadabra’. Jan was daar bijzonder trots op. Hij - en hij was in die dagen bijlange niet de enige! - was er immers heilig van overtuigd dat het lezerspubliek in Vlaanderen zat te snakken naar erotiek en pornografie. Eén ding had hij over het hoofd gezien: de verhalen die Robin Hannelore schreef, waren helemaal niet sensueel, zelfs niet aangebrand; integendeel, ze mochten ook door kinderen gelezen worden. Op een dag stopte het deux-chevaux'tje van de celliste Els Verheyen voor de deur. Jan, hypernerveus, kwam vragen of ik niet meereed naar Kohlscheid-Pannesheide, een dorp in Duitsland, waar Armand Boni pastoor was. Ik wilde neen zeggen, maar - ik voelde er wat voor Armand Boni te leren kennen - ik zei ja. An-

[p. 59]

derhalf uur later stopten wij voor de nette pastorie van het mijnwerkersdorp. Armand - totaal vereenzaamd en zichtbaar ziek - ontving ons met aristokratische allure. En naarmate de uren voorbijvlogen, groeide het aantal lege wijnflessen op de tafel aan. Toen wij uiteindelijk vertrokken, nam Jan één van Armands mooiste schilderijen - Boni was ooit een meer dan voortreffelijk schilder! - mee én het manuskript van ‘De Feniks en zijn As’, door Jan prompt omgedoopt tot ‘Een Provo, genaamd François Villon’. Omdat ook ik een part van het werk kreeg toebedeeld, ik moest namelijk de door Boni geciteerde gedichten van Villon vertalen, voelde ik me nogal betrokken bij de uitgave van de roman. Hoe groot was mijn verbazing toen ik het boek in handen kreeg! Op de voorpagina prijkte een naakte vrouw in een hemelbed en op de achterpagina poseerde de auteur in... soutane. Volgens Jan was seks de strategische én taktische sleutel van het sukses, én dus moesten ook enkele brave verhalen van Herman Vos gebundeld worden onder de titel ‘Variaties in het Zand’... Zelfs van het ‘Heibelboek’, dat dan toch totaal andere katten wilde geselen, poogde hij wat sexappeal te doen uitgaan met het (duidelijk door een ghostwriter geschreven) artikel ‘Sprookjes zonder Vijgeblad’. En - stel je voor! - het ‘Heibelboek’ werd geprimeerd: het kreeg de prijs van het best verzorgde boek in 1970. Op de voorpagina stond een varken met een fonkelende ridderorde in de nek en aan de tepels namen als Albert Westerlinck, Marnix Gijsen, Gerard Walschap... In 1970 vernam ik trouwens dat ik ooit bekroond was. Het gebeurde in Zoersel, op het banket van ‘De Kempische Schrijvers’, voor wie ik even voordien mijn mening over de Kempense literatoren had mogen voorlezen. Mijn tafelbuur, prof. dr. A. Keersmaekers, vertelde me daar dat hij in 1968 in de jury gezeten had, die aan mijn dichtbundel ‘Raka’ de Premie voor de Poëzie van de Provincie Ant-

[p. 60]

werpen toekende. Hoe verbijsterd was de man toen ik hem voorzichtig meedeelde dat ik daar nog nooit een woord van gehoord had. Pas in 1971 zou ik dan voor die bundel toch gelauwerd worden... Over prijzen gesproken... In 1970 dong ik voor de eerste en tevens laatste maal naar een poëzieprijs. En ik had prijs! Enfin, ik was medelaureaat geworden van de Poëzieprijs van Tielt. Dat althans meldde Walter Haesaert, de sekretaris van de jury, mij telefonisch. 's Anderendaags echter blokletterde de ‘Gazet van Antwerpen’ dat ene Claude Korban de Vierde Poëzieprijs van de stad Tielt gewonnen had... Verbouwereerd bracht ik er Walter Haesaert van op de hoogte dat ik zijn grap slechts matig kon appreciëren. Walter verontschuldigde zich duizendmaal: hij had zich al in verbinding met Korban gesteld en van deze vedette vernomen dat hij uitsluitend zijn... eigen publiciteit verzorgde. Op de prijsuitreiking gebeurden dan de gekste dingen... Walter Haesaert laakte het gedrag van Korban; Korban deelde een schotschrift uit, waarin hij mij en iedereen voor schut meende te moeten zetten... Ik ging op zoek naar Korban (een verneuteld mannetje) om hem wat uitleg te vragen, maar hij ging telkens op de loop. Op het banket dat ons aangeboden werd door het gemeentebestuur, was hij met geen vergrootglas te bespeuren. We (Frans Depeuter, Paul Snoek, Marga Neyrinck, Marcel Leemans, Walter Haesaert...) maakten er nadien een gezellige boemeltocht van. Paul Snoek verkocht omstreeks middernacht zijn motorcross-machine aan mijn vriend Paul Tegenbos, en tegen de morgen probeerde hij mij vijftig zwijnen aan het been te lappen... 's Anderendaags ging ik op zoek naar enige pennevrucht van Claude Korban. Ik vond enkele gedichtjes in het tijdschrift ‘Diagram’... Tot mijn stomme verbazing ontdekte ik dat het de in Tielt bekroonde gedichtjes waren! En het reglement van elke poëzieprijs begint met de conditio sine qua non, dat de ingezonden

[p. 61]

gedichten in geen geval mogen gepubliceerd zijn... Die dag nam ik me voor dat ik nooit nog iets wilde te maken hebben met zieken die denken dat ze dichter zijn.

1970 was ook het jaar dat Uitgeverij De Galge ‘Trojka voor Spoken’ publiceerde: een roman in briefvorm van Frans Depeuter, Walter van den Broeck en mij... Alhoewel wij, zoals te verwachten viel, nooit een frank honorarium opstreken voor dit werk, denk ik er toch nog steeds met genoegen aan terug. We lootten erom wie de eerste brief moest schrijven, en Frans Depeuter trok de kortste lucifer uit mijn vuist. Hij riep een figuur in het leven, die wel een dubbelganger leek te zijn van een keuterboertje dat ik kende. Dat bood mij de gelegenheid om een waarachtige geschiedenis te vertellen, die ik kon bevolken met mensen van vlees en bloed... Telkens weer echter poogde Van den Broeck mijn verhaal te dynamiteren, terwijl Depeuter zich verdiepte in filozofische bespiegelingen. Na een tijdje gingen de mannen met elkaar in de clinch, zodat ons boek iets voor het rariteitenkraam van de Vlaamse letteren werd. Alhoewel ik het weinig waarschijnlijk acht dat mijn modellen het boek ooit in handen kregen, moet ik hier toch vermelden dat niemand van die familie mij sedertdien nog groet... Maar misschien is het wel zo, dat ze niemand nog goedendag zeggen.

Omdat Frans Depeuter in 1970 al zijn energieoverschotten nodig had voor het bouwen en inrichten van een nieuwe woning, dreigde ‘Heibel’ op de klippen te lopen. Daarom besloten wij, na het verschijnen van het tweede nummer van de zesde jaargang, de redaktie uit te breiden met Marc Andries, Jan Berghmans, Armand Boni, Jan de Roek, Dries Janssen, Hubert Lampo, Walter van den Broeck, Jan van den Weghe en Herman Vos. Vooral de redaktievergaderingen (nu eens in de ‘Artepik’ te Lichtaart, dan weer in ‘De Mutsaert’ te Grobbendonk, of ergens in Averbode of Geel...) werden onvergetelijke

[p. 62]

evenementen. Dries Janssen vertelde grappen die ons onder tafel deden rollen van het lachen, Jan van den Weghe (na een krat triple trappist had die nog dorst) dronk ons onder tafel, Jan Berghmans zette zijn harem in om ons te bedienen, Hubert Lampo en Herman Vos benevelden ons met de rook uit hun pijp, Walter van den Broeck haalde telkens nieuwe goocheltoeren uit en verblufte ons met steeds weer andere moppen over de Hollanders, Armand Boni blaakte in toenemende mate van gezondheid en levenslust, Marc Andries zat er stil bij te genieten... Een domper op al die pret was de dood van Jan de Roek: hij verongelukte op de autoweg toen hij iemand wilde helpen. Met een rouwkrans togen wij naar Boom om Jan... tot weerziens in het eeuwige oosten toe te wensen, zoals zijn logepeters dat deden bij het open graf.