Ga je mee naar Groenland?

13.

Als ik nu soms jonge leraars hoor klagen over te veel werk, ongelukkige lesroosters, bedilzucht van superieuren en wat weet ik al, dan begin ik steeds weer te grimassen. Wie, zoals ik, de demokratizering van het middelbaar onderwijs beleefde, is andere dingen gewend... Ik ben er altijd nogal vehement voor uitgekomen dat de jeugd in de eerste plaats moet leren lezen, vervolgens leren schrijven, en dan leren spreken. Wiskundeleraars en leraars technische vakken noemen een dergelijke bewering natuurlijk nonsens. Enfin, ik hield altijd voet bij stuk... en dus achtte iedereen het bij voorbeeld normaal dat ik het schooltijdschrift ‘Band’ redigeerde. Niet moeilijk, zou je denken, met zoveel potentiële medewerkers... totdat het kronisch gebrek aan degelijke kopij zich acuut manifesteert. Het gekste beleefde ik toen ik op een keer de toenmalige onderdirekteur, Broeder Stanislas, meende in de bloemetjes te moeten zetten, naar aanleiding van de een of andere ridderorde die hij gekregen had. Door een misverstand verscheen het portret van de nieuwe ridder levensgroot op de cover... in een dikke rouwrand. Iedereen was diep ongelukkig, behalve de feesteling, die ondertussen nog immer vrolijk op weg is naar zijn honderdste verjaardag. Bij het korrigeren van de drukproeven ben ik naderhand steeds op mijn qui-vive geweest, wat niet belette dat ik onder de overlijdensberichten ooit... liet staan: ‘Hartelijke felicitaties aan de gelukkige ouders!’ én onder de geboorteberichten: ‘Wij bieden de beproefde families onze oprechte gevoelens van kristelijk medeleven aan.’

[p. 54]

Nog normaler vond men het dat ik bij feestelijke gelegenheden het woord voerde. Driemaal - en dat denk ik nog steeds - werd er een aanslag op mijn bestaan als redenaar gepleegd. Telkens gebeurde het door middel van elektrische stroom die op de geluidsinstallatie zat, zodat ik bij aanraking ervan - met bezwete handen of vochtige lippen - geëlektrokuteerd werd.

Vele jaren behoorde ik in het Technisch Instituut Scheppers ook tot de initiatiefnemers van wat wij ‘De kulturele Week’ noemden. Ik leerde er de schrijvers Emiel van Hemeldonck, Karel Jonckheere, Jan Veulemans, Gaston Durnez, Jan Vercammen, Louis Verbeeck... kennen, én de troubadours Peter Blanker, Dimitri van Toren, Jef van Uytsel... Van de talloze plastische kunstenaars die wij inviteerden, is er één die ik nooit zal vergeten: Dries van den Broeck. Op een zondagmiddag, in de cafetaria van het instituut, kwam Dries van de trap in mijn leven... gedonderd. In de loop van de volgende maanden werd ik zeker tienmaal opgebeld door zijn eega, met de vraag of Dries ook niet in aanmerking kon komen voor mijn rubriek ‘Echte Kempenaars’ in ‘Het Kempenland’. Uiteindelijk liet ik mij vermurwen, en dus toog ik op een vrijdagavond met enkele vrienden en een bandrecorder naar ‘De blauwe Hoeve’ in Kessel, waar Dries toen exposeerde. Er was daar verschrikkelijk veel volk, en de feitelijke vernissage vond plaats in de rand van een geweldige zuippartij. Toen ik Dries kon te pakken krijgen, sloeg zijn tong helemaal kadul. Ik stelde voor het interview uit te stellen, maar hij - een drenkeling tussen de zuipschuiten - stond erop dat ik mijn plicht zou doen. Ik zette de bandrecorder aan, en deed... mijn plicht, dat wil zeggen: ik vroeg hem wat ik weten wilde én wat mijn lezers kon interesseren. Dries, beslist de plezantste thuis, trok alles in het belachelijke, maar dan zo stuntelig dat het feitelijk was om erbij te gaan zitten schreien. Naarmate hij meer supporters kreeg - en op

[p. 55]

dergelijke recepties verdringen de schamerottige claqueurs elkaar algauw - werd hij driester. Bij herhaling waarschuwde ik hem ervoor dat zijn branieachtigheden geregistreerd werden, maar hij veegde mijn opwerpingen smalend weg... Toen ik een halfuur later stond te praten met José de Ceulaer en Gaston Durnez, kwam Dries' eega als een furie op me toegeschoten. Ze eiste dat ik haar stante pede het magnetische bandje zou overhandigen. Toen ik weigerde, werd ik met veel kabaal aan de deur gezet. Vanzelfsprekend verscheen mijn interview de volgende week... integraal, onder de titel: ‘Waarom Dries van den Broeck geen Gevelschilder werd’... Ditmaal had ik de lachers aan mijn zijde. Alleen de goedmoedige Frans van Giel zaliger liet mij weten dat hij het ‘geval’ betreurde. Jaren later kreeg de geschiedenis nog een varkensstaartje... Het begon toen de voorzitter van de Davidsfondsafdeling te Zoersel mij op een keer vroeg of ik de openingstoespraak wilde houden bij een groepstentoonstelling aldaar. Ik stemde toe en vroeg de namen van de exposanten. Toen ik hoorde dat ook Dries van den Broeck van de partij was, begon ik terug te krabbelen. Ik wrong mij in allerlei bochten om de voorzitter tot het inzicht te brengen dat ik niet de geschikte inleider was, maar het baatte niets: ik had immers al toegezegd. Op grote affiches werd den volke kond gedaan dat ik het woord zou voeren tijdens de vernissage... Doch op de vooravond van het evenement kreeg ik weer een telefoontje van de voorzitter... Of ik niet de een of andere ziekte kon voorwenden... om geen gezichtsverlies te lijden? Zie je, Dries van den Broeck had zijn schilderijen al opgehangen toen hij ontdekte wie daarover de loftrompet moest steken, en nu dreigde hij ermee stante pede zijn boeltje weer in te pakken. Ik antwoordde aanstonds dat ik inderdaad scheurbuik had van de binnenpret. Toen ik later nogmaals (door een galerijhouder uit Herentals én een uit Bouwel) aangezocht werd om het werk van

[p. 56]

Van den Broeck te bewieroken, zei ik telkens bij het horen van die naam alleen al dat ik door kronische scheurbuik geplaagd werd...

In 1969 ook kwam... Jan Berghmans weer in mijn leven, eerst heel onschuldig, want... via de telefoon. Jan ging een uitgeverij voor kinderboeken stichten, en hij had daarbij dadelijk aan mij gedacht: ik zou een goede ‘artistieke direkteur’ zijn beweerde hij. Maar... zet Jan Berghmans bij een telefoontoestel, en de gevolgen zijn niet te overzien... Dag en nacht, op de meest onmogelijke uren, werd ik opgebeld om mijn mening te geven over de onbenulligste zaken die iemand zich kan inbeelden. Het moet vanaf toen zijn dat mijn telefoon die kuren gekregen heeft. Kuren? Ik durf met de hand op het hart beweren dat ik een telefoontoestel bezit, dat zijn weerga niet vindt in West-Europa. Dat apparaat begint op de meest onverwachte ogenblikken van de dag of de nacht te tikken als een tijdbom. Letterkundige vrienden die dat fenomeen in mijn huiskamer konden aanhoren, zijn er zelfs heilig van overtuigd dat het hier om een gesublimeerde vorm van klopgeesterij gaat. Ik hoef trouwens de hoorn maar op te nemen om iemand te horen praten. Als ik een nummer draai, acht ik mij al even gelukkig als met een vier bij het lottospel wanneer ik de juiste man of vrouw aan de lijn krijg. Moet ik zelf de hoorn opnemen, dan word ik vijf kansen op tien aangesproken als meneer Peeters of meneer De Rademaeker of meneer Vos. Onlangs kreeg ik een telefoonrekening met de afmetingen van, naar ik mij voorstel, een middelgroot bedrijf. Er waren zelfs vijf ‘konferentiegesprekken’ vermeld. Na een tijdje op vinkeslag gelegen te hebben ‘betrapte’ ik er enkele arbeiders op dat ze kwamen ‘werken’ aan het ‘distributiekastje’ dat aan de Van Craeyenhemlaan staat. Zulk kastje lijkt van binnen wel een honingraat: elke abonnee uit de buurt wordt vertegenwoordigd door één cel. Ik vroeg benieuwd waar ik precies zat. De arbeiders

[p. 57]

wezen helemaal naar onder... Daar zat inderdaad één cel, helemaal beschimmeld en overgroeid door gedegenereerd varkensgras... ‘Zou dat misschien mijn krankzinnige telefoonrekening kunnen verklaren?’ vroeg ik geintrigeerd aan de mannen. ‘Natuurlijk!’ antwoordden ze als in koor. ‘Want...’ En toen volgde een technische uitleg waarvan ik geen moer begreep. ‘Je moet een klacht indienen,’ raadden de arbeiders mij ten slotte aan, ‘een klachtbrief schrijven.’ Dus schreef ik een klachtbrief... En hoe luidde het antwoord? Precies! Die arbeiders kenden niets van hun stiel, die hadden zo maar wat gewauweld, die moesten beter weten... En wat mijn rekening betrof... Was ik er wel zeker van dat geen kinderen of - wie weet? - demente bejaarden met het toestel hadden zitten te spelen? Ik weet het sedertdien: ik draai op voor de kommunikatie-onkosten van de klopgeesten in de Kempen.