De Buizerd van Krabbels

[p. 58]

De nachtvlieger

In een Kempens dorp gebeurt niet zoveel. Korrektie: álles gebeurt er, maar het baart weinig opzien omdat het elk jaar weer gebeurt en dus in feite beantwoordt aan de verwachtingen. Alleen een moord, een verdwijning, een brand, een overstroming en een inwoner die de krantekoppen haalt, zijn soms uitschieters, maar dat zijn dingen die komen als meteoren; ik bedoel: de banen ervan zijn grillig en onberekenbaar. Verleden jaar waren er in Pulle twee uitschieters. Voor de eerste zorgde een duif, de Elfpender van Fille Larums. Al sinds mensenheugenis is de duivensport in Pulle immens populair. Er is geen familie of ze telt een duivenmelker in haar rangen, iemand die met zijn duiven poogt de familienaam in eer te houden. Zelfs een leek zal dan ook begrijpen dat het dorp op zijn kop stond toen de Elfpender van Fille Larums op de eerste zondag van juli de eerste prijs vloog in een concours vanuit Barcelona. De eerste prijs... regionaal, provinciaal én nationaal... met een halfuur voorsprong op een duif uit Menen en een halve dag op de volgende duif uit Pulle. De Elfpender, fluisterden de kenners, was een nachtvlieger, een grote zeldzaamheid onder de duiven. Fille Larums werd als een held gevierd, eerst in het lokaal van de duivenliefhebbers en later, toen de draagwijdte van die prestatie tot iedereen was doorgedrongen, overal in het dorp. 's Anderendaags zakten de journalisten naar Pulle af. En op dinsdag brachten de kranten paginagroot het verhaal van de gepensioneerde Pulse diamantslijper wiens Elfpender tachtigduizend duiven het nakijken had gegeven in de klassieke monstervlucht vanuit de Katalaanse hoofdstad. De Elfpender maakte Fille beroemd. Fille Larums... Hij woonde in een oude keuterij aan de Kou-

[p. 59]

deberg samen met zijn twee zusters, Julie en Jozefa, een oude jonkman en twee jongejuffrouwen. Alledrie waren ze meer dan zestig jaar oud. Wat Julie en Fille betrof, was het min of meer normaal dat ze ongehuwd gebleven waren: ze hadden het hoogrode gelaat van wijlen hun vader en de sterk vooruitspringende kin van hun moeder zaliger. Jozefa echter was zelfs nu nog een schoonheid. Dat nooit iemand gepoogd had haar voor zich te winnen, kwam door het feit dat geen enkele man daar ooit de kans toe gekregen had. Hun moeder was van voorname komaf geweest. Ze was een dochter van de paardenkoopman Verbueken, die in de eerste helft van de eeuw groot aanzien genoot in de streek. En alhoewel ze, bij gebrek aan iemand van haar stand, toch maar gehuwd was met een metselaar, had ze het altijd hoog in haar bol gehad. Voor Jozefa was niemand goed genoeg. Naar de kerk mocht ze, ja, 's zondags zelfs driemaal, maar elders kon ze alleen maar in het verderf lopen. Ook gaan werken mocht ze niet. Dienen bij rijke heren was gevaarlijk en als verstelster werken in een diamantslijperij was vulgair. Vrouwen die gingen werken, waren, in haar moeders ogen, van gemene komaf. En zo kwam het dat - terwijl zelfs in Pulle de vrouwenemancipatie zich in alle sereniteit voltrok - Jozefa en Julie zich strikt hielden aan huishoudelijke karweitjes. Ook de bloementuin verzorgden ze. Fille was de kostwinner. Hij zorgde ook voor de moestuin, voor het varken, voor de kippen en voor de konijnen. Zijn enig verzet vond hij bij zijn duiven, op het hok dat hun vader ooit gemetseld en getimmerd had.

Die duiven gunden zijn zusters hem. Ze mochten echter niet te zwaar doorwegen op het gezinsbudget, want het pensioen van een diamantslijper was kleiner dan klein en de tijden waren duur. Dus speelde Fille met zijn duiven louter voor het plezier, en een beetje voor de faam. Het deed hem onnoeme-

[p. 60]

lijk veel deugd zijn naam bovenaan een uitslag te zien prijken. Zijn gewin was altijd minimaal, alhoewel de in de uitslagen vermelde bedragen dat niet lieten vermoeden: achter zijn rug zetten meer gefortuneerde duivenliefhebbers wel vaker groot geld in op zijn duiven.

En nu was daar dus eensklaps de grote roem, hoewel niet het grote gewin. De Elfpender vloog voor een sol en een knoop. En de gokkers hadden het ook laten afweten. Al te dikwijls hadden ze immers vergeefs gewacht op duiven die in Barcelona gelost waren. Het was zover gekomen dat niemand van het dorp zijn écht goeie duiven nog durfde laten inkorven voor die vlucht.

Roem dus, zonder rijkdom. De mensen kunnen dat verdragen. En zeker wanneer het feitelijk een duif is die daarvoor gezorgd heeft.

Voor de tweede uitschieter van het jaar zorgden twee Japanners en, alweer, Fille Larums. Die Japanners kwamen in het gezelschap van een vrouwelijke tolk en een vent die zich expediteur noemde, op een maandagvoormiddag half juli in Pulle aan. Alhoewel De Lelie eigenlijk gesloten was - de deur stond echter open, omdat Madeleine Janssens aan het schuren was - stapten ze het lokaal van de duivenliefhebbers binnen. Ze bestelden twee koffies en twee coca-cola's (de Japanners dronken dat) en vroegen aan Madeleine waar Theophilus Larums woonden. Een kwartier later reden ze naar de Koudeberg, waar ze uitstapten voor de deur van de keuterij. Op dat ogenblik deed het nieuws al als een vuurtje de ronde in het dorp. Julie was aan het soep koken en Jozefa zat erwtjes te peulen. Fille stond bij het duivenhok een konijn af te trekken. Zonder omhaal maakte de tolk het doel van de komst van de Japanners duidelijk. Toen Julie en Jozefa hoorden dat de interesse van het rare groepje uitging naar de duiven, verdween

[p. 61]

hun nieuwsgierigheid en zetten zij hun huishoudelijk werk voort.

Fille was eigenlijk niet zó verrast. Hij had al wel meer gehoord dat Japanners het land afschuimden op zoek naar goede fondduiven. Dat de Elfpender nu op hun verlanglijstje stond, was min of meer normaal. Onderbewust was hij er zelfs een beetje bang voor geweest. Hij had ooit gekke bedragen horen noemen. Anderzijds beschouwde hij zijn duif als zijn grootste bezit. Ja, hij wilde de Elfpender wel even tonen. Kijk, elf pennen had hij aan elke vleugel. Eigen kweek. Een afstammeling van de Kampioen en Jeanne d'Arc. Hij grijnsde om die laatste naam. De duif had ooit een hoofdprijs gevlogen in een concours vanuit Orléans. Toen had meester Crabbeels, de sekretaris van de Duivenliefhebbersbond, gezegd dat hij de duif voortaan best Jeanne d'Arc noemde, omdat zij toch ooit de Jonkvrouw van Orléans geweest was.

De tolk vertaalde, de Japanners lachten, de expediteur snoof. De Japanners overlegden met elkaar en zeiden wat. ‘Honderdduizend frank,’ vertaalde de tolk, ‘willen ze voor deze doffer geven. Cash.’ Fille, die elke week driehonderd frank kreeg van Julie voor een pakje tabak en het duivenvoer, sloeg bleek uit. Honderdduizend frank. Zoveel geld had hij nog nooit bijeen gezien. ‘Euh...’ stootte hij ontsteld uit.

Weer wisselden de Japanners enkele woorden.

‘Honderdvijfduizend,’ zei de tolk.

Fille slikte iets door, nam zijn pet af, knikte halvelings...

De expediteur liep naar de wagen. Een Japanner strekte de handen uit. Fille gaf hem de Elfpender. De andere Japanner nam de duif over, blies de pluimpjes weg op het borstbeen en knikte.

De expediteur was daar al terug met een kevie. De Japanner zette de doffer erin. De andere Japanner telde eenentwintig

[p. 62]

biljetten van vijfduizend frank in Filles bevende handen. De hele transaktie had minder dan vijf minuten geduurd. Fille stak het geld in zijn zak en volgde het gezelschap tot bij de wagen. De expediteur drukte hem de hand. De Japanners knikten vriendelijk. Fille keek de wagen na tot hij de Koudeberg verliet. Duizelig liep hij naar achteren, naar binnen.

‘Van welke gazet waren zij?’ vroeg Jozefa.

Fille keek haar dwaas lachend aan.

‘Waren dat nu geen Chinezen?’ wilde Julie weten.

Trots als een pauw diepte Fille het geld op uit zijn zak. Zijn zusters sloegen bleek uit.

Julie nam het geld uit zijn handen en begon het te tellen. ‘En of dat van pas komt!’ zei ze.

Fille knikte en knikte maar.

‘Schoenen voor jou, Fille,’ zei Jullie. ‘En een wintermantel voor mij en voor Jozefa. En we kopen een nieuwe vulkachel. En...’

Fille liep naar buiten. Pas toen hij voor het duivenhok stond, kwam de ontnuchtering. Hij was zijn beste duif kwijt... Hij voelde zich eensklaps leeg, uitgehold, alsof hij zijn ziel verloren had. Zo gebeurde het écht. Meer woorden kwamen daar niet bij te pas.

Maar wat is een uitschieter in een dorp? Een nieuwtje dat aanzwelt tot groot nieuws. Een sneeuwbal die voor een lawine zorgt. Een kwinkslag die de duivel doet lachen.

Nog voor de avond viel, had Fille Larums zijn fameuze nachtvlieger verkocht aan een vertegenwoordiger van de Japanse keizer voor anderhalf miljoen frank.

De Lelie liep die avond stampvol. Iedereen wilde Madeleine horen vertellen hoe die Japanners eruitzagen. Iedereen verwachtte Fille, maar die ging in de week nooit op café. Menigeen spekuleerde erop dat daar nu misschien verandering in

[p. 63]

zou komen. Anderhalf miljoen. Mensen! Je kon daar wel vijfhonderd vaatjes bier voor laten rollen... Van hier tot in Pulderbos.

's Anderendaags was het bedrag al aangedikt tot twee miljoen, en die avond werd al over drie miljoen gefluisterd. Allee! Hoe een simpele duif met elf pennen in beide vleugels simpele mensen eensklaps rijk kon maken... Je zou toch zeggen! De wonderen waren de wereld nog niet uit. Julie kwam op dinsdagochtend met dat nieuws van het dorp. Eerst had ze geloofd dat de bakkerin met een leugen achter de waarheid wilde komen. Maar toen de slager, bij wie ze anders alleen maar de dag voor de kermis over de vloer kwam, een nóg groter bedrag noemde, was ze helemaal de kluts kwijtgeraakt. Woedend had ze gezegd dat hij zijn bedrag mocht delen door dertig. De slager, eigenlijk een fidele vent, had gefluisterd dat ze groot gelijk had dat te zeggen, want als de fiskus daarvan hoorde, konden ze nog raar opkijken...

En dan gebeurde het onvermijdelijke. Ook Jozefa had, toen ze om melk ging bij een boer wat verder op de Koudeberg, dezelfde bedragen horen noemen. De boer, die ook duiven had, zegde er zelfs bij dat één, twee en drie miljoen frank naar Japanse maatstaven voor een goede duif zéér gewoon waren. Een vriend van een oom van hem had ooit ook een duif aan Japanners verkocht, en die had daar een huis van kunnen kopen. Maar dat was al wel een jaar of tien geleden, toen de huizen nog niet zo duur waren.

De gezusters Larums legden hun bevindingen naast elkaar, vergeleken ze, slankten ze wat af, dikten ze wat aan... en kwamen tot het besluit dat hun broer Fille hen bedrogen had. Toen Fille wilde gaan slapen, vroegen ze hem met tranen in de ogen waar hij met de rest van het geld gebleven was.

Fille hoorde het in Keulen donderen, vanzelfsprekend. Hij

[p. 64]

kon toch alleen maar de waarheid zeggen?

Die nacht doorzochten Julie en Jozefa het ganse huis. Met lampen trokken ze naar het duivenhok. Met een koevoet braken ze de planken los. Ze sloopten het duivenhok.

Toen Fille in alle vroegte zijn duiven wilde gaan loslaten en voeren, stond hij voor een komplete ravage. Zijn duiven zaten te treuren op de kale muren van het hok en op de nok van het huis. Die dag is de familie Larums uiteengevallen. Julie en Jozefa trokken naar een rusthuis in Zandhoven, waar een verre nicht van hen direktrice was en waar zij als keukenhulp kost en inwoon konden verdienen. De keuterij werd verkocht aan een dokter uit Antwerpen, die vage plannen had om ze te laten ombouwen tot buitenverblijf. Fille mocht er blijven wonen, als oppasser. Conciërge, zei de dokter. Voorlopig mocht het duivenhok blijven staan.

En zo gebeurde het dit jaar, precies een jaar later, dat Fille Larums met een andere zoon van de Kampioen en Jeanne d'Arc, geen elfpender weliswaar, de eerste prijs won in de klassieke vlucht vanuit Pau. Alweer een uitschieter dus.

En weer verschenen er Japanners in het dorp. En weer werd dat een tweede uitschieter. Fille zat ze met een gaffel na, tot ze asiel zochten en vonden in de kerk.

Ze hebben hem toen 's avonds met een ziekenwagen opgehaald. ‘Hij werd gekollokeerd,’ zei meester Crabbeels, de sekretaris van de Duivenliefhebbersbond, aan de tapkast. Madeleine Janssens wilde weten wat dat precies betekende, maar de meester begon over wat anders te praten.