Mijn benul

[p. 75]

Over zwaartekracht en aantrekkingskracht in het algemeen

In Elseviers Weekblad van 18 maart 1967 wordt erop gewezen dat prof. dr. ir. J.M.J. Kooy de ‘aantrekkingskracht van de aarde’ herleidt tot ‘zwaartekrachtsdruk van buiten af’.

Ik kan niet verwachten dat een professor in de rakettentechniek bijhoudt wat er op letterkundig gebied in eigen land verschijnt - wat ik zelf niet of nauwelijks doe, zal ik ook van een ander niet eisen - maar op blz. 74 en 75 van mijn in 1958 bij G.A. van Oorschot verschenen Verzamelde Gedichten heb ik deze hypothese reeds heel expliciet geformuleerd. Het idee kwam bij me op in 1930 of 1931, het laatste jaar van mijn hbs (b)-tijd. Ik citeer een paar regels uit dit quasi-gedicht:

Gravitation and magnetic attraction
might just be
greater pressure
greater pelting (bekogeling door deeltjes)
from the other side.

Ik wees erop dat het hele begrip ‘aantrekkingskracht’, zelfs in het algemeen ‘trekkracht’, goedbegrepen onbegrijpelijk is, terwijl ‘druk’ verstandelijk volkomen aanvaardbaar is, even duidelijk als een axioma begrepen en aanvaard wordt.

Deze formulering dateerde van 1950, zoals de chronologische inhoudsopgave in genoemde bundel vermeldt. Ik publiceerde het, als gedicht, het eerst in Podium (jan.-febr. 1957). De eerste helft van het gedicht heeft betrekking op een andere kwestie, de

[p. 76]

lichtstraal proef van Michelson en Morley, waarop Einstein zijn relativiteitstheorie heeft gegrond. Ik schreef mijn gedicht in het Engels omdat het eigenlijk een brief was die ik aan prof. Einstein had geschreven waarin ik hem mijn beide ideeën die ik omstreeks 1931 had, voorlegde. Ik adresseerde de brief: To prof. Albert Einstein, u.s.a., en kreeg er nooit antwoord op. Misschien waren er toen wel 10 professoren Albert Einstein, of woonde ‘de’ Albert Einstein in Mexico, of heeft zijn secretaris de brief maar voor het gemak in de kachel gegooid...

Ik ben dus zo vrij deze theorie mijn theorie te noemen, hoewel ik aanneem dat prof. Kooy er ook onafhankelijk op gekomen is. Het is m.i. trouwens een zo voor de hand liggend iets, dat ik niet begrijp dat men er niet veel eerder aan gedacht heeft. Van een ‘hypothese van Dirac’ heb ik nooit gehoord, prof. Kooy wèl als ik het goed begrijp.

L. Th. Lehmann is de enige geweest die, sprekend over mijn Verzamelde Gedichten in Tirade nr. 24, indertijd op mijn hypothese gewezen heeft: ‘(...) maar de verklaring van de zwaartekracht (...) klinkt mij veel logischer in de oren dan die van Newton, al geloof ik dat met de laatste de Sputniks beter te verklaren zijn’.

En Gerton van Wageningen signaleerde nu in Het Parool ps van 27 mei '67 mijn ‘gedicht’ en gaf van de betreffende passages een Nederlandse vertaling. Degene die de kop boven zijn artikel maakte, vergiste zich echter een jaar of 25; niet 9 jaar geleden ‘voorzag’ ik dit, maar 36 of 37 jaar geleden, hetgeen uit bovenstaande uiteenzetting moge blijken.