Mijn benul

[p. 70]

Descartes dacht en hij was er

Zodra men iets op een bepaald ‘niveau’ gaat brengen - gaat zien -, krijgt men (te doen met) spelregels. Het drie- of meer-dimensionaal ‘absoluut’ absolute moet men daar niet localiseren, maar het ‘tweedimensionaal’ absolute - een absolute norm en evidentie op z'n boerefluitjes - is daar juist heel concreet en manifest.

Mij dunkt, wil men logisch - dus zuiver - denken, dat men vooral ‘in niveaux’ moet denken: beseffen dat men in niveaux denkt. ‘Ik heb wat te veel suiker in het kopje gedaan, de thee is te zoet’ is een absoluter werkelijkheid dan ‘ik besta’ of ‘er bestaat iets’. Een werkelijkheid die jij niet hoeft te vangen zoals ‘ik besta’, maar die ‘colourable’ genoeg is om jóu te pakken.

Ik veronderstel - uit de verte, want ik heb hem niet gelezen - dat Descartes dat bedoelde, of nee, bedoelde niet, maar dat dat in overeenstemming is met zijn gezegde: cogito, ergo sum: ik denk, dus ik besta. Een nederig opklimmen. Men erkent een niveau: ‘denken’. Of ‘eten’ of ‘slapen’ of ‘niet denken’. Vandaar klimt men op naar een onontkenbaar ‘bestaan’.

Of is het een afdaling? Behoort ‘bestaan’ tot een lager begrippen-niveau dan ‘denken’? Is het kopje thee - of juister gezegd het theedrinken - niet een gedetailleerde en daarom hogere trap van ‘bestaan’?

Of komt het allemaal als een rechtstreekse ervaring tot ons, een onmiddellijke onherleidbare werkelijkheid, het theedrinken zowel als het ‘bestaan’? En de hallucinaties dan? Als rechtstreekse ervaring zijn ze - per definitie - onwaar, onwerkelijk.

[p. 71]

Maar zelfs de onwerkelijkheid veronderstelt ‘bestaan’. Van dat ‘bestaan’ komen we niet af. Denken, thee of limonade drinken veronderstelt dat er iets is dat leger, elementairder, is dan dat. Water drinken, bijvoorbeeld. Of nòg elementairder: niet drinken. Wat is het allerleegste, het allerelementairste? Ja, dat is dan ‘bestaan’.

Maar is het ‘niet-bestaan’ niet nòg leger? ‘Ik denk, dus ik besta niet’ zou dus nog konsekwenter zijn. Het zuiverste bestaan zou dan gezien moeten worden als het niet-bcstaan of althans als het nog niet bestaan.

Descartes dacht en hij was er. Maar ik, helaas u ziet, ik denk maar ik ben er nog niet!

De zwakke plek in Descartes' spreuk zit wellicht in het ‘ik’: ik denk, ik besta. Wat is ‘ik’? Wat hoort tot het ‘ik’? De theeceremonie ook? Het ‘denken’ ook? Zo ja, dan zegt hij eigenlijk ‘ik besta, dus ik besta’. Of ‘ik ben ik’. Hij zegt iets, maar bewijst niets. Nou, dan prefereer ik - naar analogie van het fameuze gezegde van GK van het Reve ‘er moet een God zijn en geen gelul’ - de formulering ‘ik besta en geen gelul’.

Ik vrees dat Descartes' uitspraak als bewijsvoering een sofisme is, maar ik licht mijn pet voor hem dat hij het presteert na drie eeuwen nog antwoorden uit te lokken.

dat 3 meer is dan 2, is een absolute waarheid in de rekenkunde, een waarheid die op de spelregels berust of die spelregels in hun geheel, het bestáan van de rekenkunde een absolute waarde vertegenwoordigt, is een andere kwestie. (: of de rekenkunde een waarheid uitdrukt, of een zinloos tijdverdrijf is dat niets uitdrukt van een groter geheel dat belangrijker, en zinvoller, meeromvattend, ‘absoluter’, is, is een andere kwestie

[p. 72]

Wanneer een keeper in eigen goal schiet, is dat ‘verschrikkelijk’, verschrikkelijker dan een matige griep-epidemie (met, laten wij zeggen, slechts 1 dode), of in ieder geval verschrikkelijker dan bv. zijn faillissement als aannemer.

Dit sofisme: iemand die iets heeft, heeft ook het mindere, iemand die 10 heeft, heeft ook 1. En iemand die 1 heeft, heeft dus ook weer het mindere, nl. 0! Dus iemand die 10 heeft heeft ook 0! Van iemand die iets heeft kan men dus zeggen dat hij niets heeft!