Het kasteel van Aigermont, en d'omleggende landtstreeken in de heerlykheit van Nederkan, nevens de stadt Maastricht

(1715)–François Halma– rechtenstatus



[pagina 1]
Het kasteel van Aigermont, en d'omleggende Landtstreeken in de Heerlykheit van Nederkan, in heldendicht afgeschetst. HOe zal myn Zangheldin, met zingenslust bevangen, Om 't heerlyk Landtkasteel te schetzen in haar zangen, 't Kasteel van Aigermont, zich quyten in dien pligt; Naardien hier alles schynt een Tempe voor 't gezicht, Als daar Natuur en Kunst volmaakt in t' zamenpaaren? Wat stof beginne ik eerst, in 't roeren myner snaaren, Of die van 't Lustgebouw? of die tot roem en eer Blinkt, als een kroonsieraadt, van zynen dappren Heer, Dien Mavors van den Staat, den Vryheer Dopff; wiens daaden, Met goude letteren op onvergangkbre bladen, Steedts zullen schitteren gelyk de middagzon? Dat nu myn Zangeres uit Pindus Hengstebron Wierd' mildelyk gelaaft, om haaren lust te boeten, En Neêrlandts Legerhoofdt met zangen te begroeten, Daar hy in 't landtpaleis thans stille rust geniet, Hoewel hy onvermoeit uit Argus oogen ziet, Om voor zyn Landtvoogdye en 't Staatgebiedt te waaken! 't Gaat wel: ik voele 't vier in mynen geest al blaaken, Opdat ik 't heerlyk Slot op myn papieren maal', En zyn Bezitters lof (die boven merk en paal Gereezen is in 't veldt, door groote krygsbedryven) Afprente in myn gedicht; terwyl de Vredeolyven
[pagina 2]
Zyn met de lauweren gestrengelt tot een krans, Waar uit de glori straalt, met onverwelkbren glans, Die in den Zevenstaat alle eeuwen door zal blinken Tot roem des Veldtheers, en aan beî de Poolen klinken, Zoo lang'er eere en trou in 't menschdom wordt gedacht. Want eerder wordt de dag herschapen in de nacht; Eer zal de Zonnekar ter Westerkimme uitrennen; Eer zal het Everzwyn in 't pekel zich gewennen Van Thetis ruimen schoot; eer zietmen dat in 't woudt Der visschen Grootvorst zich met zyn geblaas onthoudt, En al het boschgeboomte in vogelen verkeeren, Eer datmen hier den naam van 't Krygshooft niet zal eeren, Waar voor de vyandt heeft zoo menigwerf gebeeft, Als dat hem reis op reis in 't veldt verwonnen heeft, Of zegeryk verkloekt, om zyn gewelt te breeken. Hef aan dan, Zangheldin, de loftrompet te steeken Van Maasstadts Opperhoofdt, den braaven Veldtheer Dopff! Doch voor dat gy begint te weiden in zyn' lof, (Die van denGa naar voetnoota Mantuaan verdient te zyn gezongen) Zoo zet u neder by de kristalyne sprongen Van 't Lustslot Aigermont, beneden aan den voet. Zie hier den Zeemonarch; doch niet gelyk hy woedt In dolle gramschap, of de stormen stilt in 't loeien; Maar daar hy in de bron beschouwt het weelig groeien Van eindeloos geboomte, en gluurt naar 't hoog Kasteel. Hier klinkt en wederkaatst de stem van Filomeel, Die, uit de kruinen van de hooge lindeboomen, En haagen, ieders geest verlustigt aan de stroomen Van 't vloeiend kristalyn, geblaazen naar omhoog: Als of een Walvischtromp zyn straalen opwaarts spoog, Beangstigt voor Neptuin, op zynen rug gezeten, Die zynen drietandt voert, om 't zeegebiedt te meeten, In zyne rechte handt; ten blyk van 't hoog gezagh. Voort zietmen wat Natuur, met Kunst vereent, vermag,
[pagina 3]
Wanneermen opwaarts staart, om keurig te beschouwen Het ryzend Voorwerk van dit puik der Lustgebouwen, Daar, door verscheidenheit, het oog zich in verdwaalt. 't Is of Semiramis hier met haar Hoven praalt, Weleer in Babylon gesticht door kunst en vinding. Wat roemen d'Ouden van zoo trots eene onderwinding, Dat drie Verdiepingen van hoven achtereen Verscheenen in de lucht, en hingen naar beneên, En daarom Hangende genoemt, om groots te spreeken! Mag dan ook Aigermont niet zynen kruin opsteeken, En brommen, dat het voor het Babels hof niet zwigt, Naardien hier van den grondt vier Hoven zyn gesticht, Veel schreeden boveneen; voorzien met alle schatten Die Flora in haar' schoot kan queeken en bevatten, En 't aangenaamste dat deGa naar voetnoot* groote Moeder teelt. Een andre Watersprong, die 't harte en d'oogen streelt, Spuit op den tweeden grondt het water op naar boven, Alwaar een bloemtapyt, het pronksieraadt der hoven, Gespreidt legt naar de kunst, weêrzyds het kristalyn. Hier groeit de vruchtbre stok van Muskadellewyn, Met Persik, Abrikoos, en Kerssen; opgebonden Aan wandt en latten: daar het oog in wordt verslonden, Wanneer de rypheit toont haar roode en geele kleur, En 't hart verfrischt wordt door de liefelyke geur Van haare uitwaasseming; als Febus met zyn straalen Den milden hemeldau, die 's nachts op haar komt daalen, Als door inademing, naar zynen ooirsprongk trekt, En met zyn' gouden glans al 't aardtryk overdekt. De Beelden pryken hier, by dichte Taxisnaalden, In 't ruime middenpadt; als of hunne oogen straalden Naar 'tGa naar voetnoot* Waterrenperk, daar de Bron haar sprongen schiet. Hier blyftmen onverzaadt wanneermen rontom ziet, En 't hoofdt naar boven heft, of 't oog omlaag laat zakken. De wildtzang quinkeleert hier in de dichte takken,
[pagina 4]
Zoodat gansch Nederkan weêrklinkt van 't zoet geluidt, Dat uit de dalen ryst, en aan 't gebergte stuit, Daar 't dan beantwoordt wordt met tegenzang; in 't queelen Van Leeuwerk, Distelvink, en Cys; wier orgelkeelen, Gemengelt ondereen, uitgalmen 't lofgeschal, Op hunne wyzen, van den Schepper van 't Heelal; Om 's menschen wuften geest tot deezen pligt te wekken, En hemelwaarts zyn ziel en zinnen op te trekken Tot zynen Ooirsprongk, in verschulde dankbaarheit, Die duizent blyken geeft van magt en Majesteit, In 't gansche wereldtruim, door Goddelyke werken. Maar laat ons onzen Zang naar 't voorwerp weêr beperken Waar toe hy is bestemt, het Slot van Aigermont, Daar wy gestegen zyn tot op den tweeden grondt Der Hoven, boveneen gerezen met hun kruinen. Zoo krygtmen aan het strandt, van laage, hooger duinen, Daar Nereus pekelveldt bespiedt wordt van omhoog. Dies stygen wy ook op, om ons begeerlyk oog Weêr op den derden grondt in 't rondt te laaten weiden. Door heusheit komt my zelf de Veldtheer hier geleiden, Terwyl ik d' eer geniet van mondeling gesprek, Met zyn Hoogedelheit, om, naar een vast bestek, De wereldt met der tydt iets smaaklyks op te disschen Van Krygsgevallen; die als noch geheimenissen Zyn voor den Zevenstaat, schoon wenschbaar voor 't gemeen. Doch 't staat als noch niet vry hier verder in te treên, TotdatGa naar voetnoot* Saturnus zelf de zaaken brengt aan 't rypen. Thans willen wy alleen verstandt en zinnen slypen, Om, door de dichtpen, 't Slot te schetzen voor 't gezicht: Dan noch iets, in 't ontwerp, van 't geen 'er is verricht Door 's Veldtheers dapperheit, van zyne jeugdt gebleken; Een dapperheit die nooit is in den tydt bezweken, Maar altydt in zyn borst geblaakt heeft tot zyne eer. De Nydt zet in den lof van deezen dappren Heer
[pagina 5]
Beschroomt haar tanden, en verschuilt zich voor zyne oogen, Verzekert, dat, als zy haar' zwadder had gespogen Op d'onbezwalkte deugdt des Landtvoogdts, en zyn' naam, Zy tot een dubble straf gedoemt wierdt door de Faam, Die, in 't sneeuwit gewaadt, de loftrompet laat hooren Van zyn manhaftigheit, door laster nooit te smooren, In 't kloek betrachten van 's Landts dienst naar eere en pligt. Dan lust my verder iets van 't krygstoneel Maastricht, Met zynen omkring, in myn zangen af te maalen. Besluit u, Zangeres, besluit u in die paalen; Dat veldt is ruim genoeg, en schaft u keur van stof. Zie over 't schutzel heen van deezen derden Hof; Daar prykt het hoog geboomte en veelerhande haagen, Zoo ryzende, zoo schoon, als immer oogen zagen, En 't verder vruchtbaar veldt hier in het rondt verspreidt, Waarin het Rundervee en 't wollig t' zamen weidt, Van nyvre herderen in 't weelig groen gedreven. Twee torens staan hier op den middengrondt verheven, Van zwaare steenen, aan den voormuur van het Slot In 't rondt gebouwt: als of eer Drusus oorlogsrot, Naar Roomsche wys, hen had gesticht aan beide zyden. Zy schynen zelfs 't bewys als of in oude tyden 't Kasteel van Aigermont een vesting had verstrekt, Waarin de vrouweschaar was veiliglyk gedekt, Voor 's vyandts aanval, als het vuur van 't oorlog blaakte; Terwyl Gradivus voor 't behoudt der Maasstadt waakte, Daar hy veele eeuwen lang zyn' zetel had gebouwt. Als nu de Landtvoogdt, dien 't gebiedt is aanbetrouwt Van deze Grensstadt, en al d'omgelegen streeken, 't Gezicht laat weiden op den val der snelle beeken, Waar door men molens ziet omdraaien tot veel nut, Is hy voor 't fel geblaas van Eölus beschut, Door eenen vasten wandt; geboort met Abrikoozen, En Perzikboomen, daar de roode en witte roozen
[pagina 6]
Doorspeelen, tot sieraadt geschaart in net verbandt. Ook staat hier Libers stam met weelig loof geplant, En schoone trossen; die den mondt en 't hart verfrissen, Als haar de Vryheer, by haar rypheit, op komt disschen Aan zyne gasten, in zyn overheusch onthaal, Dat hy hun menigwerf geeft in zyn ruime zaal, Met alle tekenen van zyn miltdadigheden. Maar laat ons opwaarts naar den vierden schouburg treeden, Langs trappen in den kring der torens ruim gelegt. Aanstondts wordt hier het oog weêr aan een bron gehecht, Wier sprong is uit den grondt met kracht geperst naar boven. Ook heeftmen weêr 't gezicht van al de lager hoven, En alles wat in 't rondt zich opdoet in 't verschiet. Dit is de hoogste Tuin, van waar men alles ziet Tot aan den Maasstroom en de Stadt: zoo diepe dalen, Als hooge bergen, die met graangewassen praalen, En verdre vruchten tot des menschen onderhoudt. Van hier wordt ook op zy de trotse Berg beschouwt, Sint Pieter toegewydt, of naar zyn' naam geheten; Doch breeder zullen wy die Steenspelonke uitmeeten, Wanneer wy van de Sterkte in 't hol zyn afgedaalt, Hoewel zy door geen pen kan worden afgemaalt, En recht een wonder is voor vreemdelingen t'achten. Noch wordtmen hier verrukt door streeling der gedachten, Verwekt op 't schoon gezicht der beemden, en 't geboomt, Waar door de zilvre beek tot aan de zoomen stroomt Der laagste Springwel, daar de Zeegodt zit te pryken. Diana zou hier zelve in 't jaagen schier bezwyken, Met haaren Maagdenstoet, tot zestig toe getelt, Die haar verzellen in het kruissen over 't veldt, Gewapent met geweer, om 't schichtig wildt te vellen, Van boog en pylen; zoo de Bron niet in haar wellen Verschafte een lustig badt in 't schaduwryk geboomt, Waar in het zilvernat, uit 's Zeegodts kom gestroomt,
[pagina 7]
Wordt zagtjens door den windt, in 't dartelen, bewogen. De kuische Jagtgodin kan niemant ooit gedoogen Die haar in 't baaden ziet wanneer zy is ontbloot. Wat eer Akteon trof, die haaren maagdenschoot Gevallig, op de jagt van 't spoor gedwaalt, begluurde, Weet elk, zoodat de Heldt het met de doodt bezuurde, En ongenadig van zyn honden wierdt verscheurt. Als nu Diana wordt in 't lustryk badt bespeurt, Hoede ieder zich, om niet Akteons straf te draagen. Het vluchtig wildt schiet hier door doorne- en ypehaagen, Vervolgt van Snelpoot, daar 't in 't loopen voor verschrikt, Wanneer hy toeschiet, of de wakkre jager mikt Met zyn gelade busse, en losbrandt onder 't vluchten. Van verre zietmen hier veel dorpen en gehuchten, En kloosters op 't gebergte, en in 't gezonken landt. Bezyden 't Lusthuis staat een Hof in net verbandt Geplant met boomen van Pomonaas mildste gaven. Aan d'andere zyde, daar de grondt is afgegraaven, En met den laagsten grondt vereffent, prykt het ooft, 't Geen dat van Juno zelf in zynen glans verdooft, De goudene appelen, door Herkules geschonken Aan Vorst Euresthus; nadat hy zyn heldenvonken Had zegeryk getoont, door temming van den Draak. Zoo zietmen Aigermont een Lusthof van vermaak, Dat, door zyn legging, met den eerenprys gaat stryken. Doch laat ons voor een wyl het hoog Kasteel inwyken, Met ruime zaalen, naar verreisch der kunst, gesticht, Waar in men wordt gestreelt van 't zelve schoon gezicht, Het geen men buiten vindt, door kristalyne glazen; Zoodatmen zich op niew in 't spieglen moet verbaazen, Door 't geen zich wederzyds betoverend vertoont. Maar 't geen de heerlykheit van alles hier bekroont, Is d'overheusheit van den Landtvoogdt in 't onthaalen Van vriendt en vreemdeling in d'Aigermontsche zaalen;
[pagina 8]
Waar van de Zamening der Walsche Kerken meldt, En 't geen den Dichter (toen een medelit getelt Van die Vergaderinge, in Maasstadt jongst gehouden) Nooit in 't geheugen zal verflauwen of verouden, Als daar hy menigwerf genoeglyk aan gedenkt. Wat was 't een ryken disch! Hoe wierdtmen daar gedrenkt, Naar elks begeerte en lust, met keur van druivesappen! Gun my de vryheit om ter zyde eens uit te stappen, Beleefde en eedle Heer, tot wraaking van het quaadt, Waar toe men door gewoonte en drift ligt overslaat, En dat verknocht schynt aan een milde gastereering. De gulzigheit in drank schynt d'inslag van de scheering Der keur van spyzen, daar een disch meê wordt versiert. Men kent geen vrolykheit dan alsmen 't wynfeest viert Van vader Bromius, met zyne Standaardtsknechten. Men spitst zich door den drank om schennis uit te rechten, Waar voor de reden schrikt, en dieze, als wraakbaar, doemt; Misdryven, die men niet dan met afgryzing noemt, Waar toe de mensch zich door die dolheit laat vervoeren. Was iemant ooit belust zyn herssens te beroeren, Hy had de kans hier schoon, door Uw miltdadigheit Van keurelyken wyn, die niemant wierdt ontzeit, Maar ieder rykelyk in kelken aangeboden: Doch niemant zagmen, van dat groot getal genoodden, Die zich te buiten ging door gulzige overdaadt. Elks harte was verheugt, by 't houden van de maat Gestaaft door 't redenslicht, en 't richtsnoer van de zeden, By geenen Wyzen van d'aaloudtheit overtreeden; Dewylmen door den drank verzwakt in 't kloek vernuft, En dat een Libers slaaf raakt heel, of half versuft, Als hy des wynstoks vrucht ingiet met volle stoopen, En 't jammerlyk te vroeg moet met de doodt bekoopen: Een aaklig spiegelbeeldt voor zwelgers van den wyn; Als ofmen anders niet kon in gezelschap zyn,
[pagina 9]
Ja, of de rechte vreugdt bestont in zich t'ontmenschen. Die Helden tuigen eens, of zy niet zouden wenschen Hier lang te leeven by 't genot van Bacchusnat: Voorzeker: doch hoe dan zoo vroeg naar 't graf gespat, Door enkele overdaadt, en 't schenden van Godts gaven? Wat is 't ook luisterryk zich levend te begraaven, Door dolle vrolykheit, in 't edel druivenvocht! Maar zyt gy, Zangeres, tot Preêkster hier verzocht, In ondeugdtswraakinge, en een Leermeestres der zeden? Wil in geen anders ampt, door goeden yver, treeden; Want, schoon gy welgegrondt die groote feil ondekt, Best is 't dat gy de schets van Aigermont voltrekt, Om al 't merkwaardigste naaukeurig op te speuren. Wy zaten in de zaal dan buiten zorge en treuren, Terwylmen 't aangenaamste in overvloedt genoot. Na 't end van 't bly onthaal wierd weêr de vreugdt vergroot, Door keurelyk muzyk van blaas- en snaarspeeltuigen, Die 's Veldtheers Kunstenaars zoo lieflyk konden buigen, Naar eisch van klank en maat, als of Orions luyt Gepaart was met de stem van Orfeus; die zyn bruidt, Zyn lieve Euridicé, uit Plutoos kerkers haalde, Zoodat hy door zyn zang met volle zege praalde, In 't onderaardtsch gebiedt, en zyn begeerte kreeg; Hoewel hy, door zyn schuldt, haar quyt raakte onderweeg: Ter leering, datmen stip der Goden wil moet volgen. Doch streeven wy weêr op, om niet te zyn verzwolgen In dezen jammerkolk, door 't denkbeeldt van 't verstandt. Hier heeft de naare nacht de doodtsbanier geplant, Waar aan men zonder schrik en yzing niet kan denken. Wy keeren dan te rug, om luchtwaarts heen te zwenken, En scheiden uit dit hol. want zonder Orfeus kunst, Ontbrak ons alle hoop van Proserpinaas gunst, En van haar' Oppervorst; om ooit de bovenzaalen Van 't Landtkasteel te zien, en 't oog te laaten straalen
[pagina 10]
Ver boven alles dat beneden wordt begluurt. Hier zietmen hoe de beek de groene boorden schuurt, Met haaren radden loop; zoo snel in 't afwaarts stroomen, Dat zelfs haar schel geruisch wordt door 't gehoor vernomen, Tot daarze d'eerste Bron 't driftwater mededeelt. Al wat Natuur heeft door verandering geteelt, In 't schoon schakeersel van gewassen, boomen, bloemen, En alles daarmen, als hartstreelende, op mag roemen, Wordt hier rontom beschouwt: waar in 't gezicht verdwynt, Wanneer Apollo met zyn schitterglanssen schynt, En 't gansche veldt verguldt; daar d'oogstraal voor moet zwigten. Doch laat ons scheiden van die blakende gezichten, En klimmen nederwaarts; nadat wy zyn voldaan Van zooveel wonderheên, als 't oog, by zon en maan, Hier kan verscheidentlyk tot zyn vermaak ontdekken. Eerst willenwe echter noch den hoogen Berg optrekken, Die, achter Aigermont gerezen, 't veilig schut. Hier klimt geen Traagvoet op, zoo hy niet wordt gestut Door schooren, daar hy staâg, in 't stygen, op kan rusten. Maar zoo het immermeer de Parnassiden lustten; Datze uit Thessaliën verkoozen herwaarts aan Te reizen, en Parnas een wyl hier neêr te slaan, Met haar gelauwert Hoofdt, den Zevenstaat ter eeren; Zoo mosten zy gewis naar dezen Berg zich keeren, Daar ligt een hoefbron, door de kunst, ontsprong met kracht, Als, van Neptunus kom, tot op den kruin gebragt, Door dichte buizen, met een perssing opgedreven. Wat zou haar keurmuzyk Neêrkan verheuging geeven! Vooral den Landtvoogdt; dien zy eerden als den Heer Van 't niewe Helikon; tot wiens vermaak en eer Zy haare zangen op den maatklank zouden zetten Van heldentoonen; naar Gradivus keur en wetten; Waar in zyn oorlogsroem klonk al de Landtstreek door. Doch echter streeltmen hier, by dit gebrek, 't gehoor,
[pagina 11]
Naar Pindus voorgang, door het roeren van de snaaren, Of 't steeken der trompet, en horens, die zich paaren, Als of Apollo zelf speelde op zyn goude lier, En elk der Zusteren, ontvonkt van heilig vier, Haar speeltuig roerde met haar maagdelyke vingeren: Zoodat ligt Thirsis zou op Galaté verslingeren, Door deze klanken, in 't spansseeren door 't geboomt'; Terwyl de Veldtmaagdt vast van minneryen droomt, En blaakt in 't harte om eens haar minnaar vry t' omhelzen. Hier is de schuilplaats, in de beuken, ypen, elzen, En eiken, daar in 't rondt het pluimgedierte broedt, Gerust zyn jongen kipt, en zonder storing voedt, Daar zy den Landtvoogdt voor met schelle keelen danken. Dan hoortmen menigwerf de mengeling der klanken Van 't Zanggenootschap, als 't hier in den lommer speelt, En 't wildt gevogelte, elk naar 't wel gebekt is, queelt; Terwyl de Nachtegaal hier by, om strydt, komt zingen, En om den zangprys met die Kunstgenooten dingen, Al zou zy barsten door haar dartele geluidt. Maar, voor een korte wyl door 't boschmuzyk gestuit In onzen opgang; laat ons dien op 't klif hervatten, Doch schroomeloos, om niet bezyden af te spatten, Door zwymeling, op 't zien van 't diep en lustig dal. Men streeve dan voort op; als of een hemelval Van Febus op den top, in 't Speelhuis, wierde ontfangen. Hoe blyftmen hier rontom, in zyn bespiegling, hangen Aan 't vrolyk landtgezicht, gelyk met dezen grondt! Hier vindtmen 't geen men eerst niet in de laagte vondt, Van 't streelend hartvermaak, door d'oogen op te heffen. Wat kan hier 't bly gemoedt, in zoet gepeins, beseffen De wondren der Natuure, in haar verscheidenheit, Door al de Landtstreek heen; gelyk een dau, verspreidt, Waar in Niewsgierigheit zich nimmer kan verzaaden! Hoe starwys loopt dit bosch! wat rechte en dwarsse paden
[pagina 12]
Doorsnyden het plantzoen; dan vlak, dan naar omhoog! Het Speelhuis (op den kruin des bergs gesticht, om 't oog Te laaten weiden langs de vruchtbre korenlanden, Of groene vlaktens, en de dichte boschwaranden, Tot datmen aan den zoom de hooge torens ziet; Waar in men, boven dat, noch deze gunst geniet, Dat elk zit voor een' storm en luchtorkaan geveiligt;) Gelykt een woudtkapél, den Zanggodt toegeheiligt, Terwyl hy 't dag op dag met zynen glans bestraalt: Als 't eilandt Rhodus, daar zyn schynssel nimmer faalt, Naar Nazo heeft gedicht, om dagelyks te blikken. Van Godtheit weêr berooft, viel hy ligt in de strikken Van Dafne, zoo zy 't bosch doorliep, als eer het veldt. En schoon zy, om 't ontgaan Apolloos hard gewelt, Wierdt door de Goden in een lauwerboom herschapen; Dan droeg de boschberg eerst de liverey en 't wapen Des dappren Veldtheers, tot zyn heldenkruins sieraadt. Ja, wierdt al 't dicht geboomt, dat dezen berg beslaat, Verandert in lauwrier, naar d'oude wisselingen, Die 's Dichters kunstpen schreef van eindelooze dingen, Schoon door verziering, tot een slypsteen van 't verstandt; Zoo riepmen I Ö! om het geen 'er stont geplant, Als praal van zege, voor des Veldtheers hoofdt gewassen. Dit zou den Vryheer Dopff in zyn plantaadje passen: Want wien voegde immer meer den lauwer, als den prys Van dapperheit en deugdt, (naar Romens oude wys, Daar zyne Schryvers zoo wydluftig van gewaagen) In 't witte stacykleedt van zegepraal, te draagen, Dan dezen dappren Heer van 't lustryk Aigermont? Maar laat ons eindelyk weêr daalen naar den grondt, Van daar men opstygt in de laan der lindeboomen, Om noch eens in de zaal, daar Libers beeken stroomen, Het hygend ingewandt te laaven na dien togt. Het overheusch onthaal, met keur van druivenvocht,
[pagina 13]
Duurt noch naar ieders lust, om noch een wyl te beiden, En dan op 't heughelykst van Aigermont te scheiden, Een zuur gebergte, naar des naams betekenis. Maar sloeg'er ooit een naam in zyn beduiding mis, Zoo is 't van dezen berg, daar alles zoet most heeten, Als daarmen ligt al 't zuure en bittre kan vergeeten, Daar 's menschen leven in den tydt door wordt geschift. Of valt het zuur, wanneer het klif wordt met een drift, Door welgevleeschten, tot den bergtop opgeloopen? Ja zeker, dezerwys moet ik den berg zoo doopen, Naardien ik heb beproeft te stygen op zyn rug; Terwyl ik, als weleer, zoo tenger ben, noch vlug, Om met een' snellen ren naar boven toe te vliegen. Ik dachte, in 't klimmen: hoe kan iemant zich bedriegen, Die, als hy zit in rust, vervrolykt aan den disch, Schoon tienwerf zes jaar oudt, waant dat hy dien noch is, Die hy was in zyn jeugt, en vroege lentedagen! Maar als de beenen 't lyf ter steilte op moeten draagen, Dan wordtmen haast gewaar 't geen 't een van 't ander scheelt, Door Koning Salomon zoo levendig verbeeldt, Daar hy, als Prediker, zyn prediking komt sluiten. Maar, Zangeres, ik moet u in uw rede stuiten, Afweidende van 't wit datge u hebt voorgestelt. Beschryf het afscheidt, daarge een woordt van hebt gemeldt, Het geen de Vryheer geeft met vryheit aan zyn gasten. Men kan, daar heusheit heerscht, niet ligtlyk zich vertasten, Door onbeleeftheit, in het geen dat qualyk voegt. Elk, door het ryk onthaal vervrolykt en genoegt, Bedankt den heuschen Heer; (terwyl Apol, in 't straalen, Laat aan de westerkim zyn rossen nederdaalen) En snelt vermakelyk in rytuig steêwaarts aan: Zoo heughlyk op dien dag in 't Landtpaleis voldaan, Met alles wat tot lust en vrolykheit kan baaten. Dus zietmen Aigermont en Nederkan verlaaten,
[pagina 14]
Terwyl het denkbeeldt blyft van 't schoon en lustig oordt, Doch meer des Landtvoogdts, dien dit Lusthuis toebehoort; Wiens lof myn Zangeres belust is op te zingen, Verheerlykt door bedryf tot aan de hemelkringen, En in het vrye hart des Bataviers geprent. Doch waar begint zy dien? Waar ziet zy dien volendt, Om door de dichtpenne in haar vaarzen af te maalen? Byzondre daaden zyn onmooglyk op te haalen, Die door den Krygsheldt zyn in Mavors veldt verricht. Dies blyft myn Kallioop alleen in haar gedicht By 't geen in 't algemeen van hem is wereldtkundig. Haar zangen eischen ook dat zy niet al t' uitbundig Gaat weiden in den lof van 't dapper Legerhoofdt: Haar voegt geen vleiery, die heldenluister dooft, En d' Edelmoedigheit kan dulden noch verdraagen. 't Pluimstryken is bequaam, door kittling, te behaagen Aan laffe zielen, die 't aan hart en moedt ontbreekt: Maar alsmen de trompet voor braave mannen steekt, Moet nimmer valschen toon, door schettring, d'ooren quetzen. Onwraakbaar mag ik dan den dappren Dopff afschetzen, Gelyk een Mavors zoon, in 't oorlog opgevoedt, Zelf van zyne eerste jeugdt; waar toe zyn heldenbloet Hem noopte door natuur, en in zyn aadren zweefde. 't Was of hy in den kryg van kindtsbeen af al leefde Als in zyn hooftstof; naar het oudt verdichtzel leert, Dat niet alleen het vuur geen' Salamander deert, Maar dat'er 't dier in leeft, als 't schubgedierte in stroomen. Voor zeswerf zeven jaar wierdt dit alreê vernomen, Als Vrankryk met Brittanje, en 't Keulsche Myterlandt, En Munster, onderling vereenigt door den bandt Van bondtgenootschap, fel den Zevenstaat besprongen, En hier door Hollandt wierdt de keel als toegewrongen; Naardien 't nu maar de zoom bleef van den vryen Staat. ORANJE was, naast Godt, alleen 's Landts toeverlaat,
[pagina 15]
Reeds veeg in ieders oog voor 's Vyandts magt en klauwen, Die 't quamen aan het harte en als ter doodt benauwen; Vooral toen Bodegrave en Zwadenburgerdam Geoffert wierden, door verwoedtheit, aan de vlam, Wanneer de jongste dag van Hollandt scheen geboren. Maar neen: dien aanslag quam des Hemels magt verstooren, Als d' ysbrug wierdt verzwakt door regenbuy en dooi, Waar door de Vyandt raakte als buiten raam en rooi, En zelf quam in gevaar om in den vloedt te smooren. Allengs wierdt in 't vervolg van tydt de Staat herboren, Door dapperheit en deugdt, en d'oude legertucht; Die straks ORANJES Prins, vol liefde en trouwe zucht Voor Neêrlandts Staatbehoudt, herstelde in al haar deelen. Toen, toen begon de Hoop den Batavier te streelen: Toen kreegmen ruimer lucht, en stak het hoofdt omhoog, Totdat des Vyandts magt voor onze Vaanen boog, En voort de grenzen most van 't Staatgebiedt verlaaten. In zulke tyden geldt de kloekheit van Soldaaten, En Benden braaf gehart om 't schitterende zwaardt Te rukken uit de scheê, in 't oorlogsperk geschaart; Schoon 't vuur uit d'oogen blikt van 's vyandts legerknechten. Dan zietmen wat de deugdt en dapperheit verrechten, Der Helden in den drom van 't wederzydts gewoel. De Landtvoogdt stelde fluks zich groot bedryf ten doel, Zoodra hy zich ten dienst van Mavors had begeeven. Wat heeft hy reis op reis ook wonderen bedreven, In 't blakend krygsrumoer! 't zy in het vlakke veldt, Of daar hy op een post tot dekking was gestelt Van eenen doortogt, om den vyandt af te snyden, Of hem te schutten, dat hy dwars, noch van ter zyden, Indrong door oorlogslist, met zyne ruiterschaar. Dus wierdt zyn heldenmoedt allengs meer openbaar, En rees de naam van Dopff als 't licht aan d'Oosterkimmen. Dat hiet den hoogsten top des Adeldoms beklimmen,
[pagina 16]
Wanneermen door zyn deugdt, gepaart met wetenschap, En kloekheit van gemoedt, opstygt van trap tot trap, En dien zeeghaftig wint door dappre krygsbedryven. Wat erflyke Adel kan 't gezagh en aanzien styven Van zulken, die ontaardt van 't vaderlyk geslacht, Nooit iets verrechten dat als edel wordt gedacht, En dus d'aaloude naam niet waardig zyn van adel? Want, schoonmen door geslacht en gunst raakt in den zadel, Zoo in het Staatbestier, als 't hooge krysgsbewint, Zoo wraakt zulks 't redenslicht, en achtze dwaas en blindt, Die zich berusten op hun Tytelen en naamen; Ja doemt hen datze zich voor eeuwig moeten schaamen, Omdatze onedel zyn van Edelen gedaalt. Maar, Zangeres, waar toe hier meer van opgehaalt, Naardien dit is bekent by d'allerwoeste volken? Vervolg uw zangen slechts daar d'Adeldom door dolken, En blanke sabelen behaalt wordt in 't gevecht, En daar de Krygsgodin den Landtvoogdt lauwren vlecht, In 't veldt gewonnen door zyn dapperheit en degen; Zoodat hy, door verdienste en deugdt, is opgestegen Tot Mavors Landtvoogdye in 't Zevenstatendom. Wat is 'er meenig Heldt die dus tot hoogheit klom, En, door zyn lof vermaart, leeft by de nageslachten! Noch eens; de waare deugdt in 't vechtperk te betrachten, Verdient een Caesars naam, en achting zonder end. Wat staan in Hollandts lyst al Dapperen bekent, Die, door hun groot beleit en moedt, in oorlogsvlaagen, Onsterfelyken roem braaf hebben wechgedraagen, (In 't aanzien van de Nydt) die nooit verwelken zal, Maar hen hier eeuwiglyk verheffen in 't getal Der Helden, daar de Staat zyn heil aan is verschuldigt! Vaak zietmen Koningen, die, tot den troon gehuldigt, Niet minder waardig zyn dan d'erffelyke praal Van hunne Vaderen, die, door hun vuist en 't staal,
[pagina 17]
Voor zich den toegang tot dien hoogsten Staat bereidden. Doch alsmen d'oogen laat op Neêrlandts Helden weiden; Wat vindtmen eenen reex in 's Landts Kronyken staan, Wier lof verheerlykt is, ver boven zon en maan, Door daaden, diemen ziet door Fenixpennen maalen Op duurzaam perkament; vooral der Admiraalen, Zee-leeuwen uit den aart, schoon niet van hoog geslacht, Maar die voor 's Landts behoudt als scheenen voortgebragt, En zulk een top van eere alleen door deugdt verkregen. Zoo wordt een Ruiters zoon een Hertog door den degen, En Neêrlandts Opperhoofdt in 't hooge Zeegebiedt. Schoon wraakbaare Afgunst dan met nydige oogen ziet, Dat d'eedle Vryheer is met lof zoo hoog gerezen, Zoo wisselen hier door de zaaken niet in 't wezen, Noch stoort zy hem in 't ampt dat hy vol eer bezit. Dat uitgeteerde rif mist staâg haar slinkse wit, En moet haar eigen hart met duizendt smarten knaagen. Laat Neêrlandts Oorlogsschaar van's Veldtheers deugdt gewaagen; In 't geen hy jaar op jaar heeft zegeryk verrecht; Wat Krygshoofdt is 'er, of waar is een legerknecht, Die zyn kloekmoedigheit niet hemelhoog zal pryzen, En hem den lauwerkrans voor zyne kruin toewyzen, Gelyk een' Nestor, of doorluchtigen Achil? Wie treedt hier over met de Waarheit in geschil? Want, pronkte d'eerste met zyn groot vernuft en oordeel, En was de laatste tot der Grieken heil en voordeel Toen als geschapen, in 't beleg van Troyens vest, Zoodat hy scheen de kloekste in Troädes gewest, Door zyne dapperheit en groote krygsbedryven: Wie was ook kloeker om met wyzen raadt te styven Den grooten WILLEM, in het Opperkrygsbewindt? Wie was ook meer in 't hart van dezen Vorst bemint, Om zyn krygskundigheit, en kennisse der streeken Van Mavors landtgebiedt; zoo menigwerf gebleken,
[pagina 18]
Wanneer de Vyandt wierdt bezocht, of afgewacht? Ja, wordt de Landtvoogdt noch met reden niet geacht, Een Nestor dezer eeuwe, om alles te doorgronden, Van 't geen Belloon en Mars ooit hebben uitgevonden, Zoo tot bespringing, als verweering in het veldt? Hoewel de Veldtheer dan reedts hooge jaaren telt, Dien hy ten dienst van 't Landt heeft luisterryk gesleten; Zoo is hem 't kloek beleit niet in den kryg vergeeten, En blaakt het oorlogsvier noch in zyn heldenborst. Hoe wenschbaar is het dan dat hy noch lange torst, Op zyne schouderen, den krygslast als voor dezen! Als zulk een Hektor waakt, behoeftmen niet te vreezen Voor overrompeling, of loos gesmeedt verraadt. Noch lang bewaare hy dien sleutel van den Staat, Zyn waakzaamheit betrouwt, by vreemde nagebuuren! Maar gy, Maastricht, schryf gy dit Opschrift op uw muuren: Den Naneef strekke dit ten blyk van waaren lof Van onzen Stedevoogdt, den dappren krygsheldt Dopff; Dat hy ons heeft beschut (toen Vrankryks legerschaaren, Ruim hondert duizendt sterk, de vest genadert waren) Met vaderlyke zorge en vlyt: zoodat de stadt Door hem, naast Godt, niet is in 's vyandts handt gespat; En 't Fransche talryk heir gedwongen was te keeren: Wie moet zyn trouwe en deugdt hier voor niet eeuwig eeren? Hy leeve onsterfelyk door deeze heldendaadt, Die ons geredt heeft uit den allerveegsten staat! Dit weetge, ô Burgery; dit hebt gy ondervonden. Dit roemt gy, die door trou zyt aan den Staat verbonden, Waar van ik in uw' kreits de zekerheit vernam. Blaakt tot den Landtvoogdt dan met eene zuivre vlam Van liefde en achting, ô Maastrichtsche Burgerschaaren! De Hemel wil hem lang voor u en Neêrlandt spaaren,
[pagina 19]
Als wiens getrouheit, vlyt, en dapperheit men kent, En die dien zwaaren ramp van u heeft afgewendt, Toen gy verloren scheent; tot vreugdt der trouweloozen, Die altoos 's vyandts zy door lotgemeenschap kozen Van Godtsdienst, voor 't gezagh van Romes dwinglandy, Met recht te vreezen als de wreedtste moordtharpy, Als wiens beginsel is de ketters uit te rooien. Hoe heughlyk zagmen toen des vyandts magt verstrooien Van uwe vesten, als gy scheent te zyn een roof Voor zyne klauwen; en men reedts als openschoof De zwarte rougordyn, voor 't bloettoneel gehangen! Wat kreegt gy ruime stoffe om Godt met Feestgezangen, Voor zulk een zichtbaar heil, te danken; en den Heldt Te roemen, die u had geveiligt voor 't gewelt, By 't nederstroomen van den regen als met plassen, Waar door men 's Vyandts moedt zag zinken; in het wassen Van uw kloekmoedigheit, gedekt voor doodtsgevaar! In zulk een' veegen staat wordt trouheit openbaar, En leertmen kloek beleit, door zyn gevolgen, kennen. Maar 's Veldtheers zedigheit verbiedt het verder rennen Der dichtpenne in zyn' lof: opdat, door dartelheit Van haare trekken, niets worde op 't papier verspreidt Dat Momus bitze tong met haar vergif zou wraaken. Gehoorzaam, Kallioop, hoe vierig gy moogt blaaken Om voort te zingen op dat schelle toongeluidt: U past gehoorzaamheit, door hooger handt gestuit, Die volle magt heeft om uw zangen te bepaalen. U is noch overig de Maasstadt af te maalen, (Schoon slechts in 't ruuw ontwerp) en 't omgelegen landt: Denk dat gy hebt uw woordt tot deze stof verpandt, Waar in gy u getrou moet naar vermogen quyten. 'k Zie hier twee Steden door den snellen Maasstroom splyten, 't Aaloude Hoog Maastricht, en zynen uitsprong Wyk, (Hoewel in heerlykheit en legginge ongelyk)
[pagina 20]
Door eene zwaare Brug van tien of twalef boogen, Diep uit de bedding van den Maasstroom opgetogen, Die door haar zwaarte en kracht den snellen vloedt weêrstaat, Hoe streng de Watergodt haar met zyn golven slaat, En geesselt, als hy schynt in gramschap opgerezen. Maastricht (gelyk wy klaar by d'oudste Schryvers leezen) Voert dan den naam van Tricht der Maaze: een Overvaart, Voor 't bouwen van de brug; wanneermen landewaart, Of naar het Luyks gebiedt, of Keizer Karels Aken Zich wou begeeven, om zich heughlyk te vermaaken In die Lantsdouwen; zoo verlustigend voor 't oog, Door haar verscheidenheit van bergen, hemelhoog Verguldt met bloemen van vet koolzaadt, of met aaren Van Ceres veldtgewas, die, rypende, verklaaren Als zy bequaam zyn voor den scherpen sikkelslag. De dalen, ryk bevrucht, gelykmen immer zag Van graan, en peulgewas, verheugen ieders oogen. Maar wordt niet verder in verrukkinge opgetogen, En keer, ô Zangeres, te rug, naar uwen pligt. Reis niet naar Aken voort, maar zwenk weêr naar Maastricht, Schoon gy ruimweidig van die Schatkist kondt ontvouwen, Dat gy op Karels dag mogt opentlyk beschouwen Van dien aalouden schat; met plegtig feestgebaar, Toen van den Adel, en de gansche Burgerschaar Gedraagen door de stadt, vol bygelovigheden. Staak ook de Heilfontein in uw gezang t' ontleeden, Daar 't daaglyks grimmelde, in den vroegen uchtendstondt, Van Waterdrinkeren; gezondt, en ongezondt, Zoo wel uit vreeze en waan voor naderende quaalen, Als om'er beeternis, door 't drinken, uit te haalen, Of, door inbeeldingskracht, tot hulp voor vruchtbaarheit. De Baden, in de stadt, en voort rontom verspreidt, Vooral te Boutscheidt, moogtge ook vry geheel verzwygen. Want nimmer zoudt gy t' end van uw gezangen krygen,
[pagina 21]
Zoo gy gingt weiden in die wondren der Natuur, Daar 't water rookt, en kookt, door 't onderaardtsche vuur, En naar de baden stroomt met kristalyne beeken. Door ondervinding wist gy breedt en net te spreeken, Van alles dat gy daar gezien hebt en gevoelt; Daar 't als een byezwarm staâg door malkander woelt Van menschen, die zich gaan verlustigen in 't water, En dartlen met gejuich; waar van het luidt geschater Klinkt uit de baden, door de venstren, in de lucht. Dus hoortmen meer gelach en schatring, dan gezucht Van zwakken, die haar heul en beetering hier zoeken. Noch zwygtmen van al 't geene, in heimelyke hoeken, Wordt van de Sexe met de Jonglingschap verrecht, Daar meer van wordt gehoort, dan hier dient uitgelegt: En als u, Zangeres, zou voegen af te schetzen. Keer op de Postkar dan, daar gy de zweep hoort kletzen Der wagenmenneren, by 't dryven van 't gespan Der rossen, met geschreeuw; en schei niet weder van Uw voorgestelt bestek, waar aan gy zyt verbonden. Voltrek met yvervier datge u hebt onderwonden, Of zeker uw gezang wordt veel te lang gerekt; Vooral 't geduldt des Heldts, tot wiens vermaak het strekt, Des dappren Veldtheers Dopff, wiens oor gy zoekt te streelen. De langkheit (naar elks keur) kan 't fynst gehoor verveelen, Hoe wel gansch Helikon zich in de Zangkunst queet. Keer dan; met streng bevel, datge u niet weêr vergeet, Om, door een zydlingssprong, u van den doel te wenden Waar op gy hebt gemikt; en rustig te volenden, Het geen gy van de Stadt woud melden in 't gemeen. Wanneer men wil te rug naar haaren ooirsprongk treên, Of daar zy wordt gedacht in tydt- en oudheitsboeken, Zoo moetmen haaren naam in Over-ob-tricht zoeken, Waarschynlyk zoo by oudts genoemt doorGa naar voetnoot* Marcellyn. Van Keizer Juliaans komste in haar vest, heeft schyn,
[pagina 22]
Wanneer de vierde eeuw naau ten halven was vervlogen. Dies mag Maastricht met recht op zyne aaloudheit boogen, Toen reedts een stadt genaamt gelegen aan de Maas; Daar 't Bisdom, 't geen men van den heiligen Servaas Wat laater stelt in tydt, ook kan bewys van geeven. Maar, hoe! 'k wil weêr uit Wyk de Maasbrugge overstreeven, Die ik eerst overtrok, in 't gaan naar Akens badt, Doch moet nu door een Tricht geraaken in de stadt, Een Gierpont, die den stroom kan ylings oversnellen; Vermidtsmen in de brug twee boogen moet herstellen, Door knaging van den tydt en ouderdom verzwakt, En dus, uit haaren kring, benedenwaarts gezakt, Waar uit een zwaare breuk door rytuig was te wachten. Dit bragt my in den zin hoe d'Overouden plagten, Op zulk een stroomgevaart, te gieren heen en weêr; Gelykmen thans ontsloot de poort van 't oude veer, In Wyk, om langs het klif zyn straaten in te stygen. Zoo kanmen onverwacht 't veroudde denkbeeldt krygen, Van 't geen zelfs eeuwen lang te vooren is geschiedt. Maar als het oog rontom aandachtiglyk bespiedt, Op 't midden van de brug, naar 't oosten en het westen Van dezen Landtstroom, en voort beider Steden vesten, Die zuidt- en noordtwaarts zyn langs zynen zoom gebouwt; Wat is'er datmen hier niet met vermaak beschouwt, En daar 't niewsgierig hart niet door wordt opgetogen? 't Is onverzadelyk het geen hier prykt voor d' oogen, Zoo op den voorgrondt, als in 't wyken van 't gezicht. Men staat als Niobé, wanneermen, langs Maastricht, Staart naar sint Pieters berg, en 't klooster van Slavanten; Der Minder Broederen; naastgrenzende verwanten Der Kapucynen; en van sint Franciskus kap. Maar 't is ontydig iets van deze Broederschap, En 't oogbetovrend oordt dier gasten noch t'ontvouwen; Dit spaaren wy, wanneer wy, moede van't beschouwen,
[pagina 23]
En 't kruissen door den Berg, by hen zyn aangelandt. Wy zien dan van de brug nu langs den Wykerkant, Zoover het oogstraal kan bereiken, naar de bergen Als met azuur bedauwt; wier kruinen 't luchtwelf tergen, Door hunne hoogte, langs den oever heen verspreidt; Waar van men 't al beschouwt wat in de dalen leit, En langs het schuinsse klif der rompelige wegen. Wat houd de sterke drift des strooms de kielen tegen, In Hollandt zwaar bevracht met allerhande graan, En andre waaren, die den vloedt op moeten gaan, Door kracht van rossen langs beide oevren opgetrokken! Het Stroomgodinnendom, met slingerende lokken, Om hals en schouderen, en borsten, hagelblank, Verheffen zich omhoog, en streelen met gezangk 't Gehoor der Schipliên, en van hen die spelemeien In jagten op den vloedt; gelyk Cyreensche reien, Waar voor Ulysses zich zoo hoedde op zynen togt, Als hy de kusten van Siciliën bezogt, Na Trojes ondergang, met zyne Scheepsgenooten. Maar deze Nimfen op den Maasstroom, die de vlooten, Op zynen zilvren rug gedraagen, vrolykheit Toebrengen, zyn ver af van 't overslinks beleit Der Zeegedrochten, zoo befaamt door moorderyen. Men mag zich aan het strandt der Maaze veilig vlyen, Zoo op het bultgebergte, als op den effen grondt, Om 't liefelyk gezang te vangen uit den mondt Van Doris, Galaté, Cimodocé, zoo heerlyk, Zoo zielverrukkende, zoo streelend, zoo begeerlyk In zyne toonen voor het keurelykst gehoor, Als of de Waterrei stip volgde Febus spoor, Met Pindus Maagdenschaar, en haare kunstgenooten. Zy, met het halve lyf ten golven uitgeschoten, En dartlende in den vloedt, ontsteeken 't ingewandt Der jongelingen, die, niewsgierig, hier langs strandt
[pagina 24]
Haar zien en hooren, en begroeten met hun lonken. Zoo vliegen uit den stroom de tintelende vonken Van 't blakend minnevier, tot kitteling van 't hart. De Herder Tytir meldt aan Amaril zyn smart, En speelt den stroomtoon na op zyn gekleefde rieten; Terwyl Kupido komt zyn scherpe pylen schieten Op 't paar gelieven, datze lillen in het bloet. Maar deze zang is 't flauwst van dezen Waterstoet. Somwylen steekt de Schaar haar keelen op als klokken, Om Maasstadts Burgery aan haaren stroom te lokken, Daar 't nootlot van de Stadt door haar wordt afgemaalt, Met heldengalmen, en hoe zy noch heden praalt In volle vryheit, na veel staatverwisselingen. Dan hoortmen bovenal den lof des Landtvoogdts zingen, Des trouwen Schutsheers, die het vyandtlyk gewelt, Hoe moedig het verscheen geharnast, in het veldt, Door zyne dapperheit, heeft reis op reis verwonnen. Maar meest als 't krygsgeval des Veldtheers wordt ontgonnen, Wanneer hy heeft Maastricht geredt uit doodtsgevaar: Dan vliegt de schelle stem der blonde Waterschaar Tot boven 't driftig zwerk, en weêrkaatst aan de kruinen Der hooge bergen; waar door beemden, bosschen; tuinen Vervult zyn van 't geluidt dat zynen lof verbreidt. Maar, Zangeres, het schynt dat u de zang verleidt Van deze Nimfen, als betovert door de klanken Der daaden, waar voor zy den dappren Landtvoogdt danken, Ten dienst van 't Vaderlandt, in Mavors veldt verricht. Keer noch eens bruggewaarts, opdat gy daar 't gezicht, Ook aan den andren kant des Strooms laat afwaarts weiden, Om zoo van 't voorwerp dan, schoon heughlyk, af te scheiden, Dat langs de wallen van de Maasstadt zich vertoont; Waar na gy in de zaal, daar Themis zit gekroont, Op 't heerlyk Raadthuis, moogt uw zangen weêr hervatten. Wanneermen d'oogstraal nu naar 't Westen uit laat spatten
[pagina t.o. 24]

[pagina 25]
Der Maaze, raaktmen hier, in zyn bespiegeling Des Vloedts en van het landt, weêr in verwondering, Zoo door het zilvernat, dat bruischt langs steile boorden, Als door de bergen in de verstafwykende oorden, Zoo lang 't gezicht toedraagt, de landtstreek naar Ruermont, En alles wat hier is gelegen in het rondt; Waar van een gansch gezang de stof niet kan bevangen. Men blyft ter slinker zy met zyn gedachten hangen Op 't snelle bruisschen van den stroom, daar hy gestuit Wordt door een Molen, die veel krachts in zich besluit, Door kunst van raderen, om balken door te splyten Tot deelen; diemen droogt op hooggevlydde myten Op 't Eilandt, dat den vloedt daar in twee armen scheidt. Zoo zietmen 't edel graan hier ook tot meel bereidt, Dat aan den andren kant in 't maalen wordt gebroken. De Maasgodt zit hier vaak in zyne kil gedoken, Beloerende wie hem naar eisch in 't water eert, En zyne wetten viert, in 't vaaren fix geleert, Dien hy met zynen riem braaf voortstuuwt onder 't zeilen. Maar zyn'er die niet wel zyn gronden konnen peilen, Als t'onbedreven op zyn gladtgekeide bedt; Dien straft hy menigwerf als schenders zyner wet, Als hy met Eölus in woede is opgerezen. Der Goden hoog gezagh moet elk eerbiedig vreezen, Als wier vermogen dat der menschen overtreft: Dit heeft het Heidendom naar zynen grondt beseft; Dat van den Christen is alleen op Godt te passen, Wiens oppermogendheit geen schepzel is ontwassen; Als dien die alles naar zyn' wille en magt regeert. Maar, Kallioop, 't is tydt dat gy naar binnen keert, Om door Vulkanus straat (daar hy met zyn Cyklopen Het duurzaam yzer beukt, van 't vloejend zweet bedropen, Uit vleesch en spieren door het blakend vuur gejaagt: Daar 't aambeeldt slag op slag der mokeren verdraagt,
[pagina 26]
Geheven in de vuist, met ysselyk rinkinken, Waar door men straat en merkt in 't slaan hoort wederklinken, Als of hier Lemnos en Lyparen wierdt vertoont:) Te zwenken naar de merkt, daar 't goedt en quaadt beloont Wordt naar den evenaar der Rechtschaal: hier gehouden In 't Raadthuis; trots gesticht, als d'oogen ooit beschouden; (Alleen dat d'Amstelstadt de kroon hier boven spant, Wiens Raadthuis zyns gelyk niet vindt in 't Staatenlandt, En 't achtste wonder mag der gansche wereldt heeten.) Dit heerlyk Stadtsgebouw, naar 't richtsnoer afgemeeten, Ryst evenredig in het vierkant naar omhoog, Van blauwe arduinsteen, zoo behaaglyk voor het oog, Met zulk een grootsheit in zyn gevelen en zyden, Zoo hecht en vast gemetst; dat het voor alle tyden Schynt duurzaam, en in kunst niet zwigt voor 't Kapitool, Waar in de Roomsche schat zich veiliglyk verschool, En 't prachtig Raadthof was van 't Hoofdt der wereldtsteden. Doch laat ons van den voet de trappen opwaarts treeden, Tot in de Burgerzaale, ook vierkant opgehaalt, Waar in de Schilderkunst met zinnebeelden praalt, Vol zinsbeduidenis, naar 't onderwerp der zaaken, Die Themis vierschaar, en den pligt der Rechtren raaken; Tweevoudig, naar 't gebiedt der Stadt, weêrzydts gedeelt, Van 't Luiksch en Brabantsch recht; en schoon de Raadt verscheelt In 't stuk van Godtsdienstpligt, zoo heerschtmen hier eendrachtig, Dat d'eene d'andere zy nooit krenke, of val te magtig, Maar alles naar de wet gematigt word' bestiert. De grondtvest van een' Staat, daar d'een den andren viert, En alle Leden zyn door eere en trou verbonden, Wordt door de Twistharpy niet ligtelyk geschonden, Schoon elk de Godtheit eert naar voorschrift van 't gemoedt. Hier geldt verdraagzaamheit; wanneermen 't nutbaarst goedt, Het heil van 't volk, bedoelt, in 't hoog gezagh te voeren. Verschil van Godtsdienst moet de harten niet beroeren,
[pagina 27]
In 't geen Gerechtigheit betreft in 't Staatbestier. Dus voert het Raadthuis hier de witte vreêbanier, Het loflykst wapen van een goede Stadtsregeering. Elk gaat hier recht door zee. hier valt geen rechtsverkeering, Waar in d'Onnozelheit belaagt wordt en verdrukt. Hier legt het snoodt gewelt aan Themis voet gebukt, En d' Onrechtvaardigheit geklonken aan een keten. Niets is'er schooner dan een Rechters blank geweeten, Waar door hy schuldigen verdiende straf toewyst, En d'onschuldt vry verklaart: een deugdt die ieder pryst, Als die Godts recht verbeeldt, en handthaaft naar de wetten. Maar ongelukkig landt daar Heerschers zich besmetten, Vervoert door Eigenbaat; een vloekdaadt voor 't gemeen. Doch laat ons verder naar de bovenzaalen treên, Langs breede trappen, die men vindt aan beide zyden. Hier zietmen een vertrek ten dienst van Pallas wyden, Waar in een groote schat van boeken wordt bewaart, In kassen, langs den muur in net verbandt geschaart, Van Febus licht rontom bestraalt aan allen kanten. Hier zyn juweelen, van doorluchte Kruisgezanten Beschreven, zoo in 't Grieksch, als d'oude Roomsche taal; Ook van d'Aaloudheit, die de mogendheit en praal, En krygsbedryven van de Grieken en Romeinen Ontvouwen, daar al 't niewe in glans voor moet verkleinen; En alles wat'er tot Minervaas dienst behoort. Wie wordt op dit gezicht niet blakende bekoort, Die wysheit onderzoekt om wetenschap te leeren? Om deze Boekery nu verder te stoffeeren Met al dat keurlyk hiet, is 't loflyk dat elk Lidt, Die in het Raadthuis op 't gestarde kussen zit, Hier zyne mildheit toont, door gift van braave stukken, Waar door het in 't vervolg de Boekzaal zal gelukken, Datze een der schoonste van de Zeven Landen wordt. Maar, Zangeres, 't is tydt dat gy u hier bekort,
[pagina 28]
En voortstapt in 't bezien der hoogverheve zaalen. 't Geheugt my noch hoe groots ik my daar voelde onthaalen, Met al de Broederschap der Kerkvergadering, Als d'Edele Achtbaare Raadt, na heusche nodiging, Ons zette aan zynen disch, voorzien met keur van spyzen, En 't edelst druivenvocht, waar door de vreugdt kon ryzen In 't hart; wanneer het werk der Kerke was verricht Met alle vreedzaamheit: dies denke ik aan Maastricht, Door d'eere en gunst genoopt, in zynen kreits ontfangen, Noch heughlyk meenigwerf; en pryze in myn gezangen D'oprechte vriendtschap daar genooten dag op dag, Wanneer ik d'eerste reis die Stadt en Landtstreek zag, Die ik, naar schynbaarheit, zal nimmer weêr genaaken. 'k Gevoel noch echter 't vier wel in myn' boezem blaaken, Dat ik my anderwerf verzaade door 't gezicht Der Stadt, en 't geen'er voort is aan den Stroom gesticht Die haare vest bespoelt; de zoom der Zeven Staaten, Waar op men, by 't behoudt, zich veilig kan verlaaten, Als op de Voorschans, die den zilvren vloedt bevrydt. Want raaktmen 't bolwerk van die sterke Steden quyt, Kan zulks vooral Maastricht in zynen welvaart krenken. Doch laat ons niet vooraf op ongevallen denken, Door geene middelen somwyl te schutten; want De hooge Vaderraadt, van 't naau vereenigt Landt, Zal in dit wigtig stuk, elk kundig, niets verzuimen. Moet dan een minder magt 't bezit voor meerder ruimen, Men trooste zich het lot van 's wereldts wisselval. Godts hoede blyft dan weêr de voormuur en de wal, Om, als in vroeger tydt, het Staatgebiedt te dekken; Opdat die Heerschappy niet mag tot onheil strekken Der Stadt, en van den bloei haars handels op den vloedt. Naardien ook 's Hemels zorge ons heeft zoolang behoedt, Zoo stelle men hier op alleen zyn vast betrouwen. Maar laat ons in 't gemeen de verdre Stadtsgebouwen,
[pagina 29]
Als in een zweemsel slechts, voortbrengen voor het oog. Hier zietmen Kerken, die met torens hemelhoog, Naar Gotsche bouwkunst, en veel loofsieraaden praalen, Door geene dichtpen naar haar grootsheit af te maalen, Vooral wanneermen al haar binnenpracht beschouwt. Wat zyn 't gevaarten, die ter eere zyn gebouwt Der Heiligen, byna met naamen niet te melden! Dus eerde oudt Romen eer zyn Keizeren en Helden, Aan wien 't Gemeenebest zich achtte, of was verpligt. Zoo zagmen Tempelen voorGa naar voetnoot* 't Broederpaar gesticht, Grondtleggers van de Stadt, en andre Halve-goden, Tot wien men in den noodt godtvruchtig quam gevloden, Met statig kerkgebaar, en offerplegtigheit. Zoo hadmen Jupiter een heiligdom bereidt, Als voor den Oppergodt, den Donderaar geheten: Ook wierden Herkules en Venus niet vergeeten, Noch Ceres, Mavors, en den verdren Godenstoet, Voor heele, of halve Goôn van 't Heidendom gegroet, Oneindig in getal, elk naar zyn' rang en waarde; In hunne Tempelen, daar 't volk in, t'zamenschaarde, Eerbiediglyk geviert, als Hoeders van den Staat. Hoewel 't niew Rome nu zoo ver niet buitenslaat, Dat het de Goden zou van zynen Voorzaat eeren, Zoo blykt het zonneklaar, hoe 't zich hier mag verweeren, Dat zynen Godtsdienst is gebootst naar 't Heidendom. Men ga de wyken van de Stadt slechts eens rontom, Waar in 't van Kerken krielt, en Kloosters, en Kapellen: Wat naamen hoortmen van die Heiligdommen spellen? D'een is deGa naar voetnoot† lieve Vrou, die sint Niklaas gewydt, Dees sint Mattheus, die sint Jan, (doch zyn, tot spyt Van Romens aanhang, deeze in 't recht gebruik verandert, Als daarmen, voor Godts naam, den Evangelistandert, Van 't waare Kruisgeloof, in opgestoken heeft.) Maar, alsmen verder denkt wat naamen men al geeft,
[pagina 30]
Zoo hier als elders, aan de trotsgebouwde Kerken, Zy zyn oneindig; daar met recht uit is te merken Dat Romes Kerkvoogdy steedts volgt den ouden zwier Van haare Voorzaatinne, (eer Godt de heilbanier, Door Peters leere en woordt, en Pauwels stem, daar plantte;) Waar tegen zich de laatste op 't allervinnigst kantte, Om 't Heidensch bygeloof te smooren in den grondt, En Godts genadeleer, van 't zalig Vreêverbondt, Te stellen in haar licht door d'Evangeliwaarheit. Bezagmen nu eens recht de zuiverheit en klaarheit Van 's Heeren leeringe en der Goddelyke wet; Hoe haast bleek 't middagklaar dat Rome was besmet Met eenen Schepzeldienst, in plaats van dien der Godtheit. Want, hoemen 't ook verbloemt, 't is blykbaar dat het slot leit, In d'oeffeningen van zyn Godtsdiensts-plegtigheit, Dat alles slechts tot praal en pracht wordt aangeleit, Naar 't Roomsch aaloudt gebruik, schoon in den naam verscheiden. Gaf 't pas in dit gedicht zulks breeder uit te breiden, Naar 't geen men zeker weet, en onbetwistbaar is; Men zag hoe ydelyk dit Rome met vernis, Als t' overschandelyk, bestrykt in zyn verweering. Doch 't zy geoorloft iets t'ontvouwen der vereering, Die 'k zag in uwen kreits, ô Pronkstadt van de Maas! Ter eere, en op den dag des heiligen Servaas, Zoo in het Kerkgesticht naar zynen naam geheten, Als in den omkring, door geen' zangtoon uit te meeten; Naardien ik op 't gezicht ontroert wierde in het hart, En door dien stacydrom als in den geest verwart, Vermidts ik 't Christendom zoo ver zag afgeweken Van 't waare redenslicht, en 't Evangelipreêken, Door Godes Zoone op aarde, en zyne Apostelschaar, Naar Godts gestaafden wil, verricht in 't openbaar, En door de pennen van die Heiligen beschreven; Die, in dit opstel, door des Heeren Geest gedreven,
[pagina 31]
Ons hebben uitgelegt 't onfaalbaar Kerkgeloof, Opdat de Waarheit nooit de Valsheit viel ten roof, Die 't menschdom ligtelyk kon door verkeertheit smeeden. Ik zag dan al den zwier dier overplegtigheden, De Monniksorders, by haar vaandelen geschaart, Met toortzen in de vuist, gebaart en ongebaart, En 't Koorgenootschap van die kerke; als Kanonyken, In 't prachtig feestgewaadt, met hunne fakkels pryken, Waar by men zag den Raadt van 't half Gebiedt gevoegt, Met meest de Burgery, vervrolykt en genoegt, (Daar 't zingen blyk van gaf) in 't hooge feest te vieren; Toen nu de togt begon met al de kruisbanieren, Waar in men Heiligen met verven zag gemaalt, Daar ieder Order, als haar heerlykheit, meê praalt, En haaren Schutspatroon in ongelegentheden, Zoo zagmen statelyk de Broederschappen treeden, Gekoppelt paar aan paar, in groots, en schraal gewaadt, De groote kerkdeure uit, en kerktrans om, langs straat, Door eenen mengelhoop beschouwt van sexe en jaaren. Na d'omgang quam de sleep van Kerk- en Kloosterschaaren Weêr in het Heiligdom, geschaart elk by zyn vaan, Als benden die men ziet in haar geleedren staan, Waar door GodtGa naar voetnoot* Mauzzim wierd in 't midden heen gedraagen, De Misgodt, van wien nooit d'Apostelen gewaagen, Maar dien men hier beschouwt, als hem de Priester torst, In eene goude kas geheven voor zyn borst, En dien ik, als een Godt, zag met aanbiddinge eeren; Wanneermen zag al 't volk zich naar den Priester keeren, Op d'aarde neêrgeknielt met diepe ootmoedigheit; Geen hooge of laage staat maakte ook hier onderscheidt, Maar elk aanbadt dien Godt, op 's Priesters tredt en wenken. Hoe kan des menschen geest, dachte ik, dien dienst bedenken,
[pagina 32]
En zulk een Godtheit, daar zelf 't Heidendom voor schrikt? Wordt zoo de Godtsdienst uit zyn leden gansch verwrikt, Door kracht van 't Bygeloof, en als op 't hart getreeden? Hoe is dit plegtgebaar in Christus Kerk gegleden, Daar 't minste zweemsel niet van voorkomt in de Schrift? O Romes Aanhang, die met zulk een woede en drift Ons doemt voor ketteren, dit leven zelfs onwaardig: Die met geweldt, en staal, en vuur, staat blakend vaardig, Om ons t' ontruimen uit den menschelyken staat: Die altoos tegens ons een adder voedt van haat In uwen boezem, naar uw kerkgebruik en gronden; Zaagt gy eens hoe uw Kerk Godts rechten heeft geschonden, En alles omgekeert, verbastert, en verminkt, En hoe de zuivre leere in onze Kerken blinkt, Van Godt zelf afgedaalt; hoe haast zoudge u bedenken! Dan zou de dolheit nooit zoo ver uw herssens krenken, Wat uwen Dolmans dryft, (naar Plutoos geest en aardt, Door zyne moordery van 's wereldts wieg vermaart) Om waare Christenen voor schuldigen te doemen: En, zonder eenigzins zyn vonnis te verbloemen, Hen, zonder onderscheidt, te wyzen naar de doodt, Die, door hun teêr gemoedt, zyn buiten Romens schoot; Schoon zy naar 't Hemels woordt hun leere en zeden schikken. O moordersch Rome! wie moet voor den dienst niet schrikken Van uwe echtschendery met 's Hemels Bruidegom! Voor Godts Orakelen bezwykt gy, en staat stom Wanneer men u bewyst dat gy zyt afgevallen Van Christus leere en woordt; hoe stout gy ook moogt brallen Op d' Oudheit uwer Kerke, en hier van schreeuwt en tiert. Want heeft d'Apostelschaar ooit Kerkmisfeest geviert, Of immer Mis gedaan? Wil dit wel overweegen: Men eischt van u bewys. hier staat gy voor verlegen; Doch hebt voor uwe zaak een' andren vondt bedacht, Opdat het Ketterdom, dat dezen dienst veracht,
[pagina 33]
Gesmoort worde in zyn bloet, en wechgevaagt van d'aarde, Maar is dat 's Hemels leer, die Christus openbaarde, De Heilant, dien men ook diervoegen heeft gedoemt, Als eenen lasteraar? Zoo gy dan, Rome, roemt Op Oudheit, die gy nooit in Christus woordt kond vinden, Zoo zyn de Jooden wis uwe oudste kerkgezinden, De Joodtsche Bloetraadt, die den grondt eerst heeft gelegt, Waar op ge, in dollen drift, ons lyf en goedt ontzegt, En tegen Christus leer de bloetvlag op durft steeken. Maar 'k voele dat ik ben te ver van 't stuk geweeken, Vervoert door 't naar gezicht van Romes ydle pracht, En 't wangebroedtzel uit de herssens voortgebragt Van eenen Monnik, Dol in naam en in gevoelen, Die in zyn beuzelschrift zoekt zynen moedt te koelen Aan alle Ketteren, dien Rome daar voor acht. Maar deze Ketter most dan d'eerste zyn geslagt, Als die geen weêrga heeft in zyne kettersleering. Want (wat hy zeggen mag tot steunsel en beweering Van zyn gevoelen) 't is een afgrondts vuyl gebroet: Naardien Godt haat en wraakt den man verhit op bloet, En hy de vierschaar spant, als Heerscher in den hoogen; Als die geen moordtlust noch verkeertheit kan gedoogen, (By 't Heidendom gepleegt) tot voorstant zyner kerk. Toon ons, indien gy kond, ô Dolmans, Christus merk In uwe plegtigheên, Misdienst, en Moorderyen. Men ziet den Antichrist Godts uitverkoornen wyen Aan zyn vervloekte wraak, zoodat hy dronken wordt Van 't bloet der Heiligen, door zynen last gestort; Maar niet dat Christus, of d'Apostels hier naar zweemden. Laat Rome zich dan vry van 't Christendom vervreemden, En Christus waare leer, die 't Evangeli staaft, Waar door het niet alleen zyn grondtvest ondergraaft, Maar stout de zyde durft van 's Heilants vyandt kiezen: Wy willen voor Godts Naam liefst alles hier verliezen,
[pagina 34]
Dan ons te vlyen naar zyn Heidensch bygeloof. Nooit valt een Christenziel des afgrondts magt ten roof, Die zich op Christus bouwt, en vasthoudt aan zyn gronden. Hy, uit des Vaders schoot, op 't aardtryk afgezonden Tot Leeraar, Priester, en den Koningk van zyn volk, Gaf nimmer zyne Kerk, tot wapen, vuur en dolk, Om d'ongelovigen, of ketters te vermoorden; Maar wel zyn zuivre leere, om, als met zyde koorden, Hen zagt te trekken tot het Evangelilicht. Maar, waar verdwaale ik in de vesten van Maastricht, En 't midden van de Stadt, door yver voortgedreven? Des Landtvoogdts heusheit zal 't my, naar ik hoop, vergeeven, Dat myne Zangeres zoo ver haar doelwit mist. 't Schynt dat zy inderdaadt in 't zingen zich vergist, Zoo in den buitensprong, als 't onderwerp der zaaken. Dies wil ik in het slot van deze zangen staaken Iets meer te reppen, dan het geen de stof vereischt: Want zeker 'k most voorlang de Maas zyn afgereist, Nadat ik Aigermont had met de Vest verlaaten: Doch dat ik, voor het end, noch eens de ruime straaten, En groote plaatzen doorspansseere van de Stadt. De Vrydhof, daarmen eer lyfsbergings vryheit hadt, Is sierlyk in 't verbandt bezet met lindeboomen: Hier zietmen Edelen en Burgers t'zamenkoomen, Met Geestelyken, elk in zyn gewaadt en dragt, Om 't niews te hooren dat de Loopmaar heeft gebragt, Of 't geen van elders is door schriftberecht ontvouwen. Somwylen magmen hier die ruime plaats beschouwen Byna als Amstels Beurs, recht op den middagstondt. Veel krygsvolk zietmen hier ook wandelen in 't rondt, En in den verdren drang, zoo Hopliên, als soldaaten, Ter Hooftwacht hier bestemt: vermidts men alle straaten Hier schier bespieden kan, 't zy voor- of achteruit, En van bezyden, zoodat hier de kring als sluit
[pagina 35]
Van 't middenstip der stadt, om alles te bewaaken. Sint Jan, en sint Servaas, die schier elkander raaken, (Hoewel de Godtsdienst van hen gansch verscheiden is, Want d' een pronkt met Godts leere, en d'ander met de Mis; Dien grooten offerdienst, die daaglyks op d'altaaren Geschiedt, en nimmer kan met Christus offer paaren;) Weêrzyds voorby gestreeft, zoo zwenktmen naar het Hof; Hier vindt de zanglust weêr een ruim verschiet van stof, Tot roem des Landtvoogdts, en 't gezicht der groote zaalen, Die, heerlyk opgebouwt, met pronkbehangzels praalen, Vol kunstig beeldtwerk, daar het stoutst penseel voor zwigt: Want zeker quam my nooit iets grootzer voor 't gezicht, Zoo gloeiende van kleur, met zulk een vaste houding, Dat alle schildery verbleekt scheen door verouding, En ingeschoten, als zy quam by 't schoon tapyt. Nu ben ik 't denkbeeldt der Historiën wel quyt, Maar niet in 't algemeen dat van die Pallasstukken, 't Gewrocht der weversspoel, dat ieder zou verrukken, Ja zelf de Kunstgodin; als eer Arachnes werk, Hoewel zy door haar magt die trotse viel te sterk, En haaren hoogmoedt strafte; als 't hart haar kunst waardeerde. 't Gezicht, daar my ook toen de Veldtheer meê vereerde, Der meeste Sterkten in Europes kreits bevat, Door Vestingbouweren getekent, is een schat Die onwaardeerbaar is voor Mavors togtgenooten. Hier zag ik hoe een vest met bomben wordt beschoten. Daar hoe een lynschans wierd besprongen, en verweert. Hier hoe de vyandt wordt van wal en schans gekeert. Daar hoe een bolwerk, of reduyt wordt ondergraaven Met mynen in den grondt; het kerkhof voor de Braaven, Naardien geen dapperheit hier tot verdading geldt, Maar 't alles zwigten moet voor 't onderaardtsch gewelt, Wanneer de zwavelkolk wordt looslyk aangesteeken. Hier zagmen een ontwerp hoe 't leger most door beeken,
[pagina 36]
En stroomen waaden, eer 't was 's vyandts grondt genaakt. Men zag ook slagen, daar 't van vier en solfer blaakt, En alles door de kling ter neder wordt gehouwen. Daar scheen geen end te zyn in 't kunstwerk te beschouwen, Van alles 't geen Belloons en Mavors dienst betreft, Van my niet naar waardy van 't onderwerp beseft, Als in de wapenen en krygskunde onbedreven. 't Onthaal daar dag op dag de Broederschap gegeeven Der Kerkvergadering, drie paaren te gelyk, (Daar ik ook deel aan had) was mede een klaare blyk Van 's Veldtheers heusheit, waardt met dankbaarheit te roemen. Maar ga ik verder om in myn gezang te noemen De ruime straaten, en de Merkten, groot van kring, Zoo raake ik ligt verdwaalt, of valle in zwymeling, Vooral des merktdaags, door het grimmelen der menschen. De groote Raadthuisplaats heeft alles dat te wenschen Is van den leeftogt, voor den mensch en 't vee bereidt. De klank van 't klokspel, op den Raadthuistoren, spreidt Zich vrolyk door de lucht, en streelt elks harte en ooren; Een spel zoo kunstig dat het moet Apol bekooren, Als hy zyn rossen ment door deeze luchtstreek heen. Wanneer nu oudt en jong de merktplaats over treên, En elk zyn gading zoekt, in keur van koopmanschappen; Zoo schynt het, alsmen staat op 't hoogst der Raadthuistrappen, Dat deze schaaren hier als nyvre mieren zyn, In recht en schuins gedrang; daar dees ziet naar een zwyn, Die naar een schoone schink; dees naar een malder koren, Die naar 't gevogelte, dat boerejongens stooren Uit zyne nesten, kaal, of pas ten halven vlug: Spansseertmen nu wat voort, of deinstmen wat te rug, Daar vindtmen spartelvisch, verschalkt door aas en netten. Voorts zietmen koopmanschap, zoo niewe als oude, zetten In kraamen net geschaart, naar ieders liefde strekt. Ook leit de gansche straat, ter noorder zy, bedekt
[pagina 37]
Met lappen, oudt geweer, en uitgelezen boeken, Daar ieder, naar zyn keur, 't behaaglykst uit kan zoeken, Als hy, met vryheit, hier een tweede uitleezing doet. Wat is hier veldtgewas; groen moes, dat jeugdig bloet In d'aderen verwekt: by minners hoog geprezen! Men kan d'onnozelzeit uit veeler wezens leezen Der boeremeisjes uit het landt van Overmaas, Daar d'eene hoendren veilt, een tweede vette kaas, Of boter versch gekernt; en Limburgs lekkernyen, Van rechte kenneren gelieft voor speceryen, In 't heet Molukkenlandt door Febus vuur gegroeit. Maar och; wat schrik! Ik zie soldaaten daar geboeit, Verlopers uit den dienst, en op de daadt gegreepen, Wel vast geknevelt naar de mikgalg heene sleepen, Voor 't wachthuis hier geplant; opdat zy door de doodt Hun misdryf boeten, als die, reukeloos en snoodt, Zich uit den dienst van 't landt, als schelmen, stout begeeven, Doch die, naar 't krygsgerecht, verbeuren lyf en leven, En zeker welgegrondt, wanneer zy dit bestaan. Want lietmen zulken vry, hoe zou de tucht beslaan, De strenge legertucht, om 't krygsvolk in te toomen; Een ongebonden hoop, die 't landt zou overstroomen Met roof en stroopery, tot zyne onveiligheit? Dies billyktmen met recht de doodtstraf, die bereidt Is voor dit schuim van volk; verloopen om te rooven, En schendtbedryven, als men naaulyks kan gelooven, Te pleegen met gewelt, tot onheil van den Staat. Maar, Kallioop, 't is tydt dat gy de stadt verlaat, Onmooglyk naar vereisch in zangen te beschryven: Want, wat gy zingen moogt, veel zal'er overblyven Dat pas wordt aangeroert. ook is 't het oogwit niet Datge in een tafereel vertoont al 't geen men ziet In al de Wyken van de Stadt en haare streeken. U is noch over van de Steenspelonk te spreeken,
[pagina 38]
Die naar sint Pieter hiet, of hem geheiligt is. Waar zyn'er woorden, om die naare duisternis, Die kronkelwegen, van dien doolhof af te maalen, Waar in men nimmer dan het fakkellicht ziet straalen, En dienmen echter, door niewsgierigheit, doorkruist? Doch dat wy eerst de Sterkte, onkrenkbaar overkluist Met steengewelven, op het klif des bergs beschouwen. Dit 's een der zwaarste van Gradivus krygsgebouwen, En als onwinbaar voor de vyandtlyke magt. De Vesting wordt bewaart met eene sterke wacht, Der Stadtsbezettinge, om haar veiliglyk te dekken, Als eenig vreemt gewelt den berg quam overtrekken, Of door de laagten drong naar haare wallen heen: Dat ook, als 's vyandts heir aan zynen voet verscheen, Het van geen beukery de Stadt ooit kon bedonderen. Maar binnen in 't gewelf moet elk zich meer verwonderen Door 't zwaare muurwerk, daar de trompen van 't geschut Door speelen moeten, van den steenberg onderstut, Zoo dik gemetst, dat naau 't gezicht hier door kan straalen. Men ging de vesting om, eer datmen raakte aan 't daalen, Langs d'uitgehouwe trap van meer dan hondert treên, Naast eene ronde put, gekapt uit eenen steen, Waaruit men water kan tot op de vesting hyzen. Wat mostmen in den geest niet voor de balgen yzen, In 't rondt der galderye op paarden net geschaart, Gegoten van metaal, daar 't hart voor wordt vervaart, Wanneermen overdenkt hun kracht in 't solferbraaken, Daar sterke vestingen door 't onderst boven raaken, En transsen worden tot de grondtvest toe gevelt. Doch, hoe 't nu verder in de Sterkte was gestelt, En hoe de Slakers van 't geschut hier adem krygen, Wanneer zy door een wolk der zwaveldampen hygen, En in het aanzicht zyn begruist van stof en zweet, Als 't veldt rontom weêrgalmt van 's vyandts wapenkreet,
[pagina t.o. 38]

[pagina 39]
Der fiere Ruitery, gezetelt op haar rossen, En legerknechten; dienmen onvermoeit, door 't lossen Van 't zwangere geschut, op Mavors wys, begroet; En hoe men verder uit de sterke Vesting woedt, Wanneer zy, of de Stadt ooit worden aangevallen, Zoo dat het alles blaakt van vuur rontom de wallen; Valt gansch onmogelyk te stellen voor het licht: Want naaulyks kreegmen half van alles hier 't gezicht, Zoo door den snellen spoedt, als 't flaauwe fakkelblikken; Alleen zag 't alles naar, waar voor men most verschrikken, 't Geen door 't verzekeren der deuren wierdt vergroot, Naardien men t'elkens haar in onzen gang toesloot; Waar door de longepyp en 't harte als wierdt gesloten. Maar lang genoeg 't gezicht der vestingkluis genoten. Wy daalen naar omlaag langs hooge treeden af, Met toortzen voorgelicht, in 't leunen op een staf, Naardien de trappen hier zyn hoog en breedt gehouwen, Gelyk voor Titans: als in Gottische gebouwen, 't Zy oude torens, of kasteelen, zyn gelegt. De diepe put, als vast aan deze trap gehecht, Is ysselyk om by het toortslicht in te kyken. Ook konmen ligtelyk, in 't aftreên, hier bezwyken, En storten naar omlaag, door schrik en zwymeling, Naardien de trap is als geslingert in een kring, Rontom dien waterkolk; dies moetmen zeker treeden. Na 't daalen, zagenwe ons, al half vermoeit, beneden In deze Steenspelonk, vervaarlyk voor het oog; Want heftemen het hoofdt, by 't fakkellicht, omhoog, Zoo scheen de naarheit uit het steengewelf te daalen. Bezagmen 't hol rontom, zoo quamen Plutoos zaalen, En naare kerkers, door de dichtpenne uitgebeeldt, Zich opdoen aan 't verstandt, daar niets de zinnen streelt; Maar alles akelig zich toont, en vol verschrikking. De duisternis scheen 't harte als t'elkens by verdikking
[pagina 40]
Te prangen door haar zwaarte als 't fakkellicht ontbrak. 't Spansseeren, recht en dwars, door elk gehouwen vak, De groote heirbaan langs, (daar hondert zydlingswegen, Met kuilen, pieken diep, zyn naast en by gelegen) VanGa naar voetnoot* Keizers handt gelicht, verleende t'elkens stof Om zich t'erinneren den doodelyken hof Van Dedalus gebouwt; dien niemant uit kon doolen, Daar Minotaurus zich in 't midden hielt verscholen, Van Pasifé gebaart, de schrik van Griekenlandt; Totdat dit Paardtmensch wierdt gevelt door Theseus handt, Nadat hy 't Schrikdier in den doolhof had gevonden; Waar na hy door den draadt, van 't kluwen afgewonden, Dat Ariadna hem tot zynen leidtsman schonk, De rugtredt weder nam, en zoo quam aan het honk, Daar hy dien dwarrelhof was moedig ingetreeden. Maar, laat ik verder iets der steenspelonke ontleeden, Daar langs dien grooten weg veel duizent naamen staan, Ter wederzyden, van de schaar hier doorgegaan, Daar van 't gezelschap elk schier zynen naam by maalde, Niet verre van den drop die door een spleet neêrdaalde, (Geheten de fontein) beneden in het hol, In eene ronde kom, die toen was boordevol Van 't druipend water, of een vocht vervalscht door streeken. Toen is ons verder een beruchte plaats gebleken, Die daar den doopnaam van Studentenkamer draagt. Beschouwtmen nu eens hoe de berg is onderschraagt, Door pylers huizen dik, of vakken zwaar als kerken, Zoo achtmen dit voor een der wonderlykste werken, Die onder d'aarde wordt in 't wereldtruim bespeurt. Niets is'er in den kring, of kruin des bergs gescheurt, Daar 't daglicht zynen glans, of straalen door kan schieten: Dies most die wandeling ons eindelyk verdrieten, Die nu meer dan een uur hadde onverpoost geduurt, Waar in het altoos was spelonkig, of bemuurt,
[pagina 41]
En stronklig op den grondt, door afgevallen stukken; Gelyk men ook somwyl most naar beneden bukken, Om door te kruipen daar de zoldring was te laag. Waar ik belust op ben; ik voele my niet graag, Om door dit aaklig hol ooit weder te spansseeren. Die evenwel Maastricht bezoekt moet nimmer keeren, Voordat hy dezen Berg inwendig heeft doorkruist. Doch niemant loope in 't hol door drift, of onbesuist, Of met te luttel lichts: naardien 't hier eeuwig nacht is, En, mistmen 't rechte spoor, 't als buiten menschen magt is, (In deeze Bergspelonk, daar duizent wegen zyn, Schoon met trompetgeschal, en by den fakkelschyn) Om eenen doolenden te vinden, of te hooren; Doordien de klanken voor de zwaare pylers smooren, Die 't licht ook stuiten van de toortzen buiten af: Dus wierdt de ruime berg een ongenadig graf, Waar in men hulpeloos, door 't scherpste zwaardt, most sneeven. Toen wy nu, na zoolang dien doolhol door te streeven, Het licht weer zagen van den aangenaamen dag, Wierdt straks de vrolykheit bekent door zoet gelach, Van 't gansch gezelschap, dat de naarheit veel verzagtte. Maar toenmen de spelonk ontworstelt was, en dachtte, Dat daags te vooren daar een heir in had gehuist Van Heidenen; 't geen 't landt rontom had doorgekruist; (Een wraakbaar vuyl gebroet, befaamt door schendtbedryven; Dat met veel honderden hier veilig kon verblyven, Doch met het krieken van den dag vertrokken was) Vermeerderde de vreugdt; omdat zoo wel van pas Dit schuim van Schuimeren den berg was uitgeweken, En voortgetogen naar de Luikerlandtsche streeken: Want wie ziet geerne dit geboefte in groot getal? Maar buiten de spelonk, zien wy een' steilen wal, Doch met een klif voorzien, om zagtjens op te stygen. Hier zult gy, Zangeres, weêr niewe zangstof krygen
[pagina 42]
Door 't Klooster, hecht gesticht, en zyne Broederschap Van sint Franciskus schaar. doch dit 's een ruimer trap, Dan die der Vesting, om in 't duister hol te koomen. Hier zagmen uit den tuin de zilvre Maas weêr stroomen, En 't langgesnebde jagt geankert aan den voet Van 't heilig kloosterlandt; daar wy meê door den vloedt Flus zouden stedewaarts langs dezen oever vaaren; Doch na 't bezoeken van de gladgekinde schaaren Der Monniksorder, die Slavantens grondt bewoont; Naardien hier alles zich zoo heughelyk vertoont, Als iemant ergens kan, tot oogvermaak, verwachten. Ook zal de vrolykheit de naarheit weêr verzagten Der bergspelonk, naardien het hart hier adem schept. De heusheit des Prioors dient hier vooraf gerept, Die zyn beleeftheit toonde in kloosterdrank te schenken Aan ons gezelschap, en d'amechtigen te drenken, Droogsmondts gekomen uit sint Pieters donkre kluis. Hier zaten wy in 't groen, by 't liefelyk geruisch Van Zephyrus, waar door 't geboomte wierd bewogen In zyne toppen, en hier alles scheen voor d'oogen Een Paradys te zyn, door zyne groente en bloei. De Monnik had, naar 't bleek, noch niet den vollen groei, Noch 't uitgezette lyf, als andre Kloosterlingen, Wien naau hunne Orderskap de leden kan omringen, Schoon van veele ellen wydt, door 't aangewonnen vet. Als wy nu in 't prieel ons hadden neêrgezet, Ontvonkte in ons de lust om vreedzaam eens te smooken. Maar och; wat ongeval! de pypen zyn gebroken In 't Maasjagt, door verzuim, of onvoorzichtigheit. Wy toonen den Prioor 't gebrek: doch hy ontzeit By onvoorziening, dat hy pypen kan beschaaren; Want, zeide hy, 't Brevier kan met den Monnik paaren, Maar geen Vulkanus kruidt, gezogen met den mondt; Doch, sprak hy verder, 'k zal eens zoeken in het rondt,
[pagina 43]
Of hier geen overschot der Walsche Predikanten Te vinden is, die voor drie dagen op Slavanten Als Plutoos smookten in 't benedenlustpriëel. Hy bragt'er ook twee drie, ten halven, of geheel; Daar wy toen onzen lust stukswys meê konden boeten. Maar 't fris Bourgonjevocht kost best den prang verzoeten, Geleden in den berg, en d'uitgedroogde keel, Waar van ook de Prioor kreeg zyn gerechte deel, Dat hem niet minder dan het gansch gezelschap smaakte. De Sexe, schoon zy heel niewsgierig was, en blaakte (Naar haaren eigen aart) om 't Klooster te bezien, Wierdt flux (gelyk een zaak die nimmer mogt geschiên, Opdat zy 't Klooster niet ontwydde) naar de wetten, Geweigert om een voet hier in te mogen zetten; Hoewel de Kloosterkerk voor haar wierdt opgedaan. By leiding des Prioors, zyn wy rontom gegaan De cellen, waar in zich de Broeders meest bevonden, Elk afgezonden, daar wy niet meê spreeken konden; Naardien 't was vastendag, naar Romes orde en wys, Wanneer de Broederschap zich speenen moet van spys, En met droog roggenbroodt, naar 's Prioors woordt, genoegen. Toen gingen wy ons in de Boekery vervoegen, Naar Monnikswyze, vry wat schraaltjens gestoffeert: Want wie dier Broederen is immermeer geleert, Of heeft de rechte lust om wysheit na te speuren? 't Gedoemde Ketterswerk was hier met tralideuren Vast afgesloten; voor 't niewsgierig onderzoek. Maar op de tafel lag een overheerlyk Boek, Een Bybel, in 't Latyn op perkament geschreven, Als of hy was geprent; zoo gaaf, als wy ons leven Niet zagen, daar voorin de schoone Rede stont Van sint Hieronymus, waar in men flux bevondt, Wat boeken hy voor echte, of apokryfe erkende. Men toonde 't den Prioor; en hoe zich Rome wendde
[pagina 44]
Van 't recht gevoelen diens Oudtvaders, in de lyst Der heilge Boeken: doch hy vraagde; Wat bewyst Dit tegen onze Kerke, onfaalbaar in 't verwyzen, En in 't erkennen van de Schriften? dit 's te pryzen: Dit is het waar geloof der echte Christenheit. Al watmen (sprak hy voort) dan tegen Rome pleit, De waare Moederkerk, moet niemant immer volgen. Zoo wordt de Waarheit door d'Onweetenheit verzwolgen. Zoo voert die oude Kerk verwaant de zegepraal: En als dit qualyk slaagt; zoo heeft zy vuur en staal, Om 't Ketterrot aanstondts den lastermondt te snoeren. Maar wie zou in den geest hier over niet ontroeren, Vermidts men slechts haar woordt stelt voor haar hoog gezag? Doch Rome voere vry dierwys de zegevlag, Wy zullen ons hier door zyn wet niet onderwerpen. Laat zyne roeden vry op onze leden snerpen; Wy kennen 't Hemelsch woordt en eeren 't in 't gemoedt, Hoe zeer de razerny, in heete gramschap, woedt, Om 't dierbaar Godtskleinoodt ons uit de handt te rukken. Gewillig laatenwe ons om Christus zaak verdrukken, Door 't niew Egypten: als Godts Erfdeel voorgespelt. Maar Rome denke vry, dat Godt zyn snoodt gewelt Zal wreeken, tot zyn' val; naar zyne onfaalbre dreiging. Maar, hoe! wyke ik in 't end by toeval, of door neiging Tot Godts Orakelen, noch eens van 't doelwit af, Door 't ongegrondt bescheidt dat my de Monnik gaf, Als hy zich door 't bewys diens Vaders zag verwonnen? Men achte, dat ik my in d' order heb verzonnen, En zie zulks over 't hoofdt, als eene omstandigheit: Ook zy het Boekvertrek hier meê vaarwel gezeit, Om in de Kerk te zien naar d' andre Reisgenooten; En dat met myn gezang de Vesper wordt besloten, Den vreemden Avondtdienst, op 't hooge koor verricht. Maar hoe verhaale ik dien? Hoe stelle ik dien in 't licht?
[pagina 45]
Hoe zal ik op 't papier een denkbeeldt konnen geeven, Van 't geen de Monniken godtsdienstig daar bedreven, Of, liever, naar het geen het Bygeloof hun leert? Dewyl Godt op dien trant gedient wordt noch geëert, Als daar geen voorschrift van is in zyn Woordt te vinden. 't Is dan de regel van die strenge Kapsgezinden, Door sint Franciskus voor zyne Order ingezet. Het woordt diens Heiligen geldt by hen voor een wet, Waar aan zy door gelofte en eede zyn verbonden. Wanneer wy ons in 't koor der Kerke nu bevonden, (Na dat'er voor de Sexe een deuntje was gespeelt Op 't orgel, door een Broêr, in kunst niet misgedeelt) Zoo hoordenwe een gedruis dat zwakken zou vervaaren. Straks zagen wy den drom van meest de Kloosterschaaren, Ten wederzyden van de banken in het koor. Dit quam 't gezelschap als een donderonweêr voor, Vermidts 'er niemant wist van deze Monnikszeden. Men hefte aan met den zang der Litanygebeden, Waar in men hulpe en troost der Heiligen verzoekt; Nooit tot een leerbeeldt in d'Orakelrol geboekt, Maar door des menschen geest arglistig uitgevonden; Kerklasten, dien men op de schoudren heeft gebonden, Hoewel vanGa naar voetnoot* geener waarde in 't Christelyk bedryf. Men zag de Monniken toen met het gansche lyf Neêrbonzen op den grondt, met stille prevelingen. Haast rezen zy weêr op, om noch een poos te zingen; Waar na zy knielden met een statig plegtgebaar, Met d' armen naar de lucht; zoo dat de gansche schaar In stilte lag gebukt, met opgesteeke handen. Dus scheenen ze alle van een hemelsch vuur te branden; Dat Godts alschouwend oog doorziet tot in den grondt. Ik vraagde een Lekebroêr, die aan de Kerkdeur stont, Hoe lang dit duurde, en naar den inhoudt dier gebeden. Zy moeten negenmaal, zeî hy, dus met de leden
[pagina 46]
Gebogen en gerekt, 't gansch Pater noster uit En 't Ave opzeggen, eer die strenge koordienst sluit, Dien zy tot vierwerf toe des daags en 's nachts hervatten. Maar, dachten wy, 't is tydt de kerkdeure uit te spatten, Verwondert door 't gezicht van zulk een Avondtlof. Wy vonden den Prioor toen weder in den hof, Die voort ons alles wees van tuingewas, en boomen, Die vruchten droegen, en dien wy, by 't naderkoomen, Heel weeldrig zagen op dien vetgemesten grondt; Vooral een Peereboom, die aan den kerkmuur stont, Aan latten uitgespreidt, en boven 't dak geschoten, Die vol met trossen hing, tot aan de teêrste loten, En als een Wonderboom aan ons wierdt voorgestelt; Want jaarlyks worden 'er by duizenden getelt Dier schoone peeren, die gerypt zyn aan de takken, (Zeî d' oude Vader) zoo dat veele herwaarts zakken, En zien het wonder met verbaasde harten aan. Doch, dachten wy, 't is tydt de bergtrap af te gaan, Om eindelyk, voor stroom, de Maas weêr af te snellen. Maar eerst gevoelden wy den dankpligt boven wellen, Dien wy afleidden by den rustigen Prioor, Die zich niet moeide met de Broederschap in 't koor, Om ons, naar onzen lust, al 't heughlykst aan te wyzen; Zoodat ik zyne gunst moet aan de starren pryzen, Als die, by 't afscheidt, my byzonder noch verzocht, Dat ik des andren daags hervatten wou dien togt, Naar dit vermaaklyk Oordt, om voort met hem te spreeken. Nu was de tydt alreê meer dan te veel verstreeken, Om, langs d'arduine trap, te daalen naar het jagt, Dat ons de voorraadt op Slavanten had gebragt, Van eêl Varinas kruidt, en welgevulde flessen. De Zonnetoorts wees aan dat het al over zessen Was aan 't stadts klokkenslag, door 't zakuurwerk gestaaft. Dies staken wy in 't diep, (tot vrolykheit gelaaft
[pagina 47]
Met Libers druivensap) en dreven af, in 't stroomen Der Maaze, totdatwe aan de wandelplaats der boomen, (Met veele laanen hier geschaart in net verbant) Geraakten, daar wy toen verkozen 't vaste landt, En weder in de Stadt verheugt ter maaltydt gingen. Daar ziet men, in een schets, verscheide wisselingen, Van plaatzen, en onthaal, op die sint Pieters reis; Waar mede ik myne taak volwrocht heb naar vereisch Van 't stuk, hier toe bepaalt als ik 't hebbe aangevangen. Geeve ik nu eenigzins genoegen, met myn zangen, Aan myne Vrienden, en den Kenneren der kunst: Vooral als ik behaal des Landtvoogdts keure en gunst, (Om wiens wille ik alleen het werk hebbe ondernomen) Zal ik geen zwarte Nyd, noch Zoïlisten schroomen, Die vitten mogten op gebreken, my ontslipt; Dewyl de kloeksten zelfs met feilen zyn behipt, Vooral in Febus kunst; dat alle Schriften tuigen. Wil dan een booze Spin hier haar vergif uit zuigen, Daar licht de nyvre By wel honig vinden kan; Ik trekke 't my niet aan, al was 't een Eedtgespan Van 't haatlyk ongedierte, om myne schuldeloosheit Te quetzen door de tonge, of zwadder zyner boosheit, En wachte 't rustig af, ontheft van alle wraak. Ik wensche dat het stuk hun strekke tot vermaak, Die 't met onzydigheit en oordeel zullen leezen. Slechts zorge ik, dat ik van den Veldtheer heb te vreezen Het vonnis, dat ik my te breedt hebbe uitgebreidt: Maar 'k hoope dat hy my, naar zyn bescheidenheit, De wereldt door bekent, die misgreep zal vergeeven. Dies sluite ik met een' wensch: dat d'Opperheer het leven, Van dezen dappren Heldt, en Hoeder van Maastricht, Lang rekke in zyne gunste, om lange noch 't gewigt Dier groote Landtvoogdy, naar wensch, te konnen draagen. Hy wil zyn lichaamskracht krachtdadig onderschraagen;
[pagina 48]
En zynen kloeken geest, vol oordeel en verstandt, Gestaâg verwakkeren, tot heil van 't Vaderlandt, Zoo in den stillen Vrede, als 't woên der Krygsorkaanen; Opdat hy zyne ziel gerust den weg mag baanen, (Nadat hy d'aardtsche vreugde en levenstydt is zat) Naar 't eeuwig Koningkryke, en 's Hemels vreugdestadt, Die Godt zelf heeft gesticht, om zonder end te blaaken In 't Goddlyk liefdevier, en 't hoogste Goedt te smaaken, De zaligheit in Godts gemeinschap voor altoos, Een volle heerlykheit, op aarde gadeloos; Door Christus offerdoodt en bloet alleen verworven: Zoo praalt de ziel met zege, als 't lichaam is gestorven! End.	voetnoota Virgilius Maro. voetnoot* D' Aarde voetnoot* Een Fontein, wiens kom als een Roomsch renperk is gevormt. voetnoot* De Tydt. voetnoot* Ammianus Marcellinus. voetnoot* Romulus en Remus. voetnoot† Wy noemen'er maar vier, voor alle andere, ons niet met naamen bekent. voetnoot* Daniel cap. XI. vs. 31-39. kan over deezen Godt, en den Vorst die hem zoude invoeren, aandachtig worden nagezien, daar ons geene duistere trekken van den Paus, het Pausdom, en den Roomschen Misgodt in voorkomen. voetnoot* De leider en toortslichter dus genaamt. voetnoot* Men zie hier over na Colos. 2. vs. 20-23.

Vorige Volgende

Het kasteel van Aigermont, en d'omleggende landtstreeken in de heerlykheit van Nederkan, nevens de stadt Maastricht

Het kasteel van Aigermont, en d'omleggende Landtstreeken in de Heerlykheit van Nederkan, in heldendicht afgeschetst.

Over het gehele werk

plaatsen