Rimen en teltsjes

[p. 177]

Oan Eölus

Oer it needwaar fan de 29ste novimber 1836 In letter fan J.H. Halbertsma

Talia flammato secum dea corde volutans
Nimborum in patriam, loca feta furentibus austris,
AEoliam venit. Hic vasto rex AEolus antro
Luctantis ventos, tempestatesque sonoras
Imperio premit, ac vinclis & carcere frenat.
Illi indignantes magno cum murmure montis
Circum claustra fremunt: celsa sedet AEolus arce,
Sceptra tenens, mollitque animos & temperat iras.
Ni faciat, maria ac terras coelumque profundum
Quippe ferant rapidi secum verrantque per auras.
Sed pater omnipotens speluncis abdidit atris,
Hoc metuens, molemque & montes insuper altos
Imposuit, regemque dedit, qui foedere certo
Et premere & laxas sciret dare jussus habenas.

Friezen!

Ik tink noch om jimme; ik hoopje, dat jimme my net ferjitte. Ik kin noch tinke yn de taal, dy ik op memmeskurte leard ha, en ik skriuw 'er allinne yn om jimme in nochlik eagenblikje te jaan. Jimme begripe wol, Eölus, de baas fan de wyn, ferstiet nin wurd Frysk; hoe soe de man Frysk kenne? Hy het syn went ommers op de Liparyske eilannen yn de Middellânske see benoarden Sicilië. Hjirnjonken oer stiet in lyts stealtsje fan de taal, dy Eölus parlesjantert; dêr ha ik him ek yn skreaun, mar omdat jimme dêr nin wurd fan fetsje soene, ha ik it ferdútske yn it Frysk.

Ik ha it oan Eölus onbidich sein, dat beken ik; in bulte sille 'er de noas fan oplûke; mar dat kin ik net helpje. Eltse fûgel tsjottert, neidat syn bek is. Bûtendat, al koe ik oars, ik woe net oars. De onderfining jout har leksums rju let, en dan noch mei triennen; my tinkt, it is al sa noflik de wierheid, dy foar skea warret, laaitsjende foarôf te sizzen en te hearren, as skriemende wiis te wurden nei de skea.

De brief stiet hjir krekt sa as ik him oan Eölus skreaun ha. Jimme sjenne, de datum is ferkeard: novimber het mar tritich dagen, en it moat wêze de 1ste desimber. Tsjin nijjier komt my dat mear oer; dan wol ik de moanne altyd langer hawwe as er is, en 61 dagen soene my yn novimber noch wolkommer wêze as 31. Ik kin hjir nin oare reden foar fine as in geheime skrik tsjin de tiid, dat de rekkeningen komme, en benammen tsjin dy âlde kij, dy op har hoarnen it merk hawwe, volgens overgelegde rekening van 1834. Dat moat oars.

Op earste krysttydmoarn het Eölus op de weromreis my syn antwurd efkes foar fermanjetiid troch de glêzen smiten. As jimme dat hawwe wolle, sil ik it ek printsje litte. Farre wol, hurde Friezen!

[p. 178]

Dimter, dizze 31ste fan novembris 1836

Mynhear Eölus!

Dat skuort 'er dan fan 't jier heil om seil mei jo troch! Is dat waaien, man? Paulus liger sei ris tsjin my, dat sân divels troch de hurde wyn nin strie hâlde koene, en dat him it fel fan de fingerseinen ôf oan 'e earmtakke ta opstrûpt wie; mar earjuster skilde 't net folle. Oeral wêr men komt ha jo de pannen fan 'e tekken reage, en dêr is justernacht dy swiere rein op fallen, dat myn bêste freonen hast mei wiif en bern it iepen hûs útdreaun binne. Efter Ingelân binne jo, leau ik, opkomd; om tolf oere hinne wiene jy alteas te Londen; om ienen en twaen by ús kening op de audiïnsje yn De Haach; om fjouweren en fiven te Dimter en yn Fryslân, en de jûns te Grins: wêr jo doe stauwen of flein binne, dat wit de deale. Mar mei al dat wyldejeien hawwe wy mar in bulte skea. Binne jo ek skeef west, Eölus? Man, wat hawwe jo omjoeid! Wat in fjild beskaaid! Wyt' je wol iender's wêr't jo al west hawwe? Wat fiten dat je útrjochte hawwe? Kom, lit ik jo dêr ris in leaf lyts priuwke fan skriuwe. Myn pannen, as kleurje se net by de oare, lizze wer op it tek; myn finsters binne wer ticht, en myn ferwaaide pylken en bôgen haw ik wer by eltsoar skrabe. Toe, Bearn-poep! taapje earst ris yn! Ik moat de harsens goed skerpje; want oan mynhear Eölus brieven te skriuwen, dêr heart wat mear ta as oan syn keukenfaam.

Foarearst moat ik jo sizze, Eölus, dat je 't yn de jamkste fâlde beleave te slaan, dat 'k oan dit letterke in âlde Fries mei trije klinkertstiennen bûn ha. It is net omdat ik 't mei de wein fan Bouricius stjoer, en nin each oan de hearen fan it postkantoar jaan doar. Wêr jo wenje, dêr rydt nin post of postwein; dêr fljocht alles op de wolken. Mar ik begryp, dat it om jo hinne allegearre wyn is, en dan koe it sa'n letterke wolris gean as de trijekante hoed fan myn kollega, dy't jo him earjuster fan 'e holle bliesd hawwe, en dy't noch net wer telâne is. Wolle jo him, as 't je beleaft, werbringe, Eölus? Dêr kin wrammels nin nijen op stean. Yn dit ryk jouwe se ús foltsen tsjinwur'ch sawat helte minder as in foech skoalmaster, om helte mear as in skoalmaster te fertarren. De ljuwe miene it hjir te lâne oars goed; hja binne ek godstsjinstigernôch as 't net al tefolle kostet; mar hja miene mar dat geestlike minsken fan jo produkten bestean kinne, en, myn leave Eölus, leau my, hja moatte krekt sawol lekken om it lichem, en koweflêsk mei ierdappels yn it lichem hawwe as oare minsken. Myn buorman seit, dat it steekje nei de planeet Pallas opflein is; mar ik hoopje nei Merkurius, en om 't dêr dochs opskept leit, sa moasten je it huodsje mar strikende fol mei onbesnoeide gûnen werombringe. Dan kin de man syn seis jonges, dy't allegearre ta eare fan de gemeente mei de knibbels troch de broek rinne, in nij pak keapje. - Mar, kom oan, nin omhalen mear. Ik moat je sprekke oer de stoarm fan earjuster.

Ik fertraapje hjir alle neimiddeien it iten; dat is sa myn wisânsje, egentlik mear út wenst as út wysheid. Altiten miende 'k dat dit foar in minske, dy folle sit, sûn wie, omdat de prefesters te Frjentsjer it alear ek dienen. Nei it iten trapen dy altiten it bolwurk in slach twa om. In âlden biis fan in dokter, dy dat jierren efterien sjoen hie, sei op it lêst: ‘Dat sil no wysheid hjitte. As de kij de bealch fol hawwe, geane se lizzen en wjerkoaie; dan bekomt har it gers goed; en dit folk rint as se de grouwe pânse fol wyn en iten hawwe. De kij binne yn Fryslân wizer as de prefesters.’ Mar wat sil 'k jo sizze, mynhear Eöol? Dat giet sa yn itselde sok fuort, en al binne de minsken faak sa wiis net as de kij, hja rinne eltsoar alteas nei as de kij.

No dan, nei it iten dwaan ik meast in kuierke. Dat wie de brêge fan de rivier de Isel oer, en daalk yn 'e Worp. De Worp is hjir in bosk mei slingerpaden oan de oare wâl fan de rivier, om yn te kuierjen, hoewol de Dimter lju 'er heel komselden gebrûk fan meitsje, omdat de measten, as myn freon Van Eek sei, de wetterfreze hawwe: want lykas 'k jo sis, Eölus, hja moatte earst oer de lange brêge, dy op skippen yn it rivierwetter driuwt, om 'eryn te kommen. - Om de wierheid te sizzen, baas, kamen je rju loebeseftich oan. It waaide

[p. 179]

gnap, dat is wier; dêr wie gong yn 't swerk, dat is ek wier, mar yn de grutte gatten wie de loft suver blau, en dat je in orkaan yn 'e mûtse hienen, dêr hie 'k krekt safolle betinken op as op de oere fan myn dea. - Ik bin in Fries fan âlder ta foarâlder, en dy't fan sokke aaien set binne, kinne it net lang op ien steed hurde. As 't lang stil west hie mienden ús âlden, dat har de hûd sear die. Foel 'er watte te fjuchtsjen of te silen, dat har de weagen oer de kop rôlene, dat wie oalje yn 'e libbenslampe. Foar twa jier mette my noch in âlde Fries, in ferneamd man fan wol tachtich jier; ik mocht sa tsjin him sizze: ‘Jo binne sawat om 'e streek fan fyftich berne: as ik sa ris yn 'e holle omgean lit wat 'er sont al yn 'e wrâld bard is, dan ha je wol bêst twahondert jier belibbe, sa is 't 'er yn jo libben trochskuord. Jo hawwe in onrêstige, ongelokkige tiid troffen.’ ‘Nee, heite,’ sei de man, ‘ik bin krekt yn myn tiid berne. De wrâld wurdt my sa deadsk, dat ik 'er wol útrinne soe, as 'er bytiden net ris wat onderstboppe smiten wurdt. De doarren moatte altemets ris ferheakke wurde.’ Wel, Eölus, ik seach dy man mei syn tsjerkhôfsblommen op 'e holle oan, as ik foar de kop slein waard, en lykwol moat ik sizze dat 'er fan dy aard in hierke by my oerbleaun is. Doe je dat hele swerk as in keppel skiep mei feart troch de loft dreauwene, doe gong myn hert iepen. En dy wolken dat wiene je fan dy wite lapen sa grut as heal Fryslân, dy oer, tsjin, nêst eltsoar mei kûgels geweld fuortskauwen. It wie krekt as in hurddraverij wa earst yn it nêst fan 't Noardeast telâne komme soe. En dy wolken tynden as kowepânsen eltse amerij mear út, waarden al grutter en grutter, en rûnen al hurder en hurder.

Mar lykas ik jo sei, Eölus, ik hie 'er alleheel nin erch yn, dat je út sa'n ougryslik gat blieze soenen. Dêr wie in trop fan dy spjochtige populieren yn de Worp, dy bûgden en niigden, krekt as se by jo op de audiïnsje stienen. Mar, jonge, hja sprieken sokke nuvere wurden! Wylst jo azem troch de toppen gong, trillen, droanden, gûnzen en gûlden dy tûzenen fan twigen, dat it wol like as de grûn onder myn fuotten spjalte soe. Mar ik tochte, dat is mear gegier as wol; lit ik mar wat fierder gean, dan sil dat wol bedarje. Dat die ik ek, en gong yn 'e lijte fan 'e tûzen-en-ien hôven, dy de Dimter lju hjir deun oan 'e Worp lizzen hawwe, om middeis in kopke tee te drinken, en in boskje wurtels of in kropke salaad yn in fisknetsje thús te bringen. Mar doe ik in stapmannich fierder wie, hearde ik in rêst pannen ratteljen, dy't jo fan in simmerhúske keilden. Lykwol, ik tochte yn mysels, dat is ek mar in poatterich spul, in lyts sigentsje, dan moast dy arke falle.

Ik rûn yn 'e lijte fan de stekken fan dy hôven, dêrtroch fielde ik egentlik net wat oanrin jo namen, Eölus. Ik seach wol, dat as je oan de wynkant fan dy stekken stuiten en dan opfleagen, dat de blêden, dy't je meinamen, toershichten oer my hinne saaiden; mar dat binne mar blêden, tochte ik. Ik seach dêrfandinne yn 'e Worp del; dêr wie nin libbend skepsel yn, as in lang splinterich man, dy mei de hân oan 'e hoed, en lynjende op 'e wyn, krekt as er foar in laden tsjalk yn 'e beage rûn, dêr omswabbe. Men het sokke printen wol, dêr in bern, dy faar en moer ferlern het, poer allinne yn de wyldernis omswalket; dêr hie 't in bulte fan. Nuver strampele dy man 'er hinne; dan lei er mei syn smel liif pardoes op jo, en dan saaiden je him wyt hoefier út de paden wei yn it grien. De man hie in lange jas oan, dy't him op 'e hakken slingere, en ik wie yn tûzen neden, dat je him opnimme soenen en smite him yn de sparrebeammen fan Noarwein del. Fleanen is er oars wol wend; want it is (mei jo permisje!) in dichter; alle jierren komme 'er verzen fan him yn it muzen-almanak, en hoewol ik noch noait nin bundel gedichten fan Eölus sjoen ha, sa byldzje ik my dochs yn, dat er omtrint yn jins trant falle moat; want hy siket syn foarsje mear yn wyn, as yn gedachten. Yn de wan'linge neame se de man hjir Mynhear Weachhals, omdat nin kristenminske begripe kin, hoe't er it weagje doar om mei sa'n pear skonken op strjitte te kommen, ik lit stean, om 'er him op te troujen, as jy op 'en baan binne. Gelokkich stienen 'er beammen yn de Worp; en wie er opflein, dan hie er noch wol mei syn lange jas yn de iene of oare tûke hingjen bleaun. Jo moatte wite, Eölus, dat ik de man hjir graach hâlde wol; it is in onskeadlik beestke: hy docht nin minske kwea, en wy hawwe in droevigen wille mei him.

It is mûlk, Eölus, dat je it de iene dei of de oare yn 'e holle krije om hjir noch tsienris sa

[p. 180]

erch te spoekjen, as je earjuster dien hawwe, en it ierdryk oan te feien fan minsken, as je 't no dien hawwe fan blêden: mar dan hoopje ik dochs, yn Godsnamme, dat je onderskie meitsje sille, en reagje de goede net mei de tsjoede wei. Immen, dy mei de wanne yn 'e hannen stiet, wyndert ommers sa hurd net dat nôt en tsjêf beide weifljocht. It tsjêf fljocht wei, en it nôt bliuwt lizzen. Sa moatte jo ek, Eölus. Pûst wei, wa't je wolle; mar lit ús de kloeke, de ferljochte, foaral de brauwe en woldedige lju hâlde. Jonge, Eölus, dy't 'er binne, hoeve je ús net te fergunnen. It wurde njonkelytsen rariteiten, dat sizz' ik jo, Eölus! en is 'er noch hoop op behâld, it moat fan dat lyts heapke komme. Jokje jo de fingers, wel no, mik dan op de onbarmhertige riken, dy de lytsen mei har grutskens fertraapje, en mei har ynhelligens as bloedsûgers útkloarkje; op de rike bankerottiers, dy eptige en kloeke minsken út har soerwûn boeltsje set hawwe; op de hûspleagen, dy't guod fan wiif en bern ferslampampje; op de lêbige froulju, op de falske njirren, dy fan in brau man in sûper meitsje, mar foaral op de pesten fan Europa, de Jacobinen oan de iene, en de flaaiers fan de keningen oan de oare kant. Blies 'eryn, as je wolle, en lit se allegearre as it tsjêf fan it ierdryk stowe. Wy hawwe 'er foarrie fan! Mar believen op it romme iepene fjild, Eölus; want dogge jo 't yn 'e Worp of in oar bosk, dan bliuwt de iene of de oare noch wol yn de tûken hingjen. Ut earmoede moatte wy se 'er dan noch wol útskodzje, en brekke se in earm of in skonk, dan hawwe wy by 't eintsjebeslút noch mear kosten as it hele soadsje wurdich is. Dus, wolle jo se hawwe, blies se wei, dat wy se yn ivichheid net wer sjenne. Mar doch se nin sear; want it is ús nearne oars om te dwaan as om 'erôf te wêzen.

Hjir te lâne binne ek folle, Eölus, dy 't muoit, dat je juster net in rêst proponinten meinomd ha; mar dêr bin 'k ynienen tsjin. Wat no oart is kin neierhân foer wurde, en lju dy de bêste tiid fan har libben en bulten jild bestege hawwe om de minsken de goede wei te wizen, hawwe mear as immen rjucht op in goed plak onder de minsken. Mar dan noch watte, Eölus! As de studinten yn it systema fan de prefester oan it kapittel de providentia komme, dan wurde se sa eang, dat it echte skaai fan froulju útstoarn wêze sil, as hja dominy wurde, dat se eagenbliklik begjinne te meiden, en dêrfandinne komt it, dat alle proponinten ferlove feinten binne. Ferbyldzje jo ris, Eölus, dat je al de proponinten, dy't 'er no tefolle binne (sa'n pear hondert om-ende-by), mei in fikse twjirre fan dizze planeet namen; wat troanjes, tinke jo, soene dêr komme fan dy twahondert juffers, dy't har oansteanden dêr troch de loft stowen seagen, sonder hoop om dadelik wer rêden te wurden? Omdat 'er dochs in tiid komt, dat de proponinten krekt sa krap wurde, as se no rom binne, sa het in freon fan my al tocht om se in sliepdrankje yn te jaan foar fyftich jier, en sadwaande in honderttwa oerskriuwe (endosseren) te litten op de neikomlingskip. Mar, myn goede man, dêr kin neat fan komme; it begjint de juffers no al te fertretten, no't se in jier twa trije nei in berop wachtsje moatte; hoe soe 't dan komme as hja in heale ieu gobberje moasten? Dêr wie nin rie ta. Bûtendat, dan wiene se stôkâld, en wat soe sa'n jongkeardel oan in rimpelich âld wiif hawwe? Hy soe miene dat er by syn oarremem op bêd lei. Nee, dêr kin neat fan komme, of de juffers moatte de sliepdrank mei ynnimme; want dan bliuwe se mei jong, en as se yn 1890 of dêromtrint mei-eltsoar wer wekker wurde, dan binne se beide sa frisk as in nút. Mar dat giet jo egentlik net oan, Eölus; jo hawwe allinne mei de wyn te dwaan, as in middel om tsjerke en steat fan it oertallige te suverjen, en dan sis ik, dat je de proponinten 'er net útpikke kinne sonder har grut ongelyk te dwaan. As 'er in party fan 't ierdryk moatte, dan is de beurt oan de dominys, dy al jierren wille fan in berop hân hawwe, earder as oan de proponinten, dy noch om 'e stûke rinne. Elts syn bar is net tefolle. Dus, Eölus, wolle je oanfeie en mei-ien lyk en rjucht dwaan, himmelje dan de âld-dominys op, en 'er komme fansels fakante pleatsen foar de proponinten. Jo wite, ik sis dat net út eigenbelang, mar ik wol graach sike herten genêze.

Niis spriek ik ek ien, dy't jo in hele wask mei himden en lekkens weitôge hiene; dy sei tsjin my: ‘Wy hawwe sa siker nin linnen oerhâlden om ús te ferskjinjen. Ik woe leaver dat Eölus alle gekken weiwaaid hie, en dat se nei de moanne, de planeet fan alle gekken,

[p. 181]

flein wiene.’ Mar dat moat ik jo ek ôfriede, Eölus. Myn leave man, dat soe gelyk stean mei in ontfolking fan de ierde. Alle gekken wei! Hoefolle soenen 'er dan oerbliuwe? Litte wy leaver de rie jaan, om eltsoars gekheid yn de jamkste fâlde te slaan, en al dat sotte fan in oar troch 'e fingers te sjen, dat er ús sels in amerij letter oerslaan moat. Binne 'er guod dy't ivich papier begrieme om ús mei har boeken lêstich te wêzen; tongert in oar jin altyd dingen fan tsjerke en steat om 'e earen, dy men taaste en fiele kinne, dat sein wurde om in goede ribbe út it budget te skuorren, wy binne jo biezem net nedich, Eölus! In kollekte by minskefreonen, en in briefke by de bakker en slachter om har frij brea en bôlen, en flêsk te jaan, sil de slinger, dy pinne en tonge by har yn beweging bringt, dadelik yn rêst bringe. Wyt je, Eölus, ik sis dit mar, dat jo je net fan gekken tsjin gekken ferriede litte sille.

Mar, ja, dêr binne oars útmunters, grutte gekken, grutske gekken, dêr nin genêzen oan is, en dy, omdat se ryk en machtich binne, har mâlens as in jachte oan hondert oaren oansette. My binne se net yn 'e wei; fier dêrfandinne, omdat men nimmen lichter foar 't soaltsje hâlde kin as in grutsk minske, hawwe ik en myn stalken 'er in onfoegen nocht mei. It liket wol dat de minsken neat minder fele wolle as grutskens; dy sa heech by himsels opsjocht, sjocht leech del, miene se, op oaren, en dat is onhjirmlik foar har eigenleafde. Omdat se jo dan ek sa oeribel tsjin de grutske gekken opfierd hawwe, en it wol liket, dat 'er wat fan wêze moat, no, yn de goedichheid dan, ik kin se net hâlde; blies se nei de moanne, Eölus, mar pas op dat se sêft delkomme. Ondogens soe it wêze, dat je immen om syn lyts ferstân kwea dienen. - As je dat reiske mei de fergulde gekken dwane, dan komme je fansels ek op de moanne; dêr wennet ien fan ús kunde, dy moatte jo foaral goendei sizze fan Hiddes jonges. Ik mien de Noarger rún, dy tsjinwur'ch minister fan finânsjes op 'e moanne is. Freegje him dan mei-ien 'eris, of er ek rie wit om ús besnoeid en útriden jild foar in bytsje om te smeltsjen. Dêr binne wy hjir danich mei ferlegen, en de wiiste ljuwe fan 't lân binne har rie te'n ein. Begryp ris, mynhear Eölus, dat de besitters, dy yn ús ryk brieven op frjemde riken hawwe, alle jierren troch ús te licht jild in skea hawwe fan trije miljoen gûnen yn de yntressen, en dat stekke de frjemde potentaten yn 'e bûse.

Mar, de deuker, ja, Eölus, dat soe ik hast fergetten hawwe. As de lju op 'e ierde 'er de lucht fan krije, dat je de iene dei of de oare wer ris oan it feien geane, dan sil 't rekesten by jo reine; elts sil syn bést by jo dwaan, om him syn partij, dy him yn 'e wei stiet, fan it ierdryk ôf te bliezen, en dêr sil ien rekest onder wêze, as je dêrnei harkje, dan binne wy allegearre wei. Yn alle lânen wennet in rudich soadsje, dy by in omkearing neat te ferliezen en alles te winnen hawwe; dy graach alle regearringen nei de moanne seagen om sels op it kessen te kommen, en in tiranny yn te fieren tsienris grilliger en wreder, as 'er ea onder in despoat wêze kin. Dat skoarremoarje is fan de divel útbret; wachtsje jo dêrfoar, Eölus. As men har heart, dan is 't krekt as de regearring de sinne en de moanne skine lit, en hja soene in kening wol rekkenskip freegje, wêrom dat er de appelbeammen fan de rûpen opfrette lit. Alles, it sprekt fansels, om ús gelokkich te meitsjen, mar yn died en wierheid om ús safier te bringen, dat wy alle regearringen weijeie en har skepter yn de pleats nimme. No, Eölus, jo binne yn in skrander nêst útbret, en dêrom jo sille wol wizer wêze. Mar dat sis ik jo, dat ik noch leaver onder de Turk as onder har stean, en as je dêrta beslute om mei in stoarmtwjirre de regearringen út Europa wei te skuorren, dan bid ik jo minlik om my en myn folk mei-ien op te nimmen, en sette ús del mids yn Constantinopel.

Ik wyt net, Eölus; mar fan al dat waaien fan earjuster is my de holle noch rûzich en sûzich. Eltse amerij bin ik de tried kwyt. Wêr wie ik ek? O ja, yn 'e lijte fan de stekken fan de Dimter hôven. No, ik knikte mynhear Weachhals al ris ta, mar de man koe net sykje, en hy gniisde tsjin jins azem oan as in bolle. Ik gong in stapkemannich fierder ta't ik oan it útein fan de hôven en de Worp wie, by it grutte hûs fan de sosiëteit, dat op de hoek stiet. Dêr hie 'k in frij gesicht, Eölus; ik stie 'er yn 'e lijte, en koe op myn gemak al jo wylde sprongen ôfloere. It wie oars bjuster onfoarsichtich fan my; want jo hiene my it hele tek

[p. 182]

op 'e harsens bruie kind, as je my net genedich west hiene. Mar ik hie 'er noch it rjuchte erch net yn. Efkes hie 'k dêr stien, doe 'er in hynzer mei in poepekarke oankaam; it beest, dat oars in tichte guds wie, slingere as in skeef man oer 'e wei. Men seit sa wol fan swakke minsken, dat men se wol omblieze kin; mar jo dogge 't sterke hynzers. Sawat ter siden fan 't karke, oan 'e wynkant rûn in wyfke, dat ik net seach, mar dat ynienen opsetten kaam, en mei in dwerse skamper it hynzer foarby fleach, hals oer kop yn 'e dyksgreppel del, Peaske en Pinkster bleat. ‘Hea muoie!’ sei ik yn mysels, ‘moat dat sa mâl?’ It minske stie wer op, seach my oan en lake ris, sadat hja nochal oer jins hantrekken like foldien te wêzen. Eölus! Eölus! Wat binne jo in âlde punthûn. Jonge, man, al sjenne wy 't net, wy krantsje dêrom wol. Of miene jo, dat wy net wite wat dat je earjuster te Brussel útrjuchte hawwe? Dêr ha je ommers midden op 'e merkepleats in grienwiif mei in twjirre fan onderen opnomd, fjouwerkant opnomd, sis ik jo, en wol tsien foet boppe de grûn smiten. Dêr het dat earm minske in amerij mei útsprate rokken op jo omdreaun, en sa hawwe jo se ek wer sakje litten, krekt as immen dy op in reinskaad (paraplu, parasjute) út in luchtbol delkomt. It liket ommers nearne nei, myn leave man! En dat op ljochtskine dei yn sa'n earbere stêd as Brussel is!

Egentlik hie 'k noch nin erch dat it sok akelich needwaar wie, mar yn de fierte bemurk ik wat, dêr my de eagen mear fan iepengongen. Flak foar my hie ik de rivier, dy sawat trije- of fjouwerhondert trêden fan my ôf dwers foar my lâns rûn; oan de rjuchter kant hie 'k de Worp, en oan de lofter in frij gesicht yn 't fjild, benammen op de gatten, dy oan de siden fan de rivier rinne, en hjir hanken neamd fol wetter wiene. Jo waaiden dwers oer de rivier, Eölus, en hienen mei dy hege wâlen alleheel nin oanrin om hol wetter te meitsjen; lykwol kleauwen de weagen boppe op de turfskûten, dy oan de oare kant oan legerwâl leinen, en dat slach foar slach; ja, op it lêst fleagen se oer skûten, ryddyk en alles hinne, en ljepten sa yn 'e stêdsgrêft wer del. It wie krekt, Eölus, as je de turfboeren in wite prûk opsette woene, sa sieten se mar jimmerwei yn 'e rûge koppen fan 'e weagen. No, ik moat sizze, dat wie nin onsin. Want hjir hâlde folle onder dat heapske rju fan oefenjen, preekjen en psalmsjongen. Dat helpt nochal om brakke turf foar farske te sliten, en is 't net goed by de minsken, dan is 't noch altiten goed om in akkoart mei ús Leavenhear te meitsjen, dat Hy in hingjende kop en in psalm fan Dathenus yn pleats fan in earlik hert oannimme wol.

Lofts fan my ôf yn it romme fjild yn dy puollen en petten wiste ik alleheel en al net hoe 'k it mei jo hie. Dêr wie nin weach, dat wat sei, mar it reinde 'er mei feart. Ik tochte: ‘Reint it allinne boppe it wetter, en oars net? Dat is nuver.’ Nei in bytsje digerjen begriep ik jo, Eölus. Dat wie wiskjen. Jo namen it wetter út de petten op as storein, smieten it wol hondert fiem yn 'e hichte, en dat waaide dan as riik mei kûgelsfeart foar de wyn ôf: de rein, dy oars fan boppen komt, kaam no fan onderen. Alle amerijen makkene jo blauwe gatten yn de loft, krekt sa suver en klear as men 't yn 't foarjier by fris waar en in goede koelte wol het. By riten foel sa flapsk wat wetter by my del, krekt as it mei in poat út de loft getten waard, en dat wie dêr dan ek wer mei dien. Nijsgjirr'ge dingen! Mar ik leau, Eölus, dat jo de rein nin tiid dienen om mei drippen del te kommen. Sokke dominys het men op ierde ek, dy preekje lykas jo reine. Dy smite jin de wierheid mei gjalpen op 'e hûd. It dringt, tinkt my, better troch as it giet lykas in storein. Ja, Eölus, fan swarte roeken sprutsen, ik haw nin fûgels yn it fjild sjoen, as allinne roeken. Dit foltsen woe 't ris tsjin jo besiikje. No en dan fleach 'eris ien nei boppen; as se tuorren heech wiene wjukkelen en wrakselen se, al wat se koenen, dwers tsjin de wyn yn, en ik moat sizze dat se wol tsienris mânsker wiene as ik tochte.

Ik hie jo no al yn 'e lampe, Eölus. Ik koe omtrint wol riede, as jo je net gau bekearden, wêr dat hinne moast. Ik gong efter myn beskûl, de sosiëteit, wei, en fûn myn freon Weachhals noch yn 'e Worp, dêr er nei it stowen fan it wetter stoe te sjen; hy woe 'er in beskriuwing op rym fan jaan yn it muzen-almanak. Hy gûlde al tsjin my, ik tsjin him, mar wy koenen nin wurd fan eltsoar ferstean; hearren en sjen fergong jin fan it waaien, dat

[p. 183]

jo diene. De dichterlike skraits stoe dêr op syn swevelprikken te weevjen, it griisde my ta de teannen út. Op it lêst tochte ik: ‘No moast er ris mei in twjirre by my weifleane!’ en dat barnde my sa yn, dat ik him hastich yn 'e hannen kniep, en útboarste yn 'e wurden: Vaarwel in eeuwigheid! Doe ik op 'e rin, en de Worp yn. Ien treast hie 'k oerhâlden, Eölus, dat je sa'n grut man alleheel net meinimme koenen. Syn byltenis bliuwt oer; dy komt 1838 yn it muzen-almanak.

Yn de Worp seach ik noch in tsjep staaltsje, hoe jo yn alle silen mak binne. My tochte, wy koenen jo hjir wol foar stêdsoanfeier hawwe, sa baaseftich fagen jo de Worp leech. De ôffal fan de hjerst lei noch onder de beammen, en dêr wiene jo oan it pûstjen yn dy miljoenen fan blêden. Hja draaiden op har rânen sa kreas as trijegûnen de grûn lâns, en stauwen eltsoar straalrjocht en mei kûgelsfeart efternei, krekt as se oan it krijoanboartsjen wiene; en dat het duorre oan it lêste leaf ta. Want de oare moarns ha 'k 'erom tocht: de flier wie skjin. As je nocht oan feien hawwe, Eölus, hjir is mear te biezzemjen, benammen yn de finânsjekeamer; mar ik moat jo sizze, it is 'er piktsjuster; men kin 'er nin hân foar eagen sjen, en hja wolle net hawwe, dat je in lampe opstekke.

Ik kaam swietsjes by de skipbrêge, en om't 'k noch lijte fan de beammen hie fielde ik egentlik noch net rjocht, wat je yn 'e bouten hiene. Mar op 'e brêge waard 'k it oars wiis. Ik rûn foar de wyn del, en wrychtich, doe ik mids op 'e brêge wie, namen je my fjouwerkant fan 'e grûn. Ik seach no foar it earst fan myn libben, wat ik altiten foar praatsjes hâlden hie, fan it weiwaaien fan minsken en rydtugen, dat it neat as de suvere wierheid wie. ‘As dat sa moat,’ tocht ik, ‘dan sil ik in maat, dy fêster stiet, yn 'e earmen nimme,’ en ik sloech myn rjuchterhân om de lening, en sa pandere ik de brêge oer. Ik hie dêr in amerij stien, dêr kaam myn freon Weachhals yn 'e fierte ek al oan stoatskaven. Doe jo him onder de slach krigen, Eölus, begûn er mei in bocht yn 'e rêch efteroer tsjin te skoarjen wat er út de skinen sette koe: it wie krekt as er mei skoppen yn 't gat fuortjage waard. In bytsje fierder moast er oan 't teantsjen, soms sonder grûn te roeren, en dat al hurder en hurder, ta er eindelik as in hurdrider by it ein fan de baan op ús ynfleach. It folk spatte út eltsoar, en rôp: ‘Goddeumie, seet menheer Woaghals ens?’ Dat is ien fan de moaiste setten, dy't 'k fan jo sjoen ha, Eölus. ‘Sjesa, myn freon,’ sei ik tsjin him, ‘no kinne je yn wierheid sizze, dat je sa faak liigd hawwe.’ ‘Wat is dat?’ frege er ferheftich. ‘Wel, jimme dichters rime altiten fan de sefiers; dy binne sa luftich fan gong, sizze jimme, dat se al teantsjende oer de topkes fan gerzen en blommen hinne trippelje. No binne jo sels in sefier wurden.’ Laitsjende stiek er syn lange meagere hân út in keale roksmouwe, en wylst er my twa fingers tastiek, sei er: ‘Van verzen gesproken, ik heb ene ode op Zijne Majesteit gemaakt; deze avond kom ik over dezelve uw oordeel vragen.’ Mei-ien rûn er wei, en ik seach him nei yn mysels tinzende: ‘Dat is trije oeren tiid wei mei in flesse wyn! En dan moat ik myn konsjinsje noch beswierje mei dy de hals fol te ligen.’ It kaam krekt sa út, mar mei 't onderskie, dat it my trije flessen wyn yn pleats fan ien koste; dy soannen fan de muzen sûpe as mûzen. Lêzende seach er by eltse gjalp op, en knypeage my ta, krekt as er sizze woe: ‘Fielste it wol, feint?’ en dan moast ik ommers wol bravo roppe. De twade rigel wie al in leagen: ‘Mijn ziel, die voor uw glorie gloeit’; hy miende: ‘die voor uw gunsten gloeit.’ - Mar, Eölus, dat opnimmen, sjedêr, dat leit my heech. Dat het my noch nimmen dien. Wiene jo in Fries west, dat wie dêroanta; mar jins fan sa'n smelle Gryk fan de soalen nimme te litten ... it bekomt my sa nij as fleanen.

Ik bleau in amerij op it ein fan 'e brêge stean en seach út nei de kant fan Sutfen ta; dêr kin men de rivier net sjen; want as er Dimter oan dy kant omtrint foarby is kriemt er om, en sa rekket er jin út it each. No, dat út seach ik in soarte fan in wite stodamp of reinige miste, huzen hichte fan 'e grûn ôf, en dy bôge as in slange troch it fjild om, safier as in minske úteagje koe. ‘Wat is dat?’ sei ik tsjin de brêgeman. ‘Dat is de rivier,’ sei er; ‘dy wisket sa fan de stoarm.’ Krekt, Eölus; de keardel hie gelyk. Jo namen de rivier dêr yn 'e lingte. It wie krekt as it wetter sea. As it in flamjende broutsjettel west hie, it mochte bekend stean.

[p. 184]

No seach ik klear en bleat wat 'er te dwaan wie, en ik mei in blits nei hûs ta om ris te sjen, of myn wiif en berntsjes ek ongemak hiene. Sa as ik troch de poarte kaam hie ik foar my it grutte tsjerkhôf mei de grutte tsjerke fan de Hillige Leafwyn (Lebuinus), en dêr stie it beestespul fan Van Aken flak aldernêst. (Hoe komme de dingen sa nuver by eltsoar?) Dêr songen jo in raren psalm oer tsjerke en toer, Eölus! Ik learde doe earste de krêft fan Gysbert-oms wurden as er fan de stoarm sjongt, dat dy Guwlt ind boppe thonger beart. It drille dêr, it skodde en gûnze alles yn syn Gotyske muorwurken mei in oandrang fan loft, dy ontsettend wie. It sûgjen troch de kloksgatten bâlte lûd oer alles hinne. De spinaal fan de toer stie mei syn taaie izeren stangen en bânen te swypkjen as in wyljentûke, en gierde it út. Wylst ik 'ernei seach en elts eagenblik tochte, dêr komt alles del, hearde ik in knetterjend kreakjen, dat troch jins stampen en daverjen hinne briek. Wat wie dat? Lâns it hele tek fan de Marijetsjerke, dy allernêst de grutte fan de H. Leafwyn stiet, hiene se in latten raam lein, dat jy de kloeren net efter de pannen krije koenen. Dêrom, begryp ik, dat je it latwurk earst delsmieten; doe folgen de pannen fansels. Wel, man, jo waaiden se as in hânfol lotterijbriefkes troch de loft, en elts moast mar om in hinnekommen siikje, dy net ien op 'e harsens hawwe woe. Eölus! Eölus! Ik leau, sa wier as ik hjir foar in sondich minske stean, dat je ek al in tik fan dy naasjes wei hawwe, dy net mear oarlogje wolle as foar har eigen rekkening. Wêrom moasten de pannen fan de Marijetsjerke it ontjilde, en de laaien fan de H. Leafwyntsjerke, dy 'er deun oan stiet, sparre wurde? Jonge, wy binne net ferrotte, Eölus! As je dat miene, binne jo de planke mis. Dy Marijetsjerke hawwe se yn in arsenaal feroare, dêr allerlei ark yn burgen wurdt, om minskebloed te ferjitten as bargebloed. Dêr hiene jo de lucht fan, baas, en doe moasten de pannen it ontjilde, omdat je it moardnersark fan binnen net bynei komme koenen. Ik doar wedzje, dat as se sawol fan in arsenaal in tsjerke (in hûs fan leafde en frede!) makke hiene, dat je nin panne oanroere soenen. Mar hark ris, Eölus; jo miening is goed, mar jo begripe it net goed. Kanonnen binne by slot fan rekkening de bewizen dêr de keningen mei riddenearje, en salang as 'er ien is, dy se brûkt, moatte al de oaren se ek hawwe.

Sa as dat latwurk delkaam wiene jo mei-ien ek boppe op it spul fan Van Aken, en dêr wipten je yn in rep it tek fan op, dat de hele santepetyk mei planken en kleden yn 'e loft fleach. Dat briek en rattele dêr oer 'e stiennen hinne, dat jin hearren en sjen fergong. Ondertusken fleagen je altyd mei itselde gedaver oer tsjerke en toer hinne, en om dit orkest fierders fol te krijen begûnen de liuwen, de tigers en bearen mei te brullen, dat de grûn onder jins fuotten dreunde. Alle dagen stie Van Aken mei in grutte manteljas onbeweechlik foar it spul, en dan seach er sa strak en wreed as er jin opfrette woe; mar doe er no de holle útstiek en fan syn hele tinte neat oars as in mannich sydplanken stean seach, ik kin jo sizze, doe kaam 'er in bytsje beweging yn syn troanje. Mar hy hie de kop net ferlern, Eölus. It earste wie klets! de hokken fan de wylde bisten ticht; want de baas tochte, as dy jonges út de skoalle knipe, dan rinne se net om Dimter koeke, mar Dimter minskeflêsk. Flink hie er ek timmerlju mei ljerden en linen tsjin it spul oan om alles, wat noch oerein stie, op te hâlden. Doe in bûn fan in tweintich fammen en jonges ynspand, dy de fûgels úthellen: dat fleach eltsoar efternei as se stellen hiene; de iene mei in papegaai, de oare mei in mandril-aapke, in tredde mei in poelepetaat, in fjirde mei in Indiaanske hoanne, en dat foltsen kraste en gûlde onder dat ferfarren, as se fermoarde waarden. Afrika, Azië en Amearika waard dêr úttôge, en dat kaam allegearre te honk yn de keuken fan it weardshûs de Neger. De oare moarns seach ik in feint fan de hospes foar doar stean. ‘Maat!’ sei ik tsjin him, ‘hoe giet it? Jimme hawwe in bulte frjemde passazjiers krige, hear ik. Sok folk komt safier wei, dat sil wol brau tarre en smarre.’ ‘It mocht de divel!’ andere de jongkeardel. ‘Hja bringe myn baas mear dong as jild yn hûs. Dat soadsje stjonkt ús de keuken út.’ ‘Mar hoe hâlde se har oars?’ ik wer. ‘Wel,’ andere de biis, ‘dêr sil ik net fan sizze, mynhear. Jo moatte begripe, it bliuwt yn it bloed; neier folk as de apen het de minske net, en fan beiden sjenne wy hjir likernôch deselde kueren.’ ‘Mar dan tinkt my,’ sei ik, ‘dat de apen noch nofliker om te hâlden binne; want dy kinne jimme oan in

[p. 185]

keatting lizze, as se it ferkeard begripe, en de minsken, as dogge se it noch sa onhuer, moatte jimme betsjen litte.’ ‘Krekt, mynhear!’ sei de jongkeardel, ‘en dat is benammen in droevich lêst foar in feint. Want as de apen net doge wolle, dan jou ik se in trewinkel tsjin de skeane bek, dat se stowe, mar as de skrokste smjirkert, in orang-ûtang pakjekreammer, my útracht dat ik nin turf heech bin, dan moat ik noch sizze: Wat beleaft, mynhear?’ ‘Wel, dat bekomt my sa nij net,’ sei ik tsjin him. ‘Mar witste wat, heite? Do moatste tsjin dyn baas sizze, dat er syn úthingersboerd feroarje moat. Eölus het him al te goed betocht.’ ‘Hoe mien je?’ sei er. ‘Hoe 'k dat mien?’ andere ik. ‘Jimme moatte de Neger feroarje yn de Arke van Noäch.’

Mar om wer by it stik te kommen, doe jo Van Aken syn tinte troch eltsoar keild hiene, gong ik nei hûs. It waard my te mâl, Eölus. Mar ik hie de rêch net oan Van Aken takeard, as ik seach troch it tek fan in heech hûs hinne. Dêr wenne in prefester. En net tefreden mei de man in tûzenmannich pannen yn alle eleminten te smiten, bruiden jy him ek noch in foech stien fan santich pûn troch souder en al hinne yn syn ledikant. Jo miene dochs net dat de man kâlde fuotten het? It liket wol as jo him in waarme stien oanlizze woenen. It heilde pannen, stiennen, reid, laaien, âld outer, ruten; it wie mar, pas op, yn dy nauwe strjitten. Oan alle âlde gevels stienen jo te wriggeljen; dy oer sa'n wrak spul wennen en dat weauwen seagen, gong de grizel oer de grouwel; in bulte betrouden de kwakkelige oerbuorman net, en pakten har bêste spullen: want daalk, tochten se, bruie de klompen stien ús op 'e holle; dan alles te grús, alles iepen slein, en mûlk brân 'erby. In bytsje fan my ôf seach ik jo in gevel omfieren, dêr twa dragonders as mosken onder beflapten: beide kroandea. Wat hienen jo dêroan, Eölus? Dy twa skoane feinten, kearels as lôgen! Al binne se mar soldaat, tink dat har âlders allike hertlik om har ferplettere bern krite as de rykste fan it lân. Of miene jo, Eölus, dat je in hantsje helpe moatte, omdat de jenever, Janke-en-harre, en de kûgels it net ôfkinne? - Onder dit gedjoei kamen al de skoallen út; it wie krekt fjouwer oere. Yn dy heilbuoi fan stiennen en pannen betroude nin âlder syn bern allinne bûtendoar. De hiele lange strjitte, dêr ik wenne, grimmele ynienen fan feinten en fammen, dy bern by de hân hiene. De measte berntsjes krieten: de sloven wiene ferheard; hja wisten net wat 'er geande wie, sa ougryslik bearden jo boppe de huzen, en oeral trapen se troch diggels, en stiennen.

Ik kaam thús, en 'er foel my in stien fan it hert doe myn Tsjalling, mei laai en boekje yn syn hantsjes, feilich yn hûs wipte. Ivich sil dit hert, Eölus, jo foar dy deugd tankber wêze, en stiet 'er earne noch in altaar foar jo op ierde, de moaiste krâns fan roazen sil ik 'er trije slaggen omslingerje, en ik sil 'er byskriuwe: Oan him, dy myn leafde sparre het! - Watse wie in stien op 'e holle fallen, mar mei in skamper: it kaam net oan. It like wol dat ús Hidde jo geblies net folle oangong. Alteas hy gong om fjouwer oere krekt as altyd mei de dwersfluit onder de earm om syn leksum op te heljen, en hy het mei syn master duetten bliesd wylst jo op it tek akkompanearrene. Dat het duorre tadat jo fan efteren it Spaansk geveltsje yntrapen, en de juffrou, dy op it gekreak gysten nei foaren rûn, de hals hast briek oer in amer mei stienkoalen, dy yn 'e gong stie. Dat joech sa'n gemoart en geraas, dat de muzykmaster nei boppen fleach, om in finster út te heakjen, en dêrmei wie de muzyk út. - Onderwilens kaam myn feint thús, dy ik ontbean hie om by honk te wêzen, as 't jo ris beleafde om my it tek boppe de holle wei te brekken, mar dy man stienen de triennen yn 'e eagen. ‘Wat skilt dy?’ frege ik. ‘Myn wiif,’ sei de man, ‘is te fjilde om ús koal fan it lân te heljen, en it is sok needwaar, mynhear! Ik woe har sa minlike graach thús helje, as 't jo beleaft.’ ‘Fuort mar, kearel!’ sei ik, ‘it libben fan dyn wiif giet boppe al de rottige tekken fan Dimter.’ - Mei dat Beernt fuort wie, begûnen jo mei sok frjemd getonger op myn skoarstien om te skuorren, dat ik tochte: ‘Dit is ris wat hiel bysonders! want mei dy hege huzen en tsjerken kinne wy jo oars noait net fernimme.’ Ik sei tsjin ús Watse: ‘Kom, heite; do wolste ter see, en dan krigeste mei in pear balstjurrige bazen te dwaan. De iene hjit Eölus, en de oare Oceänus. Eölus is krekt bûten oan 'e gong; no sil ik dy ris efkes sjen litte, wat dy yn 't fet het.’ Boai naam my flink by de hân, en ik fleach,

[p. 186]

sa gau as ik koe, mei him troch de neare stegen hinne, om op de romte fan it grutte tsjerkhôf te kommen. Dêr hienen jo onderwilens wat dien, dat ik net tocht hie. Yn dat bekfol tiid, dat ik thús wie, hienen jo de glêzen yn de H. Leafwynstsjerke wol op tweintich pleatsen ynslein, dat de leaden ruodsjes 'erby hongen; it seach 'erút as in kroech, dêr in party dragonders oan it houwen west binne. Mar ik tink dat jo dat ontkomd is, Eölus! Wylst je dy ramen dienen op it arsenaal en it beestespul binne je mûlk mei in skamper oan 'e glêzen west. Men kin dat yn de rûzje sa lyk net roaie.

Ik rûn mei de jonge fierder, en yn in rep wiene wy wer op de rivierswâl. Dêr hiene wy jo út de earste hân. It wetter út de rivier snjitten je ús oan; soms bliesden je 't allehiel oer 'e stêdsmuorre hinne, dat it tsjin 'e huzen yn 'e stêd oanfleach, krekt as in bleker, dy syn doek beëast. Egentlik woe 'k mei boai nei lju fan myn kunde, dy deun oan 'e rivier wenje; dêr het men oan alle kanten in rom gesicht yn it fjild, en op it wetter. Mar omdat se oer in brêge allinne wenje, hiene jo in frije fljocht oan beide iggen fan it hûs lâns, en brochten de dûbelde wynflap efter it hûs wer by eltsoar. Dit makke in twjirre, dêr modder, prikken, en ik wyt net wat al, sa troch eltsoar giselen, dat ik 'er net hin of benei komme doarste. Wy mochten 'eris mei yn dy govert gien wêze, en dan hiene wy net ophâlde kind, as wy woenen.

Efter ús wie 'er noch in oar spultsje geande. Dêr hiene wy de stêdsmuorre, mei in soarte fan in simmertinte 'erboppe-op, dêr jo oan wiene te wriggeljen. Dy arke stie nochal yn bestân of er wike soe; mar op 't lêst joech er kamp. Ynienen waard it ding driftich, en begûn hiel parmantich troch de huzen te kuierjen, tadat de hieletabernakel ynienen glûpsk fan jo loslitten waard, en yn alle splinters op strjitte stikken boarste. Ik seach nochris om nei it hûs fan myn kunde, en stie yn bestân om 'erhinne te gean, doe je in gat yn it tek waaiden, dêr wol hynzer en wein yn swaaie koe. Ien fan it hûsgesin fleach aanstons nei boppen, en winkte ús troch it gat, dat wy bliuwe moasten. En dat wie ek de feilichste rie; want op it egenste eagenblik bliesden je yn de onderkeamer, fan trije ramen allyk, de ruten yn. It like wol, Eölus, dat je jo longen doe mei de foarsje fan in kanon útsetten; want de oare moarns siet 'er noch in stik glês fan fjouwer tomme yn 'e keamersdoar, mei sa'n boarstend geweld wie dat lichte grús fuortflein. Doe wy dat seagen, sei ik tsjin Watse: ‘Sjen no ris goed om dy hinne, boai! Dat alles docht Eölus, en onder sa'n baas silsto farre. Want as hy slept, dan komste nin stap fierder op it wetter. Hjir stieste op 'e fêste grûn; mar tink no ris om, dat Eölus dy yn 'e Spaanske see het, dêr it wetter toershichten fuortrôlet, en dat er dy weach-op weach-del mei de grutste trijemêster as in spuontsje hin en wer toutert. Hoe liket dy dat ta?’ De jonge glimke. ‘Ja, boai,’ tochte ik yn mysels, ‘do biste lykas de tsjinstboaden. Hja hawwe de earmoede foar eagen, en dochs trouwe se.’ En dat is ek mar gelokkich, Eölus. Wêr soe de kening rekruten, en de keapman silers wei krije, as de faam de gefaren fan de houlikssee, en de jonges de krêft fan Eölus, earst op in hier berekkenen. Wel, de jonge skeukte fan nocht, Eölus, doe jo sa azem joegen. Hoe mâler, hoe moaier. - Ik naam boai wer by de hân, en rûn sa gau as ik koe wer nei hûs ta. It begûn ek njonkelytsen te skimerjen.

Pas wie ik thús, as dêr komt myn feint wer oan. Hy glimke. ‘Beernt,’ sei ik, ‘dat stiet 'er wat blierder by as niis.’ - ‘Ja, Mine is 'er wer,’ sei er, ‘it wie needwaar, mar ik moast 'er dochs om laaitsje.’ - ‘Hoe no dan?’ sei ik. - ‘Wel, ik rûn mei Mine oer 'e strjitwei nei stêd ta, en dêr komt har de wyn yn de rokken; hja ynienen op, en wol fyftich trêd wurdt se fan my ôf oer it fjild droegen. No, hja is sa'n propke lykas mynhear wit; onder dy reade útspande rôk stieken har koarte skonkjes út, en dy wraamden en trippelen om de grûn te siikjen; krekt, kin 'k jo sizze, as in bern oan 'e liedbân, dat wakker skrept en rint, as it de grûn net roert. Wel, ik skettere it út. Ik hâlde my fêst oan in beam, sa slop wie ik fan laitsjen. Mine wie lilts doe se my dêr sa stean seach; mar ik sei: Myn leave Mine, as hie 'k op 'e dea sitten, ik koe 't net litte.’ Sa leare jo de minsken yn ien eagenblikje, Eölus, dêr in dûnsmaster hjir wol trije jier ta nedich het. - In bytsje dêrnei sakken jo ôf. No en dan kaam 'er in neifleach; mar de baas sels wie foarby. Rêst lykwol wie my dy jûn net be-

[p. 187]

skern. Eölus waard opfolge fan mynhear Weachhals, en dy hâlde my en myn wyn selskip oan tolf oere ta.

De oare moarnsier gong ik ris om en troch de stêd om op te nimmen, hoe jo 't makke hienen. It like wol as Dimter bombardearre wie, sa wiene jo 'er útnaaid, Eölus! Omwaaide stekken; heale gevels; iepene tekken; reade tekken lape mei blauwe smoarde pannen; roeden út de ramten; hjir en dêr proppen fan fodden yn stikkene ruten; timmerlju, mitselers, opperlju oan 't skreppen en tôgjen mei ljerden, pannen, sparren, delen, kalk en stien; de Berchtsjerke trochinoar smiten, dat de gemeente 'er yn nin fjouwer wiken yn bankje koe; tekken fan lytse simmerhúskes in foet op har muorwurk ferset. Mei ien wurd, Eölus, as je it sjoen hiene, je soene oer jo wurk sels foldien west hawwe.

My tochte, wy moasten ek wolris efkes yn 't fjild sjen, hoe je it dêr makke hienen. De roggebergen stiene as dronkene lju te hingjen; by sommigen hienen de standers ien of twa makkers ferlern, en de skeaven leinen wiid en siid troch it fjild hinne keild; de stiennen gevels fan it weardshûs de Platfoet foar en efter oan de earste ferdjipping ta 'er útflein; it reid op de tekken oeral by toppen efterstebek waaid, dat it opstie as in stikelbaarch. De barbiers blieze jamk mei har toet yn jins hier as se it knippe, mar hoe jo dat âlde fêstbakte reid mei bliezen oerein krije, dat wit de deale. Hjir yn 't poepelân is yn it fjild foar jo safolle net te bikken as yn Fryslân; mar ik tink dat jo dêr de measte wettermolen wol op 'e kop set hawwe. Dat binne, tinkt my, krekt boartersdingen foar jo, Eölus.

‘Hoe het it foldien?’ sei ik tsjin myn soannen, doe wy thúskamen. ‘Opperbêst, heit,’ seinen se, ‘wy wolle wol mear stikjes fan Eölus sjen.’ - ‘Ja,’ sei ik, ‘feinten, ik leau net dat 'er ien freon is, dêr jimme mear fan hâlde, as fan dy graaf fan stoarm en onwaar. No, goed, daalk sille jimme mear sjen.’ - Dyselde foarmiddeis gong ik mei Hidde en Watse, en ús miich fan Leiden, dy krekt by uzes útfanhûs wie, nei de Pol ta; dat is in bûtenpleats, ryklik in oere fan Dimter ôf, dêr se seinen, dat jo 'er oan 'e hoasbannen ta troch gien wiene. En ik moat sizze, doe wy dêr kamen, namen wy allegearre de hoed ôf, en betanken jo freonlik, dat je it sa genedich mei ús makke hienen. Dêr hiene je efkes in grut bosk fan de swierste iken en boeken as in hânfol swevelprikken troch eltsoar keild. Dat lei dêrhinne, as de divel 'er jongen smiten hie. Oer de swiere stammen en de holle gatten, dy se yn 'e grûn skuord hienen; troch de tûken en twigen, wie nin trochkommen oan. Ytlike beammen hienen onder it fallen mei de wurtels klompen modder nei boppen wipt, dy tolf foet heech wiene, en sa tsjok, dat it foege klinten liken. De hear, dy it bosk takaam, wie mei syn rintmaster al oan 't ritsen fan de stammen foar de feiling. Dat griisde my om de man. My tinkt, Eölus, dat koene jo wol litten hawwe. Alear koe 'er sa'n grapke wol op stean; doe die it de edellju sear dat se in beam kappe moasten. As 'er ien yn 'e kop stoar, dan doarsten se him noch hast net oantaaste, sa eang wiene se, dat de lju it foar skrok en heukereftich oansjen soene. It like 'er net nei om in beam fan har slot om jild falke te litten! No wurdt al it heech hout oan dûbeltsjes makke; want wat het onder ús geslacht fan minsken langer wearde as kâld jild? En no moatte jo noch komme, Eölus, en nimme ús it lêste hearlike skaad boppe de holle wei, dat ús bernsbern net wersjen sille. Wie it jo tefolle, dat 'er ús ien oerbleau, dy yn de grutte pronk fan natoer in yntres fan syn kapitaal fûn, grutter as de kûpons fan brieven, dy seis persint dwane? Mar jo binne 'er woast trochgien, myn leave man! en it docht my nij, dat 'er noch ien spjirke oerein stean bleaun is. Oan de measte beammen, dy jo net om krije koene, hiene jo mei sokke rukken wrikke, dat de ierde boppe de wurtels oplichte wie. Yn 'e leane, dy op it slot tarint, ha 'k ien sjoen, dy wy mei ús twaen omklamme moasten. Dy koene jo mei nin boarstens geweld út 'e grûn krije, mar doe ha je him midden yn 'e stamme as in wurtel trochknapt; en yn it hert wie it hout sa geef as kryt. De stompel stie dêr mei splinters fan in foet of tolf yn 'e hichte; fan fierrens like it krekt as 'er in grutte biezzem op syn stôk oerein stie. Ien fan dy splinters haw ik meinomd; dêr lit ik no in gongelstôk fan meitsje, en 'er mei grutte letters ynbarne: EOLUS, xxix novembris mdcccxxxvi. Komt 'er my dan in man mei in grut boarst, in pocher, in windmaker tsjin, dan hâld ik him dy stôk onder de noas: ‘Jo kinne gnap

[p. 188]

blieze,’ sis ik tsjin him, ‘mar kinne jo it sa goed as de man, dy ikenbeammen yn sokke splinters bliest? Kinne jo balken oan twa sprekke?’

Wy hienen salang yn de tûken en twigen fan al dy lizzende beammen omtiisd en omwynd; wy hiene sa dealesk as iikhoarntsjes fan de iene stamme op de oare sprongen, dat wy op it lêst sa wurch waarden as in maits. Wy gongen dêrom yn in weardshûs, en koften fan in heldere Gelderske faam in soopke mei wat molke-en-wetter foar de jonges. Doe wy ús in bytsje útpûste hiene kuieren wy mei moai sinnich waar werom, lâns in nije strjitwei, dy mei jonge beamkes beseame wie. ‘Hea,’ sei ien fan de boais, ‘sjoch heit! al dy lytse beamkes binne stean bleaun, en dy grutte binne omwaaid!’ - ‘Dat leauste wol,’ sei ik, ‘dy swiere beammen hawwe mei har brede koppen mear wynfang; ek rikke se folle heger, en boppe het de wyn mear krêft. Hja sjitte har wurtels wol djipper yn 'e grûn, har stammen binne wol tsjokker, mar de oanstjit, dy se fan Eölus te lijen hawwe, is evenredich noch grutter. Dêr komt by, sa'n swiere jout net ta, en dochs it moat bûgje of boarste, lykaste oan dy biezzemstompel seachste. Dit lytse guod bûcht by de minste twjirre; it mei ris tsjin de grûn niigje, as de wyn wat ynbynt, riizje se ek wer oerein.’ ‘Dat is al nuver,’ sei boai, ‘dat lytse beamkes by in orkaan feiliger binne as grutte.’ ‘En lykwol,’ sei ik, ‘giet it krekt sa onder de minsken. Op Louis Philippe hawwe se no al trijeris sketten, en ús litte se yn frede. Hy doar de kop net út syn hok stekke, of de strjitten fan Parys moatte earst opromd wurde, dat it foar, en efter, en om him hinne, in lege wyldernis is, en wy rinne oeral allinne sa frij en feilich as de fûgels yn 'e loft. Hoe heger aste yn de wrâld kliuwste, hoe mear 'er komme, dy dy nei onderen ha wolle, benammen aste de brette hoanne spileste, en it allinne wite wolste. Dan komt it ek allegearre op dyn kop del, en al stieste sa fêst as in iken beam, om moatste. De ferienigde stoarm fan dyn fijannen is sterker as do, en kinne se dy mei wurtel en tak net útroeie, hja sille dyn stamme mids twa rinne. Dy sille se it net dwaan, salang aste dy by de grûn hâldste. En as se dy al benei kamen, dan is 'er noch ontwyk foar dy. Kenste it âlde Fryske sprekwurd wol, Watse?’ - ‘Wat is dat, heit?’ frege boai. - ‘Lear dûken! Dûken foar de stoarm fan need en omstandichheden, en do silste de kop 'er wer moedich byskuorre, lykas dizze kliene beamkes, as de stoarm oer is, wylst de steile hurdhollen as dy iken om dy hinne lizze.’ - ‘Altyd dûke?’ sei er. - ‘Nee, feintsje! net altiten. Dûke as folhâlden koppigens is, en dy sonder reden neat oars oanbringt as skea. Wolle se dy dûken leare, as dyn konsjinsje seit, datste stean moatste, hâld 'er dan de kop foar. It is better alles kwyt, as datste dy oer dysels skammeste; want dan kinste dochs noait nin wille wer ha. Begrypste dat wol, Watse?’ -‘Nee, heit!’ sei boai, ‘net tige.’ - ‘No, dan sille wy it dy leare. Wês mar wer as dizze beamkes; lit dy bûgje en liede troch de hân fan Him, dy it goed mei dy mient. Tink net dat it bûgjen op dyn jierren skande is; Hoe ealer hout, hoe bûchsumer twiich, seinen ús wize foarâlders.’

Onder sokke praatsjes panderen wy al swietsjes fuort, doe ús in muoie temjitte rûn, mei in swart reinkleed om; it minske like wol yn gedachten, alteas hja seach stiif tsjin 'e grûn, en it wie krekt as se ús net murk. Wy hiene ús praatsje just út, en seinen nin wurd; yn deadlike stilte trapen wy sa op eltsoar oan; mar doe wy krekt njonken muoie wiene, prûste ús miich fan Leiden, dy wakker de trudze hie. Ik wyt net hoe 't wie, Eölus; mar it kaam hurd oan; it like wol in gjalp. Dat earme sloof ynienen fjouwerkant mei in skeane pas fan de strjitwei ôf, en út har kapke as in gleon hynzer, dat skrikt, nei boppen sjen, krekt of de divel en syn freonen mei har op 'en paad wiene. Nea haw ik ien minske sa ferheard sjoen, Eölus, en nea haw ik ek mear lake. Wy bliuwe nochal lang bern, Eölus.

Foar en yn 'e stoarm hawwe wy dingen sjoen, dêr wy net rjucht wiis út wurde kinne; my tinkt, wy kinne by nimmen neier om útslútsel gean, Eölus, as by de man sels. Wy hawwe yn Fryslân lju we, dy rôlje foar de aardichheid wolris in tinnen panne op, krekt as in pljims papier; ús ferneamde rimer Oene hie noch in dochter Matsje, dy dat ek koe. Dat is klear en dúdlik; dy mar macht yn 'e fingers het, kin dat dwaan. Mar wa het no fan syn libben heard, om sonder fingers repen lead fan tûzenen pûnen op de naalden fan de

[p. 189]

tsjerken op te rôljen, en dan as in krolde spoen nei onderen te bruien? Lykwol dat ha jo hjir oan ferskate huzen, en te Londen noch oan de Pancrastsjerke dien. - No moatte jo my ek ris sizze, Eölus, wêrom dat je ús yn 'e broeikast set hawwe ear't jo kamen? Al in deimannich tefoaren wie de loft sa waarm, krekt as op in brodzige simmerdei. Yn 'e wyn of yn 'e lijte, oeral kaam jin sa'n maffe, lije loft tsjin. De kobbels fochte stienen oeral op hout en stien, ja, by ús muorren rûn it wetter mei strielen del. Jo hawwe ús planeet dochs earst nin switdrankje ynjûn, Eölus? En no woe ik dat ek noch wol wite; want it liket wol as jo hjir yn 'e krite binne, dat it wetter yn 'e pompen op en del giet, en dat de kwik yn 'e waarglêzen stiet te dûnsjen. By dat kwik of dat wetter kinne jo dochs net hin of benei komme?

Foar it alderlêste haw ik noch in apel mei jo te skilen, Eölus! Alde kij út de sleat te heljen doch ik oars net jamk; mar it leit my sa heech, dat it moat 'erút. Ik haw it egensk tsjin Jacobinen en flaaiers, dy de keningen bedjerre, en ik sjen leafst, dat myn bêste freonen, dêr jo onder binne, oer sokke haadpunten, dêr it gelok fan lân en prins oan hinget, krekt-en-allyk tinke as iksels. No sizze se hjir te lâne, dat jo ek in Jacobyn binne, en dat muoit my ivich. Hoe komme de lju dêrop, freegje jo mûlk? Kom, dat sil 'k jo sizze.

Foar twa jier foer 'er in skip fan de kust fan Guinea nei de Westynjes ta; jo joegen de moaiste koelte en it noflikste waar, dat in stjurman winskje kin. Sa hienen se in wike as trije fearn, doe jo murken, dat 'er in bedoarne minskelucht út it rom kaam, dy it skip krekt as in sok yn de loft neigong. Jo waarden wekker, en kipen 'eris yn it hol. Dêr wie in fracht fan hondertsantich slaven, dy as in keppel skiep opsletten dêr by eltsoar leinen te stjonken. Njoggen hiene yn wanhoop hannen oan harsels slein. Doe waarden je sa grimmitich, dat jo je oanstelden as in hiemdogge. Dat wie de see ynienen yn oproer; de wyn oan 't fluitsjen troch want en blokken; de seilen oan flarden; de fokkemêst oer board; it roer fan 't gat, en foar har hiene se in eilân mei barning op klippen. De kaptein, dy neat as de dea foar eagen seach, gong mei it folk yn de sloepen, en liet de slaven yn it hol om te fersûpen. Dat wie gelokkich, los! fan board ôf! en dêr fleagen de sloepen hinne. Mar jo net links, Eölus! bliesden in sturtsee op har oan, dy de sloepen yn de grûn slingere, en al wat 'eryn wie fersûpte. It skip sels hâlde it; mar state te lêste mei sa'n evels geweld op in klip, dat de mêsten troch de kyl stampten, en lûken en alles losboarste, wat it hol fan 't skip besletten hâlde. De negers 'erút, en te wetter. Hja sylden as wetterhûnen, en kamen op trije nei, dy gammel wiene, allegearre behâlden op Santo Domingo oan. Dêr fûnen se broers: negers as sy, fertrape as sy, mar dy har frijfochten fan de Frânsken, en dy de Frânsken mei har trijentritich miljoenen net wer onder krije kinne. In mannich dagen dêrnei spielden de heal fergiene en stjonkende liken fan de slavehandelers, fan de kaptein, en de matroazen dêr ek oan. Wat wie dat in swiete lucht yn de noas fan de frije negers! Doe se de kringen oan it strân driuwen seagen, kraaiden se yn wyld gegei de fiktoary fan Eölus oer har boalen út.

Mar dat is 't net allinne, Eölus. It moat in âld sear wêze, dêr je al mei beheind wiene, doe ús foarâlders om har frijheid tsjin de Spanjerts fochten. Ik sil it ferhelje, sa as it my oanbrocht is, en dan kinne josels sizze, as it wier is of net.

Jo moatte dan, nei't hja sizze, jo plezierreiskes hawwe krekt as wy minsken, en omdat je net oan ien plak, lykas wy oan dit kikkertslân, bûn binne, mar de hiele ierde jo krite is, sa gongen je dan nei Andaluzië, it moaiste plak, dêr jo azem noch oerhinne gien is. Nei it hearlik Andaluzië, sis ik, dêr natoer al de moaiens, dy se troch Itaalje, Switserlân en Frankryk sprate, yn in koart bestek by eltsoar garre het. Dêr rint de rivier de Guadalquivir troch, en it moat dit wetter wêze, dat jo je ôfdriuwe lieten as je de sinnen fersette woene. Hoe moai moatte oan beide wâlen dy gesichten wêze, Eölus! en dêr glieden je dan mids trochhinne. Hjir troppen fan swiere beammen mei heech skaad fan geile en brede blêden, wêr Spaanske skiep tsjin it prykjen fan de sinne onder lizze te skûljen. Dêr loftige hichten en klingen, bewoechsen mei blommen, krûden en druvebeammen, dy har grien freonlik troch eltsoar frisselje, en no en dan in beskûle hûs smuk efter wei kipet. Jinder in Moarsk

[p. 190]

kastiel op it tipke fan in hingjende rotsklibbe útboud, en noch fierder himelhege bergen, dy har besnijde koppen yn it heldere azuer opstekke. Onderwilens boarten jo berntsjes om jo hinne, en saaiden joalich oer de rivier fan de iene ich nei de oare. Dêr wie ien, dy nochte hie om in moaie fûgel, dy op in tûke stie te tsjotterjen, hinne-en-wer te touterjen; in bytsje fierder spartele ien onder in tropke roazen om, dy fan 't gedjoei rûsden en de holtsjes skodden. Kamen se in jongfeint foarby, dy mei de gitaar yn 'e hân syn minnesang stie te kweeljen, dan patten se de jongfaam, dy de holle ta it finster útstiek, en tyspelen lodd'rich yn de lokken fan har gitswart hier om. Meast touweren se oan jo beide siden, en wêr jo wiene draaiden se kûlen yn krûden en liezen, dy swietkes mei jo liken fuort te gean. Dêrby hiene je dan noch boppe jo dy heldere blauwe Spaanske himel; om jo hinne dy lije loft, dêr tûzen geuren fan oranjebloeisel en swiete blommen yn omsweefden; en onder jo dat glêde wetter fan de Guadalquivir, dat de loft, de beammen en de bergen, dy 'er har fan boppen yn spegelen, nochris skimerjende en triljende werjoech. Sa kamen je mei jo stoet foarby Sevilla, doe ien fan jo soantsjes boartsjende oer 'e stêd yn de reek fan in auto-da-fe tommele. Dêr stienen sa'n ontelbaren minsken omhinne, dat it bern skril nei jo ta fleach, en jo net links sels fan de wein, om ris te sjen wat dêr dwaande wie. Doe je boppe de reekwalm kamen hearden jo in earmhertich gewein en gejammer; jo twjirren de reek in bytsje wei, en wat seagen jo doe? In man mei bleate fuotten, mei in heechoppe spitse mûtse op, en in wyt himd oan, beide mei flammen en divels út de hel beskildere; hy wie mei bûgels en keattingen oan in peal fêstbûn, en stie op in steapel barnhout, dêr in blauwe lôge begûn út te slaan. Wat hie er misdien? Hy leaude dat 'er mar ien God wie, en dat dy God de heit fan alle minsken is. Sa gau hiene jo dat net heard, Eölus, as jo waarden breinroerd: trijeris fleagen jo op en del, dat reek en flammen trijeris tsjin de grûn flapten. Mar in bytsje ta josels komd, tochten je: ‘Blies ik hjiryn, ik sil de flamme fan dat ongelokkich skepsel ôfwaaie, en hy sil nammers te langer briede. Dea, in gauwe dea foar de lijer! Mar wa wol in eagenblik langer yn dit ferflokte lân bliuwe? De hel stiet hjir yn it paradys, en de hel is te falsker, omdat se yn it paradys stiet. Wei, myn bern! Wei! Tûzen milen hjirfandinne. Leaver onder de bearen fan Yslân as it divelenbrot fan Spanje.’ Ynienen stauwen je op, sûzjende en grommeljende fleagen je op, en al jo bern flodderen yn de wolken fan jo sok mei nei it noarden ta. Dyselde deis (it wie de twade septimber) kamen jo noch efter Ierlân, dêr je in fleet fan fjirtich oarlochsskippen silen seagen. Neier kommende bemurken je de Spaanske flach. Ja, wol, man! it wie de Armada, de onferwinlike fleet fan Philips de Twade, dy ús en Ingelân opfrette soe. Hja hienen al pit hân fan de Ingelsken en Sieuwen, en slûpten no mei de sturt yn 't gat alleheel efter Ierlân om, om wer yn har nêst yn Biskaaie te kommen. De pynbanken, de skroeven, de knyptangen en barnizers om ús foarâlders de tonge út de hals te skuorren, as se fan frijheid sprieken, wiene dêr oan board. Dêr krigen jo de lucht fan, en doe wie 'er nin genede, sa siet jo dy reek fan Sevilla noch yn de noas. ‘Romte, bern!’ seinen je tsjin jo soannen, ‘rep jimme, nei hûs ta. Dizze lju binne onferwinlik. Dy flach wit fan nin striken! Heit sil ris sjen of dat wierheid is.’ Dat wie mei-ienen it baitsje út, en hals oer kop yn de Spaanske fleet del. Heare God, Eölus, wat hawwe jo woast yn dy Armada omflein! Seilen, want, mêsten, alles oan dy fjirtich skippen fan boppen del, en oan flarden. En dêr wie nin bedarjen yn jo te krijen, it brûs stie jo op de mûle. Dagen efterien boldere dat mei itselde boarstens geweld troch, en jo hawwe je net deljûn, foardat 'er tweintich grutte oarlochsskippen mei man en mûs fersûpt, of wech-ende-wear op klippen en strânen oan stikken boarst wiene. Doe it kerwei ôf wie, en in mannich oerbleaune skippen as wrakken nei Spanje ôfsakken, fleagen je nochris efkes yn de spegel fan it admiraalsskip, en reauntene Don Oquendo yn it ear: ‘Jimme kinne auto-da-fe boartsje, mar ik kin waaie. Wyt je?’

Dêr hawwe jo no alles, Eölus, wat se my fan jo sein hawwe. Nin wurd haw ik 'erby, of ôfdien. Binne jo skuldich, kom dan believen net yn Dútslân; want, dêr sette se jo ytlike jierren yn in akelige festing-finzenis, foardat se jo ferhearre; jo krije al straf foardat je doem hawwe, en is 't oan ferdedigjen ta, dan moat jo advokaat op syn ferdommenis

[p. 191]

swarre, dat er oan nimmen sizze sil, wat er foar jo yn te bringen het. Sa kinne se jo de hals omdraaie sonder dat 'er in hoanne nei kraait. Dus, Eölus, bin jo in Jacobyn, pas op dat je út har kloeren bliuwe, man.

No woe ik minlike graach, dat je my ris in letterke skreauwen oer ien en oare. Sels te kommen, dat doar ik hast net fergje. Mar as je komme, woe 'k leafst in dei twa foarôf tynge hawwe; want dan sil 'k wat pannen opslaan. Dy binne hjir juster fan trije to trettjin gûne opslein. It is in bulte eare as sa'n beech personaazje as jysels komme, mar djoere eare is ús foech net.

Foaral en believen de groetenis oan wiif en bern; benammen oan jins kreaze dochter Vulturna, dy wy yn 'e simmer út it súdeasten by ús ferwachtsje; en ek Auster, dat golle, freonlike feintsje. Har rûzige broer Favonius het ús no langer as in jier yn modder en weaze set; hy mient, dat wy froasken binne, leau ik. Sis no oan Vulturna en Auster, dat hja gau, gau komme om ús te patsjen.

Farre wol! Jins tsjinner.

j.h.h.