Rimen en teltsjes

Oan Petrus, doe er doctor waard

Lykas in man to roer,

Troch klippen en troch banken,

Heart nei nin stoarmrumoer

Of nei Sireneklanken,

Mar 't skip mei goe' beleid

Wer stjoert yn feilichheid,

En om gjin need of dea mear tinkt,
Dêr 't lûd hoezee fan wâl ôf klinkt;

Sa gean ek Pallas' bern

Nei al har peinzjend bodzjen,

Nei al dat lettersjen,

Dat digerjen en dodzjen,

Ut Leidens wyld gesûs

Nei 't noflik âldershûs,

Dêr blydskip op de troanjes blinkt
En 't wolkom har temjitte klinkt.

Gelokkich, nomm'le miich,

Ik mei dy wolkom hjitte:

Do bist dy see oerdreaun;

Dyn skipke koe net stjitte.

Do jagest stille skatten nei,

(Dy feie tiid noch oermacht wei,)

En eare, dy net kin fergean.
Dat, Petrus, is dyn heechste lean.

As geunstling fan natoer

Ferskopste nea har geunsten,

Mar fleachst mei iverfjoer

Nei witenskip en keunsten.

Dy sa syn tiid mei iver slyt,

Fielt nea it bitt're selsferwyt,

Mar 't is in streling foar de geast,
Foar d' âlde dei in stipe en treast.

Gelok, gelok, myn freon,

Op al dyn libbenswegen!

Do hest it swiet fan 't libben preaun,

Priuw ek yn 't ein har segen.

Dije oan yn learing en ferstân.

Wurd d' eare fan dyn hûs en lân,

En fan Bolsuina's âlde stêd,
Dêr mannich wize kop útbrett'.

Farwol! Ferjit dochs net,

Hoe w' altyd freonen wiene.

Farwol! Ferjit dochs net,

Wat wille wy wol hiene,

En wêr it lot dy hinne stjoert,

Tink faak hoe wy tegearre oan 't roer,

Sa mannich leave simmerjûn
Oer Fryslâns poeltsjes hinne dreauw'n.

Driuw ek dyn skipke sa,

Swiet, sêft, troch 't libben hinne!

En falt ea it gelok dy ta,

Of moatt' 'er hjitte triennen rinne,

Bewarje dan dyn edel aard,

En wês foarsichtich en bedaard.

Wêr dy dan 't lot ek hinne laat,
Dan het it ûnk op dy nin faat.

Grou, oktober 1841

e.h.

[p. 80]

Doe myn âldste soan Piter te Leien opgien wie ta doctor yn 'e letteren, winske syn omke dr. Eeltsje him gelok mei it rymke, dat hjirfoar giet. Piter wie 'er wakker mei yn syn bladeren en liet it drukke efter de Latynske ferhann'linge (dissertaasje),¹ dêr hy op promovearre wie. Nimmen hie dat stikje hjir achtslein, mar doe it onder de eagen fan de gelearde Dútsers kaam, waard it oars. Dadelik neidat Piter te Leien promovearre wie, gong hy nei Berlyn ta, om dêr syn Grykske stúdzjes onder de beromde Böck fuort te setten. Nearne no bloeit de grutte taalstúdzje yn it algemien, en dy fan it Germaansk en Frysk yn it bysonder, mear as te Berlyn, dêr de beromde prefester Frijhear von Richthofen, nei jierren en jierren fan 'n reuseftich blokken, dat beromde wurdboek fan it Aldfrysk yn kwarto ôfmakke het, dêr nin taalgelearde hjir iend'ris 'n drukker foar fine soe. As men dizze hearlike skat goed yntaast en it Lânfrysk 'erby ferstiet, dan moat men bekenne, dat de Friezen nei safolle ferwoastjende ieuwen noch 'n ryk en geheimnisfol taalynstinkt yn har binnenste omdrage, dêr hjaselme onbewust fan binne. Us Piter makke te Berlyn gau freonen onder de studinten, dy dadelik foelen op it rymke efter syn dissertaasje, dy hy har jûn hie. Troch har stúdzje wend oan de ienfâldige en edele skiente fan de Grykske dichters, fielden hja dat deselde geest yn it Fryske stikje amme.

Onder syn gelearde kammeraten te Berlyn wie 'er ien, Ferdinand Hanthal, dy ek mei rimen pielde, en sa'n skik yn it stikje fan myn broer hie, dat hy 'er 'n Heechdútske fertolking fan makke, dy ik hjir folgje lit.

j.h.h.

1 De magistratuum probatione apud Athenienses.

An Petrus, als er doctor geworden

Gleichwie ein steuermann,

Durch banke und durch klippen,

Nicht hört das sturmlied an,

Noch auf Sirenenlippen,

So dass auf sich'rer bahn

Sein schiff geht wohlbethan,

Und er so noth wie tod vergisst,
Bis ‘Hurrah!’ laut von wall ihn grüsst:

So geht der Musensohn,

Nach vielen bücherlesen,

Wo erudition

Sein mühsam ziel gewesen,

Aus Leidens wildem saus

In 's liebe vaterhaus,

Wo freude auf dem antlitz blinkt,
Und ‘Welkommen!’ ihm entgegen klingt.

Heil, neffe theuer mir!

Glücklich bist du gelandet;

Die see ist hinter dir:

Dein schiff ist nicht gestrandet.

Du jagtest stillem glücke nach,

Das zeit und neid nicht tilgen mag.

Die ehre, die nichts kann bedrohn,
Dies, Petrus, ist dein höchster lohn.

Ein gunstling der natur,

Hast nie du sie verachtet;

Mit eifergluth der spur

Des wissens nachgetrachtet.

Den, der die zeit mit werken schmuckt,

Nie eignes herzens vorwurf druckt;

Sie sind des geistes ehrengab'
Und einst dem greis ein trost, ein stab.

Heil dir, mein theurer, heil

Auf deines lebens wegen!

Du kennst des lebens schönsten theil,

Erfahr' auch seinen segen.

Nimm zu an wissen und verstand;

Sei du der stolz von haus und land,

Und von Bolsuinas alter stadt,
Die manch talent geboren hat.

[p. 81]

 

Leb' wohl! Vergiss es nicht,

 

Wie stets wir freunde waren.

 

Leb' wol! Vergiss sie nicht

 

Die lust, die wir erfahren.

 

Wohin' das loos dein steuer lenk',

 

O sei in freuden ein gedenk,

 

Wie wir so manche sommernacht

 

Auf Frieslands wellen zugebracht!

 

 

 

So fahr' auch sanft, in ruh',

 

Dein lebensschiff von hinnen,

 

Und, fall' ihm glück einst zu,

 

Ob heisse thränen rinnen,

 

Bewahre deine edle art,

 

Mit vorsicht auf der weisen fahrt:

 

Wohin sich wende dann die bahn,

 

Das unglück selbst hat dir nichts an.

h.

Myn broer wie dichter geboaren, en sonder dat hie er ek nea dichter wurde kind. Mar bûten it dichterlik tinkbyld en de gong fan de tinkbylden is noch de foetmjitte, dy folgens de regels fan de keunst yn elts kûplet deselde heart te wêzen. Dy no kriget de dichter troch oefening, en as by oplet wurdt him dat sa eigen as 'n twade natuer. No op dat diel fan de rymkeunst het myn broer him nea mei de boarst talein. It wie him genôch, dat it tinkbyld edel, ienfâldich, eigenaardich útdrukt waard, en dat de fersmjitte yn syn muzikaal en dichterlik gehoar harmonieus floeide, sonder him te bekommerjen, of yn elts kûplet itselde getal syllaben werkaam. Foar it gros fan de lêzers komt dat 'er ek net op oan, as de mjitte har mar leaflik yn 'e earen klinkt. Wa fan myn lêzers, by foarbyld, hat him ergere oan de sonde tsjin de fersmjitte, dy de gelearde Hanthal Piter oanwiist yn it folgjende briefke?

Verehrtester, liebster freund!

Meinem versprechen gemäss habe ich das glückwünschungs gedicht ihres herrn onkels ins Deutsche übersetzt. Das bild von dem steuermann und dem lebensschiff ist in der urschrift durch die fahrten auf den Friesländischen wellen gut motivirt und recht gemüthlich und sinnig durchgeführt.

Von der dritten strophe an aber sind, statt der 3 Jamben im 4 u. 5^ten verse, allemal vier von dichter gesetzt worden, und ich, als uebersetzer, habe dasselbe gethan; ja, in der 5^ten strophe sind sogar im 3^ten verse auch einmal 4 Jamben geworden, die ich auch treu wiedergegeben habe.

Nehmen sie diese kleinigkeit mit nachsicht auf und als einen beweis meiner freundschaftlichen hochachtung, mit welcher ich die ehre habe zu sein

Ihr Sie hochschatzender und liebender Freund

H. am 21/2 XLII

Ferd. Hanthal