Logo DBNL
Peke Donia, de koloniael (1993)

Peke Donia, de koloniael

(1993)–Nyckle J. Haisma–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

[II.2.4] Moarn

[II.2.4.1]

In wûnder rûm gefoel hat Peke, as er, dwers tsjin 'e hurde wyn yn, de kant útfytst nei Earnewâld. Frij. Frijdom is in nuver ding. Wûndermoai, as men der net tefolle fan hat en it goed brûkt. Op dit stuit is it him in grut geniet. En hoopjend giet er de takomst temjitte. Dien wurk. De sjef hearde der wat frjemd fan op. Hoe no? En hy tocht nei, woe syn bêst graach dwaan om wat oars foar Peke te finen, wat geskikters. Mar op dit stuit wist er neat, ris efkes wachtsje, oars? Nee, sa lei it lân der net hinne, sa ferklearre Peke him neier. It wurk wie goedernôch foar him en sels in baan oan 'e wâl soe him net mear fêsthâlde kinne.

‘Sjuch mynhear, ik kom fan 't lân en wat dêr wei komt, is dêr ek allinne wer thús. Dat ik woe my mar feroarje en bûtenút ris omsjen.’

‘O just, ja, just.’

In tige aardige keardel. Mar wa sil it him kweaôf nimme, dat er soks net fettet.

En Hiske? Och, hat is it goed, salang as hja him hat. It lân op? Goed. Hja soarget, it sil net fan lange doer wêze. Mar dan al wer dei en ried. Hja hat it leauwe yn Fryslân ferlern en al har langstme kin dat net út 'e wei prate.

Mar yn in grut betrouwen docht Peke dizze reis. De earste, mar de lêste sil it net wêze faaks. En hy sil har bewize, hoe en wat en wêre, dat docht der neat oan ta, mar bewize sil er har, hja hat it mis. Grut en bliid stiet de takomst foar him. De hiele hûd set er derefter, tsjin 'e fûleindige maitydswyn yn.

No't er it wyt, kin er Ryk syn âld spultsje fan 'e wei ôf wol sjen. Der is libben, liket him ta, dat hy sil der noch wol húsmanje, en hy fytst de reed del. As er tichterby komt, sjocht er it better. De hinnehokken binne optarre en no koe Ryk wol oer in boatsje gear wêze. Dat ek by de âld man maityd. Ja, sa is 't. Mei

de rêch stiet er nei de reed ta, dat hy fernimt neat. Om him hinne strune de hintsjes en altemets moat er se by de tarpot weibruie. Peke sjocht it spul oan. In nuver bestean, de âlde. Wûndre man, ûnmûglik yn 'e gewoane mienskip en doch in edel minske. Earst as Peke de fyts tsjin 'e lêste hikke oanset hat en de oerstap kreaket, sjocht Ryk efterom.

‘Ei. Ei!’

‘Ja Ryk, sa wie't.’

‘No jonge, dat stiet my oan!’

‘Wat wurdt it spul kreas, Ryk! Ik leau, jy hawwe de maityd ek yn 'e holle net?’

‘Jonge ja! Dy't it libben ferlern hat, dy sil it fine. Earst as wy belies jûn hawwe, begjint it eigenlike te kommen. En dan is eltse maityd en eltse dei en eltse sinne en eltse blom in wûnder. As wy 't mar as in jefte ut 'e hannen fan ús Himelske Heit oankrije. Krektlyk as in bern. Ja, Peke jonge. Wat bringt him by âlde Ryk, wat moat er?’

‘Ried en in pantsjefol kofje.’

‘Dy blinder! 't Lêste, dêr ha 'k net sa'n swiere mutse oer op. Mar moatst altyd earst efkes myn fertimmere hokken sjen, net!’

Tegearre rinne se der op ta. Ien hat er wat ferboud en útlein, allegearre hawwe se in pear ruten krige.

‘Ljocht, moatst tinke, Peke, ljocht. Krektlyk as de minsken.’

Dan de hinnen. Lizze? Eh jonge, al lang. Yn febrewaris, de piken! Mar dat is in kwestje fan noed stean foar 't spul. Yn stille bewûndering sjocht Peke it weidzjende guod oan. Merakels, sokke kammen. Soe jin it hert by soks net iepen gean!

Dan set Ryk it tarridskip fan kant foar de hintsjes en hja stekke op 'e aak ta.

‘Kom der yn.’

En Peke leit dêr it âldbewende paadsje ôf, de planke oer, mei bûgde holle it krûpyntsje troch. Wylst Ryk omavensearret mei tsjetteltsje en kofjekanne, stoppet Peke de piip fol en begjint út te lizzen, hoe't it der foar stiet.

‘Dat Ryk, no ha 'k in wiif, alteast, dat sil net sa lang mear duorje. Mar dan in hûs.’

‘In hûs is ienfâldich genôch, myn jonge, in hûs. Mar in thús, dat is oars en mear as in hûs.’

‘No, dêr bin 'k net bang foar.’

‘Froulju is nuver guod, Peke. Mei froulju is 't ferdealde min sizzen. Nee, in hûs is noch gjin thús.’

Mar, wat hie er tocht?

‘Ik leau net Ryk, dat wy 't op 'n doer yn 'e stêd goedmeitsje sille. Wy hearre op 't lân thús en dêrom woe 'k daalk de punt der mar ôfbite en omsjen.’

Ryk is ree kaam mei de kofje en skoot yn syn âld hoekje op 'e bank. Dan hellet er it tabaksfetsje oer de tafel hinne.

‘Dan moast dat wêze, Peke. Ja, dan moast dat al wêze. Mar dat is sa, jonge, in wiif en in hûs makket gjin thús. Froulju is net folle fan te sizzen. Mar astû tinkst, dat it der wat op liket... In hûs, seiste. De tiid is net sa botte geskikt, hen? 't Rint wat tefolle nei maaie. Mar sa net, der wol him noch wolris wat foardwaan.’

‘Ik bin wol in bytsje skou makke troch ferskate lju, om sels wer wat by 't ein te hawwen. Hja woene der op út, it soe my ûntkaam wêze. En allinne dy't der altyd yn sitten hie, koe de holle wat boppe wetter hâlde.’

‘No, sjoch Peke, in fetpôt is 't net, dat hoege wy inoar net te ferswijen. Mar wannear hat it dat al west, benammen foar lytse lju? En dan, in Fries, en dochs in Fryske boer, is in wûnder minske. Wa't net krektlyk as hy der altyd yn sitten hat, dy kin it net. As dy it besiket, dan stiet er der skodholjend by en hat it op in pypfol. En feitlik hat sa'nien neffens him net ienris it rjocht en besykje it. Nee jonge, as nijkommer moatst net by it Fryske boerefolk wêze om ried en stipe.’

‘Mar liket it jo wat ta, Ryk?’

‘No sjoch ris, as 't dy te rêden is om in bestean, dan sis ik krektlyk, bliuw dan yn 'e stêd. Mar as it dy om befrediging yn dyn wurk te rêden is, dan sis ik, ja, in lyts stikje brea sit der wol yn. Fansels, in lyts stikje bûtenút moat dy better wêze as in grutte timpe yn 'e stêd. Oars der net oan begjinne. Mar foldwaning silst der grif fan hawwe. Dat is, sa'st it seiste, wy hearre bûtenút. Wis, ik soe sizze, dwaan! Ik wyt, wat it is, tsjin it sin libje en arbeidzje.’

‘Mar de sinteraasje, Ryk. Wat tinkt jo. Ik haw in grouwe trijetûzen sparjild, wat doch ik dêrmei?’

‘Sjoch Peke, ik tink der sjesa oer. Wolst wat begjinne, dan lyts en ienfâldich. Ik ken jimme famylje wol en ik wol der neat ferkeards mei sizze, mar it giet jimme krektlyk as âlde Ryk, om in bulte te bebuorkjen, dêr binne wy net tûkernôch foar. O sa'n bulte aardichheid oan it pielen foar jinsels, mar net sa om der wat op oer te buorkjen. Dêrom, sa lyts mûglik. In koke of twa trije, in pear skiep, in túntsje en wat fûgelguod en as der wat fiskwetter te krijen is. Dat tinkt my, sjoch. En dan kinst hinnegean en hier wat, in hûs mei in lyts lapke der by. Jonge, wat keapje, dan komst mei trijetûzen net fier en in koke jildt ek gau in pear hûndert. Sa't ik sis, 't is wat let yn 'e tiid, mar altemets stiet der noch ris wat yn 'e krante.’

‘Dan tochten jo, Ryk, ik soe 't mar weagje, al ha 'k der jierren út west?’

‘Wis al. Net harkje nei de lju. Friezen tille der swier oer en rekkenje ornaris allinne. Och, de tiid leart harren soks ek wol. Mar der is noch oars wat as sinteraasje Peke; as men 't nei 't sin hat, dat is ek wat wurdich. Ik ha dat hjir sa en wolst wol leauwe, de minsken begripe it mar net. Ik freegje mysels wolris ôf, bin ik no net goed by 't ferstân of hja! Mar sa moatte wy net, Peke. Sykje dyn eigen wei, dyn eigen lok en lit se rabje. Of eigenlik moatst dat lok ek net sykje, dat komt ast alles ferlern haste en oerjûn. Dat moatst fral fan my oannimme, Peke. Och, ik haw mei dy neat gjin noed. Mar it jongfrommis, hoe stiet dy derûnder. Kin dy har deljaan?’

‘Dat is yn oarder, Ryk.’

‘Soa al, hen? Froulju binne oars min nei te kommen. Soms hurd hinne en wer.’

‘Ik leau, Ryk, ik haw it fûn.’

‘Eh ja, 't kin ek wol, jonge. Moatst tinke, ik haw soks nea sa kend en dan wurdt men sa.’

‘Ja. Mar dan fan alles wat, tochten jo?’

‘Dat tocht my. En dan sil 'k it dy fertelle, fan my krigest in fikse team piken en in keppeltsje einen mei. Dat is altyd in begjin.’

‘Kinne jy wat misse?’

‘Dat is dyn troupresintsje.’

‘Nee, sa wol ik út of yn net! Wol keapje.’

‘No, stil mar. Moatst noch mear kofje ha, tink?’

Peke sjocht op 't horloazje, 't rint nei âlven.

Tolve oere net iens mear te Ljouwert. Dat hy wol mar avensaasje meitsje.

Ryk giet mei oerein. Op 'e fierste hoeke fan 'e kamp weidet in keppel hinnen en Ryk tsjut him oan, dy wite, dy hie er Peke dan tatocht. En dan sjen, oft er der mear fan krije koe. Wite Leghorn giet der neffens him mei.

As Ryk in pear stappen meirint, lit er syn tinzen noch al ris gean, nee, hy wyt hjirre neat. Hja moatte beide de eagen mar ris iepen hâlde.

By de hikke bliuwe se stean. Peke eaget it fjild oer. In ein de lannen del liket him ta, rint jongfee yn 'e greide. En de maitydswyn strûst oer 't fjild en driuwt him, Peke, de lucht fan farske tarre yn 'e noasters.

Skjin en himmel steane de hinnehokken te glimmen yn it sintsje. Yn 'e fuorgekanten bloeie de blommen en oan 'e sinnige kant efter de slatwâl. De earste kokes yn 't lân! Dit ûnthjit in grutte, goede simmer. En yn Peke syn hert groeit it noch twivelige plan út ta in grut en enthûsjast beslút. It sil en it moat. De lêste beswieren binne weifallen. Hoe en wat, hy wyt it noch net. En 't is let yn 'e tiid, allegearre goed. Mar 't komt, dat stiet fêst. ‘No jonge, sadree't der wat is, komst mar. As ik wat wyt, krigest in kaartsje.’

Moedich springt Peke op 'e fyts. Boppe syn holle driuwe de ljurken. Ljippen geane oer de wjuk oan 'e oare kant fan 't wetter en op 'e dampeal stiet in langpoat te skreauwen. Soe er sa'n rykdom op in bult ferneare kinne?

[II.2.4.2]

Fuort de oare deis sit er wer op 'e fyts, no nei Doeke. As er har reed del rydt sjocht er syn âld maat mei de jarrebak yn 't lân. Dy stiet ek al ris te loeren, wa't dat wêze kin. Dan steane se, elts oan in kant fan 'e sleat, in setsje te praten.

‘No, 't is kofjetiid hast, tink. Dan stekke wy efkes oan, jong. Ik kom der oan.’

Willemke sit te jirpelskilen: ‘Wy binne nea sa betiid, dizze kant út, moat Donia tinke. Hoe is 't mei de oansteande?’

't Praat is lykwols al gau by 't saaklike belâne.

‘Soa, dan woest doch noch mar feroarje, Peke? Der giet oars neat boppe in fêst stik brea, hear.’

‘No, Doeke, in eigen hûs en wat eigen spul is ek wat wurdich. Dat silstû ek wol wite.’

‘Jonge ja. Mar 't moat mar allegear beklaud wurde. Ik soe ek net folle wite foar dy. Te let yn 'e tiid, hen?’

‘Dat spul fan Woudstra, Doeke, is dat al fuort?’ freget syn wiif. ‘Ik wyt net. Dat is hjir de Burdaarder kant út, Peke. Mar dat is fierstente grut. In lytse tritich pûnsmjit'.’

‘Nee. It moat lyts en behindich wêze. In hûs mei in grut hiem en in stikje lân of sa.’

Doeke lit syn tinzen der wer oer gean. Te Ikkerwâld is in spultsje te keap, fierstente djoer. Hja geane ek de mûglikheid nei en hier earst in hûs yn 'e buorren. Dan kin men altyd ris fierder útsjen. It lokket Peke net bot oan.

‘No, dat spultsje, Doeke, fan âlde Ritske, ûnder Wouterswâld.’

‘O dat. Eh bern, dat is in ferfallen soadsje. Net oan 'e wei en hast neat by, ju.’

‘Hoe en wat is dat?’

‘No, der hat lang in âld man allinne wenne. De boel is dêr ferkaam. Alde Ritske. Wytst, wêr 't it stiet? Ast fan 'e trekwei nei Wouterswâld rydst en dan in eintsje de lannen yn.’

‘O, dêre. Oan hokker kant fan 'e wei, de fierste?’

‘Nee, oan 'e Dokkumer kant. Mar 't is in âld soadsje. Ik wyt ek net, oft it noch te krijen is.’

De Wouterswâldster kant út, dat soe oars sa min net lykje, mar Doeke makke der net folle fan.

‘Fan wa is 't?’

‘No, sa'n soart sakeman te Moarmwâld. Dy âld man is der út stoarn en dit wie in omkesizzer fan him of sokssawat. De man is der mear mei ferlegen as der om. In mâl âld hûs mei in tún en

in foech kamp, leau'k. Net ien wol 't ha. Hy hat it al gauris te keap oanbean.’

‘Wat soe er derfoar freegje?’

‘'k Wyt net. Net folle. 't Moat mei oardeltûzen, in pear tûzen heechstens, wol ophâlde, soe'k sizze. Eh jonge ja, net iens tink.’

‘Soest der nocht oan ha en rydt der efkes mei my oan ta?’

‘Och, jawol. Mar is 't de muoite wol wurdich? 't Liket my net sa geskikt ta, wol?’

‘No nee, mar 'k soe letter altyd wer oars omsjen kinne.’

‘Hm. Hoe sit it, Willemke, hoe let woest ite?’

‘No, om in oere of âlve mar? Wol Donia in hapke mei ite faaks?’

‘Jonge ja!’

In kertierke letter ride se njonken inoar dy kant út. Te Moarmwâld is de man net thús, mar 't wiif kin wol sa oansje sizze, hoe't de saak sit. 't Is noch net fuort. Ja, in stik tún is der by en in kamp fan goed oardel, lyts twa pûnsmjit'. De priis wyt hja neat fan. As hja ris sjen woene, hjir is de kaai fan 'e doar. Om in oere of tsien âlve ferwachtet hja har man ek thús.

Sa stekke se ôf. Oer Damwâld, Wouterswâld en sa op 'e trekwei ta. Oeral noch de rêst fan 'e iere maityd, sa 't alles him tarist foar de drokte fan skielk. Efter de mantels is 't folk op 'e bouwen al warber. Hjir en dêr stiet ien by syn hûs op te muorreskrobjen. In keal oan tou op 't hiem jout lûd. Unwennich stiet der noch in lêste stikje fan in heablokje.

Sa bedarje se by 't lêste spul oan 'e wei. De komelker tsjut it harren oan. Dêre, dy hikke yn. Oft hja soms gading meitsje? In min âld hûs, min paad faak en gjin earste kwaliteit lân. Hja geane der net bot op yn en sjouwe wer ôf.

It minne paad falt op dit stuit ta. De reed derhinne giet oer in plak of twa greide.

Ja, in âld saakje is 't al. De daam útwade, damleggers net mear te finen, ien skeansakke dampeal. Op 'e efterein fan 't âld hûs leit tek, mar it midden fan 'e iene side is trochsakke. In aparte foarein, dêr't de bûtenblinen foar de finsters sitte. Yn 'e sydmuorre in rige lytse kowerútsjes, acht of njoggen telt Peke.

't Spul stiet aardich yn 'e beammen. Gâns in lape tún: in grut stik leit der yn bou fan of liket dêr alteast it measte op.

Sa't se by de mantel lâns kuierje, nimt Peke de hiele boel jitris op: wrak en útwenne.

En dochs, en dochs, der omhinne hinget wat, dat Peke min sizze kin, mar dat him tige oanstiet. Dy slach yn 'e naal, dy lytse kowerútsjes, it âlde herntsje, dat der sawat skean njonken hinget. Der is wat oan en om, ja wat... wat... De rook en de smaak fan 't âlde... it ferline... Yn 'e strampels fan 'e beammen hingje heal fergiene einekuorren. De grêft sit heal tichtgroeid. Der foar leit de kamp, dy't der by heart. Doeke lit syn eagen der ris oer gean. Net in ûnaardich lapke grûn.

‘Wy moatte der earst mar ris efkes ynsjen, net?’

It spant derom, dat de kaai passe wol. Dan komme se yn in dûnker gonkje. Dêr is de doar nei 't bûthúske. Alderwetsk, hege stallen. Aardich wat skuorrûmte. De foarein is lyts. In kokenkeamer mei ien âlderwetsk rút deryn en deun dernêst de foarkeamer mei fjouwer ruten, in hege skoarstienmantel en tegeltsjes om 'e hurd. Efterút noch in foech efterhús, in âlde molkenkeamer fansels. Der is in útdoar yn nei it bienstap, amerrek en herntsje. Hja steane der efkes en hawwe it útsjoch oer de greiden efterút.

De ruten fan keamer en koken binne nei de wei ta.

‘Wat tinkt dy, Doeke?’

‘In âld kast. Der moat foar tûzen yn fertimmere wurde, as 't der wat op lykje soe. Benei gjin lân derby. En fansels, net oan 'e wei.’

‘Wat soe soks jilde moatte?’

‘No, 't lân is syn jild wol wurdich. Wy moatte der strak ris efkes op sjen. Mar gjin earste kwaliteit, 't moat mei seishûndert it pûnsmjit' nedich ophâlde, tink. Dat in tolvehûndert; it hiem in heal pûnsmjit', mear tink; dat wurdt in hûndert gûne of sechtsjin. No, 't hûs moat jilde, wat it foar 't ôfbrekken wurdich is. Twatûzen, moatst tinke.’

‘Soestû it der foar ha wolle, Doeke?’

‘Nee, ik net. Ik soe 't út of yn net ha wolle.’

Peke swijt. Hja binne nei in hegere hoeke fan it tún reizge.

Rûnom greiden. En oan 'e Wâldkant sitte se deun oan 't beamte. De klaai út hat men hjir fandinne noch frij útsjoch. Wiid is dêre de wrâld. Hiel yn 'e fierte leit de Wâlddyk. It Djip. En oer it Djip, hast net te sjen op dat stuit, in toer. It âlde doarp. Syn each dwaalt bylâns de kym. Dêr lizze de pleatsen, einen útinoar. Ien derfan ticht yn 'e beammen. Beintema-hûs.

In skok giet troch him hinne. It ferline. En oer it Djip, fierder, it Heechhiem! Mei 't each sjocht er it feitlik net, mar syn geast sjocht skerp en sekuer. En der tuskenyn, tusken hjirre en dêre, lizze greiden en wetter en rûmte en útsjoch en pleatsen op har iensume hoarnlegers. Lang soe er hjir stean kinne en sjen, allinne mar sjen.

Noch in omgong. 't Hok is net folle mear. In âld hinnematte is der, in pear bargehokken en in foech âld hynstestâl. Efterhûs sit in rûchskerne. Dêrefter yn 'e jarresleat slobbert in keppeltsje einen om. Yn wat âlde rûchte sit ien op 't nêst. Peke sjocht it, mar lit him stil sitte. Foar de ruten del steane ferskate krûmwaaide of-groeide apel- en parrebeammen, mar net sa dat se it útsjoch slim benimme. Dan dogge se de doar op't slot en smite de blinen foar de ruten wer ta. Noch efkes op 'e kamp sjen. De grûn dat giet wol. Oergong tusken klaai- en wâldgrûn. Wat knippich en 't moat der op wierje.

‘Mar 't is mei in fiif-seishûndert betelle, Peke.’

Dan reizgje se wer ôf mei de fyts oan 'e hân. De komelker stiet harren wer op te heinen. Mar 't is al wat let wurden, dat se dogge it har net te lang oan tiid. In pear wurden oer de grûn. Hy seit itselde as Doeke. By 't winter it paad faak min. 't Heart hjir ûnder Wouterswâld. No sette se de sokken der yn en binne yn in omsjoch wer te Moarmwâld. De man is thús en noadiget harren deryn. Nee, leaver net.

‘En stiet it jimme oan?’

No, dat kinne se net sizze, nee. Hoe heech sit er dermei yn 'e beam?

Sa hastich wol de man oars gjin priis sizze. Earst in praatsje. Lege polderlêsten, ditten en datten. En as hja dan avensaasje meitsje wolle, no dan sil er it mar daalk sizze. Fiifentweintichhûndert. Beide manlju snuve swier en kjel.

‘'k Tink, as wy seine fan tûzen, dan hiene wy gelok,’ glimket Doeke.

Nee, dêr wol de man net iens nei hearre.

‘Mar 'k tink, dan wie der dochs hiel wol mei jo te praten?’

No, dat wol er net sizze, ja. Hy jout ta, it opknappen kostet gâns jild.

‘Wy hawwe it net lang oan tiid en dan, it doel wie ek net om sa mar daalk saken te dwaan. Yn elts gefal as wy tûzen seine, wie der noch wol ris te praten.’ Peke sei it kâld en ûnferskillich.

‘Dat wol. Mar dan soene jimme noch al ris in kearmennich wer biede moatte. Sil ik it oars in skoftsje oan my hâlde en jimme it yn beried? Ik ferwachtsje hjoed of moarn al noch in pear dy't gading meitsje.’

‘Nee, jonge nee, jy geane jo gong mar.’

Dan stappe se op en eidzje ûnderweis alles jitris oer. Doeke is sa happich net. Faaks hat er gelyk. En doch, yn Peke is wat, dat him seit: doch it. Hy sjocht foar him de krûme naal, de smelle kowerútsjes, de jarresleat, dêr't de einen yn blabberen, de wide fjilden, foar hûs út en dernjonken, en oan 'e kym de Wâlddyk mei de pleatsen.

Ja, faak hat Doeke gelyk. As rekkensom sjoen, hat er moai grif gelyk. Doeke is in man mei in goed oardiel. Mar moat er dit allinne as rekkensom sjen? Dan hie er yn Ljou wert bliuwe moatten.

Peke wyt net, nee, hy wyt it noch net. Mar yn him libbet in grutte blidens.

[II.2.4.3]

De oare deis reizget Peke nei Damwâld. Dêr wennet in ûnderhânsk timmermantsje. Dat hat Peke heard fan Doeke. In mantsje, dat foar in bytsje sinten in protte út 'e wei set. Peke treft him thús en reizget mei him nei de Guozzepôle; sa neamde de komelker it en sa skynt it yn dy kontrei oantsjut te wurden. Peke hat de kaai mar net helle. Juster hat er fernaam, dat it syddoarke yn 'e âld skuorre maklik iepen te krijen is. Earst ris sjen, wat de timmerman der fan seit. It is in redsum mantsje en hy

hat it gau sjoen. In pear lapen nij reid, hjir en dêr de sydmuorre ynwine, in hoeke der efkes út, nije kezinen, in nije doar, of better twa, de bûthúsflier der út, in pear stâlen opknappe, in stik of tsien, fyftsjin nije spanten. Foar, wat woe Peke dêre? No, mar meast gelyk bliuwe litte. De flier en sa wat bylaapje. Dan bûtendoar. Nije einen goatte. En 't hok? Peke seit him syn betinken. Wat opknappe en hinne- en einehokken derfan. In pear gazen sketten dertusken. Dan twa of trije nije byntsjes. De man knikt.

Yn in foech fuorge njonken hûs geane se efkes sitten en de timmerman nifelt yn in sútrich lyts opskriuwboekje. Dan skoot er de pet efter op 'e holle en kipet nei Peke troch syn âld briltsje: ‘In seis-sânhûndert gûne.’

‘Deale. Ik tocht, dat ik dêr hast in húske foar sette liet!’

Hy laket: ‘Tsja. Seis-sânhûndert, ik moat alles noch ris better besjen, mar mear net. Lykwols, dat giet der ek wol mei hinne. Mear kin ik der net fan sizze. Dan hawwe jy it yn oarder en ik doar der foar yn te stean.’

‘Mar wannear soe it bewenne wurde kinne.’

‘No, 't rûchste besjoch ik yn in wike as fjouwer. Lytsere kreweikes, dat kin dan altyd noch wol.’

Dan geane se oerein. Alles wie no ek noch mar foarlopich, fansels. En hja fytse tegearre werom. Sa gau mûglik sil Peke wer fan him hearre litte en allinne giet er troch nei Moarmwâld.

‘En?’ De man is thús.

‘No, ik wol net lang mei jo harsenskrabje. Ik bin gjin sakeman, gjin âld rôt. Mar ik wyt krekt, wat ik jaan wol. It opknappen kostet my in foech sânhûndert. As alles klear is, is 't my fjouwerentweintichhûndert wurdich. Dat is dus foar jo santsjinhûndert. No kinne jy ja sizze en nee.’

De man set it mal yn 'e kant. Mar Peke seit, hy wol graach avensearje. Dan takket er ôf nei de twatûzen en dêr bliuwt er op stean. As Peke oerein giet, lit er noch hûndert falle. Peke skodhollet en makket oanstalten. Mar wis fan himsels is er net hielendal.

‘No sil 'k it jo foar 't allerlêst sizze. Wy partsje it ferskeel. Mar no sis ik neat mear. Dan komt it my better út en ferhier it lân en lit it hûs leech stean.’

Achttsjinhûndert. Peke rekkenet. En sân is fiifentweintich-hûndert. Noch in sânhûndert oer. No? Húsrie en dan in bistje, hinnen en einen?

‘Akkoart, as jy der fiifhûndert ûnder hâlde wolle. Foar in jier twa.’

Dêr is de man bêst foar te finen, wol mear. En it giet oan. Yn 'e gong beprate se noch ien en oar oer it beskriuwen. De klok yn 'e gong slacht tolve oere.

Peke wurdt der kjel fan. Ek de man wol no graach fuortfarre en hja geane útinoar. By de man foar 't stek makket Peke syn program op. Earst in hapke ite hjir mei in pantsjefol kofje en dan nei Earnewâld. Of noch better, daalk efkes werom nei Damwâld. Sa docht er. De timmerman sit oan 't miel en ûnthjit, hjoed noch sil er it spul krekt opnimme. En moarnier komt Peke hjir wer lâns. Dan nei Moarmwâld om kofje en iten. Op 'e Krúswei sit er yn 't hoekje foar 't rút en de kofje priket him yn 'e noas. De Guozzepôle. Hy, Peke, hat de Guozzepôle koft. De kofje smakket sa lekker en bûten floitet de tram. Wat soe His sizze en Ryk en Doeke en... Syn tinzen springe fan 't iene op 't oare. Al plúzjend dwale syn eagen oer de wei. Dus mei in moanne, in goed moanne. Hoe sil er. Dat plakje greide, dêr't de eigener it oer hie, soe er it noch hiere? In trêdeheal om te meanen. En in pear bistjes op en stâlfuorje? As er no dy hynstestâl ris wat wider meitsje liet, soene dêr gjin twa stean kinne? Gjin smoarge rommel yn 't bûthús. En de bou? Deale, der moat fuortdaalk hakke wurde! En wêr kriget er setjirpels? Yn 'e festjebûs sit in kladsje papier mei in potleadsje. As it iten op is, skriuwt er in pear dingen op en bestelt in twadde kopfol kofje. Dan stekt er yn 'e stille herberchskeamer in sigaar oan en heart de Ljouwerter bus foarby riden. Ljouwert. Noch in moanne.

Ljouwert, sil er it ea misse? Deale, fan wa wie dy trêdeheal ek hast? No, dat kin er moarn wol better gewaar wurde. En nije einekuorren. Oh ja, en in kreaze hikke foar de daam. De mantel moat opsnoeid. It papierke is fierhinne fol.

De sinne skynt op 'e tramrails, in pear omstippers stopje de piip foar de herberch. Hoe fredich, hoe goed is it libben. In

grutte Widens libbet der yn him. Mar 't moat no wêze. En hy betellet.

Dan harje warje wer op 'e fyts en de Walden del. Foaroer giet er op 't stjoer lizzen en tsjin syn gewoante yn hat er net ienris folle each foar de lannen lofts en rjochts. By Ryk sit alles ta, mar as er goed sjocht, strúnt der ien om, fier de lannen del. Dy kant rint er ek út en hy hat it goed ret. Ryk is oan 't aaisykjen. By in poldersket moete se inoar. Peke fertelt en Ryk harket. De priis? Ja, dat liket moai aardich. Jong, jonge net! Dan komt er ek gauris te sjen. En Peke hellet it kladsje út 'e bûs. Wat seit Ryk fan dy trêdeheal? Dwaan! Dy kin er meane, as 't mei twaris en fan dat stik kamplân stâlfuorje. In bytsje op 'e rûmte, sei Peke? Wat wol er no noch leaver. En wetter om hûs hinne. Wat einekuorren hat hy, Ryk, noch wol te missen. Mar hy moat al daalk omsjen om mear hinnen; der fuort goed yn. Te Moarmwâld kin er wol terjochte en oars hjirre, de Burgumer kant út wol. Wite Leghorns leafst. En it tún, jonge ja, dêr moat gau regaad op, en de âld man jout syn betinken der oer, sa gewoantsjes foar him hinne. Mar Peke nimt it goed yn him op. Ja, 't is wier, der binne jin ferskate dingen ûntkaam en hy docht graach it harkjen derta. In keppel einen sil er ek ha fan Ryk. Foar in bytsje jild kin er in tweintich krije. En as er 't ha wol, dy lytse skou te brûken, as er der wat mei kin alteast.

Sa eidzje se it hiele gefal oer, elts oan in kant fan it poldersket. Yn de eagen fan 'e âld man libbet in blide hope en fan alle kanten besjocht er de saak.

‘Jonge, it liket my sa skoan ta. De boel wat kreas opknappe dan rêdstû it bêst, wat ik dy sis.’

Peke lit him stil wat prate, oer prizen en keunstdong en jirpels en kowefoer. De âlde man libbet der suver likefolle yn as hysels. Dit giet him sa troch de holle. En 't is krekt oft Ryk syn tinzen ret hat, want sa ynienen falt er der tuskenyn: ‘Moatst tinke, Peke, it docht my suver goed, dat ik dy mei ried bystean kin. Wolst wol leauwe, dat is my noch nea oerkaam. Och, dêr yn 'e buorren wite se it sels sa skoan, en oars sil Mem it wol sizze.’

Peke begrypt it wol en hy sjocht nei de fûgels, dy't har tsjirgje boppe it mêd. De feeprizen komme noch te sprake en

hja rekkenje. 't Hûs safolle, it beskriuwen safolle persint, fertimmerjen sa en sa. No, foar in goed melk bistje hoecht Peke noch gjin hûndert ryksdaalders del te tellen. En in melk rier foar hûnderttachtich, dy roai.

‘No, as 't nei snein in moaie dei is, dan set ik 't gat grif op 'e fyts.’

‘Dan moast ik der oars ek wêze. Moandei, as 't moai waar is?’

Sa pratendewei swalkje se de polderdyk wer lâns. Peke wol der net mei yn.

Nee, no daalk nei hûs. Nei Hiske en de jonge. De âlde begrypt soks. Dan bringt er syn jong wyfke en de grutte soan mei in foech moanne nei 't eigen hûs. Tegearre ferwûnderje se harren der jitris oer, bliid as bern. Dan springt Peke op 'e fyts.

It jonge wyfke en de grutte soan. Peke lake, doe't er sei fan ja. Mar no't er allinne de wei lâns rydt, lit er dat allegear jitris yn him omgean. Wat soe Hiske hjirfan sizze? Grif nei 't sin! En de jonge. Ja, dêr sit it spul wer fêst. De jonge, de jonge. Kin er him meinimme dêrhinne? En dan? Te Dokkum nei skoalle? Dat sil in swierder stik wurde. Twinge? Och, wêrom soe er him net ienfâldich twinge kinne? Mar is dêr it lêste wurd mei sein?

Och nee, ommers. Twinge en ferkwine litte, soms? Oars moat er oan 'e ein fan dit kursusjier ta mar yn 'e stêd bliuwe. En dan ris wer sjen. 't Moat ek wenne, sa'n ein bûtenút. Faaks kin er 't earste set yn His har kosthús bliuwe.

Sa mâl sil dat der net ynrinne. As er dan ris in snein of mei fakânsje thús is, komt er faaks op 'e smaak. Ja, yn Peke syn hert libbet in grut en bliid betrouwen. Mar dêrnjonken sliept de twivel en stekt op ûnferwachtse stuiten de kop op.

Op 'e Grinzer strjitwei begjint er syn skonken en syn efterein dochs al te fielen. Hy hat hjoed al wat ôfriden. In oere of trije fjouwer is 't wurden. Efkes stiet er yn bestân, oan om tee hjir of dêr? Oan 'e oare kant Hurdegaryp? In moanne of wat lyn siet er dêr en seach hoe't de koarte winter dei stoar boppe de keale greiden. Hoe lange er doe nei in plakje, in hoekje, dat er sines neame koe yn dizze wrâld. No hat er in spultsje koft. Spultsje, spultsje, no ja, in hûs, in âld kring soe Doeke sizze, mei in lapke tún. Nee, net oan, noch in healoerke.

Hy is foar Teda thús en strûpt troch nei de Skrâns. Hiske is der. Hja hat naaiwurk ûnder hannen fan 'e iene of oare feriening. Peke wyt net krekt hoe en wat. Mei in protte bombaarje komt er de treppen op en ferkundiget ûnderweis syn grut nijs. Dan dûnsje se tegearre de oerloop ôf en ta de keamersdoar yn. Hiske sjocht nei dat ferhearlike oantlit en dat is har genôch. Wis, hoe soe har dat net goed wêze! En hy neamt har op: keamer en koken en hja mei húsrie útsykje! Eigen hiem, eigen hûs. No 't it samar ynienen sa deunby komt, wurdt hja der stil fan. Dat dit har noch barre mocht! Peke sjocht har grutte blauwe eagen, der't in frage yn driuwt, of twivel? Is 't net deun, te deun, by 't âld ferline? Efkes hinget oer de sinnige takomst in waas. Nee, dat sil 't nea wer wurde kinne. Wat, as er har no ris as breid út 'e Westerein helle en hja tegearre op nije maaie nei 't eigen spul rieden? Mar dan sjocht hja de blide eagen fan Peke. De blide eagen fan in grutjonge en hja pakt syn holle tusken har sterke hannen.

Under giet trijeris de skel. Teda stiet foar de doar.

[II.2.4.4]

In lyts fjirtsjin dagen fierder. April krekt oer de helte. En dat by 't maityd it waar sa hommels omslaan koe, och hearken, dat is Peke wat ûntkaam. Hurde wyn, in skiere loft, kâlde reinbuien, mei wiete snie út en troch. En dochs moast Peke op de Guozzepôle wêze. Dat hy is om in oere of sân acht op 'e Dokkumer bus stapt, de fyts der boppe op en dan fan Moarmwâld ôf fytse. Yn 'e rin fan 'e moarn soe der wat guod komme mei in frachtauto de Burgumer kant út wei. In stik as tsien einekuorren fan Ryk en wat ridskip, dat de âld man geskikt op in boelguod krige hat.

Sa rydt er dan yn 'e wyn op it lêste ein. Hoe faak is er hjir de lêste tiid net lâns kaam. De measte huzen komme him al wat eigen foar. Mar mei dit waar sjocht er net bot om him hinne. Syn neiste buorman is de komelker oan 'e wei, in foech plakje lân foar de reed nei de Guozzepôle. Alde Siger en syn âld minske, Ynskje. Peke hat al ris by him stien te praten. Aardige, âlde lju-

tsjes. Mar sûnt hja de lucht der fan krige hawwe, dat Peke yn Ynje Sitten hat, in âld Oastman is, út Atjeh of sa, in man mei in rang, is 't krekt oft se in bytsje skruten binne en altemets besiket de âld baas it tsjin Peke ris yn it Hollânsk.

As Peke dy kant út komt, stiet er yn 'e lijte fan it hûs, it slopke oan en doktert wat mei takkebosken om. Dan wurdt er Peke gewaar en rêchrjochtet. Al fan fierrens ropt er Peke ta: ‘Och, wat in wyn net, doarre jy der sa troch!! Is 't net wat raars! Efkes yn 't bûthúske, net!’

Mar Peke skodhollet fan nee. Daalk mar nei 't hûs ta. As er him net fersint, koe 't spul wol by de hikke lizze. Foar 't rút sjocht er efkes de wite tipmûtse fan âlde Ynskje. Hy wiuwt. As er him goed besint ken er dit âld hûske noch. Mei heit reizge er yn 't earste ferlof hjir lâns nei de Broek ta. Keninginnedei wie 't. De brúnferbaarnde feinten en fammen snuorren nei Dokkum ta. Hjir bloeide de flearehage, út it skuorke kaam in lucht fan heabroei. Foarhûs siet in kealtsje oan in peal, oan 'e krûme beam foar de gevel hongen de healripe parren. Bûten foar de ruten wiene lekkens spand foar de sinne. Eltse kear as Peke hjir lâns komt, sjocht er dat byld skerper foar him. Heit rûn yn 'e berm op it gers en hysels hie in pûdsje mei jirpels, ierripe klaaijirpels, oan in stôk op 't skouder.

No rekket er út 'e beammen en fûlder slacht de wyn him oan oer it keale iepen fjild. O, hoe ferlitten leit dan it âld hûs ûnder de lege skiere loften. Foar in hikke klûmerje in mennich hokkelingen mei dekken op. Oan 'e kant fan 'e wei komt in âld man oanklompjen, de pet djip yn 'e eagen, de krage omheech. Peke ken him ek al. Tsjaarda, dy bebuorket it grutte spul, in eintsje Siger en Ynskje foarby, oan 'e kant fan 'e wei. In stoef âld baas, mar tûk en man fan noch al wat ynfloed op 't hoekje. Peke hat noch net mei him praat. Peke syn wolmiend goendei beändert er ek mar amper. Yn prakkesaasjes wei foar 't neist, klompet er fierder. Peke stapt of en eaget him efkes nei: in âld man, ien mei syn lân hjirre. Mar in nije stower komt oer it fjild hinne en Peke stekt de greide del. Fytsen is no neat wurdich. De reed is smoarch, dêr hat de timmerman lâns west mei reau. Hjir en dêr kin er de wiette mar krekt bûten de klompskuon keare. Tichte

by de middelhikke knoffelt er en de pet waait ôf. Efkes makket er him der nidich om. Mar och leave, dêr moat er oars net oan begjinne, dat sil him noch wolris faker oerkomme. Dat hy jout himsels in skrobbearing en kroasket fierder.

Goaitsen stiet op 't tún te hakjen. In fikse lape koe er wol om ha, liket Peke ta. As 't waar dan mei koarten wat omslacht, kinne der jirpels yn komme en wat foerbiten. Jonge ja, Goaitsen, dêr is er hielendal mei holpen. Hy wennet krekt yn 'e beammen, hjir de wei del en oan in reedsje. Nea fêst wurk, by 't simmer wat ûngetiidzje, in pear plakken jirpeldollen oannimme, wjudzje, hiele lapen; sjoch, sok wurk. Fan Siger hat er 't heard, hy hie op 't heden neat. En alles sels dwaan, Peke seach wol oankommen, dat waard dochs net.

Mar o, wat kit oars it âld hûs ferlitten. It dekken is no dien. Mar goed, no't der noch sa'n rite kaam. Soene se net oan 't wurk wêze? Ja, dochs wol. As er efterhûs komt, heart er timmerjen. Hy ropt oan Goaitsen, mar dy heart neat en hakket mar troch. Jonge, wat komt dy âld rûchskerne no fan pas. Peke set de fyts yn 'e lijte en giet ta de bûthúsdoar yn. Yn 'e hûs is in feint oan 'e gong mei in foech jonge. Bûtendoar is neat wurdich sa. Mar hy rekkenet Peke tefoar, op syn heechsten noch in wike as trije. It dekken, dat is dien en soks is al in hiele hap. De flier yn 't bûthús begjint der al op te lykjen. No binne hja oer de hoarnsketten gear. Moarn komt de baas sels ek mei. Allinne sjout Peke nei foaren. It keammerke, kokentsje, hoe sil er it neame, is betimmere. Sa't it him taliket, soe er him hjir wolris ridlik gau thús fiele kinne. De âld foarkeamer is wat holler, âlderwetsker. Dêr waret de geast fan in fier ferline en de blauwe stientsjes om 'e hutte sjogge him oan as in frjemd. Hjir sil er wenne moatte. Foar it iene gevelfinster bliuwt er stean. It wetter yn 'e tocht njonken hûs slacht tsjin 'e âlde beamstobben op en in stower jaget oer it fjild. It jonge gers op syn tún huveret, heilstiennen falle der tusken. O, as it oars skielk ris smûk is, hjir yn syn eigen hûs. Lit dan de winter mar komme, de wyn mar troch de mantel jeie en de beammen yn it hôf mar bûge ûnder de wyn. Dan sit er hjir en sjocht de fleagen gean oer it wide lân. De winter, as de

snie him oer de kearen teart en tsjin 'e tekken oan sit fan 'e pleatsen, de kant út nei it Djip. Mar earst komt de simmer. De simmer. Ommers de mantel wurdt eltse dei tichter, de fruchtbeammen rinne út en it gers brûzet mei in deimennich ta de grûn út.

Unbegryplik. Dit sil fuortoan syn thús wêze. Earstoan fan maaie. Wat it húsrie oanbelanget, binne se al in stikhinne ynslein. Goaitsens Griet mei it fanke sille de boel skielk wat útklinzgje. Sjoch, dêr koe it spul fan Burgum wol oankomme. Hy hie 't hast earder ferwachte. Ja hear, by de reedshikke bliuwt de auto stean. Dan stekt er nei efteren. De timmerlju hawwe gjin mâlejantsje by harren, lykas Peke tocht hie. Goaitsen stiet ek te sjen. Peke sjout op him ta.

‘Nijboer. Ik hie jo net iens kommen sjoen. Der wurdt guod ôfset, wol 'k leauwe net?’

‘Ja, ik ferwachte al ien en oar. Jy sjitte moai op, net Goaitsen? Sadree't it no wer in bytsje omslacht, daalk mar in pear ekers klearmeitsje foar wat ierripe, hen?’

Jonge ja. Goaitsen hat syn plannen al klear. Poaters hat in gernierke, in eintsje de wei del, wol oer. En dy hat ornaris goed spul. Hy hat der foar Peke al ris nei fernaam. Peke mei graach efkes by Goaitsen stean. In ienfâldich man, guodlik, in bealchfol wurk dwaan, as 't moat; sa'nien, dy't altyd aardichheid oan syn wurk hat en der net by stil stiet, oft it him wol folle opsmyt. Nijboer, seit er. Dat is âlde Siger syn wenst ek. De timmerfeint hat er it ek al ris brûken heard, dat sok skynt min of mear algemien te wêzen. Ja, oer dat guod oan 'e wei. Goaitsen hat wol in grutte platte kroade thús, as de nijboer dy faaks efkes helje wol. Mar Peke ornearret, âlde Siger is tichterby. Dat, dan stekt er dy kant mar wer út. 't Is glêd en smoarch yn 'e daam en hy knoffelt hast om. Hè, der stiet ek sa'n ûnfatsoenlik stik wyn. As er by de middelhikke efkes út stiet te blazen en omsjocht nei it âlde spul, bekrûpt him de twivel. Ja, sa kin it hjir ek wêze en hoe faak net! Hat er dêr genôch by stilstien? En hjir sil er no skielk syn wyfke bringe. Wat is er begûn? Hja hat der al twaris west en hie har moed wol. Och, wêrom soe hja it har oer soks al te drok meitsje. Dat is de haadsaak foar har net, ommers! Nee, dat is sa.

Mar sil in frommis lykas hja dit op 'n doer ferneare kinne. 't Is dochs net tafallich, dat hja de wrâld ynrekke is; soks is nea allinne tafallich, der sit karakter en oanlis efter. En no hjirre. Wis, in Friezinne, mar sil hja dei út dei yn mei klompen oan de reed lâns baggerje kinne? En altyd allinne? Jûns opsluten sitte fan rûmte en modder? Hie hy soks dwaan meien? Of hat er syn eigen gril folge, in moaie dream, mar dêr't de hurde wurklikheid mei boartet: lyk as it mei him al sa faak wie. En syn jonge. Nee, dêr moat er hielendal net tefolle by stilstean. Want hy kin 't noch sa graach wolle en ynoarder prate, hy wyt wol, hy wyt fêst: dat wurdt neat. Doelleas lit er syn eagen gean oer it fjild. En hysels dan! Skielk is er fjirtich. In bulte goede dingen hawwe der west yn syn libben. Mar datte, wat him altyd as it heechste ideaal foar eagen omtsjoend hat, in eigen hûs mids it âlde lân, mank eigen folk, dat soe him op 't lêste stuit noch ûntglûpe? Sjoch, de wyn waait om 'e Guozzepôle, de nije stikken yn 't skuorretek stekke ôf by 't âlde reid, der sit in slach yn 'e naal. Swart en deadsk sjogge de finsters oer it fjild. Mar noch in wike of wat en der huzet in siel yn 't âlde spul en it libben strielet út 'e deade eagen. In grut betrouwen wint it yn syn hert. Alde Siger strúnt om hûs hinne tusken de buien. Peke rint wer troch. Siger hat syn slinger wol, as Nijboer it hiem opkomt. No efkes útpûste yn 't bûthúske. Hy hat al sjoen, der is guod kaam. Hoe en wat? Underwylst rint Peke ris efter 't spul lâns yn 't bûthús en besjocht it. Mei 't gat tsjin 'e pomp oan stiet Siger: ‘Ja, dy moat der feitlik al út skielk, Nijboer. Wat is sa 'nien no wurdich?’

Peke nimt it bistje ris better op. In fjirtsjin dagen ôfkealle; mar wurdt wat te âld en te ûnfoardielich, is Siger syn oardiel. Hy hat ek mar iten foar trije. Peke hat syn taksaasje ree en stapt fan 'e stâl ôf.

‘No, twatweintich, in fyfke yn 'e kiif, faaks.’

De âld man bliuwt midden yn 'e aksje fan 't prúmkeomdraaien sitten en de mûle bliuwt iepen stean.

‘Dan hat Nijboer leau ik wolris earder taksearre net?’

‘Jy tochten fan net.’

‘No nee, ik wyt net, mar och, men hat it der dan wolris sa oer.

En der waard sein, in man út Ynje, dy soe der wol net it measte oardiel oer hawwe. Ik sis no mar, sa't ik it heard haw.’

Peke laket ris: ‘Krekt. No, dat soe ik ek net graach ûntstride wolle, Siger. Mar soa, dan hawwe se it hjir neat te bêst op 'e rekken?’

‘Dat wol ik no just net sizze. Der wurdt ornaris sa'n bulte praat, hen? En lange Seinstra, de kowekeapman, dy komt de wrâld noch al ris yn en dêr heart men dan sa ien en oar fan.’

‘En 't sil wol net folle goeds wêze tink, Siger?’

‘Ei, ik lit se mar prate, Nijboer. Praatsjes binne goedkeap. Mar der waard al wat nuver fan opsjoen fansels, sa'n frjemdenien. No en doe sei Seinstra der sa syn oardiel oer. Ik jou no mar wer, sa't er him der oer útliet. In swankebast, sei er. Ja wier! Eartyds fan fertriet fuortrûn nei Ynje, woe er ha. Dêr mei in sintmennich weikommen en in fêst pinsjoen. En der hjirre grut swee fan slaan. Ja, 't is in raren biis, Seinstra.’

‘Mar de lju meie wol nei him harkje, tink ik.’

‘Och, der wurdt wakker ûngelikens oer praat. Alde Tsjaarda fan 'e oare kant skodhollet ris en seit, hy moat it mar ris besykje, de nijboer. Mar Goaitsen ornearret, en ik mei Goaitsen wol, dy seit, lit de nijboer mar rinne, wat ik derfan sjoen ha. 't Is krekt, wat de nijboer seit, twatweintich, dan hâldt it op. Wat haw ik heard, kriget de nijboer in frommis út 'e stêd?’

‘Hoe en wat?’

‘Dêr woe Seinstra ek op út.’

‘Dy wyt noch al in bulte, leau ik, net?’

‘Och ja, hy komt in bulte de wrâld yn hen? Mar men wyt soms net, wat men fan sokke lju leauwe moat. Hja meitsje it ek wolris moai.’

Peke giet op it lêste net fierder yn. Kom der mar ris krekt efter, hoefolle en wat oft der fan jin sein wurdt. Hy begjint oer de kroade. Jawis, de platte kin er wol krije, of de gerskroade mei it ramt. Dêr kin er faaks wat mear yn smite, net? Wol nijboer net mei om kofje? In waarm bakje mei it kâlde waar? No nee, dy woe mar leaver fuortfarre. Noch in hantaast dwaan om hûs hinne, ditten en datten oppakke, ien en oar opnimme en net te let nei Ljouwert werom.

Tegearre prakkesearje se de kroade út it hok en Peke stekt der mei fuort. In wûnder minske is er ek; dit rinnen efter in kroade is him in geniet op 'msels. Hy lit yn him omgean, wat er foar himsels skielk it bêste oantuge koe. Ryk soe ek foar him omsjen. In kroade is dochs in útfining en in lyts mantsje fielt him der efter thús lykas in boer op 't foarkret.

Sa ûnder 't oploegjen lit er it praat mei Siger jitris yn him omgean. Lange Seinstra; wat is dat foar in man. Seinstra, Seinstra, 't koe wol famylje wêze fan Rikus. 't Sil 't net, dan wie er faaks sa rij mei praatsjes net. Hy fielt him oer dy man neat te wis. Hoefolle wyt er. En dan, wat hat de man der mei nedich en bring him al fan te foaren op 't aljemint. Dus men taksearret him, skat it pinsjoen, jout him twa jier, of ien derby en fisket. No yn 'e goedichheid, kin men yn Fryslân net in minske syn gong gean litte en jou him de kâns? Moat it no, en efkes komt de âlde bangens op him ta, moat it no itselde lijen wurde fan lang, lang lyn? It spoek, dat him oanseach út 'e eagen fan 'e rabjende, lekjende, leechlizzende, glimkjende minsken en dat jin ferlammet.

Wat is er begûn en besykje it jitris. Hat er himsels faaks net wysmakke, dat er Fryslân brek wie? Is it miskien net oars as in twangbegryp? Sil er him der sa ea thús fiele? De realiteit is safolle oars as de dream. Dat lêste hat it west, wat him opjage hat. Lykas elk minske syn dream miskien neijaget. Hat it dan wol doel en gean mei dit bedriuw fierder? Hjir sit er op 'e kroade en eltse stap, eltse hantaast, dy't er docht, wrotte him hjir fêster. Wat is er begûn. Mar de oare kar dan, de iennichste wei dy't der oars iepenbliuwt is, oan 'e libbensein ta ûnwennich om te swalkjen oer de ierde. Want it mei dan in dream wêze, in twangbyld, wat ek mar, mar Fryslân bliuwt roppende. Is dit feitlik net tragysk?

Mar dan sjocht er foar him de reade, rûne en laitsjende kop fan Rikus: kearel, dû sitst fierstentefolle yn 'e prakkesaasjes. 't Libben hat rûnom en oeral wat goeds en alles kinne wy dochs net krije. Goede âlde Rikus! Yn syn golle, rûne wurden seit er oars hast itselde as Ryk. Beleaven net tefolle fan 't libben ferwachtsje, net mear as it jaan kin.

Wolmienende freonen hat er yn syn libben oars troffen. Hoe'n grut besit is soks. Ek it bleke oantlit fan 'e luitent yn Atjeh komt ynienen foar him op. Hoe lang is dat al net lyn! Hoe iensum stoar er, sa iensum as er libbe.

It libben is, wat immen der fan leaut en wat men der fan leaut, dat makket men der fan. Al dy âlde dingen mei Peke sa graach jitris oertinke. En sa moat elts syn eigen paadsje sykje. Allinne, wêrom oft dat by de iene hast fansels giet en by de oare in striid liket te wêzen, dêr sil hy, Peke, wol nea efter komme. Miskien sit er wol tefolle yn prakkesaasjes. Stil jins eigen gong gean, men makket it de minsken dochs nea allegearre nei 't sin. Sa sei Heit en hy gie syn eigen gong. Heit. Och, as de âlde dit no allegearre noch ris sjen kinnen hie. Mar yn syn hert heart Peke, wat Heit sizze soe.

Dan skrillet er oerein. Wat tiid fan 'e dei is 't? 't Lûkt nei de middei. Om 'e Guozzepôle jaget de wyn noch, mar hy koe wol wat oprûn wêze en de loft ek wat trochskuord. Op 'e dampeal sit in langpoat te roppen, in keppeltsje einen kriemt oer de greiden en strykt del by him njonken hûs. Dêr stiet Goaitsen en rjochtet de rêch.

Deale, hy moat fuortfarre!

It jongfee, dat fan 'e moarn foar de daam gearhokke, swalket de greide wer oer. Wa wyt, komt op 'e neidei it sintsje der noch net efkes troch. En eltse nije dei bringt tichter oan de simmer. Dan sille om 't âlde hiem de mieden weagje en de fjilden tille fan blomt. Dan laket út 'e deade finsters it blide libben.

Wat soe in minske dêr yn in ûnsillich amerij al domme dingen úthelje kinne. Mei in raam set Peke wer ta mei syn fracht. Hoe licht is de lêst en hoe ûnbetsjuttend binne de swierrichheden!


Vorige Volgende