Het landgoed Solitudo

[p. 121]

Tweede deel
Op zoek naar de verleden tijd

[p. 123]

1

Nog toen we het beekje-zonder-naam volgden regende het, maar zodra we een park naderen dat op de kaart van vader als natuurschoon staat aangeduid, trekken we de zakdoeken af die voor regenmuts hebben gediend. Het is zaterdagmiddag, we komen kinderen tegen die hazelnoten stukbijten; en kleinere, de mond blauw van de braambessen. ‘Kijk!’ zegt vader, ‘de laan! Nu zal het moeten komen.’ Kristie loopt naast me, ze houdt haar adem in, alsof natuurschoon iets is als muziek dat je met teruggetrokken lippen moet beluisteren.

De laan is half door moerasbloemen overwoekerd, we horen een paard lopen; in een wei staat een kleine populier als een gouden fontein op een groen plein. Vader drukt zijn hoofd tegen een oud hek en luistert eraan of hij iets verdachts op het spoor is, hij wijkt even terug en geeft er een korte trap tegen. Trage regendroppen vallen op de rand van het park waar we eindelijk aangekomen zijn. Vader lacht een gierig grijnsje alsof hij dat natuurschoon reeds eerder niet vertrouwd had en ik vraag of wij naar het dorp zullen gaan als we terugkeren. Dan zien we vader met nieuwsgierige ogen tot midden in het park staren; zijn gezicht wordt bleek, daarna rood, van een grote spanning overtogen. Hem overweldigt zichtbaar een hevige vreugde, we zien hem als verheerlijkt oprijzen voor dat domein waar de regen met trage regels een verhaal schrijft in een taal die hij plotseling kan lezen. Een zo ongewone glimlach komt

[p. 124]

op zijn gelaat dat Kristie en ik elkaar aankijken. Kristie die pas dertien is ontpopt zich plotseling reeds als vrouw en raadt onverbiddelijk zijn gedachten. ‘Ga je het kopen?’ vraagt ze. Hij zegt niet ‘neen.’ Dan worden we stil en opeens zijn wij twee, die vader hebben vergezeld, meer dan zijn kinderen; wij zijn z'n makkers.

‘Je hebt in je leven één ding boven alles nodig,’ zegt hij en zijn blik schiet steeds verder door het hek naar de groene schemering van het park. De regen verdeelt de vage ruimte in afgebakende vertrekken.

Rond het landgoed zijn eenzame gronden en weiden met spichtige beekjes. Kopwilgen met dikke vogels in de kruinen, en verder, waar wij niet kijken kunnen, een groot moerasgebied. Plotseling slingert vader zich op een hek, het dreigt te bezwijken, te breken of om te vallen. Van die hoogte af, waar hij even staat te sidderen als een clown op een koord, kijkt hij, zijn gezicht bruin van glans en verwachting, en roef, hij zwiert zijn stevige benen erover en springt met een luide plons in zijn droom. Het hek siddert nog lang na, maar hij loopt in het park, waar wij hem als een grote vreemde heer zien wandelen en prijken. Hij is vader niet meer, hij heeft nooit gewoond in een straat met fantasieloze huizen die 's morgens om acht uur door de melkboer worden wakker gemaakt, die er triest en berooid uitzien als het regent. Hij heeft het meeste van een kunstenmaker die opwinding brengt waar hij verschijnt. Misschien voelt hij zich alleen maar een nette vagebond in wie, in de middag als de politie slaapt, even de koning is ontwaakt. Wij kijken naar alle kanten om of niemand hem daar zal betrappen en hem, zonder ons, vandaar zal meevoeren door de natte middag.

Het park ritselt onstuimig, vele donkere ballen schieten de lucht in, het blijken een soort houtduiven die hier voor geen jagers hoeven te vrezen. Tussen de bomen

[p. 125]

achter het domein begint iets te kraken. Wij staan tegen het hek aan, sidderend met onze smalle lichamen. We willen vader terugroepen, maar onze stemmen zijn bang. We blijven als aan de grond gespijkerd wanneer plotseling een vreemde gedaante achter ons opduikt. Binnen het park horen we vader hollen, springen, rennen. In grote passen moet hij nu door het vreemde domein ijlen, daar kunnen valse honden zitten, voetangels en klemmen steken stiekem hun angels naar hem uit. We zien hem niet meer, maar staren naar iets als uit een oud prentenboek. Een man lacht over ons zonder een woord te spreken, hij heeft een roodgebrand gezicht, tanden met blauwe randen. Dan kijkt ook hij het park in, eindelijk zegt hij een woord. ‘Misschien,’ zegt hij alsof hij er zijn leven lang over gedacht heeft om dat te vinden. Daarop gaat hij een bosje binnen.

Het park heeft nu reeds zijn duistere wildernis verloren, het ruist of er fonteinen en kleine watervallen tussen zijn, die vader heeft aangezet. Er zijn dreven waar het groene licht in purper overgaat. ‘Zouden er fonteinen van alleen groen licht en andere van alleen purper in zo'n park zijn?’ vraagt Kristie. Zij staat, haar neus door het hek gedrukt, en bijna ook haar oren, nog te rillen, en dat is van begeerte om ook daarbinnen te komen. Onverwachts komt vader bij ons en werpt gekleurde bladeren en bossen oude rozen en rietpluimen door de spijlen. Hij doet het in een enthousiaste haast, of hij heel het park nog leeg moet halen. ‘Ruik, jongens. We zijn op een stil mooi goed gestoten. Hier is de plek waar we nog zouden kunnen leven.’ Wij denken aan het vreemde, zwijgende gezicht van de man die zojuist voorbij ging. Een zonderling. Vader trekt nog eens aan het hek, rukt aan het slot, en keert zich dan weer om. Nu wordt hij bekoord door zulke diepe ontroeringen dat we het zien kunnen. ‘Het staat geheel leeg!’ roept hij. ‘Het is

[p. 126]

van hieruit niet eens te vermoeden, hoe mooi en hoe eenzaam het daarachter is.’

‘Je moet het maar doen,’ zegt Kristie en daarop draait hij zich verliefd om, alsof hij naar zijn geliefde kijkt. Hij knikt lachend ‘neen,’ doch dat neen geldt alleen zijn dwaasheid waaraan hij weer toe zal geven omdat een vrouw hem heeft verleid. Ik neem de rietpluimen op en Kristie de bladeren en de rozen, het is een kleurige rijkdom in onze armen. Vader loopt weer terug, zover dat hij het huis kan zien liggen.

‘Het moet een gelig huis zijn,’ denken wij. Dan komt hij, met het visioen nog aan alle kanten op zijn ogen, terug. Bij het overklimmen van het hek scheurt hij zijn pantalon bij de hiel, maar dat deert de deftige vagebond niet meer. ‘Nu zal ze het eerder geloven,’ zegt hij aan Kristie.

Als we weggaan, draait hij zich nog een paar keer om. Hij taxeert de omtrek en ontdekt een hoeve, welker landerijen en weiden het verloren paradijs belenden. ‘Daar zal onze tegenstrever zetelen,’ zegt hij kalm.

Wij moeten om de goede weg naar huis te bereiken nog langs het dorp. Voorbij hoge zonnebloemen, reeds de gouden oogharen luikend, naderen we een grote vijver. Dat blijkt de dorpskom te zijn. Op een terp verheft zich een kleine kerk. ‘In iedere andere plaats, met een geleerde burgemeester en een vrouwelijk raadslid, zou men zo'n water lang als onhygiënisch hebben gedempt,’ zegt hij en zijn stem horen we aan de andere kant nog eens klinken. ‘Dsjing, dsjing’ gaat het daar. Een smidshamer, en een donkerrood vuur dat over het water zachtjes verder danst. Twee hoeven met rieten dak aan de overzij. En dan klokkeklank. Een oude religieuze klank wijdt het water. ‘Alsof God erover gaat lopen,’ zegt Kristie zacht. Zij is een poëtische natuur. ‘Het water ligt hier voor de klokken jongens. Het moet

[p. 127]

prachtig zijn als je hier gaat trouwen,’ zegt vader terwijl we er wachten op de bus.

‘Misschien is hier een begrafenis nog mooi,’ meent de vrouw van dertien. ‘De boerenpaarden om de vijver en de vrouwen in het zwart aan de andere kant.’ ‘Je moet nog eerst gaan leven!’ Vader roept het uit, vol belofte. Het is of het vandaag lente is geworden in zijn hart. Het gerinkink van de voorhamer uit de smidse flitst over het water als het dsjing, dsjing, 's avonds van een eenzaam schaatsenrijder over een lang meer.

Het dorp, waarvan alleen de kerk tot ons gesproken heeft met een oude stem van ontroering en vrede, heeft onze bekoring voltooid.