Jonas de boetgezant

[p. 28]

Jonas profecy.
Het derde hooftstuk.

℣S. 1. En het woort des Heeren geschiedde ten anderen male tot Jonas, zeggende:

2. Maek u op, ga naer de groote stat Ninive:

en predik tegens haer de prediking, die ik tot u spreke.

3. Toen maekte zich Jonas op,

en ging naer Ninive, naer 't woort des Heeren:

Ninive nu was een groote stat Godts,

van drie daghreizen.

4. En Jonas begon in de stat te gaen

[p. 29]

Poetische uitbreiding van Jonas histori.aant.

MAer Godt verklaert zyn' wil strax voor de tweede mael,
Spreekt Amithaons zoon weêr toe met deze tael:
Trek op naer Ninive, trek naer die stat vol steden,
Ontvou myn' last, en al hare ongerechtigheden.
Hy nu geleert, wat straf op 't wederstreven past,
Gehoorzaemt dit bevel van hooger hant belast.
Des trekt hy daetlyk heen verhaestende zyn schreden,
Stapt Assurs hooftstat in, van niemant om te treden,
Dan eer de derde zon haer daghreis staken moet.
Thans hadt hy zoo veel weghs reede afgelegt met spoet,

[p. 30]

[Histori]

eene daghreize:

en hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive worden omgekeert.

[p. 31]

[Poëtische uitbreiding]

Als hem op eenen dagh het licht hadt toegelaten.
Toen dondert de Profeet aldus door alle straten:
Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive vergaen.

Elk hoort dit dreigement, maer zeer verscheiden, aen.

Dees waent hem zinneloos; die houdt hem voor een' dollen,
Die raeskalt, en wiens brein ontstelt is en aen 't hollen.
Een derde scheldt hem voor een' muiter, die het zaet
Van oproer in de stat wil stroien en verraet.
Maer Jonas doet een boek van zulke wysheit open,
Dat volk en overheit, hoe diep in slaep verzopen
Van hoogmoet, dartelheit en averechtschen waen,
Van schrik geslagen 't hair te berg begint te staen.
Des vallen ze altemael ootmoedigh aen het smeken,
Of 't hem behagen moght wat klaerder uit te spreken.
De Boettrompetter neigt zyne ooren naer hunn' wil,
En ieder ziet hem 't woort ten monde uit stom en stil:

Gy, die in Ninivé uw woonplaets hebt gekoren,

Wilt gy de reden van myn dreigementen hooren,
En uit wiens naem uw val koomt dondren in uw oor,
Zoo neemt myn woorden waer, en geeft myn stem gehoor.
De Godt van Israël, de Godt, die ziel en leven
Aen al, wat adem schept, heeft door zyn maght gegeven:

[p. 32]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 33]

[Poëtische uitbreiding]

De Heer der heeren, die de koningen regeert
En al de volken van het weereltront beheert;
De ware Dondergodt, de Vorst der hemelscharen
Beveelt my zynen wil en last u te verklaren.
Hy is die groote Godt, wiens groote mogentheit
Het aerdtryk tot genot van 't menschdom heeft bereidt,
En tot een' zetel zich het hemelsch ryk behouwen
Om zyne glori daer alle eeuwen door t'ontvouwen.
Hy is die groote Godt, wiens zegenende hant
De kroonen uitdeelt naer zyn grondeloos verstant.
Is uwe heerschappy tot zulk een' top geklommen
En zoo wydt uitgestrekt in zoo veel vorstendommen,
Des hebt ge alleen de gunst van zyne Majesteit
Te danken en den wil van zyn Voorzienigheit:
Waer door gy 't ryksgebiet van 't Ooste hebt gekregen,
Waer door in 't oorlogh zoo veel gloriryke zegen
By uwe vorsten op den nabuur is behaelt.
Gy moet hem danken voor den luister, die hier praelt.
Want hadt hy deze stat niet met zyn gunst bejegent,
En in den omtrek van haer vesten milt gezegent,
Noit hadt zy zulk een peil bereikt, dat ze eer een ryk
Van uitgestrektheit, dan eene enkle stat gelyk'.

[p. 34]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 35]

[Poëtische uitbreiding]

Maer heeft zyn goetheit u tot dezen top geheven,
Waer van zyn wysheit ons geen reden hoeft te geven;
Zoo weet ook, dat zyn wraek nu entlyk zamenspant
Met zyn rechtvaerdigheit, om door die zelve hant,
Die u gezegent heeft, zich streng aen u te wreeken
Om reden, die al lang te zichtbaer is gebleken.
En zeker ook te recht. want waer ik 't oog laet gaen,
Ik vind geen voorwerp, of het hitst zyn gramschap aen,
En moet hem prikkelen zyn dreigen klem te geven
Zelfs voor den tyt, dien hy u nogh heeft voorgeschreven:
Want veertigh dagen nogh, dan zal de stat vergaen.

Zal ik hier myn gezicht op uwe tempels slaen?

Hoe prachtiger zy door de boukunst zyn voltogen,
Hoe feller gramschap zy ontsteken in zyne oogen,
Hoe meer uw gruwelen zyn Godtheit staen in 't licht;
Terwyl zy voor den dienst des duivels zyn gesticht,
Den vyant van zyn' naem, den slaef van zyn geboden.
Ook is die dienst geenszins oprecht der valsche goden.
Want uit die schatten, die ge aen 't godeloos altaer
Te koste hebt gelegt, blykt zeker zonneklaer,
Dat zy geen godtsvrucht, maer uwe ydelheit ontvouwen;
Terwyl de grontvest van die prachtige gebouwen

[p. 36]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 37]

[Poëtische uitbreiding]

Veel minder in tiras en lym daer toe bereidt,
Dan in onnoozel bloet der armen is geleit.
Ook is het marmer van dees blinkende pylaren,
Dit gout, dit zilver, dit gesteente, dat d'altaren,
De wanden en 't gewelf met zulk een' glans verrykt,
Een overschot des roofs, waer meê de hoogmoet prykt
Des ryken, die naer zich dien buit heeft weghgestreken
Door woeker, dwinglandy, bedrogh en vuile treken.
Gaet gy de dorpels van uw tempelen betreên
Om uw verzierde goôn te smeken met gebeên,
Uwe opgeraepte goôn, die zyn ontbloot van ooren
Om uwe stem, hoe luidt gy bidden moogt, te hooren:
Dat is veeleer gewente aen ydle plechtigheên,
Of yver om den naem van godtsvrucht by 't gemeen
Door uiterlyken schyn van godtsvrucht te bejagen,
Dan ongeveinsde zucht den godtsdienst toegedragen.
Uw handel wyst ook uit, dat uw godtsdienstigheit
Wel in den mont, maer niet in 't hart bestorven leit.
Want schoon de ware Godt hier niet wordt aengebeden,
De valsche, dien gy dient, schryft echter andre zeden
En andre wegen voor aen uwe levensbaen,
Dan die gy dagelyx gewoon zyt in te slaen.

[p. 38]

[Histori]

En hy predikte en zelde:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 39]

[Poëtische uitbreiding]

Gy vorst, die Assurs ryk beheerscht door uw vermogen,

Dat voor uw wetten beeft en omziet naer uwe oogen,
Gedoog, dat ik myn' last zoo rustigh uiten magh,
Als my bevolen wordt door 't opperste gezagh
Van hem, die van zyn' troon, gevestigt in de hemelen,
Den grootsten ryksmonarch, gelyk een worm, ziet wemelen;
En hem de mogentheit, de schatten en den moedt
Beneemt, wanneer zyn wraek aen 't branden, als een gloet,
Den trotsen overmoet de vleugelen wil korten
En zynen rykstroon tot den poel des afgronts storten.
Geen Jonas zeker brengt u deze rede voort:
Maer 't is zyn Meester, en ook d'uwe, dien gy hoort,
Die u door mynen mont de waerheit wil verklaren,
Die hoofsche vleiers u noit dorsten openbaren.
Gy, boven duizenden van menschen hoog in maght
Verheven, zyt noghtans, als zy, in 't licht gebraght.
De glans en luister van uw' roem verblindt uwe oogen.
Uw heirkracht maekt u trots en stout door haer vermogen.
Des waent gy, dat geen zee voor u te hoog kan gaen,
En niets uw heerschappy vermagh te wederstaen:
Dat zoo veel volken, die in zoo vele oorloghstochten
Van uwe vaderen zeeghaftigh zyn bevochten

[p. 40]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 41]

[Poëtische uitbreiding]

En onder 't hygend juk van uw gebiet gebraght,
Alleen zyn overheert door hun geduchte maght:
Dat zoo veel koningen en vorsten, die, als slaven,
Zich voor u buigende naer uwe wenken draven,
Uit hunne zetelen, als vogels, zyn gejaegt,
Die weerloos worden van een' adelaer belaegt,
En uit hun nest, vermant door overmaght, gedreven
Nogh rekenen voor gunst, zoo hy hen laet in 't leven.
De heerlykheit, die in uw hofpaleizen prykt,
De dierbre schatten, daer gansch Ooste u meê verrykt,
Die uitgestrekte sleep van zoo veel hovelingen
En lyftrouwanten, die u, als een' godt, omringen;
Die grootsheit aen uw' disch verzelt van overdaet,
In 't kort de glori van uw' koninglyken staet
Heeft uw gezicht zoo zeer verblindt, en beide uwe oogen
Met dikke schellen van zoo ydlen waen betogen,
Dat gy de gunst vergeet der allerhoogste hant;
Ja waent, dat ge, als een godt, de kroon der heemlen spant:
Terwyl gy, als een godt, ook leeft, als of het leven
En al die mogentheit u nimmer zou begeven.
Want zeker heeft de straf wel vatten op uw hart,
Daer gy het hoog gerecht door zoo veel gruwlen tart?

[p. 42]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 43]

[Poëtische uitbreiding]

Ontziet gy goddelyke, of menschelyke wetten,
Die nimmer palen aen uw driften weet te zetten?
Neemt gy niet voor bewys, al 't geen gy quaet vermoedt,
Als gy onnoozelen wilt trappen met den voet?
Voelt gy den minsten schrik, als gy hun bloet zult storten,
En zoo gereet zyt om hunn' levensdraet te korten,
Zoo dra hun aenzien maer door nyt uw' boezem knaegt,
En 't vuur der hevigheit u in den hoofde jaegt?
Slaet gy op menschen acht, die, door hun deugt verheven,
Of moedt, ten hemel van rechtschapen glori streven?
Laet gy in uw gebiet de hoogste waerdigheên
En ampten hen, die 't best verdienen, wel bekleên?
Schenkt gy die niet veeleer aen eerelooze zielen,
Die laf en slaefsch voor u, gelyk een' afgodt, knielen?
Wat hofstoet hebt gy ook? niet anders dan een rot
Van vuile vleiers, wien de godtsdienst strekt een spot:
Verwyfde mannen, die noch eer noch deugt beseffen,
En vrouwen, die de mans in ontucht overtreffen.
Wat eerbiet draegt gy toch den goden, die gy viert?
Rooft gy den rykdom niet, die hunne tempels siert,
Als 't u behaegt, terwyl hun priesters, als uw slaven,
Naer uwen zweep en wil gedwongen zyn te draven?

[p. 44]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 45]

[Poëtische uitbreiding]

Want stellen ze u iet voor met recht en billykheit,
Dat heet een misdaet, en die quetst uw majesteit.
Zoo zy uw' quaden wil in 't minste tegenstreven,
Dan zyn ze ondankbre, die geen acht op weldaên geven,
Weêrspannige, die 't vuur van oproer en verraet
En tweespalt stoken tot bederf van uwen staet.
Zyn zulke dienaers niet, die hunne waerdigheden
(Onkundigh wat hunn' plicht betaem') met voeten treden,
En door hun vleiery zelfs hun gemoet verraên,
Uw lievelingen, die in 't hart geschreven staen?
Denkt gy in 't minste wel om grooten te betemmen,
Dat zy den minderen niet met gewelt beklemmen?
Besteedt ge uw zorgen wel aen uwen onderdaen,
Dat hy in voorspoet wasse en eerlyk kan bestaen?
Of geeft zyn voorspoet u geen stof tot achterdenken
En ydle vreeze, als of die uwe maght zou krenken?
Bemint ge uw volken met een vaderlyk gemoet?
Steekt gy de schapen, die gy, als een herder, hoedt,
En met de wol vernoegt moest in het leven laten,
Den strot niet daeglyx af, hoe jammerlyk zy blaten?
Geen middel zeker, dat u oit zoo zeer behaegt,
Dan 't geen den lesten drop van 't bloet uit d'aedren jaegt.

[p. 46]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 47]

[Poëtische uitbreiding]

En zyn de dienaers van die forsse dwinglandye
De sterkste zuilen niet van uwe heerschappye,
De sterkste zuilen, daer uw zetel door gestut
En vast gevestigt wordt, en voor zyn' val beschut?
Houdt gy voor hun de deur van strafbaerheit niet open?
Staet uwe gunst alleen aen zulken niet te hopen?
En kraeit de nare stem, en 't doodelyk geluit
Van die elendigen zieltogende geuit
Op 't punt, dat deze beuls hen in hun bloet versmoren,
Geen muitzucht, wederspalt en afval in uwe ooren?
Verschoonde gy wel oit eene ongerepte maegt,
Die door aenvalligheit uwe oogen hadt behaegt?
Of kon de heilige echt, gestaeft door 's hemels wetten,
Uw' toomeloozen lust wel immer palen zetten?
Stelt u 't vermaek, dat u Natuur vergunt, te vreên?
Volgt gy de driften niet van uw begeerlykheên
In zoo veel wulpscheit, die gy verre van besnoeien
Zoo weligh in uw hart laet wortelen en groeien?
Rampzalige monarch, keer entlyk tot uw' plicht,
En weet, al hadt ge uw nest zelfs in de lucht gesticht,
De hoogste hant zal dat vernielen en verdelgen,
En u met uw geslacht en godtverwaten telgen

[p. 48]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 49]

[Poëtische uitbreiding]

Ter neder bonzen met een' doodelyken val,
Waer van de volgende een met schrik gewagen zal.
De gansche weerelt is niet maghtig dit te keeren,
Noch dien gedreigden slagh van uwen hals te weren.
Belyd uw zonden dan, belyd uw gruweldaên,
Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive vergaen.

Gy, priesters, tot den dienst der afgoôn uitgekoren,

Neigt naer myn reden ook aendachtigh beide uwe ooren,
Gy maekt een quaet gebruik van 's volks eenvoudigheit,
Terwyl ge uw tempels tot een koopbeurs houdt bereidt,
Als of het gout vermoght de zonden af te wasschen.
Gy strekt het volk een strik, die toelegt op verrasschen,
Een steen des aenstoots, die het waggelend gemeen
Doet struikelen ten val in 't spoor van uwe schreên:
Een dwaellicht, een kompas, om die verblinde volken
Te leiden in de gracht en 's afgronts diepste kolken.
Ook kreunt ge u niet, of gy hen in 't bederf verleidt.
Ziet gy 'er voordeel by, dan worden zy gevleit;
Dan smeedt gy hun ten dienst een' reex van logenschakelen
En vent uw droomen uit voor godtgewyde orakelen,
Terwyl gy rechts en slinx dus niet dan rykdom zoekt,
Hoe gy de troni trekt, en 't gelt in schyn vervloekt.

[p. 50]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 51]

[Poëtische uitbreiding]

Gy geeft u uit by hun voor tolken van de goden,
Doch leert hen anders niet, dan 't geen u wordt geboden
En in den valschen mont te godeloos geleit,
Of van uwe eigen baet, of van uwe ydelheit.
Gy geeft (hoe wonder kan dit priesteren betamen!)
De dingen averechtsche en heel verkeerde namen.
Gy noemt het goede quaet, gy noemt het quade goet.
Het zoet is bitter in uw' mont, het bitter zoet.
Gy schept, schoon niemants brein dit maghtigh is t'ontleden,
Zelfs duisterheên uit licht, en licht uit duisterheden.
Gy waent u zelven wys, waer op gy u verheft,
Dat in voorzienigheit u niemant overtreft.
Maer al die wysheit is maer ydelheit te noemen,
En uw voorzienigheit, als vuil bedrogh, te doemen.
Gy waent u maghtigh, maer die mogentheit bestaet
In ongerechtigheit, die 't perk te buiten gaet.
Men ziet u dingen vol schynheiligheit hanteren,
Die gy verstaet dat elk als godtgewydt moet eeren;
Maer dat met handen, die bekladt zyn en bevlekt
Met alle vuiligheit, die smetten naer zich trekt.
Men ziet u steets bezorgt met lessen voor te schryven,
Maer zelfs, 't geen gy verdoemt in anderen, bedryven.

[p. 52]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 53]

[Poëtische uitbreiding]

Beeft dan, schynheiligen, en siddert vry van schrik
Voor uw gedreigde straf, die van dit oogenblik
U nadert, over hals en hooft zal overrompelen
En met dit Ninivé in eeuwigh onheil dompelen:
Want veertigh dagen nogh, dan zal de stat vergaen.

Gy, Overheden, ook, hoort myne woorden aen.

Hoe vele redenen hebt gy ook om te beven?
Wat straf hebt gy verdient? wat hebt gy niet bedreven?
De droeve weduw van haer' man en hulp berooft,
D'onnoosle wees ontbloot van hoeder en van hooft
Kermt dagelyx vergeefs voor onmedogende ooren,
Die niet geneigt zyn om dat kermen te verhooren;
Terwyl gy aenziet, dat gewelt de weduw drukt,
En d'arme wees tot op 't geraemte wordt geplukt,
Zoo u maer wordt vergunt ook van den buit te deelen.
Gy zyt meêplichtigen van 't onrechtvaerdigh stelen
In steê van rechters, die onzydigh moeten gaen
In 't recht, dat geenen schelm oit strafloos kan ontslaen.
Gy hebt geschenken lief, en wordt bekoort door gaven.
Het zielloos gout maekt u van rechteren tot slaven.
Want d'ongerechtigheit jaegt u een' schrik in 't hart,
Als zy vermogen heeft, waer door ze uw vierschaer tart:

[p. 54]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 55]

[Poëtische uitbreiding]

Terwyl d'onnoozelheit, is zy in onvermogen,
U niet vermurwen kan tot eenigh mededogen,
En gy het oor stopt voor d'erbarmelyke klaght
Van die rampzaligen, daer 't hun ontbreekt aen maght,
Om door hun wederwraek aen u zich te verhalen
En u de straffen van uw strengheit te betalen.
Gy dient u van 't gezagh, dat gy bezit, alleen
Ten dollen wraeklust van uw losse zinlykheên.
Want strekt uw rechtbank hun, die u door maght versagen,
Of die gy zyt geneigt uit enkle gunst te dragen,
Een zekre vryburg in het nypen van den noodt;
Zy strekt een voorbode aen uw' vyant van de doot.
Gy dient u van het zwaert des Rechts, gelyk tirannen,
Die alle schaemte en eer uit hun gemoet verbannen.
Gy hebt Rechtvaerdigheit den blintdoek, die in 't recht
Hare oogen sluit, ontrukt, en op uw oog gelegt;
Om uw gezicht aldus den toegang te beletten
Van 't licht der goddelyke en menschelyke wetten.
Gy voert aldus verblindt, als gy de vierschaer spant,
Een valsche weegschael in de godelooze hant,
Die in den evenaer noit billyk wordt gehangen,
Maer altyt overslaet en helt naer uw belangen.

[p. 56]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 57]

[Poëtische uitbreiding]

O rechters, siddert dan voor uw verdiende straf,
En vreest den Godt, die u die schael in handen gaf;
Den Godt, die u den naem van goden heeft gegeven,
Die u op aerde heeft tot rechteren verheven
En stedehouders, die 's Aertsrechters majesteit
Verbeelden op den stoel van zyn Gerechtigheit,
Om gansch onzydigh naer de wetten en de reden
En billykheit zyn plaets en rechtampt te bekleeden,
Daer hy het leven en de doot aen hun betrout
Van zoo veel menschen, die hy voor zyn schepsels houdt.
O rechters, siddert dan, bekeert u nogh in 't ende.
Gy zult de sterke hant in d'algemeene elende
Geenszins ontgaen, die zich reede opheft om te slaen.
Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive vergaen.

En gy, o volk, hoe kan ik met de tong ontleden

Alle uwe gruwelen en ongeregeltheden?
Draegt gy die goden in het hart wel 't minst ontzagh,
Die ge in de tempels viert en aenbidt dagh op dagh?
Gelooft gy zeker, dat hun d'ondeugt kan behagen?
Hoe kunnen zy den naem dan toch van goden dragen?
Of worden zy van u te recht, als goôn, geëert?
Hoe koomt dan by, dat gy hen reukeloos braveert?

[p. 58]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 59]

[Poëtische uitbreiding]

Is eigen voordeel niet de regel van uw' wandel?
Is vuil en snoot gewin niet eigen aen uw' handel,
Terwyl gy nacht en dagh, als blinde mollen, wroet,
En slaeft en draeft en zwoegt en zweet om weereltsch goet?
Wordt hier de nagebuur door dubbelheên en treken
Van zynen nagebuur niet daeglyx doorgestreken?
Wat schuilt'er zeker in uw zoetste woorden toch?
Niet anders zeker, niet dan schalkheit en bedrogh,
Terwyl gy zyt gewoon te spreken uit twee monden,
En dus een aevrechtsch mensch wordt in den mensch gevonden.
Wat vindt hy, die op uw beloften zich betrout,
Dan ontrou? en wat hy, die op uw vrientschap bout,
Dan huichlaryen in uw dagelyksch verkeeren,
En vuilen achterklap om zynen naem t'onteeren?
Wat gy ook voorneemt; uit uw opzet en besluit
Straelt d'ongerechtigheit aen alle kanten uit.
In voorspoet toont gy niet dan ongebondenheden,
In tegenspoet niet dan godtslasterlyke zeden,
In uw geneugten niet dan enkele overdaet,
Dan wellust, brassery en weelde boven maet.
De vaders dragen hier geen liefde aen hunne spruiten;
Of 't is een liefde, die de palen gaet te buiten,

[p. 60]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 61]

[Poëtische uitbreiding]

Geen ondeugt in haer straft door een toegeventheit,
Die hare zielen streelt en ten bederve leidt.
Geen kinders dragen hier ontzagh aen hunne vaderen.
Zy zuigen hun het bloet verbastert af uit d'aderen,
Vergetende al de zorg van 't vaderlyk gemoet,
Die nimmer naer den eisch van kindren wordt vergoedt;
Terwyl zy dus met recht gelyken aen de slangen,
Die eerst door felle kou bevrozen of bevangen,
Strax adem scheppende in den koesterenden schoot,
Hem, die hun 't leven schenkt, vergelden met de doot.
Geen mannen handelen hun vrouwen hier, als mannen,
Maer door hun dwinglandy en ontucht, als tirannen.
De vrouwen zyn van eer en alle schaemte ontbloot.
Geen vrouwenvoorhooft wordt hier van beschaemtheit root.
Verboden lusten zyn maer ydelheên te noemen,
't Verlies van 't eêlst kleinoot een zege waert te roemen.
't Schynt aen haer moedigheit, die langs de straten praelt,
Als hadden zy triomf op d'Eerbaerheit behaelt,
Die zy zoo eereloos schofferen en besmetten
Ten spyt der goddelyke en weereltlyke wetten.
Zy raken naeulyx gront met hare wufte schreên,
Als scheen' het aerdryk haer onwaerdigh te betreên;

[p. 62]

[Histori]

En hy predikte en zeide:

Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive omgekeert worden.

[p. 63]

[Poëtische uitbreiding]

Dat aerdryk, dat den mont reede opspart om te zwelgen
En haer met deze stat voor eeuwigh te verdelgen.
Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive vergaen.

En gy, o trotse stat, waer van de gruweldaên

En ongerechtigheên zyn tot Godts troon geklommen,
Betrou niet, dat de maght van zoo veel vorstendommen,
Die gy de wetten stelt, of uw gesterkte wal
U zal beschutten voor uw' naderenden val.
Hy, die my afzendt, zal die maght de wieken korten,
En in een oogenblik u in den afgront storten.
Quam u een maghtigh heir bestormen in het velt,
Gy keerde 't mogelyk door maghtiger gewelt.
Gy moght op nieu u nogh beschanssen in uw muren,
En dus den aenval der bestormers lang verduren,
Tot dat zy door 't gedult der burgeren gemat
Met schaemte en schande 't velt verlaten en de stat:
Maer dezen slagh, die in de grimmigheit en toren
Van 't hemelsche Gerecht in kort u is beschoren,
Dien ysselyken slagh keert gy niet van u af;
Dien slagh, die u eerlang in een vervaerlyk graf
Van alle uw burgren, en een' puinhoop zal verkeeren
Ten spiegel van de steên, die op haer maght braveren,

[p. 64]

[Histori]

Nogh veertigh dagen, en Ninive zal worden omgekeert.

℣S. 5. En de lieden van Ninive geloofden aen Godt:

en zy riepen een vasten uit,

en bekleedden zich met zakken van den grootsten af tot den kleinsten toe.

5. Want dit woort geraekte tot den koning van Ninive,

[p. 65]

[Poëtische uitbreiding]

En wanen onverwrikt in eeuwigheit te staen.
Nogh veertigh dagen, dan zal Ninive vergaen.

De Boettrompetter sluit hier endelyk zyn reden.

Een koude, kille schrik rydt daetlyk door de leden
Van elk, die uit zyn' mont dat donderende woort
En vreeslyk dreigement met aendacht heeft gehoort.
Strax vallen out en jong, de grooten en de kleenen
Aen 't zuchten, jammeren, aen 't nokken en aen 't weenen.
Zy zoeken toevlucht by de hoogste Majesteit,
En geven blyk op blyk van hun boetvaerdigheit
En ongeveinst berou der hooggestegen zonden.
Ze ontzeggen alle spys en drank aen hunne monden,
Versmyten van het lyf de blyde feestgewaên,
En trekken eens van zin nu haire kleeden aen.
Den grooten ryksvorst zelfs, wien duizent edellingen
En duizent ridderen bestuwen en omringen,
Gelyk een lyfwacht, aen wiens zorg de veiligheit
Betrout is nacht en dagh van 's konings majesteit;
Wien zoo veel volken tol en schatting moeten geven,
Voor wiens geduchte maght zoo vele vorsten beven;
Den grooten ryksmonarch is 't yslyk dreigement
Door 't vliegende gerucht nogh naeuwelyx bekent,

[p. 66]

[Histori]

en hy stont op van zynen troen

en dede zyn heerlyk overkleet van zich:

en hy bedekte zich met eenen zak,

en zat neder in asschen.

[p. 67]

[Poëtische uitbreiding]

Of 't hart begint van angst hem in de borst te kloppen.
Wie zou gelooven, dat hy d'ooren niet zou stoppen,
En dien herout tot loon betalen met den strop,
En die gedreigde straf doen dalen op zyn' kop?
Maer d'Allerhoogste maght is weder hier gebleken,
Dat zy de harten leidt der koningen, als beken.
Men ziet den ryksmonarch zyn' scepter en zyn kroon
Versmyten in het stof, en dalen van dien troon,
Waer van hy 't gansche ryk van Azie regeerde
En al die volken door triomfen overheerde.
Men ziet den ryksmonarch de purpere gewaên
Verscheuren, alle pracht en ydelheit versmaên,
En grove zakken aen zyn vorstlyk lichaem trekken,
En 't hooft gebroken en gedwee met asch bedekken.
Hy schiet ter goeder uur de rechte wapens aen,
Die Godts verbolgenheit zyn maghtigh te weêrstaen.
Thans denkt hy niet, dat hy een vorst van zoo veel staten,
Maer d'eerste zondaer is van al zyne onderzaten.
Men ziet hem niet ontbloot van al zyn majesteit,
(O wonderbare kracht van zyn boetvaerdigheit!)
Of hem ook teffens in een oogenblik vergeten,
Hoe hy zoo diep in 't gout, en hoog in top gezeten,

[p. 68]

[Histori]

7. En hy liet uitroepen, en men sprak te Ninive uit bevel des Konings en zyner grooten,

zeggende:

Laet mensch,

noch beest, rundt noch schaep, iets smaken, laet ze niet weiden, noch water drenken.

8. Maer mensch en beest zullen met zakken bedekt zyn

en zullen sterk tot Godt roepen;

en zy zullen zich bekeeren

[p. 69]

[Poëtische uitbreiding]

Als koning Assurs ryk en heerschappy beheert,
In eenen koning van Gerechtigheit verkeert.
Hy, die 't wellustigh spoor wees aen zyne onderdanen,
Wil nu 't godvruchtigh pat hun door zyn' voorgang banen.
Des roept hy datelyk uit liefde voor 't gemeen
Al zyne vorsten in zyn hofpaleis by een;
Daer met eenstemmigheit van al de raetgenoten
Eene algemeene boete en vaste wordt besloten.
De ryksherout ontvout aldus zyns konings wet:

Een strenge vaste zy een iegelyk gezet.

Geen zuigelingen zelfs, noch geen stokoude gryzen
Verstouten zich den mont te slaen aen drank of spyzen.
Het vee loeie ook van dorst en honger op den stal,
En draeg' met schaep en paert zyn deel in 't ongeval.
Een grove zak bedekk' de menschen en de beesten,
Een grove zak bedekk' den minsten en den meesten.
Elk zett' zich droef in asch gebroken van gemoet.
Elk buige zich in 't stof, en vall' den Godt te voet,
Die Ninivé en zoo veel duizenden van zielen
In veertigh dagen dreigt voor eeuwigh te vernielen.
Elk buig' de knien, elk heff' de handen naer zyn' troon,
Maer ieder buig' vooral 't verslagen harte, en toon'

[p. 70]

[Histori]

een iegelyk van zynen boozen wegh

en van het gewelt, dat in hunne handen is.

℣S. 9. Wie weet? Godt moghte zich wenden en berou hebben: en hy moghte zich wenden van de hitte zyns toorns, dat wy niet vergingen.

[p. 71]

[Poëtische uitbreiding]

Oprecht berou van al zyne ongerechtigheden,
En neme een opzet om door heiligheit van zeden
Zyn ziel te zuiveren van al de gruweldaên,
Die 's hemels grimmigheit op onze halzen laên.
Elk sta ook 't goet af, dat hy door gewelt, of treken
Op eene slinksche wys zyn' naesten heeft ontstreken;
En reik', gelyk 't betaemt, dien godeloozen buit
Den rechten eigenaer blymoedigh weder uit.
Wie weet, of Godt, vermorwt in 't hart door medelyden,
Ons voor 't gedreigt bederf nogh entlyk moght bevryden?

Dus klinkt van wyk tot wyk het koninglyk gebot.

De ganfche stat bekeert zich tot den waren Godt,
Daer mensch en dier zich nu van alle voetsel spanen.
Die flus in weelde zwom, zwemt nu in heete tranen.
Hy wordt de zwakste nu, die onlangs maghtighst scheen.
De ryke wordt nu arm, de grootste wort nu kleen.
Hoe ongelyk is nu die groote stat der steden
Dat trotse Ninive van 't aerdryk aengebeden,
Daer alles smoort in rouwe, en om het hart beknelt
Van droefenis verteert, als sneeu tot water smelt!
Men hoort voor kunstmuzyk, om d'ooren te behagen,
Hier niet dan jammeren op jammeren en klagen.

[p. 72]

[Histori]

℣S. 10. En Godt zagh hunne werken,

hoe zy zich bekeerden van hunnen boozen wegh;

en het beroude Godt

over het quaet, dat hy gesproken hadt hun te zullen doen

[p. 73]

[Poëtische uitbreiding]

Men hoort hier geen geluit dan van erbarmlyk WEE.
Het derelyk geloei van 't sprakelooze vee,
Het jammerlyk misbaer der vrouwen, en het kermen
Des zuiglings, hangende aen de borst op moeders armen,
Vermengt zich zamen met het bang en naer gezucht
Der gryzen, breekt en klieft de wolken en de lucht.

Dus over hals en hooft gedompelt in elende

Beschout hen d'Opperheer van boven in het ende.
Hy ziet hen in het stof gebogen voor zyn hant,
Als geen getergde Godt, die fel in gramschap brandt,
Maer als een vader aen met zyne ontfermende oogen,
Met oogen van genade en liefde en mededogen.
't Berou der stat verwerft by Godt vergiffenis,
Beweegt hem tot berou, die onbeweegbaer is.
Hy schaemt zich 't vonnis niet te dempen, dat hy velde,
En eens en andermael zyn' Boettrompetter meldde.
Hy stelt uit zynen zin de vreesselyke straf.
Hy legt de wapenen, gelyk verwonnen, af,
En schynt door hun vermant, van wien hy wordt bestreden
Door tranen, boete, vaste en vurige gebeden.
Hun ootmoet klimt tot aen den starrelichten boog,
En voert hun jammeren tot zynen troon om hoog,

[p. 74]

[Histori]

En hy deedt het niet.

[p. 75]

[Poëtische uitbreiding]

Om d'ongerechtigheên, die 's hemels wraek verdagen,
Van zynen rechterstoel, als nevels, te verjagen.
Is Ninive niet meer die overdwaelsche stat,
Met zoo veel gruwelen en vuiligheên bekladt,
Godt is geen rechter meer noch koning, die ontsteken
Zich in de hitte van zyn grimmigheit wil wreeken.
Drie dagen speenens van 't geen 't lichaem sterkt en voedt,
Styft hare vesten, sterkt haer muren, en behoedt
Al hare burgeren voor ondergang geveiligt.
Die godelooze stat wordt Gode nu geheiligt,
En zy, die onlangs was geschikt en toebereidt
Tot een tooneel der wraek van Godts verbolgenheit,
Wordt in dien korten tyt het grootste zegeteken,
Dat oit van zyn genade en goetheit is gebleken.

O Boete, o Vaste, die in zulk een' hoogen noodt

Zoo vele zielen, in de droefheit van de doot
Alreê gescheept, verlost en kunt in 't leven sparen:
O Boete, o Vaste, die den Godt der Legerscharen
Ontwapent, en het vuur van zynen blixem bluscht:
O Boete, o Vaste, die de stat helpt aen haer rust,
En tusschen Godt en haer bemiddelt eenen vrede:
O Boete, o Vaste, die den naem verdient met rede

[p. 76]

[Histori]

En hy deedt het niet.

[p. 77]

[Poëtische uitbreiding]

Van tweede boumeestres van 't maghtigh Ninive,
Wat zondaer neemt voortaen gebroken en gedwee
Zyn toevlucht niet tot u, gereet om 't vleesch te spanen
Van al zyn lusten, en door eenen vloet van tranen
De ziel te zuiveren van d'ongerechtigheên,
En door oprecht berou en ootmoet en gebeên
De wraek des hemels tot genade te bewegen,
Gelyk die Ninivé alleen dus heeft verkregen?