De kroniek van Godevaert van Haecht over de troebelen van 1565 tot 1574 te Antwerpen en elders

[p. 211]

September 1572.

[1 September 1572]

⁺ Op den eersten dach in den maendaechschen rade, versochten de Italiaensche en Spaensche cooplieden, dat sy tot versekeringe van der stat souden mogen op de merckt en op 't stathuys openbare wacht houden met de 6 gesworen gulden, welck haerlieden werdt ontseet by den geheelen rade, ende den goevernuer, ende dat se souden haer stille houden als andere natien ⁽¹⁰³⁾.

⁺ Ten selven dage na den noene quamen de Guesche scepen en scuyten ontrent 30 en roofden by Outsterweel 200 scapen en sommige ossen ende als sy 2 uren wech waeren ging de wachtgeleye en barsie van Antwerpen besien, waer se geweest hadden. Ende ten 2 dach sonden die van Mechelen het Brusels scip en de barsie wederom, die se in 't eynde Augusti genomen hadden, houdende eenige persoonen gevangen, verbiedende den scippers eenige Spaengiarden oft ander soldaten van Ducdalbe te vuren.

⁺ Ten selven daghe quam een spraeke dat des prinschen van Oraengien ruyterye te Borgerhout, wesende t' naeste dorp by Antwerpen, ontboden hadde, dat sy goeden cost besorgen souden om wel te betalen, welck vele deden en haelden spyse in der stat, en sonderlinge de speelhoven, vreesende so sy failgierden bescadicht te worden, maer en quamen niet ⁽¹⁰⁴⁾.

+ De Spaensche natie die in Antwerpen, daer doch gernisoen genoech in lach, het waken geweygert.

(103) A.A., dl. I, p. 308, 27 Augustus, de bewaking door de stad in verband met mogelijk verraad ingesteld.

+ De Guesen rooven scapen en ossen in 't landt van Outsterweel; die van Mechelen seynden de genomen scepen wederom.

+ De Guesen van Mechelen dreygen voer Antwerpen en Borgerhout te comen.

(104) Men vreesde dat de rebellen het Kempenland tot bij Lier en Antwerpen zouden veroveren, Poullet et Piot, op. cit., p. 395, 412.

[2 September 1572]

⁺ Ten 2 dach quamen tot Antwerpen noch 3 vendelen Duytschen van den grave van Evelsteyn in, wesende 800 sterck, en Evelsteyn lach met⁺ meer andere in de stat maer dese quamen uyt Ducdalf leger van Bergen Henegou, welcke stat men nou begonde te bescieten, daer Loduwyck 't prinschen broeder in was; ende den prinsche Mechelen in hebbende,⁺ naerderde vast om syn broeder te ontsetten. En dese Duytschen meynden in Dermonde te geraeken door eenige heeren, maer de borgeren werden 't gewaere en namen de heeren de sluetelen af en so werden se tot Antwerpen ontboden. Ende so van Rouwaen en Parys en ander plaetsen quam scryven, dat de spraecke aldaer was, dat den prinsche van Oraengien al verslagen was, begeerende sekerheyt te hooren, waerdoer⁺ vele vermoeyden by de groote daer hope moest af syn en eenich verraet in synen leger moest besteken wesen; oock vreesden vele dat tot Antwerpen so doer de soldaten en Spaengiarden en Italianen wel eenige⁺ moort als tot Parys lichtelyck soude aengerecht worden. Maer tot Parys hebben 't de borgers malcanderen gedaen; ende hoewel 't volck hier oock diveersch in religie waeren, betrouden wel dat sulcx niet gescieden en soude 't en waer doer vrempdelingen; seer quaet vermoeden hadden de⁺ borgeren in mons^r Mondragon, colonel van de Waelen, die men ‘lapoogh’ hiet, mits hy met advys van meer andere vuel van de waterpoorten dede toe metsen, omdat de Guesen haer so dicwils ontrent de stat verthoonden; ende syn eygen wyf vluchtede selve uyt der stat. Ende op den 3 dach

+ Noch 800 Duytsche comen in Antwerpen.

+ Fame in Vranckeryck, dat den prinsche al verslagen was. teeken van verraet.

+ Die van Dermonde nemen haer heeren de sluetelen.

+ Antwerpen vreest voer moorderye doer soldaten.

+ Eenige hielden 't voer seker dat sulcx ophanden was geweest, maer niet en dorsten bestaen.

+ Godt behuedt ons.

[p. 212]

werden t' scepe 10 tonnekens met gelde uyt Antwerpen na Ducdalbes leger gevuert op Dermonde, en so na Brusel met 20 soldaten. Ende ten⁺ selven dage trocken noch 150 na de stat van Liere, mits sy om onderstant gescreven hadden, want dien morgen hadden die van Mechelen meynen Lier subyt te overvallen ⁽¹⁰⁵⁾.

+ Lier neempt meer gernisoens in uyt Antwerpen.

(105) Poullet et Piot, loc. cit., en p. 427. Champagney zond hulp om de stad Lier te ontzetten. - Dendermonde werd den 6ⁿ September door Oranje ingenomen. Gachard, Corresp. Phil. II, t. II, p. 277, Correspondance du Taciturne, t. III, p. 69.

[4 September 1572]

⁺ Ende ten 4 dage in September werdt de stadt van Diest, Tienen, Leeuwe en Loven overghegeven aen den prinsche van Oraengien. Diest lagen sommige Walen in, die werden doer quaey wacht overvallen; en namen de borgers in gnade, mits sweerende. En die van Loven doer raet van de geestelycke weygerden oock in te laten; dies terstont de poorte werdt bescoten en opgebrant; in 't incomen bleef een capiteyn en een⁺ vendrecht en wel 40 borgeren ende tierden als souden sy 't al vermoort hebben. Maer graef Jan 't prinschen broedere, dede vuel arbeyts om stillen en voer haer ransoen telden sy terstont 16.000 gl. en bleven sonder⁺ garnisoen, belovende getrouwicheyt en 't prinschen leeger te provideren ende trocken hierop na Bergen in Henegou, die van Ducdalbe bescoten werdt wel dapper; ende graef Loduwyck 't prinschen broedere lach daer in stat dagelycx verwachtende ontset van syn broederen ⁽¹⁰⁶⁾.

+ Diest en Loven wordt van 't prinschen wege ingenomen.

+ Tienen, Leeuwe geven haer over.

+ Bergen in Henegou van Ducdalbe beleegert, wordt seer bescoten.

(106) Diest nam op 1ⁿ September, Zoutleeuw en Tienen op 2 September de benden van Oranje in: Leuven den 3ⁿ September. Zie Poullet et Piot, op. cit., p. 412, 413, 414.

[6 September 1572]

⁺ Op den 6. dach September so trocken sommige van 't prinschen volck uyt Mechelen en trocken over d'water in Dermonde, die haer overgaven aen den prinsche van Oraengien; daer in synde, namen sy gevangen den deken van Ronsen, een out vervolger der cristenen in vuel steden en dorpen van Vlaenderen; maer anders en beroofden sy geen kercken noch en lieten niemant uytvluchten, maer aenveerden vuel coffers en goederen der Spaenscher soldaten, die nae den leger waeren ⁽¹⁰⁷⁾. Ende op den achsten dach gaven die van Aelst haer oock overe. Ende corts hier na hoorde men dat eenighe, die men noemptde wilde Guesen oft Boschguesen, die haer in 't jaer 1569 ontrent S. Tomas hielden in t' Bosche, syn nou weder subyt vergaert ontrent 200 en hebben de stat van Oudenaerde ingenomen onder de hoochmisse, mits ontrent 100 Walen die er inlagen quaey wacht hielden; ende begonden terstont volck van⁺ wapenen in den naem van den prinsche van Oraengien aen te nemen, so dat se corts Ypren en Cortryck incregen. Oock men seyde van eenige kercken silveren beelden, die se aentasteden om gelt af te maken. Vuel volcx van Gent en Brugge vielen haer toe: die van Gendt souden oock wel lichtelyck Ducdalbe afgeweken hebben, maer het casteel hielt haer in bedwanck. Ende de rivire van Antwerpen was nou van beyden syden besloten doer Mechelen, Dermonde, Aelst en die van Seelant quamen dagelycx tot by der stat ⁽¹⁰⁸⁾.

+ Dermonde en Aelst geven huer over aen Oraengien.

(107) Voor Dendermonde, zie nota 105. - Bedoeld is de deken van Ronse. Pieter Titelmans, wiens biografen als plaats van overlijden Kortrijk aangeven (6 Sept. 1572). Zie Biographie Nationale, t. XXV, p. 352.

+ De wilde Guesen stonden weder oppe en cregen Oudenaerde, Cortryck en Yperen in.

(108) Over de onrust in West-Vlaanderen, Poullet et Piot, op. cit., p. 426, 427, 432.

[7 September 1572]

⁺ Op den 7 September trocken wederom 150 Walsche soldaten uyt Antwerpen na Liere en een ander partye van Lier quamen op den achtsten dach weder in Antwerpen op den noen, alle losse scietende; dies 't gemeynte verscrickte ende vreesden voer eenen oploop, want een groote

+ Comotie in Antwerpen door jalousie.

[p. 213]

jalousie was er tusschen de borgeren ende de Spaensche natien en Italianen, vreesende dat die eens souden met de soldaten een Parysche moort aenrechten oft ten minsten uyt jagen souden alle die niet catolycx gesint en waeren, mits sy al gewapent waeren. Maer 't scene den goevernuer heer Frederick Champaengnie die was daer seer tegen, haerlieder seer dreygende met syn gemeynte, so sy haer niet stil, ongewapent en hielden als andere cooplieden. Maer de colonel van de Walsche soldaten, die men ‘lapoogh’ hiet, huelde seer met haerlieden; dese hadde scier alle de waterpoorten toe doen metsen op den werf, daer 't van alle coopenscap plach te vloeyen. Daer stonden nou scanscorven en geen borgers en mochten daer wandelen; dies t' gras tusschen de steenen uyt wiesche. t' Onsen propooste van de incomende Walen, die doen sy sagen dat het volck verscrickt was, scoten noch meer en liepen d'een d'ander op 't lyf; dit sach der scoutet Mansdael en wilde de borgers verspreken en quetste eenen soldaet, dies sy hem vingen en leyden hem tot haers colonels logys, Mondragon, die hem t' s'anderdaech in 't casteel wou vuren. Maer de heeren en de goevernuer en wildens niet gedoogen, dies hy noch dreyghde daer andere by te setten; en sy dreychden hem met der gemeynte, dies hy in 't casteel (de) halen 9 cleyn stucxkens gescuts, die hy in syn poorte stelde t' synder bewaringe. Maer den scoutet werdt t's anderdaechs op der stat gevangenisse gestelt; hy eyste recht daer over, maer bleef een wyle gevangen sitten; op den goevernuer hadde 't gemeynte wat betrouwen, maer met een vreese mits hy een broeder was van den cardinael Granvelle, die de oorsaeck is en de bederver van alle 't Nederlant, die de edelen eerst twistich gemaeckt heeft en is nou viceroy tot Napels; doer hem is syn broeder aen 't goevernuerscap geraeckt en de prinsche als borchgraef is er uyt.

[10 September 1572]

⁺ Ende op den 10 September voeren eenige scepen van orlogen en 2 geleyen opwaerts na Rimps en Hellegaete ende haelden daer de pompen wech, daer men wagenen en peerden mede over de rivire stelde; dit deden sy ten spyte van die van Mechelen en Dermonde, die oock deselve⁺ qualyck connen derven. Ende op den 11 dach so eysten die van Dermonde het huys van Rypermonde oppe aen den baeliu van Waes; het soude haer seer gedient hebben om alderhande goedt, dat begonde uyt Seelant aen den Doel t'scepe gebrocht te worden en so op Dermonde en na Mechelen, en dit Rypermonde soude haer nader geweest hebben. Maer op den 12 dach⁺ quamen daer Waelen oppe uyt Antwerpen. Ten selven dage trock uyt Antwerpen een heel vendel Waelen, dragende haer vendel en eenige wapenen tot haeren capiteyn en trocken subyt ter poorten uyt om quaey betalinge, seggende wy en willen de conick niet dienen en bedelen gaen gelyck er 3 vendelen Duytschen in de stat lagen, die seer bedelden ⁽¹⁰⁹⁾.

⁺ Ende deestyt quam mons^r de Rues met een deel Walsche soldaten binnen der stede van Gendt liggen van Ducdalf wegen, anders souden sy lichtelyck haer ooc overghegheven hebben en tegen het casteel gerebel-

+ Die van Antwerpen halen de pompen van Rimps en Hellegate.

+ Die van Mechelen eyschen Rypermonde.

+ Een vendel Walen verlaten Ducdalfs dienst om betalinge.

(109) Met Rimps is Rumpst bedoeld, Hellegat de plaats bij de samenvloeiing van Rupel en Schelde.

+ Mons^r de Rues compt van Ducdalbes wegen in Gendt met Walen.

[p. 214]

leert hebben. Ende die van Dermonde syn gecomen op den wech en hebben dry wagens met Walen te Dermonde inbrocht ende eenen Spaengiart, die daer op syn heerlyckheyt woonde met een vrouwe van desen lande, dien sy vingen en thuys beroofden van alle de meubelen ⁽¹¹⁰⁾.

(110) Poullet et Piot, op. cit., p. 430: Morillon gewaagt van de gevangenneming van François de Hallewijn, heer van Zweveghem, in dienst van Alva.

[12 September 1572]

⁺ Ende den 12 dach werde 't clooster van den Troon by Herentals van kerckensilverwerck berooft ende het ciraet der kercken en beelden gebroken van 7 Guesen uyt Mechelen, doch sonder bevel, maer sy quamen om des cloosters peerden, die sy wech gesonden hadden, en doen deden sy haer dit te spyte ⁽¹¹¹⁾.

⁺ Ende deestyt hoorde men tot Antwerpen vuele van benautheyt van honger, die in Ducdalf leger was, want hy lach voor Bergen Henegou in een wagenborch besloten ende des prinschen leger lach scier rondtom hem. Ende allen uren meynde men dat er eenen bitteren slach sou geslegen⁺ worden, dies elck scier vreesde victalie den legers aen te vuren; ende men hoorde op den 14 dach van smorgens tot den avont seer eyschelyck scieten, want Ducdalbe hadde daer menichte van groot gescut voer de stat.

Ende op den selven dage nam den prinsche van Orangien te rugghe⁺ gekeert synde met groot gewelt de stat van Nyvel in, om dat sy hem de provisie afnamen, boven dat se hem getrouwicheyt gesworen hadde ende werdt ten roove ghegeven en bleef er vuel borgers doot.

⁺ Item deestyt riep de coniginne van Engelant openbaer orloge teghen den conick van Vranckeryck om de moorderye, seyndende volck en gelt na Rotsielle en ander steden, die 't teghen de conick hielden, want alreede begonde in Vranckeryck aen te gaen; al was de moort groot geweest, daer waeren noch al eenige hoofden overbleven ⁽¹¹²⁾.

⁺ Ende deestyt is doer den hertoch van Holst oock hier in 't landt vuel quaets gedaen met rooven en stelen en hadde ontrent 1800 peerden en luttel voetvolck; ende was ten dienste van Ducdalbe en hadde vuel wagenen en beroofde een deel van Vrieslant ende d'meeste deel van de Kempen en hielt hem onder 't Hertogenbossche; syn predicanten leerden de papen gansch contrarie 't pausdom; ende hy roofde so wel kercken en cloosteren als ander dorplieden ende en wilde Ducdalbe genen dienst doen, voer dat 't gene dat de conick hem van outs sculdich was betaelt is. Hy hadde oock 't stedeken van Huesden berooft, daer de Guesen uytgejaecht, maer die van Bommel deden hem vuel spyts en bleef noch lange ligghen rooven ⁽¹¹³⁾.

+ De kercke van 't clooster van den Troone berooft.

(111) Over het convent van den Troon, zie Prims, Grobbendonck-Ten Troon, Campinia Sacra II, Antwerpen, 1932.

+ Den honger begonde beyde de legers so van den prinsche als van Ducdalbe te benauwen.

+ De stat van Bergen in Henegou wordt seer gescoten, dat men 't Antwerpen (hoorde).

+ Nyvel wordt van den prinsche ten roof ghegeven

+ 't Scene dat de coniginne van Engelant die seer vuel verdreven volcx herberchde de moort van Parys wou helpen wreken.

(112) De burgers van La Rochelle deden een beroep op de Engelsche koningin, zie Lavisse, op. cit., t. VI, p. 136.

+ De Holsteneer wesende in dienst van Alva dede groote roovinge op 't plat landt.

(113) Met Holstein is hier bedoeld Adolf, hertog van Holstein-Gottorp; over de rooverijen van zijn leger, zie Poullet et Piot, op. cit., p. 432.

[18 September 1572]

⁺ Ende op den 18 dach September seer spade, soo quam de prinsche van Oraengien 't s'avondts in Mechelen uyt den leger met 5 benden peerden. Ende soo men hoorde op den 19 dach, so begonde synen, geheelen leger af te wycken, ende Ducdalbe begonde met de stat van Bergen te tracteren. De oorsaecke was dat alle 't prinschen aenslach gefailgiert was, want⁺ de grave van Mandersloo als een overste over de meeste menichte, ende gehouden altoos ten dienste van den conick van Vranckeryck, desen so het tyt was slach te leveren, ontfinck eenen brief, dat hy niet langer den

+ De prinsche van Oraengien wyckt uyt den leger in Mechelen doer verraet dat voerhanden was om hem te leveren.

+ Doer Mandersloo moest den prinsche wycken.

[p. 215]

prinsche en sou dienen, maer dien gevangen soude leveren in handen van Ducdalbe. Anders verstaet men dat des prinschen volck so diep in Ducdalfs wagenborch gebroken waeren, dat Ducdalbe selve begonde persoonelyck te vlieden; maer doen Mandersloo niet en woude met syne ruyteren vechten, so was 't niet; maer hy en woude oock geen verrader syn, maer hadde liever af te trecken gelyck hy dede ⁽¹¹⁴⁾.

In Mechelen was groote blyscap doen den prinsche daer in quam met den jongen graeve van Sassen; en die van Dermonde met die van Mechelen namen het huysken van Temsick in, gelegen by Rypermonde. Maer ick geloove, dat er meer swaricheyts onder de hoocheyt was, mitsdien den slach voer de hant gewonnen scene en so moest afgetrocken syn ende de stat sonder ontset blyven, daer des prinschen broeder Loduwyck in was. Ende men hoorde oock, dat se binnen der stat tweedrachtich begonden te worden ende graef Loduwyck sochten quyt te syn, doerdien het ontset soo tardeerde ⁽¹¹⁵⁾.

(114) De opperbevelhebber van Oranje's leger was Ernest van Mandelsloot. Over hem Groen, Archives, p. III, 448, 467, 483, 488.

(115) Petreffende de intrede van Oranje in Mechelen, Poullet et Piot, op. cit., p. 436.

[20 September 1572]

Ende op den 20 dach, so werdt tot Antwerpen een gebodt gedaen, dat geenen borgere by nachte en soude op straet comen, wat geruchte oft alerme dat hy hoorde, oft werdt hy geslagen oft gequets van de soldaten⁺ men soude daer geen recht over doen; hierin waeren scier alle borgeren qualyck gerust, seggende nou siet men dat se een Parysche moort willen aenrechten en den eenen borger en sal den anderen niet mogen helpen; maer vele hielden heymelyck wachte binnen haeren huyse, en branden heel nachten lichte; vuele bleven tot over middernacht voer haer dueren couten en deviseren, so dat de heeren wel merckelycken conden sien dat de wachte 't volck in den sin lach ⁽¹¹⁶⁾.

+ Gebodt tot Antwerpen daer de borgers in droevich waeren.

(116) Zie voor dit gebod, A.A., dl. I, p. 309.

[21 September 1572]

⁺ Item op den 21 dach September so begonde de spraecke openbaer te comen, dat Ducdalbe de stat van Bergen in Henegou t' synen wille hadde, welcx contrackt op den 19 dach geteekent was. Cortelyck: Loduwyck met alle syn volck mochten met hem uyttrecken en elck borger die woude met hem; souden vry geleyde hebben tot over Mase binnen Remunde, maer so eenige wouden wederkeeren souden gehouden worden als rebelle; de Franssoysen, die in synen dienste waeren, werden geconvoyeert tot op de frontiren van Vranckeryck, maer die moesten sweeren teghen den conick van Vranckeryck noch teghen den conick⁺ van Spaengien niet meer te dienen; ende Loduwyck was sieckelyck van droefheyt als hy uyttrocke en hadde gyselaers by hem voer syn versekeringe. Ende seer corts hierna hoorde men dat de paus, de conick van Spaengien, keyser en Vranckeryck weder een verbont gemaeckt hadden, alles uytgeroeyt te worden wat niet catolyck gesint en was ⁽¹¹⁷⁾.

⁺ Ende deestyt hadden die van Rouwaen haer gevangenen uytgelaten, maer werden op der straten vermoort tot over de 200 en noch wel so vuele daertoe; die dit feyt aenrechtede was de principael van de gene die in 't vorleden jaere aldaer tegen den peys de predicatie vermoorde, daer er een deel af gestraft werdt, omdat de peys eenen scyn hebben

+ Ducdalbe accordeert met de stat van Bergen.

+ Paus, keyser, Spaengien, Vranckeryck een verbont.

(117) Voor deze overgave, zie Mendoça, op. cit., p. 372. - Poullet et Piot, op. cit., p. 438. - Gachard, Corresp. Phil. II, t. II, p. 277. - Bor., p. 409.

+ Moort tot Rouaen.

[p. 216]

soude. Maer nou meynen dese, dat se alleen meester syn sullen; maer de Heere sal haer weder vyanden genoech verleenen, want de booscheyt moet straffe hebben, en dagelycx gescieden tot Parys vuel moorden uyt nyt.

[25 September 1572]

⁺ Ende den 25 dach September voeren eenige galeyen van Antwerpen na Temsick om de Guesen te verdryven, die hen niet en verscrickten, want sy hadden de boeren van 't geheel landt van Waes meest mede; maer op den 26 dach voeren noch XI scepen van orlogen met vuel Walsche soldaten derwaerts, dies sy de vlucht namen, ende met der haest dreven de boeren alle haer beesten wech; mear 17 dorpen werden berooft van lywaet, ketels ende al dat de Walen vonden, maer en dorsten niet langer blyven, vreesende dat de menichte der boeren haer overvallen soude.

⁺ Ende dewyle dese roovinge aldaer geschiede quamen de Guesen uyt Zeelant ende roofden over de 100 horenbeesten in 't lant van Outsterweel, welck gerucht in de stat comende, liepen noch eenige Walen die noch in de stat waeren derwaerts, maer niet om te bescermen, want 't gene dat de andere gelaten hadden, dat roofden sy, en wilden nochtans vrinden wesen. Daerom hadde 't om wenschen geweest, de meeste menichte der borgeren sou de vyanden daer in begeeren en de vrinden uyt, want⁺ vuele menschen en wisten wat peyse in alle desen crychshandel, synde som blyde maer meest droeve in den tegenspoet van Oraengien, dien sy beminden. Ende so het landt begonde te verlaten, die op den 23 dach September met syn meeste menichte Mechelen oock verliet, latende daer de ruyteren in die er te voren in waeren tot bewaernisse; maer als hy uyt trocke regende 't seer, ende merceerden al voorts, dies men wel merckte dat het haest dede; het nat weder duerde acht daghen; vuele wouden seggen, hadde 't te vooren so geweest. Ducdalbe en soude voer de stat in de valeye niet hebben connen blyven.

⁺ Ende nou lach den prinsche van Oraengien in de Kempen ontrent Hilverenbeeck, ende syn volck roofde al wat se vonden; dit was een teeken van aftrecken. Men seyde vuel van groot verraet dat onder syn volck was, ende hadde hy langer in Mechelen gebleven, dat hy daer doerscoten geworden sou hebben, want Ducdalbe daer vuel toe huerde; men hoorde van 2 Italianen die er op bevonden waeren en gevangen syn to Mechelen; ende Ducdalbe begonde synen leger oock op te breken om den prinsche oft syn volck te verdryven uyt allen plaetsen ⁽¹¹⁸⁾.

+ 17 dorpen van het landt van Waes worden berooft van de Walen uyt Antwerpen.

+ De Guesen halen eenen roof van hondert beesten tot Outsterweel by Antwerpen.

+ De prinsche in persoon treckt uyt Mechelen.

+ Den prinsche treckt doer de Kempen roovende na de Mase om te wycken uyt Brabant.

(118) Men leze over de plunderijen de bittere klacht van Morillon, Poullet et Piot, op. cit., p. 449. - Oranje trok terug in de richting van Maastricht, Groen, Archives, t. IV, p. 3.

[29 September 1572]

⁺ Ende op den 29 dach September werdt van Ducdalfwegen in den naem van den conick openbaer orloge geroepen tegen de stat van Dermonde en Mechelen, te viere en te sweerde, met haer omliggende dorpen en quam met aller macht vast derwaerts aen, also dat des prinschen volck diveersche cloosteren buyten der stat begonden te verbranden: ende daer gescieden sommige scermutsingen, ende verbranden oock het groot⁺ begijnhof. Dies daer in de stat twist begonde te rijsen, siende den aenstaende noot voerhanden was, met veel murmuratien haer betrouwende

+ Ducdalbe roept openbaer orloge tegen Mechelen en Dermonde.

+ Twist in de stat Mechelen tegen de soldaten.

[p. 217]

op de gnade van Ducdalbe; hadden sy konnen raet vinden om des prinschen volck, die 500 peerden en 4 vendelen voetvolcx waeren, uyt te kryghen; ende also in der nacht des prinschen volck dit gevoelende, quamen al gepackt ende gesackt op der merckt ende eysten der stat sluetelen, die sy ten leste met vuel twisten creghen.