De kroniek van Godevaert van Haecht over de troebelen van 1565 tot 1574 te Antwerpen en elders

Decembris 1569.

⁺ Van dese maent en was er niet besunders te scryven, dan dat er groote spraecke was van den peys in Vranckeryck so vore geruert is, en van de groote preparatie, die den prinsche maeckte in Duytschlant by provisie oft dien peys niet ter perfecktien en quame om dan weder de Hugenoosche prinschen bystant te doen, oft oock om weder in Nederlant te vallen, daer Ducdalbe oock voer vreesde, versiende Mastricht en meer ander steden van wapenen en munitie. En hadde oock geerne gernisoen in 't lant van Luyck gehadt tot huerder bescerminghe, so hy seyde, maer sy en⁺ gaven hem geen geloove, willende haer steden selve bewaeren⁽¹⁰⁴⁾. In dese maent trock een groot heere, die onlancx uyt Spaengien gecomen was, met name Duc de Naziette nou met een van Ducdalfs sonen doer Duytschelant weder na Spaengien met luttel peerden sonder iet uyt te⁺ rechten, hoewel de fame was, dat hy quam om het landt te goeverneeren. Ende op den lesten Decembris arriveerde Siapin Vitellus, die als ambesaet in Engelant was geweest van Ducdalf wegen. Ende so haest Ducdalbe⁺ gehoort hadde, dat hy over was en niet verhoort en is geweest, so dede Ducdalbe alle Engelsche goeden, lakenen en ander prys maecken, dat te voren bescreven was ende 't laken dede hy bereyden om soldaten⁺ mede te betalen. Ende op den 14 December arriveerden in Zeelant 60 coopvaerders Spaensche scepen, en dat by fortuyn van winde, also dat d'Engelschen haer niet en hinderden; maer nou maeckte sy noch meer preparatie van scepen ende de Waterguesen hielden haer noch al ontrent Empden⁽¹⁰⁵⁾.

⁺ In dese maent December is Vergas, president opperste van Ducdalfs raet, gestorven, gheheel sinneloos liggende ende oock is synen bichtvader, dat een minnebroeder was, gestorven van Ducdalbe⁽¹⁰⁶⁾.

+ Sprake van peys in Vranckeryck, den prinsche d'Orange nochtans gereetscap.

+ Duc de Nazielle treckt na Spaengien.

(104) Zie o.a. Kervijn, op. cit., t. V, p. 529.

+ Vitellus uyt Engelant.

+ Engelsche goeden hier verbuert.

+ De waterguesen cregen bystant uyt Engelant tot roof ter zee.

(105) De maatregelen betreffende de in beslag genomen goederen, Kervijn, loc. cit., p. 561. Het vertrek van den gezant met Alva's zoon naar Spanje, via Lorreinen, wordt reeds den 2ⁿ Oktober aangegeven: Gachard, Bibliothèque Nationale, t. II, p. 476. Het volledig rapport van Vitelli's onderhandelingen, Kervijn, op. cit., t. V, p. 563.

+ Vergas sinneloos en bichtmonnick gestorven.

(106) Een grove vergissing: Juan de Vargas verliet bij Alva's vertrek, het land.

[22 December 1569]

⁺ Item den 22, 27, 29 Decembris was tot Antwerpen noch al den breeden raet vergadert om de groote scattinghe, die Ducdalbe noch al eyste, maer 't en werdt niet geconcenteert; dan wilde hy 't hebben, dat hy

+ Breeden raet om scattinghe.

[p. 112]

volck stelde om te ontfangen ende te proeven hoe 't vergaen sou, maer den raet en wilde geen consent geven, opdat de gemeynte haer niet den wyt geven en soude⁽¹⁰⁷⁾.

⁺ Item deestyt deden de hoogduytsche knechten, liggende in Valecyn in Henegou grooten overlast haeren capiteynen, hebbende die alle in 't yser geslagen om haer betalinge te hebben; niet willende oock met laken oft andere waere, maer met gelt betaelt syn, ende dese knechten waeren van den regiment van graef Loduwyck Ladron, die binnen Antwerpen lach met 4 vendelen van den selven volck, de 2 in de stat, de 2 by de Spaengiarden op 't kasteel. Ende desen overste hadden sy ontboden met eenighe knechten, dat hy geldt brochte; maer so sy oock aen Ducdalbe waeren geweest, die wou se hanghen, maer hy creech sulcken tydinghe, dat sy de gevangen capiteynen van gelycken doen souden; en so trocken haer overste derwaerts om dat te slissen met 6 peerden, maer so hy haer meynde met woerden te contenteeren, so stelden sy hem oock gevanghen⁽¹⁰⁸⁾.

(107) De verslagen van den Breeden Raad, welke ons zouden kunnen inlichten over deze zittingen zijn verloren gegaan. De ‘Collegiale Actenboeken’ op het Antwerpsche stedelijke archief berustend geven op datum van 19 November 1569 de aanduiding der verstrekte ‘commissie’ voor de inning der gelden. - Zie ook Gachard, Corresp. Phil. II, t. II, p. 120, de gegevens van Alva over den toestand der kwestie.

+ Hoe de Duytsche tot Valencyn haer capiteynen gevangen namen.

(108) De geldnood van den hertog was inderdaad pijnlijk. Aanduidingen over de sommen aan de soldaten, o.a. Duitsche, verschuldigd vinden wij bij Gachard, op. cit., in den brief van 24 Februari 1570. Zie over de gébeurtenissen te Valencijn, A.C., p. 205.