Werken. Deel 2: Proza

[XIV]

Ic was ende ben noch in groter begherten ende in oerewoede,⁺soe dat ic waende ende oec wel wiste dat ic niet leven en mochte met soe groter ongheduerecheit, alse daer ic in was ende noch ben⁽⁴⁾, god en gave mi nuwe cracht; ende doe dede hijt⁽⁵⁾, danc hebbe hi. Die trone dat was ene gheweldeghe nuwe stat, daer hi mi rikere in siere gheweldegher rijcheit⁽⁶⁾ mede woude maken dan ic te voren was. Ic was doe rike van vele doechden buten die ghemeinte die nu sijn. Mer die gheweldecheit die hi mi doe gaf, dier ic te voren niet en hadde, Die nuwe ghewout, dat was ene cracht van sijns selfs wesene, hem god te sine met minen deghene⁽⁷⁾ na heme ende in heme, ghelijc dat hi mi was doe hi mensche levede te mi. Dat was dat ic soude moghen minne ghedraghen alsoe langhe als mi ghebrake ghebru-

+ xiiij

(4) ben] B in ben.

(5) hijt] B hi.

(6) rijcheit] C rijchijt.

(7) deghene] B doghene veranderd uit deghene, C doeghene.

[p. 176]

ken van minnen. Dat ic⁽¹⁾ soude gheweseleke gedraghen die scerpe scichte die minne in mi sciet. Die trone, dat⁺was die hoecheit van minen eneghen vercoernen levene. Die claerheit⁽²⁾ van siere ghedane, dat was die puerheit van menegher vlecken daer de vremde in vallen, die hi alsoe vercoren niet en heeft te wesene: des hebbe god⁺danc, alsoe hi mi heeft. Ay alse mi ghedinct wat mi god wilt ende wat hi mi gedaen heeft vore andere, Soe eest wonder hoe ic gedure mer metter groter minnen die al⁺vermach. Mer dats groot wonder alse mi gedinct, wat mi god wilt ende dat hi mi wilt vore alle creaturen die ic ie sach, wondert mi vele meer vanden menschen die leven⁺ende dien hi soe vele onthoudet vore mi, datse mi soe langhe laten leven, Ende datse enegen raet, ochte enech sparen, ochte ghenade te mi hebben, sine tormenten mi altoes met nuwen tormente. ende oec bi dien dat mi god soe vele doghens ghelovet hevet om die ghelijcheit⁺sijns selves, dat ic vore alle menschen doghen soude, ende oec boven alle menschen om hem genoch te sine ende volmaect mensche te levene. Datmen alle dinc dore die claerheit vandien trone sien mochte, dat was, dat dat wesen was deighen wesen gods, Ende dat al twerc dat ic van hem hadde ochte dat mi van hem bevolen was, dat ic dat vant ende bekinde int wesen van sijn⁺selves wille, daer hijt mi in bevolen heeft vander minnen hogher gewout. ende daer buten en vant ict nie noch en⁺ghemiste sijns willen niet in al minen werken⁽³⁾. Dat ic alle dinc in dien troen dore sach, dat was in gode al mine

(1) ic] ontbreekt in C.

+ 58c)

(2) claerheit] B cierheit.

+ memoria beneficiorum

+ prerogativa

+ cur non interficitur

+ pena supra omnes

+ 58d)

+ facit voluntate ejus semper

(3) minen werken] B minen wesene ende in werken.

[p. 177]

werke ende minen wille vrileke ende fierleke in hem met al diere oerewoet daer ic in⁽¹⁾ was te heme doe verwonnen, ende in soe groten gruwele in allen uren alse ic van minnen was ende ben alle uren noch. Ende dat ic di soe sere minde ende ne ghene ure dijns vergheten en conste noch en can, dat ic dier doot ende dijnre onghenaden van minnen soe na te di gevoelde in verstormtheiden te gode, dat mi te meer was te gode met di, dat swerde mi te meer. ende om dattu kint waers ende mensche, des waest mi te swaerre, ende om dat ic te voren soe moghende was in minnen ende si mi doe soe verloren hadde alse si mi heeft ende mi wel scijnt, overmids datse mi waert getoent, die hoghe troen nuwe ende claer ende rechte geciert na die tamelecheit des groets minnaren, die makere es der minnen ende weseleke wesen. Ende in midden den nuwen troen stont .i. sitten⁽²⁾ ghelijc der hoechster mogentheit ende ghelijc dier stat, daer alle ghesatene onder sijn. Ende daer op sat die makere onser minnen,⁺Ende die meester dier gherechtecheit, doemende de minne in haren gherechten van groten oerdele. Ende dat aenscijn dat hi doe hadde ghesienlect⁽³⁾, dat was ontsienlec ende overdrachlec⁽⁴⁾ te gherijnne in siene enegher creaturen die nie en becoerde menscheleker ende godleker minnen in enen wesene ende en connent verstaen noch voeden in eere naturen smake onghesceden metter gheheelre godheit dore vloyende, ende alle .i. weder dore vloyt in die godheit. In die vorme van den aenscine dat dat was, en hadickene nie ghesien vore die ure; nochtan haddict te

(1) in] ontbreekt in C.

(2) den nuwen tr. st. i. sitten] B den tr. st. i. nuwe sitten.

+ 59a)

(3) ghesienlect] C in dier uren.

(4) overdrachlee] B en C onverdrachelec.

[p. 178]

voren gesien in die selve⁽¹⁾ transfiguratie daert sente Peter in sach ende die met hem waren op thabor. Ic hadde dat doch herde langhe begheert te siene eert mi ghesciede⁽²⁾.⁺Ic hadde horen segghen dat sentepeter sider dat hijt sach, nie en loech; dat hadic gherne ghenomen alse ellendech hem ghenoech te wesene in doyen ende in vervaren na hem ende niet te eer te stervene, Mer altoes in ellende verdervende te sine. Doe alset mi ghesciede, doe ontfincicker in selke⁽³⁾ moghentheit daer ic al bi verdraghen mochte, dat mi⁺te voren quam in ghetempertheiden, blijscap ende rauwe, lachen ende wenen, in lachtere ende in vernoye, in allen manieren sonder rouwen ende alrehande manieren van gratien ende van moghentheiden, die hogere es dan gratie. die ontfinc ic ie sider wel sonder enegerande verheffen ende⁺alrehande moghende miraculen⁽⁴⁾ ende werken. ende⁽⁵⁾ wien soe ic uten sonden⁽⁶⁾ verledechde, ochte wien ic ute desperacien verledechde, ochte⁽⁷⁾ van doeden die opverstannesse daden bidier cracht die god in mi woude, dits⁺gheschiet van hem vieren. Ic maect te lanc om dat ghijt gherne hoert in wat ghevalle dat was dat soe scone was, ochte soe ommenschelec ende der menscheit gods soe ghelijc;⁺van allen blevic ie sider onverwandelec. Ende ic plach alse god dede, die al sine werke sinen vader op gaf, daer hise af hadde; ende dat ic hebbe van heme, dat⁽⁸⁾ ontfinc ic van diere transfiguratien, Ende van anderen

(1) selve] ontbreekt in B.

(2) ghesciede] C ghesciet.

+ dicteur postea petrus non risit

(3) ontfincicker in selke] B ontfincker selcke.

+ equaliter omnia ponderant

+ 59b)

(4) moghende m.] B miraculen die moghende zijn.

(5) ende] B in.

(6) uten sonden] A en B sonden ute.

(7) wien ic ute...ochte] ontbreekt in A.

+ videtur iiij. resuscitare

+ opera obtulit

(8) dat] C dan.

[p. 179]

siene in anderen manieren van aenscine, daer ic u lest af screef ende u eer ghescreven hebbe, ende vele meer daer ic u niet af ghescreven en hebbe. dats mi nochtan leet⁽¹⁾, na dien dat ic uwen wille begare te doene. Ende na dien dattuut nu gherne al⁽²⁾ wists, soe eest mi overleet dattuut niet en weets dattuus weten wils. Ic hebbe op selken tijt onder nacht ende dach op .iij. uren ghesien dat onverdrachleke⁽³⁾ overscone aenscijn onser minnen die⁽⁴⁾ al es, Ende elc aenscijn in siere sonderlingher vormen na dat ghetamen der sonderlingher ghichten, die hi mi op elke⁽⁵⁾ ure gaf. van elker uren doe ende altoes ontfinc ic nuwe ghichten, die mi daden weten⁺hoe verre ende in welken ieghennoeden ic doe gheterden⁺was ende ghehoghet; ende alsoe van anderen revelatien menechfout ende van geeste van prophetien ende van wesenen der⁽⁶⁾ hemele te siene, ende vander eerden ende van purgatorien, ende vander hillen, ende verstannesse alre hande redenen, die van dien .iiij. wesenen sijn, ende⁺verstannesse der minnen, hoe hi onse minne in hem selven es ende ute hem selven mine in ons, ende dat die minne dene wile dodet ende dandere wile⁽⁷⁾ gheneest, Ende waerbi si die mindere kiest ende de meerre⁽⁸⁾ verstotet. Ic laet aldus bi alre verstannessen. Ic hebbe op selke .iij. daghe ende alsoe meneghen nacht gheleghen in opghenomenheiden van geeste in dat aenscijn ons lieves;

(1) Dats m.n.l.] B Dat m.n. leet es.

(2) nu gherne al] B al gherne.

(3) onverdrachleke] C overdrachleke.

(4) die] C dijt.

(5) elke] B selcke.

+ 59c)

+ hoc omnia precepit

(6) der] C ter.

+ .iiij. wesene

(7) wile] ontbreekt in B.

(8) meerre] in B met ander inkt op den rand bijgevoegd.

[p. 180]

ende dat hevet herde dicke alsoe langhe gheweest, Ende oec dicke alsoe langhe altemael buten den geeste mi ende allen menschen hier verloren ende hem in ghebrukene te wetene, hoe hi sijns selves daer pleghet. dat verwent al dat men van hem hebben mach ende dat hi selve gheleisten mach buten den geeste in hem te sine, ende dan en es men niet men dan hi es Sonder dat te sine buten den geeste, soene waren alle die andere vertoennessen niet ieghen dat aenscijn, dat ic inden nuwen troen sach van onsen lieve. want elc haddic ghesien na dat ic was ende .i. deel na miere vercorenheit, mer nu sachic dit ende was gheraect⁽¹⁾ oec te minen coere, daer ic toe ghecoren was dat ic mensche ende god in eenre⁺const smaken soude, dat nie mensche doen en mochte, hine ware al alse god ende altemale was die onse minne es. Die daer opten nuwen troen sat die ic was, hi was over al gedaen alse dat vreseleke wonderleke aenscijn ende het sprac te mi ene stemme van groten dondere, alse gheruchte ghelijc eere druust die al verstillen woude sonder dat hare te hoerne; die seide te mi: Starkeste alre wieghe⁽²⁾ ende die al verwonnen heefs ende op heves ghedaen die beslotene gheheelheit die nye ondaen en was van creaturen, die niet en bekinde met ghearbeiter minnen ende met gheanxender, hoe ic god ende mensche ben; Ende want du coene dus coene best ende dus niet ne bughes, soe heeti coenste ende soe eest recht dattu mi te vollen kins.

Dit sijn die volmaecte ghecleedt ghelijc minnen, Die hadewich sach, elc met sinen seraphinnen⁽³⁾.

(1) gheraect] C gheraet.

+ 59d)

(2) alre wieghe] B alre wighe, C alle wighe.

(3) Dit sijn die....seraphinnen] Dit opschrift in rooden inkt komt alleen in C voor.

[p. 181]

Maria.i.⁽¹⁾, Jhoannes babtiste .ij., Jan ewangeliste .iij., Maria magdalene .iiij.: Hare haesteghe minne die vervolghese⁽²⁾⁺te hare groetheit ende gaf hare alle dinc diese volmaecten in die .iij. wesene die .i. sijn. Sente peter .v.: Die was in volle minne gefondeert. Sente jacob .vj.:⁺Die hadde xxvij hogher⁽³⁾ revelacien van gode sonder die hi hadde opten berch van thabor vander transfiguratien die was dierste; diere⁽⁴⁾ haddi .vj. binnen ons heren levene ende na siere doet .xxj., al vanden wonderen ons heren, sonder andere menegherande soete gevoelnesse⁺die hi alle uren wel na hadde, sider dat hi den heilighen gheest ontfinc, dat ne waert nye ure van hem gheblusschet. soe en doet oec geen van⁽⁵⁾ der apostelen sonder van drien; mer die en noem ic u niet om dat hare confuse was, dire swighic nu. Sente gregorius .vij., Die in alle .iij. over volmaect was. Sente ylarius viij., dien menich verhoelen goet ghesciede van gode ende die in alle overgerecht was. Sente ysidorus .ix.: die was soe volmaect in allen doechden, dat al dat men van hem wiste, was alse .i. dau bi anderen stormen, soe overgroet was hi van allen goede. Sente augustinus. x.: hi vervolghede⁽⁶⁾ in⁺dander iaer vore sine doot, dat hem waert op ene ure soe wee van minnen, dat hi soe verdoelt waert op die ure vore minne, dat hi ghevoelde verteghenheit van minnen; ende daer sach hi der minnen grootheit bi siere cleinheit, daer

(1) .i.] ontbreekt in B. - In C hebben al de getallen hij de eigennamen in dit hoofdstuk den vorm der rangtelwoorden vergezeld van het lidwoord, en zijn nu eens in cijfers, dan eens voluit geschreven.

(2) vervolghese] C vervolghede se.

+ magdalena

+ jacobus

(3) hogher] ontbreekt in B.

(4) diere] C Dat.

+ 60a)

(5) doet oec geen van] A doet oec van geen, C dedet oec van en gheen.

(6) vervolghede] C ghevoelde.

+ augustinus

[p. 182]

viel hi in onthopenessen van minnen, hoe ende waer met mender⁽¹⁾ groter minnen ghelijc souden werden. Na die hille die hi soe smaecte, soe viel hi int vaghevier met .i. groten toeverlate ende wert soe fier dat hi hare al minne wesen woude ende soude ende dat hi hare oec wel⁽²⁾ ghewassen soude. Ende daer quamen oec andere heiligen te hem, diene troesten op die ure die sine vriende waren. Jan⁽³⁾ ewangeliste ende andere sine hemelsche⁽⁴⁾ vriende wel si .ix. ende rieden hem dat hi sijn recht sette ieghen minne, hi soude verwinnen, ende doe vertoende hem seraphin der seraphinne ende seide: alse du effene weghes ende allen dinghen dat hare gheves ende dien du mins in dine⁽⁵⁾⁺stat sets, soe en saldi niemen buten hem kennen noch hem buten di. Doe quam hi buten allen twifele ende viel in allen storme van ontrouwen, dat hi der minnen geen recht van vordele⁽⁶⁾ en woude geven. daer in bleef hi alle uren tote sire doet. al en bleef hi alle uren niet in die verweentheit, hi bleef int rike ende inde werke. Ende doe ghevoelde hi der wesene vander drievoldecheit In gherechtecheiden ende in minnen. Ene joncfrouwe ende heet⁺ierenina⁽⁷⁾ .xi.: Si was alle uren binnen .ix. iaren in soe groter persen van minnen datse in gheenre uren⁽⁸⁾ rusten en mochte noch der minnen vergheten. si dede hare dicke alse wee ochte si in arbeite van kinde ghinge, ende dat

(1) mender] C hi der.

(2) wel] wael.

(3) Jan] C Sente iohan.

(4) hemelsche] in C met ander inkt tusschengevoegd.

(5) dine] C sine.

+ 60b)

(6) g.r.v.v.] B van rechte geen vordeel.

+ in pena ix annis

(7) ierenina] C geremina.

(8) uren] C wisen.

[p. 183]

hare alle de lede wanen⁽¹⁾ spliten; Ende wert soe gruweleke wijt, dat hare dochte datse verslant alle die hilsche, te verdervene metter nuweheit haerre minnen, ende die aerdsche, te voedene ende te hoedene elken in sijn getamen. Ende al de hemelsche verslantse oec ende verwandelese in nuwer glorien ende droechse⁽²⁾ omme met nuwen tronen. Hare⁽³⁾ was oec dicke alsoe sterc dat hare niet te voren staen en mochte, ende alsoe snel datse alle minnaren dode ende levende verrechte te mids. Soe stijf stonden hare die handen altoes dat hare dochte dat al aerdrike verdraghen niet en mochte hebben levende⁺en hadse levende minne niet onthouden die onsterfelec es. Na die ix. iaer soe hadse viij. iaer alse sinkeleke minne ende alsoe een ghenoechde metten heilighen vader ende metten soeten soene ende metten claren heiligen geest, datse al minde dat se minden, ende dat si wrac datsi wraken. Ende si⁽⁴⁾ liet alle dinc ghescien sonder⁺wonder ende sonder iamer ende si en minde doe niemene dan die die si inden wesene kinde van minnen, inden hemel⁺ende op der erden, doede⁽⁵⁾ ende levende ende ongheboren. Doe was hare alse anders aleens alse⁽⁶⁾ mi nu wel na es doe volwiese de minne in die volmaecte wesene. van haren beghinne en seghic niet; Want het was scone ende groet ende⁽⁷⁾ met gherechter oetmoedecheit mer dus ghedaen was dat hoechste⁽⁸⁾. Sente merten .xij.: Hi was soe⁺

(1) alle de l.w.] B die lede waenden, C alle hare lede waenden.

(2) droechse] C droech.

(3) Hare] C Ende si.

+ 60c)

(4) si] C dat si.

+ omnia fecit cum deo sine misericordia etc.

+ nullam animam dilexit

(5) doede] C dode met ander inkt tusschengevoegd.

(6) alse a.a. alse] C alle a.a. al.

(7) ende] ontbreekt in A.

(8) mer dus g.w. dat hoechste] C Maer aldus ghedane was hare hoechte.

+ mertinus

[p. 184]

ghefondeert in caritaten van gronden van⁽¹⁾ minnen dat die hertelecheit van siere minnen al hemelrike ende erdrike ghichte. hi wert⁽²⁾ getroest des volmaecte wesens .vj. iaer vore sine doet, Ende hi wert opghevoert inde wesene daer hi ontfaen was alse die drievoldecheit ende die gherechte vader namden enen overden anderen. Van hem weetic wonders⁽³⁾ dat men niet en leset in sine vite; Menne ghescreeft in .vij. derre tafelen niet. Die⁺xiij. was .i. constants⁽⁴⁾; hi croep lx. iaer over hande ende over⁽⁵⁾ voete alse ene beeste. hi seide te⁽⁶⁾ enen sinen broeder dien alsoe⁽⁷⁾ crupende vant ende alsoe naect, doe hi hem vraghede hoe dat hem met gode⁽⁸⁾⁺stonde, hi seide weder: lieve vader in al desen arbeite van .lx. iaren en ontfincic nie volcomenen troest dies heijlichs geests. Dit dochte den anderen swaer, want hi en verstonts niet; want hi hadde alle dage geoefent sine troeste vanden heilegen geest⁽⁹⁾. Want vrede⁽¹⁰⁾ ende suetecheit van binnen dit dunct den lieden vanden heylighen geest⁽¹¹⁾. Dat es waer, ia yet van gode, dat es god alte⁺male. Mer datmen beiaecht met oefeninghen, dats saen⁽¹²⁾ verdaen alse vandien man ende van vele menschen die hem met gratien beiagen, ende es hem paraclijt genoech.

(1) van] C in.

(2) wert] C was.

(3) wonders] C wonder.

+ constants

(4) i. constants] C een ende hiet Constans.

(5) over] ontbreekt in C.

(6) te] C tot.

(7) alsoe] A en B alsoe in.

(8) gode] C goede.

+ 60d)

(9) Dit dochte den...heilegen geest] in C van onder bijgevoegd.

(10) vrede] C vroude.

(11) Want vrede...heylighen geest] ontbreekt in B.

+ acquisitum per exercitium

(12) dats saen] C dat es haest.

[p. 185]

Mer lieve, ghewondi⁽¹⁾ volcomenen paraclijt, ghine verloertene nemmermer ure noch en ghemisset⁽²⁾ siere bande⁺Dat hi ghevet; dat es onwandelachtech ende onvergancleke. Daer ome en verstont die man constante niet noch vele liede die in anderen lieden den heilighen geest niet en bekinnen soe groot. Die toename heilech dat es die volcomenheit der persone daer die .iij. in wonen. Daer omme en hadde hi volcomen den troest des heilichs geests niet, om dat hi niet en was ghebrukeleke in die drie ghehele wesene daer ic u af segghe. Nochtan was hem wel cont dat werc des heilechs geests. Sente paulus .xiiij.; hi was⁺herde obedient, hi ghevoelde al⁽³⁾ vander minnen in sinen geest berrende dat vier vanden heiligen geest ende sine minne woende altoes daer boven. Ende hem en rochte⁽⁴⁾ wat⁺sijn lichame doghede⁽⁵⁾ omme haeste Ende omme ghebrukenesse der minnen, daer hi al in woende. Ene joncfrouwe ende hiet⁽⁶⁾ Zara .xv. Si hadde xvj. iaer jodinne gheweest; doe horese van Christus doet segghen ende van sinen⁺levenden seden, ende si wert beroert in ontfermecheiden. Ende hare dochte datse ghevoelde dat Christus bloet op hare herte vallende quam, ende hare wert wee ende wonderleke. Ende si onstal haren vader ende hare moeder, ende quam in ene stat boven coelne, daer kerstene woenden, ende si seide dat si iodinne hadde⁽⁷⁾ gheweest. Doe woudemense dopen⁽⁸⁾, ende si seide si ware ghedoept. doe

(1) ghewondi] C ghevondi.

(2) ghemisset] C ghemisses.

+ datum spiritus

+ paulus

(3) al] ontbreekt in C.

(4) rochte] C gherochte.

+ 61a)

(5) doghede] C ghedoghede.

(6) ende hiet] in C met ander inkt op den rand bijgevoegd.

+ judea

(7) hadde] A hadden.

(8) ende si seide dat si iodinne...dopen] in C op den rand bijgevoegd.

[p. 186]

leretse⁽¹⁾ kerstene seden, Ende si waert genomen inden geeste, Ende wert ghebaedt int bloet cristi, Ende hare wert drinken ghegeven vanden kelke. Na die ure datse doe weder quam, soe hadse .lxxiiij. scoene revelatien⁺ende oec den geeste van prophetien, Ende oec dat boven al geet, gherechte minne⁽²⁾ werke van minnen Si verstont alle redene ende hadde alle scientie, Ende si hadde den heilighen geest in hare ziele ende in haren lichame. Ende si was met alre volcomene oefeninghen moeder gods⁽³⁾. Sente brigida⁽⁴⁾ .xvj.: van hare weetic al eest luttel. Sente amelberch .xvij.: daer en wetic oec niet vele af. Sente bernaert .xviij.: daer af wetic oec .i.⁽⁵⁾ luttel. Een sijn broeder ende hiet heynrec .xix. Een graeu monec ende⁽⁶⁾ hiet diederec .xx. Een⁽⁷⁾ eligius ende lach opten muer⁽⁸⁾ te iherusalem, xxj. Ene clusenerse⁺ende heet maria .xxij. Si⁽⁹⁾ was tierst nonne verleyse ende mijn vrouwe nazaret kindese wel⁽¹⁰⁾. Mine clusenerse die varre dore sassen lach, daer ic heren heynrecke van breda toe seinde .xxiij. honorius die in de ze op de steenroke⁽¹¹⁾ lach .xxiiij., Daer ic enen monec toe seinde die dicke te mi⁽¹²⁾ te comene plach. Ene joncfrouwe van coelne ende heet lane⁽¹³⁾ .xxv. Si plach oec dicke te

(1) leretse] C leerde si.

+ opera

(2) minne] ontbreekt in C.

(3) alre v.o.m.g.] C alre oefeninghe m.g. volcomen.

(4) brigida] C bride.

(5) .i.] ontbreekt in C.

(6) ende] ontbreekt in B.

(7) Een] C Een hiet.

(8) muer] C berch.

+ 61b)

(9) Si] C die.

(10) verleyse....kindese wel] ontbreekt in C.

(11) de steenroke] C een steenroedse.

(12) dicke te mi] C tot mi dicke.

(13) heet lane] C hiet ver lane.

[p. 187]

mi te comene met geesten ende oec te sendene geeste ende inghele ende seraphinne ende heiligen ende menschen. Ene vrouwe van coelne waert ende hiet oede .xxvj. Si plach oec te mi te comene. Ene beghine ende hiet helsewent ende woende bi vilvoerden .xxvij. Si versciedt al singhende. Heldegaert die al de visione sach .xxviij. Ene beghine die meester robbeert doedde⁽¹⁾ om hare gherechte minne .xxix. vanden levende leeghter .vij. opten muer te iherusalem alse heremite. Ende .iij. woentere in die stat; die sijn wijf: twe joncfrouwen ende⁽²⁾ die derde was ene sonderse ende es vermaect in enen muer. Int lant van doringhen woenter v.: iij. wijf, ij. man⁽³⁾. In brabant⁽⁴⁾ xi.: iij. man, vj. maghede,⁺ij. wedewen. In ingeland ix.: v. heremiten, ij. clusenersen, ij.⁽⁵⁾ joncfrouwen. In vlaenderen v.: iij. beghinen, ij.⁽⁵⁾ nonnen. In zelant vj.: i, priester, ij. beghinen, i. clusenere in middelborch ende ene wedue van groter macht; die seste es .i. verborghen manneken. In hollant i., dats i. verstoten priestere ende over verlicht⁽⁶⁾. In vrieslant oec .i. priestere. Een predekere van zelant woent⁽⁷⁾ in denemerken. Int lant van loen woenter iij., die sijn nonnen. Noch hebic ene vriendinne int⁽⁸⁾ lant van bihem, ende es cluserense. Te parijs woent een vergheten meesterken allene in een celleken; hi weet meer van mi

(1) doedde] B dede doden (dede op den rand bijgevoegd).

(2) ende] ontbreekt in B.

(3) iij. wijf, ij. man] C ij manne ende iij wive.

(4) brabant] C brabant allene.

+ 61c)

(5) ij,] C ende ij.

(5) ij,] C ende ij.

(6) over verlicht] C overlicht.

(7) woent] C ende woent.

(8) int] C die woent int.

[p. 188]

dan ic goets van mi selven weet. Daer bi woent⁽¹⁾ oec .i. soe volcomen wijf in ene cluse ende heet Gerenina, dat ic nu ghene betere en weet. Op ghenen rijn wonen .ij. menschen, die sijn noch soe verborghen dat⁽²⁾ dene joncfrouwe der anderen niet lien⁽³⁾ en wilt dies datse nochtan van hare ghesien hevet ende met hare inden geeste gods⁽⁴⁾. Si en willen niet minne segghen vore gode; nochtan hevet minne al hare leden doerscenen ende verlicht. Sine dorren oec haerlijc anderen van binnen metten geeste noch metten monde heten lieve. Nochtan sijnse de jacob die gode soe⁽⁵⁾ dore sien hebben ende hi hem dore mint, dat hi hare god ende harelief es, alsoe hi de onse es ende wesen sal. In dese .lxxvj.⁽⁶⁾ namen sijn vij. janne, ij. diederecke, iij. clause⁽⁷⁾,⁺i. gielys, i. bonefaes, i. godevaert, iij. heinrecke, iij. wouteren, i. robbert, i. godescalc, ij. saren, ene hadewych, een alijt, iij. emmen, v. margrieten, ij. agneten, i. aghate, i. beatrijs, ij. oeden. Ic en hadde u ghene stade te segghene van al derre liede levene. Daer ome en wetic wat dat u bescietet, ghi en wist hare leven ende met hoe wonderleken wondere datse te⁽⁸⁾ deser volcomenheit comen sijn ende selen comen. J.

(1) woent] C soe woent.

(2) dat] A dan.

(3) lien] B lijen, C liden.

(4) gods] A goeds.

(5) soe] ontbreekt in B.

(6) lxxvj.] C lvj.

(7) clause] C claes.

+ 61d)

(8) te] C tot.