Werken. Deel 2: Proza

[XVII]

Te alre doghtet wes onstech ende⁽³⁾ snel.⁺
En⁽⁴⁾ onderwinter di⁽⁵⁾ niet el.
En⁽⁴⁾ ghebrecht in ghenen dinghen.⁺
En⁽⁴⁾ werct te ghenen sonderlingen.
Te alre noet hebbet onste ende ontfermen,
Ende en nemt niet in u bescermen.⁺
Dit hadde ic di gherne langhe gheseghet,
Want mi wel grote opt herte leghet.
God doe di⁽⁶⁾ kinnen wat ic mene,
Inder enegher minnen nature allene.

Dese dinghen waren mi van gode verboden, die ic u in dese woerden verbiede. Daer omme⁺beghere icse u voert te verbiedene⁽⁷⁾, om datse volmaecteleke ter volcomenheit van minnen behoren, Ende

(3) ende] ontbreekt in A en C.

+ xvij. prohibitiones

(4) en] A ende.

(5) di] A du doorgehaald, B di door een later hand tusschengevoegd.

(4) en] A ende.

+ horum mt^m (?) require in 2^o folio sequente

(4) en] A ende.

+ nihil sub tua defen sione

(6) di] C u.

+ 20a)

(7) v.t.v.] B te verbiedene voert.

[p. 56]

om dat se inder godheit volcomeleke ende geheelleke behoren. Die wesene die ic daer noeme, die sijn volcomeleke⁺hare nature. Want gheonstech ende snel, dat es⁺de nature vanden heiligen geest; Daer met es hi proper persoen, ende niet sonderlinge te onderwindene, dat es de nature vanden vader; Daer met es hi enich vader. Dit⁺ute gheven ende dit op houden, dit es pure godheit ende⁺ghehele nature van minnen, ende ghebrect te ghenen dinghe ende en werct geen sonderlinghe. Dat eerste woert⁽¹⁾ es de cracht des vader, daer hi al mogende god met es. Dat ander woert es sijn gerechte willen, daer sine gherechtecheit⁽²⁾ hare ombekinde moghende werke met werct, Die diep ende donker sijn ende ombekint ende verborghen al den ghenen⁽³⁾, die beneden deser gheenecheit vander godheit zijn, Aldus alsic segghe, ende die nochtan den persoenen properleke dienen Ende overscone; alse na die eerste worde, die ic seide, Te alre⁺doghet onstech ende snel te sine, Ende in ghenen dinghen te ghebrekene, Ende te alre noet ontfermeleke onst te hebbene: Dit scijnt nochtan dat volmaecste leven, dat men hebben mach op erterike. Ende dit hoerdi altoes, dat ict altoes gheraden hebbe boven al; ende oec levede ict⁽⁴⁾ boven al, ende diende daer inne ende wrachte⁺over scone tote dien daghe, dat mi verboden wert. Die drie andere worde die ie segghe, die enecheit ende minne volcomen maken, Ende na gherechtecheit haers selves pleghen in enen persoen al ene minne ende el niet, Ay deus, wat vreseleker wesene es dat, dat selc

+ velocitas pertinet ad

+ sanctum spiritum

+ tribuere et hoc retinere etc.

+ sunt

(1) woert] B wort, C were.

(2) gherechtecheit] A berechtecheit, B gher...veranderd uit ber...

(3) ombekint e.v.a.d. gh.] A en B o.a.d. gh. ende verborghen.

+ 20b)

(4) ict] A ic, B ict (t later bijgevoegd).

+ inhibita haec vita

[p. 57]

haten ende selke caritate in i. verslent. Te alre noet hebbet onste ende ontfermen. Dat was de zone in properen persone. Dat was hi scone ende wrachte scone. Ende⁽¹⁾ nemt niet in u bescermen. Daer met verslantene⁺sijn vader. Dat wrede grote werc es emmer sine. Ende dat es de alre scoenste enecheit vander minnen⁺der godheit; soe dat si daer es alsoe gherecht van⁽²⁾ gherechtecheden⁺rechtecheden van minnen, dat si op nemt den ernst ende die menscheit ende die cracht, daermen niemanne bi ghebreken en woude. Ende si nemt op die caritate ende die ontfermecheit⁽³⁾, die men hadde op die vander hillen, Ende op die van purgatorien, Ende op die onbekinde van gode, Ende op die bekinde⁽⁴⁾ die dolen buten sinen liefsten wille, Ende op die minnende die wee hebben bovenal dit: want si dies derven dat si minnen. Al dit nemt gherechtecheit⁺in haer selven. Nochtan gaf elc persoen besondere tsine ute, alsoe ic geseghet hebbe. Mer die gherechte⁽⁵⁾ nature, daer minne haer selven met minne ende volcommene ghebrukenesse⁽⁶⁾ es, sine onderwint hare noch⁺doghede, noch onste der doghede, noch werke sonderlinghe, die soe scone sijn noch van soe scoenre⁽⁷⁾ autoriteit; Noch sine bescermet bi ontfermecheiden ghere noet, die si soe moghende es rike te makene. want in dat ghebruken van Minnen en was nie, noch en mach ander werc sijn dan dat eneghe ghebruken, daer die eneghe moghende⁺⁺godheit minne met es. Dat verbot dat ic u ghese-⁺

(1) Ende] C En.

+ nil sub defensione

+ 20c)

(2) van] A alse van (van door een later hand tusschengevoegd).

+ hic remonet misericordias ad etc.

(3) ontfermecheit] B en C ontfarmhertecheit.

(4) bekinde] B bekinnende.

+ hoc justitia absorbet

(5) gherechte] C gherechte eneghe.

(6) ghebrukenesse] A brukenesse.

+ non intromittitse de virtutibus

(7) soe scoenre] B sconer.

+ unicum opus tuum

+ 20d)

+ imo ei virtutes prohibite

[p. 58]

ghet hebbe, dat mi verboden was, dat was⁽¹⁾ ongerechtecheit van Minnen te hebbene op erterike ende niet te spaerne dat buten minnen es, Ende soe na der minnen te pleghene, dat al dat dat⁽²⁾ buten minnen es, si ghehaet,⁺Ende daer over ghewroken, soe datmenre andere onst toe en hebbe, Noch doghet, Noch sonderlinghe werc vore en doe, hen met te verdraghene, Noch ontfermecheit hem met te bescermene, Mer slach over slach in ghebrukenessen⁺van minnen. Mer in dat falieren ende in dat sinken van ghebrekene⁽³⁾, dan werct men wel alle drie de verbodene werkc bi scoude ende bi rechte. Als men minne zoeket ende hare dient, dan moet men alle dinc⁽⁴⁾ doen om hare ere. Want al die wile es⁽⁵⁾ men mensche⁺ende behoevende; ende dan moet men te allen dinghen scone werken ende onnen ende dienen ende ontfermen. Want hem ghebrect alles ende behoevet⁽⁶⁾. Mer in ghebrukene⁺van minnen es men god worden, moghende ende gherecht. Ende dan es wille ende⁽⁷⁾ werc ende moghentheit even gherecht. Dat sijn die .iij. persoen in enen god. Dit⁺was⁽⁸⁾ mi verboden, dat⁽⁹⁾ was te ascentien .iiij. iaer, van gode den vader selve in dien tide dat sijn sone comen was ten outare. Bi diere comst werdic van hem ghecust, Ende te dien tekene werdic van hem⁽¹⁰⁾ ghetoent, Ende⁺quam met hem .i. vore sine vader. Daer nam hi hem over

(1) dat was] in B door een later hand tusschengevoegd.

(2) al dat dat] B al dat.

+ omnia alia in odio

+ in deficiendo

(3) ghebrekene] C ghebrukene.

(4) dinc] in C door een later hand tusschengevoegd.

(5) es] in A uitgekrabd.

+ tunc virtutes exercende

(6) ende behoevet] in B door een later hand op den rand bijgevoegd.

+ dii estis

(7) ende] A en.

+ 21a)

(8) was] C wart.

(9) dat] C dies.

(10) van hem] ontbreekt in A en C.

+ accepit eam pro filio et e contrari o

[p. 59]

mi ende mi over hem. Ende in die enecheit daer ic doe in ghenomen was ende verclaert, daer verstondic dit wesen ende bekindic claerlikere⁽¹⁾ dan men met sprekene, ochte met redenen, ochte met siene eneghe sake die soe bekinlec es, in ertrike bekinnen mach. Doch scijnt dit wonder. Mer al segghe ic dat dit wonder scijnt, Ic weet wel dat u niet en wondert, want hemelsche redene en mach ertrike niet verstaen. Want van al dien dat in ertrike es, machmen redene ende dietsch ghenoech vinden, Mer hier toe en wetic gheen dietsch noch gheen⁽²⁾ redene. Nochtan dat ic alle redene can van sinne alsoe mensche connen mach. Al dat ic u geseghet hebbe, dat en es alse gheen dietsch daer toe.⁺Want daer en hoert gheen toe dat ic weet. Al verbiede⁺ic u some de werke ende ghebiede de andere, ghi selt noch vele moeten dienen, maer sonderlincheit van dien dat ic u hebbe gheseit, verbiedt ic⁽³⁾ u voert, alsoe si⁽⁴⁾ mi verboden sijn inden wille gods. Mer ghi moet noch arbeiten in de werke van minnen, Alsoe ic lange dede Ende sine vriende daden ende noch doen, Ende ic .i. deel enen tijt hebbe ghedaen, ende noch allen tijt doe, el niet te onderwindene dan minne, El niet te werkene dan minne,⁺El niet te bescermen dan minne, El niet in staden te stane dan minne. hoe ghi elc doen selt ende laten, dat moete u god wisen, onse lief. Amen⁽⁵⁾.

(1) claerlikere] C claerleke.

(2) gheen] in B door een later hand bijgevoegd.

+ non potest exprimi verbis

+ 21b)

(3) verbiedt ic] B verbiedic, C verbiede ic.

(4) alsoe si] C alse.

+ nil intromittite nisi amorem

(5) amen] ontbreekt in B en C.