Werken. Deel 2: Proza

[XIII]

Alsoe sal de mensche hem⁽⁴⁾ houden onnosel onder⁺alle dinc, dat hi sijn wassen sal soeken in allen dinghen,⁺Ende werken na die gherechte vorme der redenen boven⁺alle dinc. Ende soe sal god vore hem ende met hem werken alle dinc, Ende hi sal met gode werken alle gherechtecheit. Ende hi sal begeren dat god volwerke alle die gherechte werke van siere naturen in hem zelven ende in ons allen, dat es, der minnender herten recht te kiezene ende boven al te wilne, we-

(4) d.m.h.] B en C h.d.m.

+ xiij cap^m

+ in omnibus adversis etc. querat

+ age secundum formam rationis et deus tibi tecum

[p. 44]

der dat het zi verdoemnesse ochte benedictie. Ende⁺dat es hare begherte altoes ende hare bede, in enecheiden⁺van Minnen te sine, alsoe⁽¹⁾ men leset in de cantike:⁺Dilectus meus mihi et ego illi. aldus⁽²⁾ sal die enege vergaderinghe sijn in enen wille van enegher minnen. Die⁺wilt dat hem alle dinc onderdaen sijn, hi moet onderdanich sijn siere redenen boven al dat hi wilt ochte dat hem iemen wilt. Want niemen en mach volmaect werden in minnen dan die ziere redenen onderdanech es. Want⁺dese mint gode om sine werdecheit, Ende de edele mensche om dat si ghemint zijn van gode, Ende die nedere mensche om dat sijs behoeven. Hier omme sal de mensche doen sine volcomene⁽³⁾ macht in allen dinghen na volcomenheit⁽⁴⁾ der minnen, die emmer onghenoeghende es, watmen hare toe leghet. Want al es dat zake dat i. mensche in alre menschen oghen van zeden ghenoech es te gode, nochtan ghebrect hem⁽⁵⁾ soe vele int volcomene ghenoeghen der Minnen, dat de mensche⁺behoeft altoes in meerre eyschinghe van minnen te sine ende in sterkeren begherte⁽⁶⁾ boven sijn hebben. Dat ghenoeghet der minnen alre best, dat men te vollen bistierech⁺⁺rech si van alre rasten van vreemden ende van vrienden, Ende van hare selven om hare selven; ende dat es een vreselec leven, dat minne wilt, dat men ghenoechten van hare moet⁽⁷⁾ ontberen om hare ghenoech te doene. Die aldus in minnen ghetrocken ende onthaelt zijn, Ende die

+ amor desiderat, orat

+ 16a)

(1) alsoe] A altoes.

+ in cantico: dilectus meus michi

(2) aldus] A alsoe.

+ obedi rationi et omnia obedient

+ amat dominum christum

(3) sine volcomene] A sinen volcomonen.

(4) n.v.] B v.n.

(5) hem] C hen.

+ soliditatem possessionis desideremus

(6) sterkeren begherte] B sterkere begherten, C staerker begherten.

+ 16b)

+ hic paucas placet si de deo, etc.

(7) v.h.m.] B m.v.h.

[p. 45]

si beveet, die sijn soe over vele sculdech der minnen inder groter ghewout haerre sterker naturen altoes na ghenoech⁽¹⁾ doen te stane. Ende dat leven es ellende boven⁺al dat⁽²⁾ menscheleke herte doghen mach. Want hem⁽³⁾⁺en ghenoeghet niet haers levens, Noch in ghichten, noch in dienste, noch in troeste, noch in al dat si gheleisten moghen. Want minne trectse⁽⁴⁾ soe sere van binnen ende si ghevoelen minne soe groet ende soe onbegripelec, ende vinden hem selven daer toe te cleyne ende te onghenoechlec, dien wesene ghenoech te sine, dat minne es. Ende si kinnen hem zelven soe vele sculdech der minnen ghenoech te sine in allen wesene, soe dat hem in anderen⁺dinghen noch lief noch leed ghescien en mach, noch in⁺hem selven noch in⁽⁵⁾ anderen menschen, sonder om die sake allene die minne zelve es. Omme die zake soe macher hem lief ende leet in gescien: Lieve⁽⁶⁾ in alsoe velen alse minne ghevordert wort, Ende wast in hem ende in anderen; Leet in alsoe velen⁽⁷⁾ alse minne ghelet⁽⁸⁾ wert ende ghequetst in de ghene die minnen in hem zelven ende in andere, Dien de vreemde gherne letten ende quetsen, daer⁺si moghen. Omder minnen vordernessen pijnt u te arbeitene ende om hoghe caritate. Want caritate begrijpt alle die ghebode gods sonder dolinghe ende houtse sonder arbeit. Want die mint, hine arbeit niet, want hine ghevoels⁺arbeits niet. Ende die berrenlekere mint, hi loept

(1) a.n.g.] B n.g.a.

+ stant b...ti (?)

(2) dat] C dat dat.

(3) hem] A hen.

+ vita penosa

(4) trectse] B, C trecse.

+ 16c)

+ non rapiunt leta nec tristia

(5) in] ontbreekt in C.

(6) lieve]. B lief.

(7) i.a.v.] in ontbreekt in A, is in B door een later hand op den rand bijgevoegd. - C i.a. volen.

(8) ghelet] C gheleet.

+ amicos dei ledunt

+ non laborat

[p. 46]

vollekere ende volcomt⁽¹⁾ haestelikere in die heilicheit gods, Dat es hi selve, Ende in die gheheelheit gods, dat es hi selve⁽²⁾. In siere gheheelheit si u al die dienst volmaecteleke ende die erenst die te diere volmaectheit behoert, die hem ghenoech es te siere gheheelre naturen, daer hi al minnende met es. God doe u kinnen alle die⁺⁺scout die ghi hem sculdech sijt van sculdegher pinen ende alre vorst van enegher minnen, die hi selve gheboet gode te minnene boven al.

(1) volcomt] C hi volcomt.

(2) ende in die gheheelheit....selve] in C op den rand bijgevoegd.

+ 16d)

+ debitum est pene et dilectionis