Werken. Deel 2: Proza

[VIII]

Altemet dat Minne wast tusschen hen tween, so waster⁺ene vrese in. Ende dese vrese es twerande. De ierste vrese es: Si vresen dat se niet werdech en sijn selker Minnen, noch daer toe niet ghenoech en connen ghedoen. Dese vrese es alre edelst. Hier met wast men meest, Ende hier⁺met wert men der Minnen onderdaen. Met deser vresen steet men haren gheboden te dienste. Dese vrese houtse in Minnen, Ende in dies si behoeven. Si houdtse in oetmoedecheiden, behoeven sijs dat sise wect ende datse hen

+ viij cap^m

+ timor

[p. 28]

ververen. Want alse si vresen datse niet werdech en sijn soe groter Minnen, so verstoermt hare menscheit ende⁺verbiedet hen alle ghenade. Want pine te doghene dore Minnen ere⁽¹⁾, maect enen sine redene so wel gheraect. Want hi vreset al dat hi sprect van Minnen, dat onghehoert sal sijn vore hare. Dese vrese maectene vri, so dat hi gheens dinghes ghedinken en can⁺noch ghevoelen, soe gherne ware hi der Minnen behaechlec.⁺Dus ciert dese vrese den minnenden. Si claert hem sinen sen. Si leert sijn herte. Si suvert sine conscientie. Si maect sinen gheest wijs. Si enecht sine memorie. Si hoedet sine werke ende sine woerde. Si en latene en ghene⁺doet ontsien. Dit doet al die vrese, die vreset datse der⁺Minnen niet ghenoech en es. De andere vrese es, dat i. vreset dattene Minne niet ghenoech en mint. Ende⁽²⁾ dat sine soe sere bendet, so dunket hem dattene Minne altoes verladet ende hem te luttel hulpet, ende dat hi allene⁺mint. Dese ontrouwe es hoeghere dan der trouwen gront. Ja, die trouwe meine ic, die hare yet ghenoeghen laet sonder bekinnen; Ende die trouwe oec die hare ieghenwerdecheit ghenoeghen laet. Maer dese edele ontrouwe hevet de conscientie soe wijt, al mint een soe dat hi ontsinnen waent, Ende dat sijn herte versuchtet, Ende sine aderen altoes recken ende scoren, Ende sine ziele smeltet, Nochtan dat men dus de Minne mint, nochtan en can die edele ontrouwe minnen ghevoelen noch trouwen, soe wijt maect begherte ontrouwe. Ende ontrouwe en laet begherten niewerinc⁽³⁾ gheduren in ghere

+ pati facit

(1) Minnen ere] C minne Ere (dit laatste doorgehaald).

+ effectus hujus timoris

+ 10d)

+ primus timor

+ secundus

(2) Ende] B Om (veranderd uit Ende), C Omme.

+ hoec infidelitas

(3) niewerinc] C niewers.

[p. 29]

⁺trouwen, sine mestrout hare altoes, datse niet ghenoech ghemint en es. Dus hoghe es ontrouwe die hare altoes vervaert, Ochte dat si niet ghenoech en mint, Ochte dat si niet ghenoech ghemint en es. Die dese ghebreke volmaken wilt, hi sal altoes van herten waken, In allen dinghen trouwe te volvorderen. Ende hem sal al leet dore⁺Minne ghenoeghen, Ende hi sal scone antwerde verswighen,⁺die hi node verswighen soude, en⁽¹⁾ liete hijt dore de Minne niet. Ende hi sal swighen, alse hi gherne sprake; Ende alse hi gherne pensde om ghebruken, sal hi spreken, Om dat men Minne om Minnen niet en berespe. Ende hi soude lievere wee doeghen boven mate⁽²⁾ dan hem een poent ghebrake van der Minnen ere. Gramheit moet men laten om gherechter Minnen vrede,⁺Ja al minde men oec den duvel. Die mint, hi es al sculdech te latene, Ende hem selven te versmadene boven alle menschen, Om dat hi der Minnen ghenoeghen mach na hare werdecheit. Die ghene die mint, hi laet⁺hem gherne doemen, dat hi hem niet en onsculdeghet, om dat hi inder Minnen te vrier sijn wilt. Ende hi wilt gherne om Minnen vele verdraghen. De ghene die mint,⁺es gherne verstoeten om votseladen⁽³⁾ vri te sine. De⁺ghene die mint, hi es gherne ghesleghen om gheleert te sine⁽⁴⁾. De ghene die mint, hi es gherne in enecheiden om de Minne te minnene ende te besittene. Ic en mach u nu niet vele meer segghen, om dat mi vele dinghe verladen hebben, Some die ghi wel weet, Ende some die ghi niet weten en moghet. Mocht sijn, ic sprake u gherne.

+ 11a)

+ placeant omnia

+ taceat 1...(?)

(1) en] C ende.

(2) mate] B machte, C macht.

+ iram depone

+ permittitse condemnari

+ 11b)

(3) sic in A, B en C.

+ amans hoc desidera

(4) in C staat die volzin vóór den voorgaanden.

[p. 30]

Mijn herte es onghesont ende siec; dat doet een deel der trouwen gront. Alse Minne porret in mine ziele, dan salic u van desen dinghen meer segghen dan ic u noch hebbe gheseghet.