Werken. Deel 2: Proza

[IV]

⁺ Ic bidde u dies, dat ghi merket al die poente daer ghi in hebbet ghedoelt, ende betert u in dien met al⁺uwer cracht. Want men doelt in herde vele dinghen die men goet acht ende die oec goet sijn. Nochtan doelt redene daer in. Alse mense niet in haren beste⁽⁷⁾versteet noch en volghet, daer doelt redene. Alse dan redene⁺verdonkert wert, so wert die wille cranc ende onmechtech ende so vernoeyt hem arbeidts, Want hem redene niet en lichtet⁽⁸⁾. Hier bi verliest de memorie hare hoeghe ghedachte Ende hare ioeyleke hoghe toeverlaet, Ende hare menich nauwe keren dat hare toeverlaet leert bi te verhoeghene ellendech beiden na hare lief.

+ iiij.

+ error in bonis

(7) beste] C beste en.

+ voluntas fit debilis

(8) lichtet] C liechtet.

[p. 11]

Hier met wert verladen die edele ziele. Maer alst aldus⁽¹⁾⁺daer met es, soe troestse de hope van der⁽²⁾goetheit gods. Maer men moet dolen ende doghen⁽³⁾ eer men⁺dus verledecht wert. Nu seldi merken op alle die dinghe die ic u segghen sal, waer bi⁽⁴⁾ dat redene doelt, Ende beteren u in dien met al uwen vlite. Ende en laet u niet vernoeyen, soe dat ghi hier ane yet ghebrecht. Want die oetmoedeghe riddere en sal niet sorghen om sine slaghe,⁺alse hi bescout die wonden van sinen heileghen grave. Alst gode tijt dunct, so salt saen ghebetert werden; ghedoeghet ghebadecleke⁽⁵⁾. So sal god der redenen licht gheven ende ewecheit ende waerheit. So sal de wille redene vercrighen; daer af sal hem nuwe cracht bliven. Dan sal memorie coene wesen, alse god met siere moghentheit alrehande anxt ende vervaertheit af sal doen. Corteleke gheseghet, redene doelt In vresen, In hopen, In caritaten,⁺In ordenen te houdene, In tranen, In begherten van devocien, In oefeninghen van suetecheiden, In vervaertheiden van der dreygoden⁽⁶⁾ gods, In onderschedecheiden van wesene, In nemen, In gheven, In menegherande dinc die men goet waent, doelt redene. Redene kintwel dat men⁺gode vresen moet ende dat god groet es ende de mensche⁽⁷⁾ cleine. Alse dan redene vreset die groetheit gods⁺bi haerre cleinheit, ende laet hare ontbliven die groetheit gods ane te vane, Ende te twivelne beghent dat si dat liefste kint gods niet en wert, Ende dat hare dunct dat

(1) alst aldus] C alst dus.

+ 4c)

(2) van der] B der.

(3) dolen ende doghen] B doghen ende dolen.

+ omnia(?) pati

(4) waer bi] C ende waerbi.

+ miles vulneratus

(5) in C is over de b van ghebadechleke met anderen inkt st geschreven.

+ ratio errat

(6) van der dreygoden] B van der dreychaden, C van dreigaden.

+ 4d)

(7) de mensche] B die menschen.

+ in timore errat

[p. 12]

hare so groet wesen niet en besteet, Hier bi laten vele liede dat si gheen groet wesen ane en vaen⁽¹⁾. Hier in⁺doelt redene ende in vele saken meer. In hope dolen vele liede, Die hopen dat hen god al hare sonden vergheven hevet.⁽²⁾ Ende warense hen gewarechleke te vollen vergheven, si minden gode ende wrachten werke van Minnen. Ende si verlaten hen met hope op saken die hen nemmermeer en werden. Want si sijn te traghe ende laten hare scout achter⁽³⁾, die si sculdech sijn gode ende der Minnen, Die⁽⁴⁾ men sculdech es te pinen⁽⁵⁾ toter doet. In hopen doelt redene in vele saken dient alsoe steet; dies en behoefdi alsoe vele niet alse der andere poente.⁺In caritaten doelt men in onbeschedenen dienste, Van ghevene bi onste sonder noet, Van dienne sonder noet, Ende dat i. mensche hem selven quetset sonder⁺noet. Vele doet affectie dat men caritate noemt. Met ordenen⁺te houdene, becommert men met vele dinghen dier⁺men quite mochte sijn ende dat doet redene dolen. Een⁺gheest van goeden wille werct in binnen scoenre dan alle⁺ordenen gheviseren mochten. In tranen doelt men vele. Al wiset wel redene dat men weent om dat enen tsine ghebrect, Ja doch ees⁽⁶⁾ vele eenwille; daer doelt men⁺utermaten vele in. In begherten van devotien dolen alle die menschen diere yet in sijn soekende. Want men sal gode soeken ende el niet. Ende dat hi daer boven ghevet⁺dat sal men gherne nemen. In oefeninghen van soetecheiden doelt men vele. Want daer es herde vele affectien

(1) ane en vaen] B en aengaen.

+ in spe

(2) vergheven hevet] B h.v.

(3) hare scout achter] B a.h.s.

(4) Die] A dien, C die.

(5) te pinen] A te pine, C pine.

+ in caritate

+ nota

+ in ordine

+ 5a)

+ nota

+ in lacrimis

(6) ees] C eest.

+ in desiderio devotionis

+ in delectatione

[p. 13]

in, Eest te gode, eest ten menschen. Dreygade van gode⁺ochte menechfout torment, dat te ontsiene, doet redene⁺dolen, Alse men die meer ontsiet ende daer omme dicwile meer doet ende laet dan om Minne. Vele onderscedecheiden⁺van werken, in doene, in latene, benemt vele vriheiden van Minnen. In nemen dies men ontberen⁺mach van buten ende van binnen doelt redene. In alrehande hebbinghe ende in ghemac sonder moet,⁺Ende in nauwen vrede van gode ende van menschen⁺doelt redene. In ghevene doelt men vele, dat i. hem⁺⁺selven al op gheven wilt vore sinen tijt, Ende te meneghen⁺vremden dinghen hem te ghevene daer hi niet toe en es ghemeynt noch ghemint. In rouwe, In pine, In raste,⁺In belghen, In soenen, In lief, In leet: Te al desen goeden tijt te ghevene, daer in doelt redene. Die menegherande ghehoersamheit doet redene oversere dolen. Daer in⁺sijn alle dese andere poente besloten. Ghehoersam te sine der vresen alse wille, Ende al den anderen poenten onghetempert alse wille; Ghehoersam te sine in vare, In hope, In affectien Ende in al dien dat men ghehoersam es, datter volcomenre Minnen niet en behoert, daer doelt redene.⁺Dat ic segghe dat redene doelt in al desen poenten die de liede pleghen⁽¹⁾ te verlichtene, Dat es om dat dit die hoeghe poente sijn ende redene elken⁽²⁾ van desen poenten bi naturen wiset na sine werdecheit.

+ in minis

+ in penis

+ in discretione operum

+ in accipiendo

+ in commodo

+ in pace

+ in dando

+ 5b)

+ in offerendo se ad etc.

+ in dolore

+ in obedientia ad omnia pdca (?)

+ in partibus ad veram obedientiam

(1) desen poenten d.d.l. pleghen] A en B dese poente d.d.l. pleghet.

(2) redene elken] B elken redene.