Monnikje Lederzak en andere driestheden

[p. 125]

Kraxentrager en mammae-fetisjisme

Hij leek nog vrij jong, maar had een van die eigenaardige buitenlandse spitse hangbuiken, die ons tot de conclusie noopten: ‘Die loopt op alle dagen.’ Wijders had hij permanent twee jongelingen als een soort discipelen om zich heen: jongelingen met vlasblonde lokken rondom welgevormde, aristocratische schedels, jongelingen voorts, die dermate aan zijn lippen hingen dat wij veronderstelden dat ze wel een moederbinding aan hem zouden hebben. Ze waren en bleven het mysterie van een Tiroler eetzaal, die verder Oostenrijkse, Duitse en veel Engelse burgers en burgeressen bevatte, maar weinig boeiends. Om het mysterie op te lossen hebben we besloten dat hij een gouverneur was met twee pupillen op de ‘Grand Tour’. Verder aten er - o wonder - twee mollige Engelsen, een zelfs met pronkborsten, temidden van landgenoten, die zich eenstemmig en zonder uitzondering aan hun Engels vastklampten en er zelfs niet in slaagden ooit een ‘Thank you’ in ‘danke’ te vertalen. Er waren Nederlanders, die goed Duits spraken, andere die meenden dat een Nederlandse zin, mits driemaal steeds luider herhaald op bovennatuurlijke wijze Duits zou worden en Nederlanders, die in de mening verkeerden dat het Hoogduits slechts een verbasterde vorm van het Nederlands is. Zij spraken het zogenaamde ‘entbeisz-Duits’: können wir hier auch entbeiszen? Pendant: ‘vroegstuk-Nederlands’. Er was een Française, wier Duits uit onomatopeeën bestond en die ik heb gadegeslagen toen ze aan een vrouwtje, bij wie ze een ansichtkaart uitzocht, vertelde dat ze die dag driemaal door een insekt gestoken was: zzzzz... bouml met drie opgeheven vingers. Toen ze de ansicht harer keuze gevonden had wees ze die met grote nadruk aan en sprak in vrouwelijke eenvoud: ‘Er!’ hetgeen duidelijk op een geest met eenrichtingsverkeer wijst.

Buiten raasden en donderden de auto's naar of van de Brenner: ‘grosze dicke’, enorme Italiaanse vrachtwagens waarachter zich dan de files opbouwden van sleeën, vinnige Volkswagens en die kleine, torachtige autootjes, die je hier veel ziet, die zich blijkbaar kranig in de bergen weren, ontworpen schijnen als science-fictionale dreiging maar er slechts in geslaagd zijn er uit te zien als

[p. 126]

rijdende, huiselijke, plastic kaasstolpjes. Vijf minuten naar rechts of links van deze weg over de Brenner, die soms het karakter van een renbaan heeft, zijn paden en weggetjes, waarop zelfs geen bromfietser meer te ontwaren is en beginnen de dalen, waarin mensen wonen, die als ze niet moedwillig naar de straatweg gaan, levenslang geen auto behoeven te zien, maar wier bestaan dan weer bedreigd wordt door ‘Steinschlag’, valwinden van ongelooflijk geweld of, in de winter, de witte dood der lawines.

Maar ik moet shoptalken. Welnu, de shop is eigenlijk dicht, de eigenaar las alleen voor z'n plezier een boek, dat sinds 1949 onopengesneden in zijn kast had staan vergelen: André Maurois, A la recherche de Marcel Proust. Een levensbeschrijving van die vreemde ‘prince persan’, de geniale vluchteling, die als een der eersten het probleem van de tijd in de romankunst heeft bestudeerd en op zijn axioma: ‘le temps détruit, la mémoire conserve’ zijn unieke levenswerk gebouwd heeft. Het probleem Proust boeide mij omdat deze Einstein der romankunst nieuwe richtingen gegaan is. Het moge nu lijken of ze tenslotte toch dood spoor waren, uit zijn roman der erosie ontwikkelde zich bij wijze van tegenstelling de roman der explosie met als uitloper de Amerikaanse ‘tough school’. Dit boek van Maurois boeide mij omdat Maurois zonder twijfel een bekwaam vakman is, die zijn materiaal behendig schikt. Het boeide mij omdat hij toegang had tot ongepubliceerde brieven en andere documenten van Marcel Proust, thans in het bezit van Mme Gérard Mante-Proust. Het boeide mij vanwege de vaardigheid van zijn dubieuze aforismen, die prikkelen om vraagtekens in de marge te zetten: ‘...mais rester un enfant, c'est devenir un poète.’ En ten laatste boeide Maurois mij omdat ik er in slaagde hem te citeren toen ik de wrakke leden had opgekrikt over steile bospaden, door de parkachtige landschappen, die op het begin van de boomgrens wijzen, over slipperige, te steile almen naar grimmige rotspartijen en ik, zweetwissend en ademzoekend het ijzige massief van de Kraxentrager bewonderde en vermocht te mompelen: ‘Le monde réel n'existe pas. Nous le faisons.’ Volgende keer maak ik ‘em wat

[p. 127]

makkelijker!

Alleen maar al dit deftigs, shoptalker? Geenszins! Alvorens ik de moede ogen sloot heb ik ook gelezen in Conjurer's Coffin (Penguin). Ik heb een goede herinnering aan Post Mortem, een vroegere detectiveroman, een indrukwekkende krachttoer van een schrijver, die zich verschuilt achter het pseudoniem Guy Cullingford. Op gevaar af hier en daar hoongelach te ontketenen waag ik de opmerking dat Cullingford's trant mij aan het werk van Gerald Kersh doet denken. Als Kersh heeft Cullingford een zeer levendige verteltrant, is hij gevoelig voor sfeer en betoont hij een grote vindingrijkheid bij het presenteren van de meest uiteenlopende mensentypen. Conjurer's Coffin dat in een schamel hotel in het zeer realistisch getekende Soho speelt, een doorgangshuis voor allerlei variété-artiesten is als detective nogal dunnetjes, maar het is amusant en boeiend vanwege de wonderlijke dames en heren die door deze bladzijden dwalen. De schilderdrift van Cullingford is zo ongebreideld, dat hij ons ook een enkele figuur uitvoerig beschrijft, die later in het verhaal geen enkele functie blijkt te hebben.

Verder las ik William Herber, Live Bait for Murder (Bantam).

Het gaat over een ‘private eye’, die op de dag van zijn huwelijk praktisch door de fbi gekidnapped wordt om als ‘live bait for murder’ te dienen. Maar de inzet is dan ook geen appelepap: alle geheimen van de Sovjet-Unie! en onze ‘private eye’ heeft niets minder dan het lot van de gehele beschaafde wereld in handen. Maar als ik mij goed herinner komt het allemaal weer fijn voor elkaar en kunnen we rustig gaan slapen. Wat mij in dit boekje opviel was een anatomische bijzonderheid. Men kan geen ‘paperbacks’ in handen krijgen zonder getroffen te worden door het Amerikaanse mammae-fetisjisme: de vergoddelijking van vrouwelijke uitstulpingen op borsthoogte. De heer William Herber is geen uitzondering, maar hij heeft als echt moeders kind aan één paar blijkbaar niet genoeg. Hier draaft zijn heldin op: ‘A simple white blouse with long sleeves was stuffed full of breasts.’ Kom, kom, Mister Herber, niet zo gulzig!